1. Ntchifukwa wuli mphakuvwika kuyeruzgiya Satana ndi munthu wakuthya nyama?

 MUNTHU yo watuthya nyama, wakhumba kuti wako nyama pamwenga kuti wayibayi. Iyu wangagwiriskiya ntchitu viŵana vakupambanapambana nge vo mabwezi ngaboza ngaku Yobu ngangukamba. (Yobu 18:8-10) Kumbi wakuthya nyama watuthya wuli nyama kuti yiwili muchiŵana chaki? Iyu wawonesesa vo nyama yo yichita, wafufuza ko nyama yo yiluta, vo yitanja kweniso mtundu wachiŵana cho yingawilamu liŵi. Satana wenge munthu wakuthya nyama mwenuyu. Iyu wawonesesa vo tichita. Waziŵa ko tiluta kweniso vo titanja kuchita. Pavuli paki, Satana watuthya chiŵana cho wawona kuti tingawilamu kwambula kuziŵa. Kweni Bayibolu lititisimikiya kuti asani tawila muchiŵana chakuti Satana, tingatuwamu. Ndipuso lititisambiza vo tingachita kuti tileki kuwila muviŵana vaki vosi.

2. Kumbi ndi viŵana viŵi nivi vo Satana watanja kuvigwiriskiya ntchitu?

² Viŵana viŵi vo Satana watanja kuvigwiriskiya ntchitu, nkhujikuzga kweniso mbunu. * Kwa vyaka masauzandi nganandi, Satana wachitiska ŵanthu anandi kuja ndi mijalidu yabwekabweka yeniyi ndipu vamuyende umampha. Iyu we nge munthu yo watuthya tiyuni, yo wasakiya tiyuni muchiŵana pamwenga muchilepa. (Salimo 91:3) Kweni tingawilanga cha muviŵana vaku Satana. Chifukwa wuli? Chifukwa Yehova wativumbuliya viŵana vo Satana wagwiriskiya ntchitu.—2 Akori. 2:11.

3. Ntchifukwa wuli Yehova wakuzomereza kuti vakuwoniyapu vinyaki vilembeki mu Bayibolu?

³ Nthowa yimoza yo Yehova watititcheŵeske vakukwaskana ndi kujikuzga kweniso mbunu, nkhutichiska kuti tisambirengepu kanthu  kutuliya pa vo vinguchitikiya ŵanthu anyaki. Mu vakuwoniyapu vo tikambiskanengi, tiwonengi mo Satana wanguchitiskiya kuti ateŵeti akugomezgeka aku Yehova awili muviŵana vaki. Kumbi venivi ving’anamuwa kuti tingafiska cha kukhwecha jalidu la kujikuzga kweniso mbunu? Awa. Yehova wakuzomereza kuti vakuwoniyapu va ŵanthu ŵenaŵa vilembeki mu Bayibolu kuti “vititcheŵeski.” (1 Akori. 10:11) Iyu waziŵa kuti tingasambirapu kanthu pa vakuwoniyapu vakutcheŵeska venivi, mo tingakhweche pamwenga mo tingapone ku viŵana vaku Dyaboli.

4. Kumbi ntchinthu wuli cho chingatichitikiya asani te akujikuzga?

⁴ Satana wakhumba kuti tije ndi jalidu lakujikuzga. Iyu waziŵa kuti asani tingaŵa ndi jalidu lenili, tingaja nge iyu ndipu tingataya mwaŵi wakuzija ndi umoyu wamuyaya. (Nthanthi 16:18) Mwaviyo, wakutumika Paulo wangutcheŵeska kuti munthu “wangayamba kujikuzga, ndi kulonde cheruzgu cho Dyaboli wakulonde.” (1 Timo. 3:6, 7) Venivi vingachitikiya weyosi waku isi, kwali tayamba waka sonu uneneska pamwenga taja tichiteŵete Yehova kwa vyaka vinandi.

5. Nge mo palongore pa Wakutawula 7:16, 20, kumbi munthu wangalongo wuli kuti ngwakujikuzga?

⁵ Ŵanthu akujikuzga aja akujiyanja. Satana watesesa kuti tiŵanaŵaniyengi vidu pe mumalu mwaku Yehova, ukongwa asani takumana ndi masuzgu. Mwakuyeruzgiyapu, kumbi munthu munyaki wakukupusikiyanipu nkhani yaboza? Pamwenga munthu munyaki wakukuchitiyanipu vinthu vambula urunji? Satana wangakondwa kuwona kuti mutumba mulandu Yehova pamwenga abali ŵinu. Ndipu Dyaboli wakhumba kuti muŵanaŵanengi kuti mungamalisa masuzgu munthowa yo yimwi muwona kuti njakwenere mumalu mwakulondo ulongozgi wo Yehova watikupaskani mu Mazu ngaki.—Ŵerengani Wakutawula 7:16, 20.

