1. Sathana a fanisa ku yini ni muphasi wa swiharhi?

LESWI muphasi a swi lavaka i ku khoma kumbe ku dlaya xiharhi. Leswaku a yentxa leswo a tirhisa mintlhamu ya ku hambana. Hambi mun’we wa vanghanu va ku biha va Yobo a swi vonile swaku muphasi wa swi yentxa leswo. (Yobo 18:8-10) I yini lexi muphasi wa swiharhi a xi yentxaka swaku a wonga xiharhi xi ya ka ntlhamu wa yena? A rhanga hi ku xi djondza kahle xiharhi. A vona lomu xi yaka kona, leswi xi swi rhandzaka ni leswi a nga xi phasisaka xiswona na xi nga swi nyimelanga. Sathana a fana ni muphasi wa swiharhi hikusa a rhanga hi ku hi djondza kahle, loko a lava ku hi phasa. A zama ku vona lomu hi yaka kona ni leswi hi swi rhandzaka a gama a yentxa ntlhamu leswaku a hi phasa na hi nga swi nyimelanga. Hambileswo, Bibele li hi tiyisekisa swaku hambi ho tshuka hi wela ka ntlhamu wa Sathana hi nga swi kota ku huma ka wona. Handle ka leswo, li tlhela li hi byela swaku hi nga tivhikelisa ku yini leswaku hi nga phasiwi.

2. Hi yini mintlhamu yimbirhi leyi Sathana a yi tirhisaka hintamu leswaku a hi phasa?

² Ku ni tindlela timbirhi leti Sathana a ti tirhisaka hintamu swaku a hi phasa hi tona, ku nga ku tibyela ni ku navela ku va ni swilo swa swinyingi. * I khale Sathana a tirhisa tindlela leti swaku a phasa vanhu a tlhela a wonha wumunhu la vona. Sathana a fana ni muphasi wa swinyenyana, lweyi a zamaka ku swi yentxa swi wela ka ntlhamu wa yena. (Pis. 91:3) Kambe hina a hi fanelanga hi pfumela ku phasiwa hi Sathana. Hi mhaka muni? Hikusa Yehovha a hi pfuna swaku hi yi tiva kahle mintlhamu leyi Sathana a yi tirhisaka. — 2 Kor. 2:11.

3. Hi mhaka muni Yehovha a veke swikombiso swa vanhu van’wana ka Bibele?

³ Yehovha a hi byela leswi hi nga swi yentxaka swaku hi nga weli ka ntlhamu wa ku tibyela ni ku lava minchumu ya yinyingi. Yin’we ya tindlela leyi a yi tirhisaka i ku hi byela hi leswi swi nga yentxekela vanhu van’wana. Phela ka swikombiso swa vanhu lava hi nga ta  djondza hi vona ka nhlokomhaka leyi, u ta vona swaku Sathana a swi kotile ku kanganyisa hambi vanhu lava a ku li khale na va tirhela Yehovha. Se leswo swi vula swaku a hi nge swi koti ku hlula mintlhamu ya Sathana? A swi vuli swona, hikusa Yehovha a veke swikombiso swa vanhu van’wana ka Bibele “leswaku swi hi basopisa.” (1 Kor. 10:11) Phela Yehovha wa swi tiva swaku swikombiso leswo swi nga hi pfuna kuva hi nga weli ka mintlhamu ya Sathana.

4. Ku nga yentxeka yini loko hi tibyela?

⁴ Sathana a swi lava hintamu swaku vanhu va tibyela hikusa wa swi tiva swaku loko hi tibyela hi ta va hi fana na yena naswona a hi nga ta li kuma wutomi la ku kala li nga heli. (Swi. 16:18) Leswo swi yentxe mupostolo Pawulo a hi basopisa ‘leswaku hi nga soliwi hi van’wana kutani hi wa ka ntlhamu wa Davulosi.’ (1 Tim. 3:6, 7) Leswo swi nga yentxekela mun’wana ni mun’wana wa hina, swi nga na mhaka swaku ha ha ku tiva ntiyiso kumbe se i khale na hi tirhela Yehovha.

