1. Diesorọ a vwọ vwẹ Idẹbono vwo dje ọkpaufi?

ỌKPAUFI guọnọ mu eranvwe yẹrẹ hwe. Ọ sa kpahen oka rẹ ifi sansan phiyotọ, kirobo rẹ ọvo usun rẹ ibruche rẹ efian ri rhi bru Job uche tare. (Job 18:8-10) Mavọ yen ọkpaufi sa vwọ riẹriẹ eranvwe ro ufi rọ kpahen kẹ? Ọ cha rhẹrẹ eranvwe na. Tivọ yen ọ ra? Die yen je? Oka rẹ ufi vọ yen e se vwo muo? Idẹbono pha kerẹ ọkpaufi yena. Ọ rhẹrẹ avwanre. O vwo oniso rẹ asan rẹ avwanre ra, vẹ obo ri je avwanre. Ọ me sane ufi ro rorori nẹ o se mu avwanre vwẹ ọke re rhẹro rọye-en. Dedena, Baibol na tare nẹ ọ da tobọ mu avwanre, a je sa djẹ vabọ. Ọ je vuẹ avwanre obo ra sa vwọ kẹnoma kẹ ifi rọyen riẹriẹriẹ.

2. Erhọ yen ifi ivẹ rẹ Eshu me vwo ruiruo?

² Ifi ivẹ rẹ Eshu me vwo ruiruo yen omaephuo kugbe urhuru evwo. * Vwẹ ikpe buebun rhire yen ọ vwọ reyọ ifi nana re je nabọ wian kẹ na vwo ruiruo. Eshu pha kerẹ omuephran rọ riẹriẹ ọmophran ro ufi. (Une 91:3) Jẹ, a guọnọre nẹ Eshu mu avwanre-e. Diesorọ? Kidie Jihova dje ona sansan ro vwo ruiruọ kẹ avwanre re.—2 Kọr. 2:11.

3. Diesorọ Jihova vwo phi udje rẹ ihwo evo kiriguo phiyọ Baibol na?

³ Idjerhe ọvo rẹ Jihova vwo si avwanre orhọ kpahen omaephuo vẹ urhuru evwo, ọyen womarẹ ikuegbe rẹ obo re phia kẹ ihwo ri vwo uruemu tiọyen. A cha mrẹ udje rẹ idibo rẹ Ọghẹnẹ evo ri tedje ri she phiyọ ufi rẹ Eshu. Ọnana  ko mudiaphiyọ nẹ avwanre cha sa kẹnoma kẹ omaephuo vẹ urhuru evwo kakaka-a? Ẹjo. Jihova phi udje sansan nana phiyọ Baibol na, rere ayen dia “uyono kẹ avwanre.” (1 Kọr. 10:11) Ọ riẹnre nẹ e sa nẹrhẹ a riẹn obo ra sa vwọ kẹnoma kẹ ifi rẹ Idẹbono yẹrẹ djẹ vabọ.

4. Die yen sa phia kẹ avwanre siẹrẹ e de phuoma?

⁴ Eshu guọnọre nẹ avwanre vwo uruemu rẹ omaephuo. Ọ riẹnre nẹ avwanre cha họhọ ọyen siẹrẹ avwanre da dia ihwo re phuoma, e mi ji ku uphẹn rẹ arhọ ri bẹdẹ kufia. (Isẹ 16:18) Ọyinkọn Pọl tobọ ji si avwanre orhọ nẹ ohwo se “phuoma ro de roro ọ rẹ oma rọye ọvo o de rhi mu ufi rẹ Idẹbono.” (1 Tim. 3:6, 7) Ọ sa phia kẹ kohwo kohwo, o torori sẹ avwanre ghwa mrẹ uyota na vughe obọ yẹrẹ avwanre ga Jihova krẹ re-e.

5. Vwo nene obo rehẹ Aghwoghwo 7:16, 20, mavọ yen e se vwo vughe ohwo rọ kparoma?

⁵ Ihwo ri phuoma roro kpahen oma obọ rayen ọvo. Eshu guọnọre nẹ a tẹnrovi oma rẹ avwanre vwọ vrẹ Jihova, ma rho vwẹ ọke rẹ ebẹnbẹn. Kerẹ udje, e gun efian nyẹ wẹ jovwo re? Yẹrẹ e shenyẹ wẹ jovwo re? Oma cha vwerhen Eshu mamọ siẹrẹ wo de muophu kpahen Jihova yẹrẹ iniọvo wẹn. Ukperẹ wo vwo nene odjekẹ rẹ Jihova vwọphia vwẹ Baibol na, Idẹbono guọnọre nẹ wo roro nẹ wẹwẹ ọvo yen sa rhuẹrẹ ebẹnbẹn na phiyọ.—Se Aghwoghwo 7:16, 20.

