1. Juu ya ki kunti twamupalania Sataana na mukumbi?

MUKUMBI ali wasaangua wali ni mupaango wa kukwata ao kwipaya nama. Kunti wabombia miteo ipusene-puseene nga evelia vyaakitile umo wa baalia bantu baali bamuteekia bufi Yobu mutima. (Yob. 18:8-10) Mukumbi ali wasoelela siani kanama eevi kakwatue mu muteo wakue? Ali wakamananke buino kanama keene. Kunti waiipuzia eevi: Ni kupi ku kali kaya? Kaaka kanama kali katona ki? Kipalile kukatea na muteo ki? Sataana ali nga ozo mukumbi. Ali wakeba kumana vituli. Ali watoosia koolia kutuli twaya ni beelia bituli twatona. Kisia, kusiali watea muteo olia waswapiile nangue uli kutukwata fwe beene bila kumana. Inzi, Bibilia ili yatusininkiziizia nangue kine twakwatua kunti twaviinda kwifompola. Kabili, ili yatusambilizia vya kutiina ezio miteo.

2. Zimbula miteo ibili pakati ka miteo ikata ili yabombia Sataana eevi kukwata bantu.

² Miteo ibili pakati ka miteo ikata ili yabombia sataana ni eezi, kibuli ni mibeele ya kutona kupata bingi. * Mu maelufu a miaka, Sataana wakwata bantu bengi kupitila ezio mibeele ibiipile. Ali nga muntu ali watea kooni, ali wakasoelela mu muteo ao kukakwata mu bukila. (Malum. 91:3) Inzi fwefue, kunti twaifompola mu miteo yakue Sataana. Juu ya ki? Paantu Yehova ali watulangilila miteo ili yabombia Sataana eevi kukwata bantu.​—2 Bakor. 2:11.

3. Juu ya ki Yehova waabiikilemo ni mifuano paleepale mu Bibilia?

³ Yehova ali watukinkizia eevi tusambilile kupitila bintu byaasaakeene na bantu mu buikazi bwabo. Ezio i nzila imo pakati ka nzila yali wabombia eevi kutusoka palua mibeele ya kibuli ni kutona kupata bingi. Mu mifuano ituli kulondoluela, tuli kumona nangue Sataana waaviindile kukwata ni babombi bakue Yehova bakosele kimupasi. Eba, keekio kilangiliile nangue tetuviinda kwifompola mu miteo yakue Sataana ya kibuli ni kutona kupata bingi?  Ata, te evio. Yehova waabiikile ezio mifuano mu Bibilia ‘eevi iye yatusoka.’ (1 Bakor. 10:11) Amanine nangue kunti twasambilila kupitila mifuano ezio ili yatusoka ni kufikiila kutiina ao kwifompola mu miteo yakue Kibanda.

4. Kine tuli ni kibuli kunti kwaaluka ki?

⁴ Sataana akebele twaluke ni kibuli. Amanine nangue kine twaaluka ni kibuli tuli kumupala weene kabili tuli kuzeezia kiswapilo kya kupata bukose bwa loonse. (Tus Maf. 16:18) Pakaako, mutumua Paulo waasokele nangue muntu kunti “waitona ni kutanua nsaambu nga vyaataninue Kibanda.” (1 Tim. 3:6, 7) Keekio kunti kyakitika ku kila umo weetu, ibe twakita kale miaka ingi twamubombela Yehova ao abe.

5. Nga vilandile Kasimika 7:16, 20, muntu kunti walangilila siani kibuli?

⁵ Muntu ali ni kibuli, ali wasaangua waitonene ye muine. Sataana ali waezia kutukinkizia twitone ni kutulengia tupooze saana maano ku fwe beene, kuliko kupooza maano kuli Yehova makamaka musita utuli twasaangua mu maavia. Kwa mufuano, eba, baakubeepeelepo kale? Ao eba weewe waakitiiluepo kale bintu bila nsaambu? Sataana atonene umufiitilue Yehova pamo ni balupua ni bankazi. Kabili, Kibanda atonene utontonkanie nangue kukita bintu muutoneene bila kukoonka butunguluzi bwakue Yehova buli mu Mulandu wakue, i nzila imosie iweeme ya kupuisiiziamo buavia.​—Soma Kasimika 7:16, 20.