6. Kumbi mungasambiranji pa vo vinguchitikiya mzichi munyaki wa ku Netherlands?

⁶ Tiyeni tikambiskani vo vinguchitikiya mzichi munyaki wa ku Netherlands, yo wangukwiya chifukwa cha vinthu vo anyaki angunangisa. Iyu wangusankha kuti wachezengi nawu so cha ŵanthu ŵenaŵa. Mzichi uyu wangukamba kuti: “Ndachitanga phukwa ukongwa ndipu ndatondekanga kusintha mo ndaŵawoniyanga. Ndipu ndingukambiya mulumu wangu kuti tisamiyi waka ku mpingu  unyaki.” Pavuli paki, mzichi uyu wanguwonere pulogilamu ya JW Broadcasting^® ya March 2016. Pulogilamu iyi, yikonkhoska vo tingachita asani anyidu anangisa vinthu vinyaki. Mzichi uyu wangukamba so kuti: “Ndakhumbikanga kujiyuyuwa ndi kuŵanaŵaniya vo ini ndinangisa, mumalu mwakusintha vo abali ndi azichi achita mpingu. Pulogilamu iyi yingundiwovya kuti ndiŵanaŵaniyengi ukongwa vakukwaskana ndi Yehova kweniso ulamuliru waki.” Kumbi fundu yaki njakuti wuli? Asani mwakumana ndi mayeseru, muŵanaŵaniyengi ukongwa vakukwaskana ndi Yehova. Mumupemphengi kuti wakuwovyeni kuti muwonengi ŵanthu anyaki nge mo iyu watiŵawone. Awusemwi akuchanya awona vo anyinu anangisa kweni atiŵagowoke ndi mtima wosi. Ndipu akhumba kuti namwi muchitengi so viyo.—1 Yoha. 4:20.

7. Kumbi ndi vinthu wuli vo vinguchitikiya Fumu Uziya?

⁷ Kujikuzga kunguchitisa kuti Fumu Uziya ya Yuda yileki kuvwiya ulongozgi ndi kuchita vinthu vo yenga yakwenere cha kuchita. Uziya wanguchita vinthu vinandi. Iyu wangupunda nkhondu zinandi, wanguzenga matawuni ndi tinyumba takuthopoka kweniso wenga ndi minda ndi viŵetu vinandi. “Chiuta wauneneska wangumuwovya kuti vinthu vimuyendiyengi umampha.” (2 Mbiri 26:3-7, 10) Bayibolu likamba kuti: “Kweni iyu wati waja ŵaka wanthazi, mtima waki ungujikuzga, ndipu venivi vinguchitiska kuti wanangiki.” Yehova wangukambiya limu dangu lakuti asembi pe ndiwu ŵenga akwenere kupereka sembi za vakununkhira pa nyumba yakusopiyamu. Kweni chifukwa chakujikuzga, Fumu Uziya yinguluta munyumba yakusopiyamu ndi kuchipereka sembi za vakununkhira. Yehova wangukondwa cha ndipu wangulanga munthu wakujikuzga mwenuyu ndi makhati. Uziya wangulutirizga kuja wamakhati mpaka pa zuŵa lo wangufwiya.—2 Mbiri 26:16-21.

