1. Kaia e mafai ei o fakatusa ne tatou a Satani ki se tino tuli manu?

E TASI loa te fakamoemoega o te tino tuli manu—ke ‵po ne ia se manu io me ke tamate ne ia. E mafai o fakaaoga ne ia a malei kese‵kese, telā ne fakamatala mai foki ne se tokotasi o tino fakamafanafana a Iopu. (Iopu 18:8-10) Ka malei pefea ne se tino tuli manu se manu ki tena matasele? Mai te kilokilo atu ki te manu tenā. Tefea te koga e fano ki ei? Se a te mea e fiafia ki ei? Se a te ‵toe auala ‵lei ke ‵po aka? A Satani e pelā loa mo te tino tuli manu. E kilokilo mai a ia ki a tatou. E iloa ne ia te koga e olo tatou ki ei mo mea e fia‵fia tatou ki ei. Ko fakaaoga ei ne ia se malei telā e mafai o ‵po aka ei tatou e aunoa mo te iloa ne tatou. Kae e fakatalitonu mai te Tusi Tapu me kafai e ‵po aka tatou, e mafai eiloa tatou o ‵sao. E akoako mai foki ki a tatou a te auala ke ‵kalo kea‵tea mai malei konā.

2. Ne a toe malei ma‵goi e lua e fakaaoga ne Satani?

² A toe malei ma‵goi e lua kolā e fakaaoga ne Satani, ko te fakamatamata mo te kaimanako. * I se fia afe tausaga, ne manuia eiloa a Satani i te fakaaogaga ne ia a uiga ma‵sei konei. E fai eiloa a ia pelā me se tino ‵po manu telā e malei ne ia se manu ki se matasele io me ‵po aka ne ia ki se tili. (Sala. 91:3) Kae e se ‵tau o ‵po aka tatou ne Satani. Kaia? Me ko oti ne fakaasi mai ne Ieova ki a tatou a togafiti e fakaaoga ne Satani.—2 Koli. 2:11.

3. Kaia ne fakamau ei ne Ieova a nisi fakaakoakoga i te Tusi Tapu?

³ Tasi o auala e akoako ne Ieova tatou e uiga ki te fakamatamata mo te kaimanako, ko te fakamalosi tatou ke tauloto mai mea ne ‵tupu ki nisi o ana tavini. Ka lavea ne tatou i fakaakoakoga konā, a te auala ne mafai ei ne Satani o ‵po aka a nisi  tavini a Ieova kolā ko ma‵tua ‵lei. E mata, e fakauiga te mea tenei me e se mafai o ‵kalo kea‵tea tatou mai te fakamatamata mo te kaimanako? Ikai. Ne tusi ne Ieova a fakaakoakoga konei i te Tusi Tapu ke fai pelā me “se fakailoaga ke fakaeteete tatou.” (1 Koli. 10:11) E iloa ne ia me e mafai o tauloto tatou mai fakaakoakoga konei, kae ‵kalo kea‵tea io me ‵sao mai i malei a te Tiapolo.

4. Se a te ikuga o te fakamatamata?

⁴ E manako a Satani ke ati aka ne tatou te uiga fakamatamata. E iloa ne ia me kafai e talia ne tatou a te fakamatamata sē ‵tau ke pule ne ia tatou, ka fai eiloa tatou pelā mo ia kae ka galo atu i a tatou te ola se-gata-mai. (Faata. 16:18) Tela la, ne fakailoa mai te apositolo ko Paulo me i te tino e mafai o “‵fete i te fakamatamata kae tō atu ki te fakamasinoga telā ko oti ne fai ki luga i te Tiapolo.” (1 Timo. 3:6, 7) E mafai o tupu te mea tenā ki so se tino i a tatou, faitalia i a tatou koi ‵fou ki te munatonu io me ko leva ne tavini atu ki a Ieova i se fia tausaga.