6. Kunti wasambilila ki kupitila mufuano wakue nkazi umo ali waikala mu kyalo kya Uholanzi?

⁶ Mona mufuano wakue nkazi umo ali waikala mu kyalo kya Uholanzi (Pays-Bas). Ozo nkazi, waafipilue juu ya bilubo bya bange. Waamwene nangue taviinda kusipikizia ata kaniini ezio aali ya babo bantu. Walanda eevi: “Naaiunvuile kuya nali bunke saana, kabili nangue nsiviinda kwalulula malanga ane. Naamulandile mulume wane tukuukile mu kilonghaano kinge.” Kisia, ozo nkazi waamwene viideo ya Muezi wa 03, 2016 ya mu ntantiko ya JW Télédiffusion. Ezio viideo, ilimo masoke alangiliile vya kukita palua bilubo bya bange. Ozo nkazi walanda eevi: “Naainikile nangue mpalile kuya naali ni mibeele ya kwikeefia ni kutontonkania palua bilubo byane, kuliko kwezia kwalulula balupua ni bankazi bali mu kilonghaano. Ezio viideo yaankwasiizie kupooza maano kuli Yehova ni kwinika nangue weene i ali ni nsaambu ya kutubuila beelia bitupalile  kukita.” Twapatapo lisomo ki? Musita luwasaakaana ni buezio, twalilila kupooza maano kuli Yehova. Muloombe akukwasie kubamona bange nga weene vyali wabamona. Baba obe wa ku muulu, ali wamona bilubo byabo, inzi ali wasaangua waleengele kubeleela. Atonene ni weewe ukite evio vyenka.​—1 Yoan. 4:20.

7. Likolo Uzia waapatilue na ki?

⁷ Kibuli kyaamulengele Likolo Uzia akaane kukoonka musoko wa bange ni kukita kintu kyasibanga wali na nsaambu ya kukita. Uzia waaviindile kukita buino bintu bingi. Waaviindile kuluisia buino bului buingi, waakuulile mizi ingi kabili abanga wali ni makaba engi. “Leeza wakisinka waamulengiizie aviinde bintu byaali wakita.” (2 Mil Nsi. 26:3-7, 10) Bibilia ili yalanda eevi: “Musita uniinisie kisia kwaluka ni maka, mutima wakue waatendekele kwitantamuna ni kumulengia waileetelela.” Yehova waalandile ntaanzi nangue bamakoani sie bunke i baali baitabiziiziwe kuzizia buvumba mu ekalu. Inzi, Likolo Uzia waakitile kintu kyasibanga wali na nsaambu ya kukita, waaile mu ekalu ni kuzizia buvumba. Yehova taatonene kisia waamulapiziizie na bukoma ozo mwalalume wa kibuli. Uzia waatwaliliile kuya wali ni bukoma mpaka busiku bwaafuile.​—2 Mil Nsi. 26:16-21.

8. Nga vilandile 1 Bakorinto 4:6, 7, kunti twatiina siani kwaluka ni kibuli?

⁸ Eba, kibuli kunti kyatwingizia mu muteo nga olia waakwetuemo Likolo Uzia? Mona mufuano wakue José. Abanga wali musulu amanine buino kusuluzia, kabili waali wabomba wali mukote wa mu kilonghaano akindikilue. Waali walanda maasi ku kulonghaana kwa muputule ni kulonghaana kunge kukata kabili ni bakangalila baali baya kumuloomba masoke. Walanda eevi: “Inzi, naali naswapiile saana buviinde bunaali naabo, ni kibeelezio kinaali nakio. Nsyaali namuswapila Yehova. Mbanga naimwene nangue ndi ni buviinde saana, pakaako nsyali nakoonka malaizio ni masoke akue Yehova.” José waakitile lizaambi likata ni kufikiila kutengua. Kisia miaka ingi kupita, waabuelele kabili mu kilonghaano. Loonu walanda eevi: “Yehova waansambiliziizie nangue kintu kya mana te kuya wali ni kifulo, inzi kukita beelia byali watulanda kukita.” Kansi, tuye twalangulukile nangue buviinde bonse butuli naabo ni bifulo byonse bitupeelue mu kilonghaano, bifumine kuli Yehova. (Soma 1 Bakorinto 4:6, 7.) Kine tuli ni kibuli, Yehova taviinda kutubombia.