8. Mwakukoliyana ndi 1 Akorinto 4:6, 7, kumbi tingachita wuli kuti tikhwechi jalidu la kujikuzga?

⁸ Kumbi nasi tingawila muchiŵana chakujikuzga nge mo wanguchitiya Uziya? Tiyeni tiwoni chakuwoniyapu chaku José. Iyu wachitanga bizinesi yo yamuyendiyanga umampha ukongwa, wateŵetiyanga nge mura mu mpingu ndipu abali ndi azichi amutumbikanga. José wakambanga nkhani pa maunganu ngadera kweniso ngachigaŵa ndipuso akuwonere madera amufumbangaku ulongozgi. Iyu wangukamba kuti: “Kweni ndathembanga ukongwa lusu langu ndipuso vinthu vo ndingufiska kuchitapu kuvuli. Ndingumukankhiya pamphepeti Yehova. Ndajiwonanga kuti nde wakukho. Mwaviyo, ndavwisiyanga cha ulongozgi waku Yehova kweniso vo wanditcheŵeskanga.” José wanguchita ubudi ukulu ndipu wangusezgeka. Pajumpha vyaka vinandi kutuliya po iyu wakuwezekiyamu. Sonu José wakamba kuti: “Yehova wandisambiza kuti, chinthu  chakukhumbika ukongwa nkhuja ndi udindu cha, kweni kuchita vo iyu wakhumba kuti tichitengi.” Mwaviyo, tikumbukengi kuti malusu ngo te nangu kweniso udindu wewosi wo tingapaskika mu mpingu, vituliya kwaku Yehova. (Ŵerengani 1 Akorinto 4:6, 7.) Asani te akujikuzga, Yehova wangatigwiriskiya ntchitu cha.

9. Kumbi jalidu la mbunu linguchitiska kuti Satana ndi Heva achitenji?

⁹ Asani tiŵanaŵaniya va mbunu, tikumbuka vo Satana Dyaboli wakuchita. Pakuti iyu wenga yumoza mwa angelu aku Yehova, Satana watenere kuti wenga ndi maudindu nganandi ngamampha. Kweni iyu wakhumbanga vinandi. Iyu wakhumbanga kuti ŵanthu amusopengi penipo Yehova pe ndiyu wakwenere kumusopa. Satana wakhumba kuti tijengi nge iyu. Mwaviyo, watesesa kutichitiska kuti tilekengi kukhorwa ndi vinthu vo te navu. Iyu wangwamba kuchita venivi pa nyengu yo wakambiskananga ndi Heva. Mwachanju, Yehova wangupaska Heva ndi mulumu waki vakurya vinandi vakuti angarya. Iyu wanguŵapaska “vipasu va muchimiti chechosi cha mumunda mo” kupatuwaku chimiti chimoza. (Gene. 2:16) Chinanga kuti venga viyo, Satana wangupusisa Heva kuti waŵanaŵanengi kuti wakhumbikanga mbwenu kurya chipasu cha mu chimiti cho Yehova wanguŵakaniza. Heva wangukhorwa cha ndi vo wenga navu. Iyu wakhumbanga vinandi. Kweni tiziŵa vo vinguchitika pavuli paki. Heva wangubuda ndipu pati pajumpha nyengu wangufwa.—Gene. 3:6, 19.

10. Kumbi jalidu la mbunu linguja wuli chiŵana kwa Fumu Davidi?

¹⁰ Jalidu la mbunu linguchitiska Fumu Davidi kuti yiluwi vinthu vo Yehova wanguyipaska nge chuma, ufumu kweniso kuthereska arwani ŵaki anandi. Davidi wawonganga vinthu vosi vo Chiuta wangumupaska. Iyu wangukamba kuti: “Vinandi ukongwa ndipu nditondekengi kuvikonkhoska!” (Salimo 40:5) Kweni nyengu yinyaki, Davidi wanguluwa vinthu vo Yehova wangumupaska. Iyu wanguleka kukhorwa ndi vinthu vo wenga navu ndipu wakhumbanga vinandi. Chinanga kuti Davidi wenga ndi anthukazi anandi, kweni iyu wangwamba kukhumbira ukongwa muwolu wamweni mumtima mwaki. Iyu wangukhumbira Betiseba muwolu waku Uriya Mhiti. Chifukwa cha mbunu, Davidi wangugonana ndi Betiseba ndipu iyu wangume nthumbu. Chinanga kuti iyu wanguchita ureŵi wo mbubudi ukulu, kweni Davidi wanguchita so chinthu chinyaki chiheni ukongwa. Iyu wangunozga kuti Uriya wabayiki! (2 Samu. 11:2-15) Kumbi Davidi waŵanaŵananganji? Kumbi iyu waŵanaŵananga kuti Yehova wangawona cha vo wachita? Chinanga kuti Davidi wanguteŵete Yehova mwakugomezgeka kwa nyengu yitali, kweni iyu wanguchita mbunu ndipu venivi  vinguchitiska kuti wakumani ndi masuzgu. Kweni vakukondwesa kuti pati pajumpha nyengu, Davidi wanguzomereza maubudi ngaki ndipu wangulapa. Ndipu iyu wangukondwa ukongwa kuti Yehova wangwamba so kumuyanja!—2 Samu. 12:7-13.

