1. Saatani ukozyenie biyeni amuvwimi?

MAKANZE aamuvwimi ngakujata munyama naakuti kumujeya. Ulakonzya kubelesya tukole tusiyene-siyene mbuli mbaakaamba umwi sikuumbulizya waJobu wakubeja. (Job. 18:8-10) Niinzi nzyachita muvwimi kuti ajate munyama? Ulangisisya nkwachelela anzyayandisya. Alubo nga wayeeya kuti nkaakali kakole nkakonzya kubelesya kuti ajate munyama ooyo. Nzizyo nzyachita Saatani. Ulangisisya zintu nzituchita anzituyandisya. Mpawo nga watuteya akakole kakonzya kutujata katutayeeyeli pe. Pesi Bbayibbele lyaamba kuti tulakonzya kuzwa mutukole twaSaatani kuti twajatwa. Alubo lituyiisya mbutukonzya kutantamuka tukole ootu.

2. Ntuutuli tukole twaSaatani tubili ntwazwidilila kubelesya?

² Kwaminyaka myiingi, Saatani wazwidilila kubelesya tukole tubili. Tukole ootu tuswaanizya kulisumpula akutangala. * Uli mbuli sikuteya tuyuni uubelesya nzila zisiyene-siyene kuti atujate. (Int. 91:3) Pesi tatweelede kuchegwa atukole twaSaatani. Nkamboonzi? Nkaambo Jehova wakatubuzya tukole ntwabelesya Saatani.—2 Kor. 2:11.

3. Nkamboonzi Jehova naakapa kuti muBbayibbele mulembwe zikozyano zyabantu bakali kulisumpula akutangala?

³ Jehova ulatuchenjezya kuti tutabi bantu balisumpula abatangala kwiinda mukutubuzya zyakachitikila bamwi bakombi bakwe bakachegwa aatukole ootu. Zikozyano nzitutalange-lange ziyootondeezya kuti Saatani wakazwidilila kubelesya tukole  ootu kuti ache bamwi bakombi baJehova bakali baba aachiindi chilamfu kabamubelekela. Eezi zyaamba kuti tatukonzyi na kututantamuka tukole ootu? Peepe. Nkaambo Jehova wakapa kuti zikozyano eezi zilembwe muBbayibbele kuchitila kuti zikonzye “kutucenjezya.” (1 Kor. 10:11) Jehova ulizi kuti zyiiyo nzitujana kuzwa muzikozyano eezi zilakonzya kutugwasya kuti tutantamuke tukole twaSaatani.

4. Niinzi chikonzya kuchitika kuti twaba bantu balisumpula?

⁴ Saatani uyanda kuti tube bantu balisumpula. Ulizi kuti, kuti twaba bantu balisumpula tulaba mbuli nguwe alubo tatukajani buumi butamani. (Tus. 16:18) Nkinkaako, mwaapostolo Pawulu wakaamba kuti muntu ulakonzya kulisumpula “akubetekwa mbubonya mbuli Diabolosi.” (1 Tim. 3:6, 7) Eezi zilakonzya kuchitika kulindiswe toonse kazitakwe ndaba kuti twaba aachiindi chilamfu biyeni katubelekela Jehova.

5. Kweendelana alugwalo lwa Mukambausi 7:16, 20, muntu nga ulatondeezya biyeni kuti ulalisumpula?

⁵ Muntu uulisumpula uubikkila maanu kuzintu nzyayanda. Saatani uyanda kuti tubikkile maanu kuzintu nzituyanda kutali ziyandwa aJehova kapati nituli mumapenzi. Muchikozyano, kuli nwaakali watamikizigwa mulandu na naakuti kutajatwa kabotu? Saatani ulabotelwa kuti twanyemena Jehova naakuti bakombima. Alubo uyanda kuti tubonaanga nzila iilikabotu yakubambulula penzi eelyo nkutobelezya nzituyeeya kutali kutobelezya malayilile aaJehova aali muBbayibbele.—Bala Mukambausi 7:16, 20.