6. Die yen wo se yono vwo nẹ ikuegbe rẹ oniọvo aye ọvo vwẹ Netherlands?

⁶ Roro kpahen udje rẹ oniọvo aye ọvo vwẹ Netherlands rẹ ophu muru fikirẹ echobọ rẹ ihwo efa. O de brorhiẹn nẹ ọyen rhe che nene ayen ghwọrọ ọke kugbe-e. Ọ da ta: “Me da rhe dia ẹdia rẹ ọruvwohwo, jẹ mi se vwo ghovwo iniọvo na-a, me da vuẹ ọshare mẹ nẹ me guọnọre nẹ e kpo ukoko ọfa.” Oniọvo aye nana de ni JW Broadcasting^® ri March 2016. Vwevunrẹ ọrhuẹrẹphiyotọ yena, a vwẹ  iroroẹjẹ evo phia kpahen obo re se vwo chirakon rẹ echobọ rẹ ihwo efa. Oniọvo aye na da ta: “Me da rhe mrẹvughe nẹ ofori nẹ mi vwomakpotọ ji roro kpahen echobọ mẹ, ukperẹ me vwọ davwẹngba vwo wene iniọvo rehẹ ukoko na. Ividio na chọn vwẹ uko vwo mu ẹwẹn kpahen Jihova kugbe ogangan rẹ usuon rọyen.” Wọ mrẹ ẹkpo rẹ ota na vughe re? Tẹnrovi Jihova kọke kọke wo de vwo ebẹnbẹn. Rẹ Jihova nẹ ọ chọn wẹ uko vwọ vwẹ ẹro ro vwo nẹ ihwo ji vwo ni ayen. Ọsẹ wẹn rọhẹ obo odjuvwu mrẹ echobọ rayen, dedena o vwo owenvwe rọ vwọ reyọ vwo ghovwo ayen. Ọ je guọnọ nẹ wo ru ọtiọyen.—1 Jọn 4:20.

7. Die phia kẹ Ovie Uzaya?

⁷ Ovie Uzaya ro suẹn Juda sen uchebro fikirẹ omaephuo, o de ru obo ri je fe. Uzaya ru omamọ erọnvwọn buebun. O phi isodje rẹ ivwighrẹn buebun kparobọ, ọ je bọn irere vẹ idju buebun. “Ọghẹnẹ da nẹrhẹ o yovwi kẹ.” (2 Ikun 26:3-7, 10) Ẹkẹvuọvo, Baibol na da ta: “Ọke rọ rhe [vwọ] gan re ko rhi phuoma, kọye rhe ghwọrọ.” Jihova jurhi kẹ ihwo rọyen nẹ irherẹn na ọvo yen vwo uturhi rẹ ayen vwọ torhẹ ugboduma vwẹ uwevwin rẹ ẹga na. Ẹkẹvuọvo, Ovie Uzaya ro evun rẹ uwevwin rẹ ẹga na ra torhẹ ugboduma. Oma vwerhen Jihova kakaka-a, ọ da vwẹ ọga rẹ oti vwo muo. Uzaya da rhe dia ọhọnvwoti re te ẹdẹ rẹ ughwu rọyen.—2 Ikun 26:16-21.