11. Mwakukoliyana ndi Aefeso 5:3, 4, kumbi ntchinthu wuli cho chingatiwovya kuti tileki kuja ndi jalidu la mbunu?

¹¹ Kumbi tisambiranji pa chakuwoniyapu chaku Davidi? Tisambira kuti tingakhwecha jalidu la mbunu asani tilutirizga kuwonga vinthu vosi vo Yehova watipaska. (Ŵerengani Aefeso 5:3, 4.) Tikhumbika kukhorwa ndi vinthu vo tenavu. Asani tayamba kusambira Bayibolu ndi munthu, tikhumbika kumuchiska kuti waŵanaŵaniyengi chinthu chimoza chamampha cho Yehova wamupaska ndipu wamuwongengi Yehova chifukwa cha chinthu chenicho. Asani munthu wachita venivi zuŵa lelosi kwa sabata yamphumphu, wangaŵa kuti wawonga vinthu 7 vakupambanapambana kwaku Yehova. (1 Ate. 5:18) Kumbi ndivu namwi muchita? Asani muŵanaŵaniya vinthu vosi vo Yehova wakuchitiyani, vikuwovyeningi kuti muwongengi. Ndipu asani muwonga, mukhorwengi ndi vo mwenavu. Ndipuso asani mukhorwa ndi vo mwe navu, vingachitika cha kuja ndi jalidu la mbunu.

12. Kumbi jalidu la mbunu linguchitiska kuti Yudasi Isikariyoti wachitenji?

¹² Jalidu la mbunu linguchitiska kuti Yudasi Isikariyoti waje munthu muheni ukongwa. Kweni pakwamba wenga munthu muheni cha. (Luka 6:13, 16) Tikamba viyo chifukwa Yesu wangumusankha nge wakutumika. Yudasi wenga walusu kweniso wakuthembeka, chifukwa wawoneriyanga bokosi la ndalama. Yesu ndi akutumika ŵaki agwiriskiyanga ntchitu ndalama zenizi pa kugula vinthu vakukhumbikiya achigwira ntchitu yakupharazga. Tingakamba waka kuti, ndalama izi zenga nge ndalama zo tipereka pa ntchitu ya pacharu chosi mazuŵa nganu. Kweni pati pajumpha nyengu, Yudasi wangwamba kuba, chinanga kuti wavwanga Yesu wachitcheŵeska mwakuwerezawereza vakukwaskana ndi mbunu. (Mariko 7:22, 23; Luka 11:39; 12:15) Kweni Yudasi wasulangaku waka ulongozgi wenuwu.

13. Kumbi mphanyengu niyi po Yudasi wangulongore kuti wenga wa mbunu?

¹³ Jalidu la mbunu lo Yudasi wenga nalu, linguwoneke pa chakuchitika chinyaki cho chinguchitika kwati kwaja kamanavi kuti Yesu wabayiki. Yesu ndi akusambira ŵaki, kusazgapu Mariya ndi mku waki Marita, ŵenga alendu munyumba yaku Simoni wamakhati. Pa nyengu ya chakurya, Mariya wangusoka ndipu wangudira mafuta ngakununkhira pamutu waku Yesu ngo ngenga ngakudula ukongwa. Chifukwa cha venivi, Yudasi ndi akusambira anyaki anguguŵa ukongwa. Akusambira anyaki, atenere kuti aŵanaŵananga kuti vatingi viŵengi umampha asani ndalama za mafuta ngenanga, zingugwiriskikiya ntchitu pa ntchitu yakupharazga. Kweni Yudasi wenga ndi chilatu chakupambana ndi anyaki. Iyu “wenga munkhungu” ndipu wakhumbanga kuba ndalama mubokosi. Pavuli paki, jalidu la mbunu linguchitiska kuti Yudasi wapereki Yesu chifukwa cha ndalama zakukwana kuguliya kapolu.—Yoha. 12:2-6; Mate. 26:6-16; Luka 22:3-6.