6. Twiiyaanzi kuzwa kuli zyakachitika kumuchizi wakuNetherlands?

⁶ Lino atubone zyakachitikila umwi muchizi uukkala kuNetherlands. Muchizi ooyu wakali kunyema akaambo kakulubizya kwabakombinyina. Taakachili kuyanda pe kuliswaanizya aambabo. Muchizi ooyu wakati: “Ndakasaanguna kulendelelwa alubo ndakali kubonaanga tandikonzyi pe kubalekelela bakombima. Ndakabuzya mulumaangu kuti tulongele kuliimwi  mbungano.” Pesi muchizi ooyu wakazooyebela JW Broadcasting^® yamuMarch 2016. Pulogilamu eeyi yakali kwaambuula atala ambutweelede kukubona kulubizya kwabamwi. Muchizi ooyu wakazoowamba kuti: “Ndakabona kuti ndakeelede kulibombya akubikkila maanu kukulubizya kwangu kutali kulangilila kuti bakwesu abachizi bachinche buntu bwabo. Pulogilamu eeyi yakandigwasya kuti ndibikkile maanu kuzintu ziyandwa aaJehova akuti ndibone kuti nguwe alikke ulaacheelelo chakutubuzya nzitweelede kuchita.” Wayiyaanzi? Kuti waswaanana apenzi, bikkila maanu kuzintu ziyandwa aJehova. Mukumbile kuti akugwasye kubona bakombinyokwe mbuli mbababona. Taateesu wakujulu ulakubona kulubizya kwabo alubo ulilibambilide kubalekelela. Uyanda kuti anduwe ubalekelele.—1 Joh. 4:20.

7. Niinzi zyakachitika kuMwaami Uziya?

⁷ Kulisumpula kwakapa kuti Mwaami Uziya ataswiilili chiindi bamwi nibakali kumuchenjezya kuti atachiti zintu nzyaakatali kuzumizigwa kuchita. Kumasaangunino, Uziya wakachita zintu zibotu. Uziya wakazunda munkondo alubo wakazwidilila muli zyakuyaka amuli zyakulima. “Leza mwini-mwini wakapa kuti azwidilile.” (2 Mak. 26:3-7, 10) Bbayibbele lyaamba kuti: “Nokuba boobo, mbwaakabeda buyo anguzu, moyo wakwe wakalisumpula akulinyonyoona.” Jehova wakaambide kuti bapayizi luzutu mbabo bakeelede kuumpa tununkilizyo mutempele. Pesi Mwaami Uziya wakayinka mutempele mpawo wakawumpa tununkilizyo. Ooku kwakali kulisumpula. Jehova wakamunyemena mpawo wakapa kuti abe aachinsenda kwabuumi bwakwe boonse.—2 Mak. 26:16-21.

8. Kweendelana alugwalo lwa 1 Bakorinto 4:6, 7, nkamboonzi nituteelede kulisumpula?

⁸ Zyakachitikila Uziya zilakonzya kutuchitikila andiswe. Atubone chikozyano chaJosé. José wakali aabbizinesi yakali kuzwidilila. Wakali mwaalu mumbungano alubo wakali kupa nkani kumiswaangano yabbazu ayabbooma. Balangizi bamabazu bakali kukumbila kugwasigwa anguwe chiindi nibakali kuyanda kusala kuchita zimwi zintu. José wakaamba kuti: “Luzibo ndundakali aalo azintu nzindakali kukonzya kuchita zyakapa kuti ndilisyome. Teendakachili kulangilila kugwasigwa aJehova. Ndakali kubonaanga ndilisimide mubukombi. Eezi zyakapa kuti nditamuswiilili chiindi naakali kundichenjezya anaakali kundilulamika.” José wakachita chibi chipati zyakuti wakagwisigwa mumbungano. Mukuya kwachiindi wakazoobweedezegwa  mumbungano. José wakazoowamba kuti: “Jehova wakandiyiisya kuti chintu chiyandikana loko nkuchita zintu nzyatulayilila kuti tuchite kutali zilongezyo nzitulaazyo mumbungano.” Tutalubi kuti zipo nzitulaazyo azilongezyo nzitulaazyo mumbungano zizwa kuli Jehova. (Bala 1 Bakorinto 4:6, 7.) Jehova tababelesyi pe bantu balisumpula.

9. Kutangala kwakapa kuti Saatani aEva bachiteenzi?

⁹ Kuti twamvwa bbala lyakuti kutangala tuyeeya Saatani Dyabbulosi. Kulakonzeka kuti Saatani wakali aazilongezyo zyiingi nkaambo wakali mungelo waJehova. Pesi Saatani wakali kuyanda zyiingi. Wakali kuyanda kuti bantu bakombe nguwe kutali Jehova. Saatani uyanda kutweena kuti tutakkutisikani azintu nzitulaazyo mbuli nguwe. Wakazichita eezi kuli Eva. Jehova wakalayilide Eva amulumaakwe kuti balye “kuzisamu zyoonse izili mumuunda” kunze kwamusamu uumwi luzutu. (Matl. 2:16) Saatani wakeena Eva kuti balye muchelo wamusamu Jehova ngwaakabakasizye. Eva taakakkutisikana pe azintu nzyaakalaazyo, wakali kuyanda zyiingi. Niinzi zyakazoochitika? Eva wakachita chibi mpawo wakazoofwa.—Matl. 3:6, 19.