5. Hi ku ya hi Eklesiasta 7:16, 20, munhu a nga swi kombisisa ku yini swaku wa tibyela?

⁵ Munhu wa ku tibyela a nga na mhaka ni nchumu funtshi a nga na mhaka ni vanhu van’wana, naswona Sathana a lava hi va vanhu va ku tshamisa xileswo. Sathana a lava hi tirhandza ku tlula leswi hi mu rhandzisaka xiswona Yehovha, ngopfungopfu loko hi kumana ni swikarhatu. Hi xikombiso, u tshama u lumbetiwa hi nchumu xa ku a wu xi yentxanga kumbe u khomiwa hi ndlela ya ku a hi yinene? Ka swiyimu swa ku fana ni leswi, Sathana a a ta swi tsakela loko u nga twanani ni vamakwerhu u tlhela u nyika nandzu Yehovha ni vamakwerhu. Naswona Sathana a lava u pimisa swaku ndlela ya yinene ya ku lunghisa swikarhatu swa ku fana ni leswo, i ku yentxa swilo hi ku ya hi mavonelo ya wena na u nga landzi leswi Yehovha a hi byelaka swona hi ku tirhisa Bibele. — Lerha Eklesiasta 7:16, 20.

6. U djondze yini ka xikombiso xa makwerhu lweyi a tshamaka Holanda?

⁶ Vona leswi nga humelela makwerhu mun’wana lweyi a tshamaka Holanda. A a kwatisiwa hintamu hileswi vamakwerhu a va swi yentxa abandleni, naswona a a nga ha ghwenti ku swi tiyiselela. Makwerhu lweyi a vula leswi: “A ni titwa na ni li noxe naswona a ni nga swi koti ku txintxa leswi a ni titwisa xiswona hi mhaka leyi. Ni byele nuna wa mina swaku swa yampsa hi txintxa hi ya ka bandla lin’wana.” A nkama makwerhu lweyi a nga sixtira JW Broadcasting wa Março wa 2016, a vone  tindlela leti hi nga tiyiselelaka swihoxo swa vamakwerhu hi tona. Makwerhu lweyi a tlhele a vula leswi: “Ni vone swaku a ni fanele ni tiveka hansi, handle ka ku sindzisa swaku vamakwerhu bandleni va txintxa. Phela leswi na mina ni yentxaka swihoxo, a ni fanele ni txintxa. Programa la Broadcasting li ni pfune ku tama ni tirhela Yehovha ni tlhela ni tinyimisela ku yentxa hinkwaswu leswi a ni byelaka swona.” Hi djondza yini ka xikombiso xa makwerhu lweyi? Loko u kumana ni xikarhatu xa ku fana ni lexi, zama ku vona swilo hi ndlela leyi Yehovha a swi vonaka hi yona. Mu kombeli swaku a ku pfuna ku vona van’wana ku fana ni leswi yena a va vonisaka xiswona. Phela hambileswi Yehovha a kotaka ku vona swihoxo hinkwaswu leswi hi swi yentxaka, a tinyimisele ku hi rivalela naswona a lava na hina hi yentxa leswi fanaka ka van’wana loko va hi hoxela. — 1 Yoh. 4:20.