5. E pelā mo te Failauga 7:16, 20, i te auala fea e mafai o fakaasi mai ne se tino te fakamatamata?

⁵ A te fakamatamata se vaega o te kaimanako. E taumafai eiloa a Satani o fai tatou ke kaima‵nako, ke mafau‵fau ki a tatou eiloa i lō a Ieova, maise loa māfai e fe‵paki tatou mo fakalavelave. E pelā me se fakaakoakoga, e mata kai isi aka loa ne ‵losiga ‵se ne fai atu ki a koe? Io me kai fai fakamasei aka eiloa koe ne se tino? Ka fiafia eiloa Satani māfai e ‵losi atu ne koe ki a Ieova io me ko ou taina. Kae e manako te Tiapolo ke mafaufau koe me i te faka‵leiga fua ki ei ko te faiga o mea i ou auala eiloa, i lō te tautali ki te takitakiga e tuku mai ne Ieova i tena Muna.—Faitau te Failauga 7:16, 20.

6. Se a te mea e tauloto ne koe mai te tala o se tuagane i Netherland?

⁶ Mafaufau ki te tala o se tuagane i Netherland, telā ne kaitaua ona ko mea ‵se e fai ne nisi tino. Ne fakaiku aka ne ia ke sē toe ‵kau tasi a ia mo tino konā. “Ne seki sologa au kae se mafai o ‵fuli oku lagonaga,” ne fai mai a ia. “Ne fai atu au ki taku avaga me e ‵tau o ga‵sue māua ki te suā fakapotopotoga.” Kae ne onoono tou  fafine ki te polokalame o te Leo Fakasalalau o Mati 2016 i te jw.org. Ne maua ne ia nisi manatu fesoasoani mai te polokalame ki te auala ke kufaki i vāivāiga o nisi tino. Ne fai mai te tuagane: “Ne iloa aka ne au me ne ‵tau mo au o loto maulalo kae mafaufau ki aku mea ‵se i lō te taumafai o ‵fuli a taina mo tuagane i te fakapotopotoga. Ne fesoasoani mai te polokalame ke saga tonu atu au ki a Ieova mo tena pulega sili.” Se a te manatu tāua i konei? Kafai e fepaki koe mo se fakalavelave, saga tonu atu fua ki a Ieova. Akai atu ki a ia ke fesoasoani atu ke maua ne koe tena kilokiloga e uiga ki nisi tino. E lavea ne tou Tamana faka-te-lagi a olotou mea ‵se; kae e toka eiloa a ia o fakamagalo latou. E manako foki a ia ke fai foki koe penā.—1 Ioa. 4:20.

7. Se a te mea ne tupu ki te Tupu ko Usia?

⁷ Ko te fakamatamata ne ala ei o ‵teke atu te Tupu o Iuta ko Usia ki pati fakatonutonu kae fai ne ia se mea telā e se ‵tau o fai ne ia. E uke a mea ‵lei ne fai ne Usia. Ne manumalo a ia i taua e uke, ne faite ne ia a fakai e uke, kae uke foki ana fatoaga mo koga fagai manu. “Ne fakamanuia a ia ne te Atua tonu.” (2 Nofo. 26:3-7, 10) “Kae i te taimi ko malosi ei a ia, ne oko a ia ki te tulaga masei ona ko tena loto fakamaualuga,” ko pati a te Tusi Tapu. Ko oti ne fakatonu atu a Ieova me ko faitaulaga fua ne talia ke ofo atu ne latou a mea ma‵nogi i te faletapu. Kae ona ko te fakamatamata, ne ulu atu a te Tupu ko Usia ki loto i te faletapu o ofo atu a mea ma‵nogi. Ne seki fiafia a Ieova ki ei kae ne fakaoko atu ne ia te lepela ki te tagata fakamatamata tenā. Ne tumau eiloa a Usia i te fai pelā me se lepela ke oko ki te aso ne mate ei a ia.—2 Nofo. 26:16-21.