10. Davida wakatondeezya biyeni kuti taakakkutisikana pe?

¹⁰ Jehova wakapa Mwaami Davida zintu zyiingi ziswaanizya bunoti, bwaami alubo wakamugwasya kuti azunde munkondo. Davida wakatondeezya kulumba akaambo kazipo nzyakapegwa aJehova. Wakaamba kuti zipo zizwa kuli Leza “nzinji kapati cakuti tandikonzyi kuzibandauka zyoonse.” (Int. 40:5) Pesi ali chimwi chiindi, Davida wakaziluba zintu nzyaakapegwa aJehova. Taakachili kukkutisikana pe, wakali kuyanda zyiingi. Nikuba kuti Davida wakali aabanakazi biingi pesi wakeemuzya mwanakazi wamuntu. Mwanakazi ooyo wakali kutegwa Bbatishebba alubo mulumaakwe wakali kutegwa Uriya muHiti. Davida wakoona aBbatishebba mpawo Bbatishebba wakaba aada. Davida wakachita chimwi chibi chipati kwiinda mukupa kuti Uriya ajayigwe. (2 Sam. 11:2-15) Davida wakali kuyeeyaanzi? Wakali kubonaanga Jehova tazibwene na? Nikuba kuti Davida wakabelekela Jehova kwaminyaka myiingi kasyomekede pesi achiindi eechi wakatondeezya kutakkutisikana . Eezi zyakamweetela mapenzi. Davida wakazumina chibi chakwe alubo wakachincha. Jehova wakamulekela.—2 Sam. 12:7-13.

11. Kweendelana alugwalo lwa Baefeso 5:3, 4, niinzi chikonzya kutugwasya kuti tutachegwi aakakole kakutangala?

 ¹¹ Twiiyaanzi kuzwa kuchikozyano chaMwaami Davida? Twiiya kuti tulakonzya kuzunda penzi lyakutangala kuti katulumba zintu nzyatupede Jehova. (Bala Baefeso 5:3, 4.) Tweelede kukkutisikana azintu nzitulaazyo. Chiindi nitwiiya aabantu Bbayibbele tulakonzya kubasungwaazya kuti bayeeye chintu chimwi nchabapede Jehova mpawo bamulumbe. Kuti bachita oobo kwamviki, zyaamba kuti balakonzya kulumba Jehova azintu zili 7 zisiyene-siyene nzyabapede. (1 Tes. 5:18) Aniwe ulazichita na eezi? Kuyeeyesesya atala azintu nzwaakachitilwa aJehova kuyookugwasya kuti ube muntu uulumba. Muntu uulumba ulakkutisikana. Kukkutisikana kulatukwabilila kuti tutachegwi aakakole kakutangala.

12. Kutangala kwakapa kuti Judasi Iskkariyoti achiteenzi?

¹² Kutangala kwakapa kuti Judasi Iskkariyoti achite zintu zitali kabotu akuti awuzye Jesu. Pesi kumasaangunino Judasi wakali muntu uulikabotu. (Lk. 6:13, 16) Nzizyo zyakapa kuti Jesu amusale kuba mwaapostolo wakwe. Jesu wakali kumusyoma Judasi nkaambo nguwe wakali kubamba bbokesi lyamali. Jesu abaapostolo bakwe bakali kubelesya mali eeyo kuti ibagwasye chiindi nibakali kuchita mulimu wabo wakukambawuka. Tulakonzya kwaamba kuti mali eeyo ili mbuli mali iisangwa kuti igwasilizye mulimu wamunyika yoonse mazubaano. Pesi Judasi wakasaanguna kubba nikuba kuti wakali kumumvwa Jesu kali kukambawuka atala ankani yakutakkutisikana. (Mk. 7:22, 23; Lk. 11:39; 12:15) Judasi takaswiilila pe nzyaakali kuyiisya Jesu.

13. Ndiilili Judasi naakatondeezya kuti wakali kutangala?

¹³ Judasi wakatondeezya kuti wakali kutangala chiindi Jesu naakali waba aafwiifwi kufwa. Ali chimwi chiindi, Jesu abaapostolo bakwe kuswaanizya aMariya aMarta bakali mung’anda yaSayimoni sichinsenda. Nibakali kulya, Mariya wakabweza mafuta akali kununkilila alubo akali kudula loko mpo wakaatila mumutwe waJesu. Judasi abamwi basikwiiya bakanyema. Bamwi basikwiiya bakaamba kuti kaansinga mafuta aayo awuzigwa mpawo mali eeyo yabelesegwa mumulimu wakukambawuka. Pesi Judasi wakali aamaboneno aasiyene. Judasi “wakali mubbi,” wakali kuyanda kuti abweze mali eeyo kuti yabikkwa mubbokesi. Mukuya kwachiindi, kutangala kwakapa kuti Judasi awuzye Jesu amali yakali kuula muzike.—Joh. 12:2-6; Mt. 26:6-16; Lk. 22:3-6.