8. Vwo nene obo rehẹ 1 Kọrẹnt 4:6, 7, mavọ yen a sa vwọ kẹnoma kẹ omaephuo?

⁸ Omaephuo je sa nẹrhẹ avwanre ru oka rẹ umwemwu rẹ Ovie Uzaya ruru na? Roro kpahen udje ri José. José ọyen ọneki rode kugbe ọkpako ukoko re muọghọ kẹ. Ọ ta eta vwẹ isikoko vẹ eghwẹkoko, iniruo okinriariẹ dede tobọ nokpẹn rẹ uchebro mie. Ọ da ta: “Me vwẹroso iroro vẹ ona romobọ mẹ, kugbe oborẹ mi rhiẹromrẹ, ukperẹ me vwọ vwẹroso Jihova. Mi rorori nẹ me ganre mamọ, ọtiọyena me rha kerhọ rẹ uchebro vẹ orhọ-esio ri Jihova-a.” José de ru umwemwu ọgangan, a da djẹ nẹ ukoko. Ikpe evo vwọ wan nu, a da rhoma reyọ. Enẹna, ọ da ta: “Jihova yono uvwe nẹ obo re ma ghanre, ọyen re vwo ru obo rọ guọnọre, ọ dia uphẹn rẹ ẹga-a.” E jẹ avwanre karophiyọ nẹ uphẹn rẹ ẹga vẹ ona eje rẹ  avwanre vwori, obọ ri Jihova yen ayen nurhe. (Se 1 Kọrẹnt 4:6, 7.) Jihova cha sa reyọ avwanre vwo ruiruo siẹrẹ avwanre de phuoma-a.

9. Die yen urhuru evwo mu Eshu vẹ Ivi vwo ru?

⁹ Eshu yen ohwo rẹsosuo ra karophiyọ siẹrẹ a da ta ota kpahen urhuru evwo. O muẹro nẹ Eshu vwo uphẹn rẹ ẹga iyoyovwin buebun ọke rọ vwọ hẹ obo odjuvwu kerẹ amakashe ri Jihova. Jẹ, eyena te kẹ-ẹ. Ọ guọnọre nẹ a vwẹ ẹga ra vwọ kẹ Jihova ọvo vwọ kẹ ọyen. Eshu guọnọre nẹ avwanre họhọ ọyen ro jẹ ẹwẹn rẹ otekẹvwẹ evwo. Ẹgbaẹdavwọn rọ vwọ phiẹn avwanre tonphiyọ ọke rọ vwọ ta ota kẹ Ivi. Jihova vwẹ emu buebun gbidiki vwọ kẹ Ivi vẹ ọshare rọyen, ọ kẹ ayen “omamọ komamọ rẹ udju na” jokpa rẹ ọvo. (Jẹn. 2:16) Dedena, Eshu phiẹn Ivi vwo roro nẹ ofori nẹ ọ re omamọ rẹ urhe rẹ Jihova tare nẹ ayen kẹnoma kẹ na. Oborẹ Jihova vwọ kẹ ayen na, te kẹ ivi-i. Avwanre riẹn obo ri nẹ obuko rọyen rhe. Ivi ru umwemwu, ukuotọ rọyen o de ghwu.—Jẹn. 3:6, 19.

10. Mavọ yen urhuru evwo rhe vwọ dia ufi kẹ Ovie Devid?

¹⁰ Jihova kẹ Ovie Devid efe, otitivwe, kugbe ophikparobọ vwẹ enu rẹ ivwighrẹn rọyen, ẹkẹvuọvo urhuru evwo da nẹrhẹ enana ejobi chọrọ ẹro. Devid tare nẹ okẹ rẹ Ọghẹnẹ “bunọ obo re se keri!” (Une 40:5) Jẹ, ọke ọvo rhi vwo te, oborẹ Jihova ru kẹ Devid da rhe chọrọ ẹro. O rhe vwo ẹwẹn rẹ otekẹvwẹ-ẹ. Devid vwo eya buebun, ẹkẹvuọvo o de rhi vwo urhurusivwe ọbrabra kpahen Batsheba rọ dia aye rẹ ohwo ọfa. Yuraya rọ dia ohwo ri Het yen ọshare ri Batsheba. Devid de nene Batsheba vwerhẹn, ọ da mrevun. A ta ọyena obọ, Devid de hwe Yuraya! (2 Sam. 11:2-15) Die yen Devid roro? O roro nẹ Jihova cha sa mrẹ ọye-en? Devid rọ fuevun ga Jihova jovwo na, de she ufi rẹ urhuru evwo, ọ da je rioja rọyen. Jẹ, ọ vwerhoma nẹ ọke evo vwọ wan nu, Devid da fan umwemwu rọyen ji kurhẹriẹ. Oma vwerhenrọ mamọ nẹ Jihova vwo ghovwo!—2 Sam. 12:7-13.