8. E ‵tusa mo te 1 Kolinito 4:6, 7, e mafai pefea o ‵kalo kea‵tea tatou mai te fakamatamata?

⁸ E mata, e mafai ne te fakamatamata o ‵taki atu tatou ki se malei e pelā mo te mea ne oko ki luga i a Usia? Ke mafau‵fau ki te fakaakoakoga a José. A ia se tagata faipisinisi telā e tavini atu pelā me se toeaina i tena fakapotopotoga. Ne fai ne ia lāuga i fono o fenua mo fono o atufenua, kae ne tuku atu ne ovasia o te seketi se manatu fesoasoani ki a ia. “Kae ne talitonu au ki toku iloa eiloa,” ne fai mai a ia. “Ne fakatafa kea‵tea ne au a Ieova. Au ne mafaufau i au e malosi, telā ne seki fakalogo au ki pati fakatonutonu.” Ne fai ne José se agasala matagā kae ne fakatea. I se fia tausaga fakamuli ifo, ne toe foki mai a ia. Kae ne fai mai a ia: “Ne akoako  au ne Ieova me e se tāua ke maua se tulaga, kae ko te faiga o mea kolā e fakatonu mai a ia ke fai ne tatou.” Ke masaua ne tatou me i so se taleni io me se tauliaga e maua ne tatou i te fakapotopotoga, ne aumai ne Ieova. (Faitau te 1 Kolinito 4:6, 7.) Kafai e fakamata‵mata tatou, ka sē fakaaoga tatou ne Ieova.

9. Ona ko te kaimanako, ne a mea ne fai ne Satani mo Eva?

⁹ Kafai e mafau‵fau tatou ki te kaimanako, te tino muamua loa e masaua ne tatou ko Satani te Tiapolo. E pelā me se agelu a Ieova, e mautinoa eiloa me ne maua ne Satani a tauliaga ‵gali e uke. Kae ne manako a ia ki mea e tai uke atu. Ne manako a ia ki te tapuakiga telā e ‵tau fua o fai ki a Ieova tokotasi. E manako a Satani ke fai tatou pelā mo ia, tela la, e taumafai a ia ko tatou ke sē lotoma‵lie ki mea ko maua ne tatou. Ne kamata o tofotofo ne ia te mea tenā i tena faipatiga ki a Eva. Ne tuku atu ne Ieova mo te alofa ki a Eva mo tena avaga a mea‵kai e lava kae ‵toe mo lā ‵kai—“mai lakau katoa i loto i te fatoaga.” Kae e tasi fua te lakau ne seki ‵tau mo lāua o ‵kai ki ei. (Kene. 2:16) Kae ui i ei, ne fakaloiloi ne Satani a Eva ke mafaufau me e ‵tau mo ia o kai ki te lakau fua e tasi telā ne fakatapu. Ne seki lotomalie a Eva ki mea ko oti ne maua ne ia; ne manako a ia ki mea e tai uke atu. Kae ko iloa ne tatou te ikuga. Ne agasala a Eva kae mate atu fakamuli.—Kene. 3:6, 19.

10. Se a te mea ne tupu i te taimi ne kaimanako ei a te Tupu ko Tavita?

¹⁰ Ko te fakamatamata ne ala ei o puli i te Tupu ko Tavita a te mea telā ne tuku atu ne Ieova ki a ia, e aofia ei te maumea, te takutakua, mo te manumalo i luga i ana fili e tokouke. Ne iloa ‵lei ne Tavita me i meaalofa a te Atua “ko to uke katoa . . . ke lau aka!” (Sala. 40:5) Kae i se taimi fua e tasi, ne puli i a Tavita a mea ne tuku atu ne Ieova ki a ia. Ne seki lotomalie a ia ki ei; ne manako a ia ki mea e tai uke atu. E tiga eiloa e tokouke a avaga a Tavita, ne ati aka ne ia i tena loto se manakoga sē ‵lei ki te avaga a te suā tagata. A te fafine ko Patisepa, kae ko tena avaga ko Ulia, se tagata Heti. Ne aofia a Tavita i faifaiga fakatauavaga sē ‵tau mo Patisepa, kae ne faitama tou fafine. Ko oti ne fai ne Tavita se mea matagā ‵ki, kae ne toe palani foki ne ia ke tamate a Ulia! (2 Samu. 11:2-15) Ne a mafaufauga o Tavita? E mata, ne mafaufau a ia me sē mafai o lavea ne Ieova? Ne  tosina atu te tavini fakamaoni tenei a Ieova ki te uiga kaimanako kae ne maua ne ia tena ‵togi. Kae se mea fakafiafia me fakamuli, ne fakaasi atu ne Tavita tena mea ‵se kae ne salamō. Ko oko loa i tena loto fakafetai me ne toe maua ne ia te taliaga a Ieova!—2 Samu. 12:7-13.