14. Imwi mpuli yakaabelesya biyeni malayilile ajanika muli Luka 16:13?

¹⁴ Jesu wakabuzya batobeli bakwe kasimpe kayandikana kakuti: “Tamukonzyi kuba bazike ba Leza aba Lubono.” (Bala Luka 16:13.) Kasimpe aaka takachinchi pe. Atubone kuti imwi mpuli yakuRomania yakaabelesya biyeni majwi aaya. Bakajana mulimu kuli imwi nyika yakazwidilila muli zyabunoti. Bakaamba kuti: “Kumasaangunino, twakali kubonaanga Jehova nguwe watupa mulimu ooyu nkaambo twakali aachikwelete chipati nchitwakeelede kubbadala kubbenki.” Pesi aaka kakali kakole. Mulimu ooyo wakali kuyoopa kuti batajani chiindi chiingi chakubelekela Jehova. Nibakabala chiiyo chijanika muNgazi Yamulindizi yamuAugust 15 2008 chakali aamutwe utii, “Amuzumane Kusyomeka Amoyo Omwe,” bakachincha maboneno aabo. Bakazoowamba kuti: “Kuti twasala kwiinka kunyika eeyo akaambo kakuti tuyanda mali nyingi ngatuli kubikka Jehova mubusena bwachibili. Twakabona kuti bweenzuma bwesu aJehova buyoomana.” Mpuli eeyi yakasala kutayinka. Niinzi zyakazoochitika? Mwaalumi wakazoojana mulimu munyika yabo wakali kubagwasya kuti bajane  zintu ziyandikana. Mwanakazi wakaamba kuti: “Jehova wakatugwasya loko.” Mpuli eeyi ilikubotelwa nkaambo yakasala kubikka Jehova mubusena bwakusaanguna.

15. Nkamboonzi nituli aachoonzyo chakuti tulakonzya kuzwa mutukole twaSaatani?

¹⁵ Niinzi nzitweelede kuchita kuti twabona kuti tulalisumpula akuti tatukkutisikani pe azintu nzitulaazyo? Tweelede kuchincha. Pawulu wakaamba kuti aabo ‘bakajatwa kabalanga’ mutukole twaDyabbulosi balakonzya kuzwa. (2 Tim. 2:26) Eezi nzizyo zyakachitika kuli Davida. Wakaswiilila chiindi Natani naakamululamika. Davida wakachincha alubo wakaba aabweenzinyina bulikabotu aJehova. Tutalubi kuti Jehova uli aamanguzu kwiinda Saatani. Kuti twazumina kugwasigwa aaJehova tulakonzya kuzwa mutukole twaDyabbulosi.

16. Niinzi chiyootugwasya kuti tutantamuke tukole twaSaatani?

¹⁶ Nikuba kuti twabona kuti tulakonzya kuzwa mutukole twaSaatani pesi chintu chipati nchitweelede kuchita nkututantamuka. Tulakonzya kuzwidilila kuti katugwasigwa aLeza. Tatweelede kubonaanga tatukonzyi pe kuchegwa akakole kakutangala akakulisumpula nkaambo bamwi bakombi baJehova bakachegwa atukole ootu. Nkinkaako, komba kuli Jehova kumukumbila kuti akugwasye kuti ulilange-lange, ubone kuti zintu nzuchita tazitondeezyi na kuti wabulisumpula naakuti tuchikkutisikani pe. (Int. 139:23, 24) Beleka changuzu kuti utantamuke kakole kakulisumpula akutangala.

17. Niinzi chiyoochitika lino-lino kuli sinkondoma Dyabbulosi?

¹⁷ Kwayinda minyaka myiingi loko Saatani kali kuvwima bakombi baLeza. Pesi lino-lino uyoosungwa alubo uyoonyonyoonwa. (Ciy. 20:1-3, 10) Tuchilangilila aameso aasalala chiindi eecho. Pesi kwalino, zumanana kubeleka changuzu kuti utachegwi atukole twaSaatani. Utazumini pe kuti uchegwe akakole kakulisumpula akutangala. Beleka changuzu kuti ‘umukazye Diabolosi eelyo ulakucija.’—Jak. 4:7.