11. Vwo nene obo rehẹ Ẹfesọs 5:3, 4, die yen sa chọn avwanre uko vwọ kẹnoma kẹ urhuru evwo?

¹¹ Die yen avwanre yono vwo nẹ udje ri  Devid? Avwanre yonori nẹ a sa kẹnoma kẹ urhuru evwo siẹrẹ e de vwo ọdavwaro kpahen erọnvwọn eje rẹ Jihova vwọ kẹ avwanre. (Se Ẹfesọs 5:3, 4.) E jẹ avwanre vwo ẹwẹn rẹ otekẹvwẹ. Jiro kẹ ihwo wẹ vẹ ayen ton uyono ri Baibol phiyọ obọ, nẹ ayen roro kpahen emu ọvo kiriguo rẹ Jihova ru kẹ ayen, rere ayen kpẹvwẹ. Ohwo de ru ọtiọyen kẹdẹ kẹdẹ vwẹ udughwrẹn ọvo, jẹ ọ nẹrhovwo kpahen erọnvwọn ighwrẹn re. (1 Tẹsa. 5:18) Wo ruẹ ọtiọyen? Wo che dje ọdavwaro phia siẹrẹ wo de roro kpahen erọnvwọn eje rẹ Jihova ru kẹ wẹ re. Ọdavwaro yen cha nẹrhẹ wo se vwo ẹwẹn rẹ otekẹvwẹ. Ẹwẹn rẹ otekẹvwẹ me rha nẹrhẹ wọ kẹnoma kẹ urhuru evwo.

12. Die yen urhuru evwo mu Judas Iskariọt vwo ru?

¹² Judas Iskariọt dia ohwo ọbrabra jovwo-o. Urhuru evwo yen nẹrhẹ ọ shẹ Jesu. (Luk 6:13, 16) Jesu sanerọ kerẹ ọvo usun rẹ ọyinkọn na. O muẹro dẹn nẹ Judas muwan, Jesu je vwẹrosuọ, ọyensorọ ọ vwọ reyọ vwo mu ohwo rọ vwẹrote ekpeti utoro na. Jesu vẹ iyinkọn na ghwọrọ igho na phiyọ iruo rẹ aghwoghwo na. Ọ ghwa họhọ igho re toro nonẹna vwọ kẹ iruo rẹ aghwoghwo rẹ akpọeje rẹ avwanre. Jẹ, o rhi vwo te ọke ọvo, Judas ko chuji, dede nẹ o nyori abọ buebun rẹ Jesu vwo si ayen orhọ kpahen urhuru evwo. (Mak 7:22, 23; Luk 11:39; 12:15) Judas chukoku orhọ-esio yena.

13. Ọke vọ yen uruemu rẹ urhuru evwo ri Judas vwọ teyenphia?

¹³ Uruemu rẹ urhuru evwo ri Judas nabọ rhe teyenphia vwẹ irueru ọvo rẹ ayen rare ọmọke krẹn tavwen e ki hwe Jesu. Jesu vẹ idibo rọyen kugbe Meri vẹ oniọvo rọyen Mata kpo uwevwin ri Saimọn ọhọnvwoti na. Ayen vwọ riemu, Meri de vrẹn, o de ku udẹ ọghanghanre ku uyovwin ri Jesu. Ophu ko muẹ Judas vẹ idibo ichekọ na. Idibo ichekọ na se roro nẹ o rhe yovwin siẹrẹ a da reyọ igho na vwọ vwẹ ukẹcha kẹ ivwiogbere. Jẹ obo re nẹrhẹ ophu mu Judas fẹnẹre. “Oji o ruẹ,” ọ guọnọ cho igho nẹ ekpeti na. Ọke vwọ yanran na, urhuru rọyen na da nẹrhẹ ọ shẹ Jesu uchunu ra shẹ ọviẹn.—Jọn 12:2-6; Mat. 26:6-16; Luk 22:3-6.