11. E ‵tusa mo te Efeso 5:3, 4, se a te mea e mafai o fesoasoani mai ke ‵teke atu tatou ki te kaimanako?

¹¹ Ne a mea e tauloto ne tatou mai te fakaakoakoga a Tavita? E tauloto tatou me e mafai o ‵teke ne tatou te kaimanako māfai e tumau te ‵tou loto fakafetai ki mea katoa ne tuku mai ne Ieova. (Faitau te Efeso 5:3, 4.) E ‵tau mo tatou o lotoma‵lie ki mea ko maua ne tatou. Se mea gali ke fakamalosi ki ‵tou akoga faka-te-Tusi Tapu ‵fou ke mafau‵fau ki se fakamanuiaga fakapito e tasi ne maua ne latou, kae fakafetai atu ki a Ieova. Kafai e fai ne se tino te mea tenā i aso katoa, ko tena uiga ko ‵talo atu a ia ki mea kese‵kese e fitu. (1 Tesa. 5:18) E mata, e fai foki koe penā? Kafai e mafaufau ‵loto koe ki mea katoa ne fai ne Ieova mō koe, ka fesoasoani atu ke loto fakafetai koe. Kae kafai e loto fakafetai koe, ka lotomalie koe ki mea ko maua ne koe. Kafai koe lotomalie, ka sē kaimanako koe.

12. Se a te mea ne fai ne Iuta te Isikaliota ona ko te kaimanako?

¹² Ko te kaimanako ne ala ei o fakatogafit ne Iuta a Iesu. Ne seki fai eiloa a ia penā i te kamataga. (Luka 6:13, 16) Ne filifili ne Iesu a ia ke fai pelā me se apositolo. Ne fai a Iuta e pelā me se tagata fakatuagagina, me ne tuku atu ke tausi ne ia a pokisi tupe. Ne fakaaoga ne Iesu mo te kau apositolo a tupe konā ke ‵togi ei olotou mea i te taimi e talai ei latou. Ko tena uiga, a tupe konā e pelā loa mo meaalofa tupe ki te galuega i te lalolagi kātoa i aso nei. Kae fakamuli ifo, ne kamata o kaisoa a Iuta, e tiga loa ne lagona ne ia a te faka‵pulaga a Iesu fakafia taimi e uiga ki te kaimanako. (Male. 7:22, 23; Luka 11:39; 12:15) Ne seki fia saga atu a Iuta ki faka‵pulaga konā.

13. Ko te taimi fea ne lavea faka‵lei atu ei a te kaimanako o Iuta?

¹³ Ne lavea faka‵lei atu te kaimanako o Iuta i se mea ne tupu mai mua malie o tamate a Iesu. Ne ‵kami a Iesu mo ana soko, penā foki Malia mo tena taina ko Maleta ne Simona te lepela. I te taimi o te ‵kaiga, ne tu aka a Malia kae ‵ligi ne ia se sinu manogi kae ‵togi ‵mafa ki luga i te ulu o Iesu. Ne fanoa‵noa a Iuta mo nisi soko. Ne mafau‵fau a nisi soko me kāti e mafai o fakaaoga a tupe konā i te galuega talai. Kae ne ‵kese eiloa te kilokiloga a Iuta. A ia “se tino kaisoa,” kae ne manako o kaisoa a tupe mai te pokisi. Fakamuli, ne fai ne te kaimanako ke fakatogafiti ne Iuta a Iesu mō se ‵togi o te pologa.—Ioa. 12:2-6; Mata. 26:6-16; Luka 22:3-6.