7. I yini leswi nga yentxekela Hosi Uziya?

⁷ Uziya Hosi ya Yuda a a kota ku yentxa minchumu ya yinyingi. A a hlula loko a ya nyimpini, a yake madoropa ya manyingi a tlhela a va ni masimu ya manyingi hikusa “Xikwembu xa ntiyiso, a xi yentxa swilo swi mu fambela kahle.” (2 Tikro. 26:3-7, 10) Kambe hi mhaka ya ku tibyela, Uziya a yentxe swilo swaku a a nga na mfanelo ya ku swi yentxa, naswona Bibele li vula swaku “hi ku hantlisa loko a va ni matimba, a sungula ku tibyela a tivangela khombo.” Hi nkama wolowo Yehovha a a vule swaku a ko va vaprista ntsena lava a va ni mfanelo ya ku nyikela incenso ka tempele. Kambe hi ku tibyela, Hosi Uziya a tivone na a faneleka ku yentxa leswo. Hi mhaka leyo, a nghene ka tempele a nyikela incenso. Phela Yehovha a nga swi tsakelanga leswi Uziya a nga swi yentxa naswona a Uziya a game a va ni mavabyi ya ku bola xikhumba lawa a nga va na wona wutomi la yena hinkwalu. — 2 Tikro. 26:16-21.

8. Hi ku ya hi 1 Vakorinto 4:6, 7, i yini xi nga hi pfunaka swaku hi nga tibyeli?

⁸ Hina ke? Swi nga yentxeka hi wela ka ntlhamu wa ku tibyela ku fana na Uziya? Vona leswi nga yentxekela makwerhu José. Swilo a swi mu fambela kahle ka ntirho wa yena wa manegosiyu naswona vamakwerhu a va mu hlonipha hintamu abandleni. A a veka madixkursu ka ma asembleya ni makongresu, naswona hambi hi mudjikelezi a a mu lavetela swaku a kombela ku pfuniwa. Kambe makwerhu José a te: “A ni swi tshemba hintamu leswi a ni kota ku swi yentxa, lakakuva ni siya Yehovha ndzhaku. Leswi a ni titshemba, a ni nga yi yingisi minawu ya Yehovha loko ni pfuniwa.” Makwerhu José a game a yentxa xidjoho xa xikulu leswi nga mu yentxa a susiwa bandleni. Kambe loko ku hundze malembenyana a game a tlhelela bandleni. Loko ku yentxeke swilo leswi hinkwaswu, makwerhu José a te: “Yehovha a ni djondzise swaku a xa lisima a hi ku va ni ndhuma ka vanhu, kambe i ku yentxa leswi a lavaka swaku hi swi yentxa.” A hi fanelanga  hi khohlwa swaku hinkwaswu leswi hi kotaka ku swi yentxa ni mintirho leyi hi nga na yona bandleni, hi Yehovha lweyi a nga hi nyika. (Lerha 1 Vakorinto 4:6, 7.) Phela loko hi tibyela, Yehovha a nge te hi tirhisa ka nhlengeletanu ya yena.

9. I yini leswi Sathana na Evha va nga swi yentxa hileswi a va navela ku va ni munchumu ya yinyingi?

⁹ Loko hi pimisa hi munhu lweyi a navelaka ku va ni swilo swa swinyingi swa vevuka ku va hi pimisa hi Sathana. Leswi a a li ntsumi ya Xikwembu, swi nga yentxeka a a ni mintirho ya yinyingi ya lisima ya ku yi yentxa. Kambe Sathana a a lava swa ku tlula leswo hikusa a a lava ku gandzeliwa, nchumu lowu fanelaka Yehovha ntsena. Phela Sathana a lava hi fana na yena. A zama ku hi yentxa hi nga tsaki hileswi hi nga na swona. Khambi la ku sungula lani Sathana a nga tirhisa ntlhamu wa ku lava swilo swa swinyingi, hi loko a vulavule na Evha. Yehovha a nyike Adamu na Evha swakudla swa swinyingi swa ku nandziha, naswona a va ta ‘tidlela mihandzu kumbe mafruta leyi va yi lavaka ka nsinya wun’wana ni wun’wana wa jaradi,’ kambe a ku ni wun’we lowu a va nga fanelanga va dla. (Gen. 2:16) Hambileswo, Sathana a swi kotile ku yentxa Evha a pimisa swaku a va ta luza nchumu loko va nga dli handzu kumbe fruta leli Yehovha a nga va tsimbisa ku li dla. Na yena Evha a nga tsakanga hi leswi Yehovha a nga mu nyika swona, hikusa a a lava swa ku tlula leswo. Hinkwerhu ha swi tiva swaku magamu ya mhaka leyi ma ve wani. Evha a ve ni xidjoho a gama a fa. — Gen. 3:6, 19.