14. Mavọ yen aye gbe ọshare ọvo vwọ vwe obo rehẹ Luk 16:13 vwo ruiruo?

¹⁴ Jesu nẹrhẹ idibo rọyen karophiyọ uyota nana: “Ovwan sa ga Ọghẹnẹ vẹ ẹdjọ [yẹrẹ efe] kugbe-e.” (Se Luk 16:13.) Uyota yena ji rhi wene-e. Roro kpahen ikuegbe rẹ aye gbe ọshare ọvo re dia Romania re reyọ ota ri Jesu yena vwo ruiruo. A kẹ ayen iruo rẹ ọmọke vwẹ ẹkuotọ ọfa rẹ obọ da nabọ yovwo ihwo. Ayen da ta: “Avwanre momo igho buebun mie ibanki, ọtiọyena, avwanre ki roro nẹ iruo nana ghwa ebruphiyọ ro nẹ obọ ri Jihova rhe.” Ẹkẹvuọvo, ebẹnbẹn ọvo herọ. Iruo na che gbowọphiyọ ẹga rayen. Ayen vwo se uyovwinrota na, “Maintain Loyalty With a Unified Heart” vwẹ Uwevwin Orhẹrẹ rẹ August 15, 2008 nu, ayen de brorhiẹn. Ayen da ta: “Ọ da dianẹ obo re se vwo vwo igho buebun yen ọdavwẹ ro che mu avwanre kpo ẹkuotọ ọfa ra wian, kọyen ọ dia oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ Jihova yen ma ghanre kẹ avwanre-e. Avwanre riẹnre nẹ oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ Jihova cha rioja.” Ọtiọyena, ayen da sen iruo na. Kẹ, die phiare? Ọshare na da mrẹ iruo ọvo vwẹ ẹkuotọ rẹ ayen hepha na, rẹ osa rọyen che te ayen vwọ vwẹrote oma. Aye na da ta: “Jihova che se chukoku idibo rọye-en.” Oma vwerhen  ayen nẹ ayen vwẹ Jihova vwo ru Onini rayen ukperẹ igho.

15. Die yen kẹ avwanre imuẹro nẹ a sa vrabọ rẹ ifi rẹ Idẹbono?

¹⁵ Die yen avwanre che ru siẹrẹ e de noso nẹ avwanre she ufi rẹ omaephuo yẹrẹ urhuru evwo? E se ru ewene! Pọl tare nẹ ihwo rẹ Idẹbono ‘muru’ sa vrabọ rẹ ifi rọyen. (2 Tim. 2:26) Devid kerhọ rẹ ọghwọku rẹ Natan vwọ kẹ, o de kurhẹriẹ, je rhuẹrẹ oyerinkugbe rọyen vẹ Jihova phiyọ. Karophiyọ nẹ Jihova gan vrẹ Idẹbono. A sa vrabọ rẹ ifi rọyen siẹrẹ e de rhiabọreyọ ukẹcha ri Jihova.

16. Die yen sa chọn avwanre uko vwọ kẹnoma kẹ ifi rẹ Idẹbono?

¹⁶ O che yovwin siẹrẹ a da sa kẹnoma kẹ ifi rẹ Idẹbono kare kare. Jihova ọvo yen sa chọn avwanre uko vwo ru ọtiọyen. Ẹkẹvuọvo, e jẹ avwanre roro nẹ e che se she ufi rọye-en! Idibo ri Jihova re ga krẹ re, she ufi rẹ omaephuo kugbe urhuru evwo. Ọtiọyena, nẹrhovwo rhe Jihova kẹdẹ kẹdẹ rere wọ vuẹ nẹ ọ chọn wẹ uko vwọ riẹn sẹ erharhe uruemu yena shọrọ cha ememerha vwẹ iroro vẹ uruemu wẹn re. (Une 139:23, 24) Davwẹngba vwọ kẹnoma kẹ omaephuo vẹ urhuru evwo!

17. Die yen cha phia kẹ ọvweghrẹn rẹ avwanre Idẹbono kẹrẹkpẹ?

¹⁷ Vwẹ ikpe buebun rhire yen Eshu vwọ kpaufi cha re. Jẹ, o rhe che kri-i, ka cha gba, je ghwọrọ kare kare. (Ẹvwọ. 20:1-3, 10) Avwanre rhẹro rẹ ọke yena. Bẹsiẹ ọke yena vwo te, wo mi nomaso kpahen ifi rẹ Idẹbono. Davwẹngba vwọ kẹnoma kẹ omaephuo vẹ urhuru evwo. We brorhiẹn rẹ ovwan vwo “hirhe aro ku idẹbono, rere ọ mrasan djẹ nẹ ovwan oma.”—Jems 4:7.