9. Kutona kupata bingi kwaalengiizie ba Sataana ni Eva bakite ki?

⁹ Musita utuli twatontonkania palua mibeele ya kupata bingi, tuli twamulanguluka Sataana Kibanda. Paantu Sataana abanga wali pakati ka bamalaika bakue Yehova, kipalile abanga  ni bifulo bingi byaweeme. Inzi, waatonene kupata bikilile pa beelia byaali nabio. Waatonene aye wapeelua lupupo lupalile kupeeluasie Yehova bunke. Sataana atonene twaluke nga weene, pakaako ali waezia kutukinkizia eevi tutone kupata bingi kukila beelia bitukwete. Waakitile evio lya kuanza, musita lwaalandile ni Eva. Yehova waamupeele kwa ntono Eva ni mulume wakue byakulia bingi bya kuti baye baikuta, i kulanda byakulia ‘bya ku kila kimuti kili mu busitani’ kufumiakosie bya ku kimuti kimo. (Kut. 2:16) Inzi, Sataana waavulunganiizie maano akue Eva eevi atontonkanie nangue waali wapalile kulia ni ku kimuti kyaali kyakaaniiziwe. Eva waandilue kutasia beelia byaali nabio, waatonene kupata kabili binge bingi. Tumanine buino bintu byaakitikile kisia paapo. Eva waakitile lizaambi, kisia waafikiile kufua.​—Kut. 3:6, 19.

10. Likolo Daudi waasaangilue na ki musita lwaalukile ni mibeele ya kutona kupata bingi?

¹⁰ Kutona kupata bingi kwamulengiizie Likolo Daudi alabe bintu byaapeelue na Yehova, nga evelia bunoonsi, kumanika, ni kukwasiiwa kubaviinda baluani bakue. Daudi waatasiizie ni kwinika nangue bupe bwakue Leeza bwaali ‘buingi saana te buli na mwakulandila!’ (Malum. 40:5) Inzi kabili, Daudi waalabile bintu bibaamupeele kuli Yehova. Taasekeleele bintu byaali wakwete, waatonene kupata binge bingi. Anzia kine Daudi abanga wali ni bakazi bengi, waalekeleele nkulu ibiipile ya kutona mukazi ngwana ikule mu mutima wakue. Ozo mwanakazi waali wakuutua Bat-sheba, ni mulume wakue waali wakuutua Uria abanga wali Muhiti. Kwitona kwakue Daudi kwaamulengiizie akite bukende ni Bat-sheba, kisia, ozo mwanakazi waalukile ni mimba. Kintu kyaakitile Daudi kyaali kyabiipile saana, inzi kabili waakitile kintu kinge kikilile kubiipa. Waakwete mupaango eevi Uria epaiwe! (2 Sam. 11:2-15) Daudi waali watontonkania siani? Eba, waali watontonkania nangue Yehova tamona? Anzia kine Daudi waamubombeele Yehova nsita yaleepele, waalukile ni mibeele ya kutona kupata bingi, kabili keekio kyaamulengele apate maavia engi. Inzi kya nsaansa ni keeki, kisia musita, Daudi waafikiile kwitabila kilubo kyakue ni kulapila. Kakiine Daudi waatasiizie saana paantu Yehova waamweleele mazaambi akue!​—2 Sam. 12:7-13.