10. Ku yentxeke yini hi Hosi Davhida nkama a nga navela ku va ni swilo swa swinyingi?

¹⁰ Yehovha a a yentxe swaku Hosi Davhida a ganya, a va ni ndhuma a tlhela a hlula loko a lwa ka tinyimpi ta tinyingi. Hambi yena Davhida a a yi khensa minkateko ya Yehovha naswona a a nga ta yi “kota ku yi rungulela hi ku tala ka yona.” (Pis. 40:5) Kambe ku navela ku va ni swilo swa swinyingi ku yentxe Davhida a nga ha tsaki hi leswi a a li na swona a tlhela a khohlwa hinkwaswu leswi Yehovha a nga mu nyika swona. Hambileswi a a ni vavasati va vanyingi, a sungule ku navela Batixeba nsati wa Uriya, naswona hi mhaka ku navela ku va ni minchumu ya yinyingi, a game a famba masangu na yena naswona Bati-xeba a game a va ni nyimba. Leswi Davhida a nga swi yentxa a swi bihile, kambe a tlhele a yentxa swin’wana swa ku biha hintamu, ku nga ku yentxa swaku Uriya nuna wa Bati-xeba a dlayiwa. (2 Sam. 11:2-15) Davhida a a pimisa yini loko a yentxetela swilo leswi? Ku nga va leswaku a a pimisa swaku Yehovha a a nga swi voni? Phela Davhida lweyi a tshembekile ka Yehovha a pfumele ku phasiwa hi ntlhamu wa ku lava ku va ni minchumu ya yinyingi. Se hi mhaka ya leswo, a humeleliwe hi minchumu ya ku biha. Kambe hi ku famba ka nkama Davhida a vule xidjoho xa yena a tlhela a tisola, naswona a tsake hintamu  hileswi Yehovha a nga mu rivalela. — 2 Sam. 12:7-13.

11. Hi ku ya hi Vaefeza 5:3, 4, i yini xi nga ta hi pfuna swaku hi nga weli ka ntlhamu wa ku lava swilo swa swinyingi?

¹¹ Hi nga djondza yini ka xikombiso xa Hosi Davhida? Leswaku hi nga phasiwi hi ntlhamu wa ku navela swilo swa swinyingi, minkama hinkwayu hi fanele hi khensa swilo hinkwaswu leswi Yehovha a nga hi nyika. (Lerha Vaefeza 5:3, 4.) Hi fanele hi tsaka hi swilo leswi hi nga na swona. Minkama yinyingi, loko hi sungula ku djondza Bibele ni munhu, hi tolovela ku mu byela swaku siku ni siku a a pimisi hi minchumu ya yinene leyi Yehovha a nga mu yentxela yona a tlhela a mu khensa hi xikhongelo. Loko lweyi u djondzaka na yena a yentxa leswo vhiki hinkwalu, ku ta hela vhiki na a kote ku khensa Yehovha hi 7 wa swilo swa ku hambana leswi a nga mu yentxela swona. (1 Tes. 5:18) Swi ngo yini na wena u yentxa leswi fanaka? Phela loko u pimisa hi hinkwaswu leswi Yehovha a ku yentxelaka swona swi ta ku yentxa u mu khensa Yehovha. Se loko u mu khensa u ta tsaka hi leswi u nga na swona, funtshi loko u tsaka hileswi u nga na swona a wu nga ta phasiwa hi ntlhamu wa ku lava swilo swa swinyingi.