14. Kumbi banja linyaki lingugwiriskiya wuli ntchitu fundu ya pa Luka 16:13?

¹⁴ Yesu wangukumbusa akusambira ŵaki fundu yauneneska iyi yakuti: “Mungaja cha kapolu waku Chiuta ndipuso kapolu wa Chuma pa nyengu yimoza.” (Ŵerengani Luka 16:13.) Fundu iyi njauneneska mpaka sonu. Tiyeni tiwoni mo banja linyaki ku Romania lingugwiriskiya ntchitu mazu ngo Yesu wangukamba. Yiwu angupaskika mwaŵi wakuti akagwirengi ntchitu mucharu chinyaki chakukhupuka ukongwa. Banja ili lingukamba kuti: “Tenga ndi ngongoli yikulu yakuti tiwezi ku banki. Mwaviyo, pakwamba tawonanga kuti ntchitu iyi ndi vitumbiku vakutuliya kwaku Yehova.” Kweni chenichi chenga chiŵana, chifukwa ntchitu iyi yatingi yiŵatimbanyizgengi kuteŵete Yehova. Yiwu ŵati aŵerenga nkhani ya mutu wakuti “Khalani Okhulupirika ndi Mtima Wonse,” yo ye mu Chigongwi cha Alinda cha Chichewa cha August 15, 2008, angusankha vakuchita. Banja ili lingukamba kuti: “Asani tingusamiya mucharu chenichi kuti tikagwirengi ntchitu ya ndalama zinandi, tatingi tiŵikengi ntchitu panthazi kuphara kuteŵete Yehova. Ndipu venivi  vatingi vitimbanyizgengi ubwezi widu ndi iyu.” Mwaviyo, yiwu angukana ntchitu yeniyi. Kumbi ndi vinthu wuli vo vinguchitika? Munthulumi wangusaniya ntchitu mucharu chawu yo yaŵawovyanga kuti asaniyengi vinthu vakukhumbika. Muwolu waki wangukamba kuti: “Janja laku Yehova ndifupi cha.” Banja ili likondwa chifukwa likusankha kuti Yehova waje Bwana wawu mumalu mwa ndalama.

15. Ntchifukwa wuli tisimikiza kuti tingapona ku viŵana vaku Satana?

¹⁵ Kumbi tingachita wuli asani tiwona kuti tayamba jalidu lakujikuzga pamwenga la mbunu? Tingasintha! Paulo wangukamba kuti ŵanthu wo Dyaboli “waŵako amoyu,” angapona mbwenu ku chiŵana chaki. (2 Timo. 2:26) Venivi ndivu Davidi wanguchita. Iyu wanguvwiya ulongozgi wanthazi wo Natani wangumupaska, wanguleka jalidu laki la mbunu ndipuso wangunozga ubwezi waki ndi Yehova. Tingaluwanga cha kuti Yehova ngwanthazi kuluska Satana. Mwaviyo, asani tivwiya ulongozgi waku Yehova, tingapona ku chiŵana chechosi cho Dyaboli wathya.

16. Kumbi ndi vinthu wuli vo vingatiwovya kukhwecha viŵana vaku Satana?

¹⁶ Mumalu mwa kulindizga kuti tichiti kupona ku viŵana vaku Satana, titenere kuvikhweche limu vosi. Tingafiska kuchita venivi mwa kuwovyeka ndi Chiuta. Kweni tingajithembanga cha! Chinanga mbanthu wo ateŵete Yehova kwa nyengu yitali, nawu awila muchiŵana chakujikuzga pamwenga mbunu. Mwaviyo, mupemphengi Yehova zuŵa lelosi kuti wakuwovyeni kuziŵa asani maŵanaŵanu nginu kweniso vakuchita vinu vilongo mijalidu yiheni yeniyi. (Salimo 139:23, 24) Mungazomerezanga cha kuti muje ndi jalidu lakujikuzga pamwenga la mbunu!

17. Kumbi ndi vinthu wuli vo vichitikiyengi murwani widu Dyaboli pambula kuswera yapa?

¹⁷ Satana waja wachithya viŵana kwa vyaka masawuzandi nganandi. Kweni pambula kuswera yapa wamangikengi ndipu pavuli paki wazamubayika. (Chivu. 20:1-3, 10) Tilindizga mwakunweka zuŵa lenili. Mpaka pa nyengu yeniyi, lutirizgani kuja masu ndi viŵana vaku Satana. Mufwiyengepu kuti jalidu la kujikuzga pamwenga la mbunu, lileki kujalikiskika mwaku yimwi. Simikizani mtima ‘kususka Dyaboli ndipu iyu wakuthaŵeningi.’—Yako. 4:7.