14. Ne fakagalue pefea ne se tauavaga a te akoakoga e maua i te Luka 16:13?

¹⁴ Ne fakamasaua atu ne Iesu ki ana soko te munatonu fakavae tenei: “E se mafai o tavini koutou ki te Atua fakatasi mo Koloa.” (Faitau te Luka 16:13.) E tonu loa te mea tenei. Mafaufau ki te auala ne fakagalue ei ne se tauavaga i Romania a pati a Iesu. Ne maua ne lāua se galuega sē tumau i se fenua e tasi telā e lauiloa i te maumea. “E isi se kaitalafu lasi a māua ke ‵tina, tela la, ne mafau‵fau muamua māua me i te galuega tenei se fakamanuiaga mai i a Ieova,” ne fai mai lāua. Kae e isi se fakalavelave. Ka fakalavelave atu te galuega tenā ki te lā taviniga ki a Ieova. Mai tua o te fai‵tauga ki te mataupu “Ke Tumau i te Fakamaoni mo te Loto Kātoa” i Te Faleleoleo Maluga o Aokuso 1, 2008, ne fai te lā fakaikuga. Ne fai mai: “Kafai ko te mauaga o tupe e uke ko te pogai e olo ei māua o ga‵lue i te suā fenua, ka fakatulaga lua eiloa ne māua te mā fesokotakiga mo Ieova. E mautinoa eiloa me kā se ‵lei te ma feitu faka-te-agaga.” Tela la, ne seki talia ne lāua te galuega  tenā. Se a te mea ne tupu? Ne maua ne te tagata se galuega i tena fenua tonu, telā e lava kae ‵toe ke tausi atu ki lā manakoga. Ne fai mai te fafine: “A te lima o Ieova e se mafai o toetoe.” Ne fia‵fia te tauavaga tenei me ne filifili ne lāua a Ieova ke fai mo te lā Matai i lō a tupe.

15. Kaia e tali‵tonu ei tatou me e mafai eiloa tatou o ‵sao mai malei a Satani?

¹⁵ E a māfai ko kamata o lavea ne tatou i a tatou ko tosina atu ki te fakamatamata mo te kaimanako? E mafai eiloa o ‵sao tatou! Ne fai mai a Paulo i a latou kolā “ne ‵po eiloa” ne te Tiapolo e mafai o ‵sao mai i tena malei. (2 Timo. 2:26) Tenā te mea ne tupu ki a Tavita. Ne fakalogo a ia ki te polopolokiga a Natano, salamō i tena uiga kaimanako, kae toe faka‵lei tena va fakataugasoa mo Ieova. Ke mo a ma puli, me e malosi fakafia atu a Ieova i a Satani. Tela la, kafai e talia ne tatou te fesoasoani o Ieova, ko mafai ei o ‵sao tatou mai so se malei io me se matasele a te Tiapolo.

16. Se a te mea ka fesoasoani mai ke ‵kalo kea‵tea tatou mai malei a Satani?

¹⁶ E tonu, i lō te ‵sao mai malei io me ko matasele a Satani, e ‵tau o ‵kalo kea‵tea tatou mai te fakamatamata mo te kaimanako. E mafai ne tatou o fai penā mai te fesoasoani o te Atua. Kae e se ‵tau o fakalago‵lago tatou ki ‵tou malosi totino! A tavini foki a Ieova kolā ko leva, ne tosina atu ki te fakamatamata mo te kaimanako. Tela la, fakamolemole atu ki a Ieova i aso katoa ke fesoasoani atu ke mafai o lavea ne koe māfai ko kamata o fakamalosi aka ne uiga ma‵sei konei a ou mafaufauga mo au mea e fai. (Sala. 139:23, 24) Ke mo a eiloa e talia ne koe a uiga konei ke pule atu ki a koe!

17. Se a te mea ko pili o tupu ki te ‵tou fili, ko te Tiapolo?

¹⁷ Ko lau nei i se fia afe tausaga talu mai te taimi ne fai ei a Satani e pelā me se tino tuli manu. Kae ko pili fua nei o ‵loka faka‵mau a ia kae fakaseai atu fakamuli. (Faka. 20:1-3, 10) E olioli tatou ki te aso tenā. Kae ke oko atu ki te taimi tenā, ke tumau i te matapula‵pula ki malei a Satani. Galue malosi ke mo a koe e pule ne te fakamatamata mo te kaimanako. Ke na fakaiku aka ke “‵teke te Tiapolo, kae ka tele kea‵tea a ia mai i a koutou.”—Iako. 4:7.