11. Kukoonkana ni lileembo lya Baefeso 5:3, 4, ni kiki kyakaba kutukwasia kuluisia mibeele ya kutona kupata bingi?

¹¹ Twasambilila ki kupitila mufuano wakue Daudi? Twasambilila nangue kunti twaluisia mibeele ya kutona kupata bingi kine twatwalilila kumutasia Yehova palua bintu byonse byatupeele. (Soma Baefeso 5:3, 4.) Tupalile kusekelela palua bintu bitukwete. Musita utuli twatendeka  kusambilila Bibilia pamo ni bantu, kunti twabasambilizia baye batontonkania palua kintu kimo kiweeme kibapeelue kuli Yehova ni kumutasia palua kintu keekio. Kine muntu ali wapepa kila busiku palua kintu kimo kiibeleele, keekio kilangiliile nangue mu mulungu umo ali kupepa palua bintu saba biibeleele. (1 Bat. 5:18) Eba, ni weewe i vyuli wakita? Kine uli watontonkania palua bintu byonse bili byakukitila Yehova, keekio kyakaba kukukwasia kuya watasia. Kabili kine uli watasia, uli kuya wasekelela bintu byukwete. Kine uli wasekelela palua bintu byukwete, teukaba kuya wali ni mibeele ya kutona kupata bingi.

12. Mibeele ya kutona kupata bingi, yaamulengiizie Yuda akite ki?

¹² Paantu Yuda Iskariote waali ni mibeele ya kutona kupata bingi, waakitile kintu kimo kyabiipile saana ni kufikiila kumupaana Yesu. Inzi, lwa ntaanzi, Yuda tabanga wali ni ezio mibeele. (Luk. 6:13, 16) Yesu waamusaakuile eevi aye wali mutumua wakue. Yuda waali ni buviinde kabili waali waswapiilue, paantu waapeelue miilo ya kusuunga kisanduku kya nfalanga. Yesu pamo ni Basambi bakue, baali babombia nfalanga ezio eevi ibakwasie mu miilo ya kusimikila. Mu nzila inge, kunti twalanda nangue ezio nfalanga ibanga yali nga bulongio buli bwakitua leenu palua miilo ya kyalo kyonse. Inzi kisia musita, Yuda waatendekele kwiba anzia kine waali waunvua Yesu wabasoka bantu lingi batiine mibeele ya kutona kupata bingi. (Mark. 7:22, 23; Luk. 11:39; 12:15) Yuda waapuuluile azo masoke.

13. Yuda waalangiliile nangue waalukile ni mibeele ya kutona kupata bingi musita ki?

¹³ Mibeele yakue Yuda ya kutona kupata bingi, yaatendekele kumoneka pa kintu kimo kyaakitikile musita uniini ntaanzi ya kufua kwakue Yesu. Yesu pamo ni basambi bakue, kubiika mukati ni Maria ni dada wakue Marta, baali bakupilue ku nsesi yakue Simoni wa bukoma. Musita ubaali balia kyakulia, Maria waabuukile ni kwitila ku mutue wakue Yesu mafuta ali anunkila, kabili ali asitua na nfalanga ingi. Yuda pamo ni basambi bange baafipilue saana. Paange basambi bange baatontonkaniizie nangue ezio nfalanga kunti yabomba buino mu miilo ya kusimika. Inzi, Yuda waafitiiluesie kantu kange. “Waali kabooko,” kabili abanga watona kwiba nfalanga ya mu kisanduku. Kisia, mibeele ya kutona kupata bingi yaamukinkiziizie Yuda amupaane Yesu na nfalanga.​—Yoan. 12:2-6; Mat. 26:6-16; Luk. 22:3-6.