12. I yini leswi Yudasi Skariyota a nga swi yentxa hi mhaka ku navela minchumu ya yinyingi?

¹² Leswi Yudasi Skariyota a a navela ku va ni swilo swa swinyingi a yentxe minchumu ya ku biha a tlhela a xavisa Yesu. (Luk. 6:13, 16) Ku sunguleni, Yudasi a a nga tshamisanga xileswo, hikusa Yesu a a mu langile swaku a va mupostolo, naswona swi tikomba Yudasi a a li munhu wa ku tshembeka hikusa a va mu veke swaku a vonelela makaxa ya minyikelo. Yesu ni vapostolo va yena a va tirhisa male yoleyo ka ntirho wa ku chumayela. Male yoleyo yi nga fanisiwa ni minyikelo leyi hi yi yentxaka namuntlha leswaku hi pfunisa ka ntirho wa ku chumayela amisaveni hinkwayu. Kambe ku ni nkama lowu Yudasi a nga sungula ku yiva male yoleyo, hambileswi a nga twa Yesu makhambi ya manyingi a vula swaku ku rhandza swilo a hi swinene. (Marku 7:22, 23; Luk. 11:39; 12:15) Phela Yudasi a nga lavanga ku twa nchumu ka leswi Yesu a a swi djondzisa hi mhaka leyi.

13. Yudasi a swi kombisise ku yini swaku a a navela ku va ni minchumu ya yinyingi?

¹³ Leswaku Yudasi a a ni ku navela ka kukulu ka ku va ni swilo swa swinyingi swi tikombe hi ku helela nkama na ku sale kutsongo swaku Yesu a dlayiwa. Yesu ni vadjondzisiwa va yena, ku patsa na Mariya ni makwavu wa yena Marta, a va rhambiwile swaku va ya kaya ka Simoni lweyi a nga tshama a va ni mavabyi ya ku bola xikhumba. Loko va li ku dleni, Mariya a sekelekile a teka mafurha ya kunun’hwela ya ku dura swinene a ma chela ka nhloko ya Yesu. Loko Yudasi ni vapostolo van’wana va vone leswi Mariya a nga swi yentxa, va kwate hintamu. Swi nga yentxeka vadjondzisiwa van’wana va pimise swaku male ya mafurha wolawo a yi ta va yi tirhisiwe ka ku seketela ntirho wa ku chumayela, kambe Yudasi a a nga pimisisi xileswo “hileswi a a li muyivi”, naswona a a lava ku yiva male ya minyikelo leyi a yi tirhiseliwa ku seketela ntirho wa ku chumayela hi nkama wolowo. Leswi Yudasi a a navela ku va ni minchumu ya yinyingi, hi ku famba ka nkama a game a xavisa Yesu hi male leyi a ku xavisiwa xikarawa hi yona. — Yoh. 12:2-6; Mat. 26:6-16; Luk. 22:3-6.

14. Nsati na nuna lava tshamaka Romênia va ma tirhisise ku yini marito ya Yesu lama nga ka Luka 16:13?

¹⁴ Yesu a byele vadjondzisiwa va yena ntiyiso wa lisima lowu nge: “A mi nge swi koti ku tirhela Xikwembu ni Male hi nkama wun’we.” (Lerha Luka 16:13.) Phela marito lawa Yesu a nga ma vula ma tirha ni namuntlha. Vona leswi nsati na nuna lava tshamaka Romênia va nga ma tirhisisa xiswona marito ya Yesu. Vamakwerhu lava va kume ntirho ka tiko lin’wana lowu a wu ta va nyika male ya yinyingi. Vona va li: “Hi nkama wolowo a hi ni xikweneti xa xikulu banku, naswona a hi fanele hi xi hakela, se loko hi nyikiwe ntirho lowuyani hi tibyele swaku hi Yehovha lweyi a a hi katekisa.” Kambe a ku ni xikarhatu hikusa ntirho wolowo a wu ta yentxa vamakwerhu lava va nga ha mu tirheli kahle Yehovha. Na va nga se yentxa xiboho va rhange hi ku lerha nhlokomhaka leyi nge “Hlayisa Wutshembeki Hi Mbilu Hinkwayu” ka Murindzi wa 15 ka Agosto wa 2008. Vamakwerhu lava va game va ku: “Loko a hi yo pfumela ntirho lowo, hi  ya tirha ka tiko lin’wana, hi mhaka ku lava male ya yinyingi, a swi ta kombisa swaku a hi yena Yehovha hi mu rhangisaka ka wutomi la hina. Funtshi a hi swi tiva swaku loko a ho famba, wunghanu la hina na Yehovha a li ta hola.” Hi mhaka ya leswo, vamakwerhu lava va wu yalile ntirho lowu. Ku game ku yentxeka yini? Nuna wa kona a game a kuma ntirho lowu a wu holela male leyi a va yi lava naswona a wu ta va pfuna ku hakela xikweneti xa vona. Nsati wa yena a li: “Minkama hinkwayu voko la Yehovha a li li na hina.” Phela vamakwerhu lava va tsaka hi leswi va nga veka Yehovha a li wa ku sungula ka wutomi la vona ku nga li male.

15. I yini lexi hi tiyisekisaka swaku hi nga swi kota ku hlula mintlhamu ya Sathana?

¹⁵ Phela hambiloko hi phasiwile hi ntlhamu wa ku tibyela ni wa ku navela ku va ni swilo swa swinyingi, hi nga swi kota ku huma ka wona. Mupostolo Pawulo a vule swaku lava nga phasiwa “na va hanya” va nga swi kota ku huluka ka ntlhamu wa Sathana. (2 Tim. 2:26) Leswo swi yentxekile ka Hosi Davhida, nkama a nga pfumela ku layiwa hi Natani hileswi a nga navela ku va ni minchumu ya yinyingi, a tisolile a tlhela a va ni wunghanu la linene na Yehovha. Khumbuka swaku Yehovha a ni matimba ku tlula Sathana. Se loko hi pfumela ku pfuniwa hi Yehovha hi ta swi kota ku hlula mintlhamu hinkwayu leyi Sathana Davulosi a yi vekaka phambheni ka hina swaku a hi phasa.

16. I yini lexi nga ta ku pfuna leswaku u nga phasiwi hi mintlhamu ya Sathana?

¹⁶ A swi ta va swinene ku kala hi nga tshuki hi wela ka ntlhamu wa ku tibyela ni wa ku navela ka kukulu ka ku va ni swilo swa swinyingi. Kambe leswo hi to swi kota ntsena hi ku pfuniwa hi Xikwembu. Hambileswo, a hi fanelanga hi pimisa swaku leswo a swi nge hi yentxekeli, hikusa hambi hi vanhu lava a va ni malembe ya manyingi na va tirhela Yehovha va phasiwile hi ntlhamu wa ku tibyela ni wa ku navela ka kukulu ka ku va ni swilo swa swinyingi. Hi mhaka leyo, khongela u kombela Yehovha swaku a ku pfuna u kambela mimpimiso ya wena ni leswi u nga swi yentxaka leswaku u nga tshuki u wela ka mintlhamu leyi. (Pis. 139:23, 24) Yentxa hinkwaswu leswi u nga swi kotaka swaku u nga tshuki u tibyela kumbe ku navela swilo swa swinyingi.

17. Ku ta yentxeka yini hi Sathana?

¹⁷ Se i khale Sathana na a zama ku phasa vanhu va Xikwembu. Kambe ku nga li khale hi yena a nga ta khomiwa a tlhela a helisiwa. (Nhla. 20:1-3, 10) Hinkwerhu hi li nyimelile siku lelo. Kambe na li nge se fika, tama u tinyimisela ku kala u nga pfumeli ku phasiwa hi yena. Yentxa hinkwaswu leswi u nga swi kotaka akuva u nga tibyeli kumbe u navela ku va ni minchumu ya yinyingi. Tinyimiseli ku ‘kaneta Davulosi kutani a ta ku baleka.’ — Yak. 4:7.