14. Ba mulume ni mukazi bamo baabombiizie siani musoko uli mu Luka 16:13?

¹⁴ Yesu waabalangulusiizie basambi bakue kisinka keeki kya musinzi: “Te mupalile kubombela Leeza ni nfalanga.” (Soma Luka 16:13.) Ezio milandu ni ya kisinka mpaka leenu. Kwa mufuano, mona ba mulume ni mukazi bamo bali basaangua mu kyalo kya Rumania vibaabombiizie milandu yaalandile Yesu. Baapatile miilo ya musita uniini mu kyalo kimo kinoonkele saana. Balanda eevi: “Tubanga twali ni madeni engi a kulipa, pakaako ku ntendeko twaamwene nangue ezio miilo ni mpaalo kufuma kuli Yehova.” Anzia evio, kubanga kwali ni buavia. Betabilenge ezio miilo, nga basiile kuya bali ni musita uniini saana wa kumubombela Yehova. Kisia kusoma lyasi lilandile nangue “Suunga Bukisinka na Mutima Ukwateene,” lili mu Lupungu Lwakue Kamwenenena lwa pa nsiku 15, Muezi wa 08, 2008, baakwete bupinguzi bwabo. Balanda eevi: “Tuyenge mu kyalo kinge eevi tupate nfalanga ingi, nga kyaakolele kumubombela Yehova. Kabili bukibuza bwetu pamo ni Yehova nga te bwaalukile kintu kya mana mu buikazi bwetu. Twaainikile nangue bukibuza bwetu pamo ni Yehova bwaasiile kwinooneka.” Pakaako, baakeene miilo ezio. Kwaalukile ki lubaakeene ezio miilo? Mulume waapatile miilo mwenka mu kyalo kyabo yaakwasiizie kupata nfalanga ya kusita bintu bibaali bakabiile. Mukazi walanda eevi: “Kuboko kwakue Yehova te kufupi ata.” Babo ba mulume ni mukazi bali ni nsaansa paantu baamwaluile Yehova kuya wali Mulopue wabo apana nfalanga.

15. Juu ya ki kunti twaya twali ni kisinka nangue kunti twaviinda kwifompola mu miteo yakue Sataana?

¹⁵ Kunti twakita siani kine twainika nangue twaakyaluka ni kibuli ao mibeele ya kutona kupata bingi? Kunti twaviinda kwifompola mu ezio mibeele! Paulo waalandile nangue baalia ‘baakwetue’ na Kibanda kunti baviindasie kwifompola mu muteo. (2 Tim. 2:26) Kyaakitikile evio vyenka ni kuli Daudi. Waakonkele musoko ukata wakue Natani, waalapiile mibeele ya kutona kupata bingi, ni kuwaamia bukibuza bwakue pamo ni Yehova. Te kulaba nangue Yehova ali ni maka saana kumukila Sataana. Kansi, kine twaitabila kukwasiiwa na Yehova, kunti twaviinda kwifompola mu muteo onse uli watea Kibanda.

16. Ni kiki kili kuviinda kutukwasia kutiina miteo yakue Sataana?

¹⁶ Kakiine kiweeme kutiina saana kwaluka ni kibuli ni mibeele ya kutona kupata bingi. Kunti twaviinda kutiina mibeele ezio kupitilasie kukwasiiwa na Leeza. Inzi, te tupalile kutontonkania nangue tetuviinda ata kaniini kwaluka ni kibuli ao kwaluka ni mibeele ya kutona kupata bingi paantu tulumine saana! Atasie bantu bakokola bali mukumubombela Yehova, bali mukwaluka ni kibuli ao mibeele ya kutona kupata bingi. Pakaako, uye wapepa kila busiku eevi Yehova akukwasie kwinika kine ezio mibeele isipalile, yaakitendeka kwingila mu malanga obe ao mu bintu biuli wakita. (Malum. 139:23, 24) Kita maka obe onse eevi tekuti waluke ni kibuli ao mibeele ya kutona kupata bingi!

17. Kibanda, muluani weetu wakaba kusaangua na ki leenusie?

¹⁷ Sataana wakita kale maelufu a miaka wali mukumbi. Leenusie wakaba kukakua ni kisia wakenoonua. (Nfy. 20:1-3, 10) Tupembeele bobo busiku kwa nkulu. Mu kupembelela bobo busiku bufike, twalilila kuya wakengeele palua miteo yakue Sataana. Kita maka obe onse eevi te kunti waaluke ni kibuli ao mibeele ya kutona kupata bingi. Pingulula ‘kumukaana Kibanda, ni ye ali kukubutuka.’​—Yak. 4:7.