Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

EDWƐKƐ 27

Sukoa Gyihova Kpundiigyinlanlɛ Ne

Sukoa Gyihova Kpundiigyinlanlɛ Ne

“Saa bɛgyinla kpundii a, bɛbabɔ bɛ ngoane nwo bane.”​—LUKU 21:19.

EDWƐNE 114 “Bɛnyia Abotane”

MƆƆ YƐBAZUKOA *

1-2. Kɛzi Gyihova edwɛkɛ mɔɔ wɔ Ayezaya 65:16, 17 la maa yɛ anwosesebɛ ɔmaa yɛkɔ zo yɛgyinla kpundii ɛ?

ƐNEE 2017 maanzinli nyianu ne edwɛkɛtile ne ka ahonle kpalɛ, ɔse “Bɛgyinla Kpundii!” Gyimalilɛ ne maanle yɛnwunle kɛzi yɛbagyinla ngyegyelɛ mɔɔ yɛyia la anloa la. Yɛyɛle zɔhane gyimalilɛ ne la ɛvolɛ nna ɛpɛ nu na yɛtɛgyinla ngyegyelɛ nloa wɔ ɛtane ewiade ɛhye anu.

2 Ngyegyelɛ boni mɔ a ɛnee ɔwɔ kɛ ɛgyinla ɔ nloa kenlensa ye a? Wɔ busuanli anzɛɛ ɛ gɔnwo kpalɛ bie ɛwu ɔ? Wɔnyia ewule bie mɔɔ ɛyɛ ye ayile a ɔngɔ ɔ? Kpanyinliyɛlɛ ti ɛbɛlabɔlɛ ne ɛlɛyɛ se amaa wɔ ɔ? Ɛyiale esiane, basabasayɛlɛ anzɛɛ kpɔdekpɔdeyɛlɛ ɔ? Anzɛɛ mɔɔ ɛvi COVID-19 ewulenzane ne anzɛɛ ewule gyɛne bie anu ɛra la ɛlɛmaa wɔanwu amaneɛ ɔ? Yɛ nye la mekɛ mɔɔ ninyɛne ɛhye mɔ amuala bapɛ nu, yɛ rɛle bavi bɛ bɔkɔɔ mɔɔ bieko ɛnrɛzi ɛlɛ la!​—Kenga Ayezaya 65:16, 17.

3. Duzu a ɔwɔ kɛ yɛyɛ ye kɛkala a, na duzu ati ɔ?

3 Ewiade ɛhye anu ɛbɛlabɔlɛ yɛ se na bie a yɛbayia ngyegyelɛ mɔɔ anu yɛ se kpalɛ bɔbɔ la kenle bie. (Mat. 24:21) Ɔti ɔwɔ kɛ yɛkɔ zo yɛsukoa kɛ yɛbagyinla ngyegyelɛ biala anloa. Duzu ati ɔ? Ɔluakɛ Gyisɛse hanle kɛ: “Saa bɛgyinla kpundii a, bɛbabɔ bɛ ngoane nwo bane.” (Luku 21:19) Saa yɛdwenle kɛzi awie mɔ ɛlɛgyinla ngyegyelɛ mɔɔ le kɛ mɔɔ yɛlɛyia la anloa la anwo a, ɔbaboa yɛ yeamaa yɛdayɛ noko yɛagyinla kpundii.

4. Duzu ati a yɛkola yɛka kɛ Gyihova ɛyɛ kpundiigyinlanlɛ nwo neazo mɔɔ tɛla biala a?

4 Nwane a ɛyɛ kpundiigyinlanlɛ nwo neazo mɔɔ tɛla biala a? Gyihova Nyamenle ɔ. Mualɛ ɛhye yɛ wɔ azibɛnwo ɔ? Saa ɛdwenle nwo a ɛbanwu kɛ ɔnyɛ azibɛnwo. Abɔnsam a nea ewiade ɛhye azo a, ɔti nuhua le ngyegyelɛ ngome. Gyihova lɛ tumi mɔɔ ɔkola ɔmaa ngyegyelɛ ɛhye mɔ abo pɛ kɛkala a, noko ɔlɛkendɛ na yeali nwolɛ gyima kenle bie. (Wlo. 9:22) Ɔti yɛ Nyamenle ne ɛlɛgyinla ɛhye mɔ anloa yeahɔdwu mekɛ mɔɔ ɔbazɛkye ewiade ɛhye la. Maa yɛzuzu ninyɛne ngɔnla mɔɔ Gyihova ɛlɛgyinla ɔ nloa la anwo.

NINYƐNE BONI MƆ A GYIHOVA ƐLƐGYINLA Ɔ NLOA A?

5. Kɛzi bɛzɛkye Nyamenle duma ɛ, na kɛzi ɔka wɔ ɛ?

5 Ye duma ne mɔɔ bɛzɛkye ye la. Gyihova kulo ye duma ne na ɔkulo kɛ awie biala bu ye duma ne. (Aye. 42:8) Noko bɛzɛkye ye duma kpalɛ ne wɔ ɛvolɛ kɛyɛ apenle nsia anu. (Edw. 74:10, 18, 23) Ɛhye bɔle ɔ bo wɔ Yidɛn tola ne anu wɔ mekɛ mɔɔ Abɔnsam (ɔ bo kile “Dumasɛkyevolɛ”) bɔle Nyamenle somolɛ kɛ yeanva debie mɔɔ Adam nee Yive hyia nwo yeammaa bɛ la. (Gyn. 3:1-5) Ɔvi mekɛ zɔhane, bɛdo Gyihova ɛzonle kɛ ɔnva ninyɛne mɔɔ alesama hyia nwo kpalɛ la ɔmmaa bɛ. Ɛnee ɔgyegye Gyisɛse kpalɛ kɛ bɛlɛsɛkye ye Papa duma la. Ɛhye ati ɔhilehilele ye ɛdoavolɛma ne kɛ bɛyɛ asɔne kɛ: “Yɛ Ze mɔɔ wɔ anwuma, wɔ duma nwo ɛde.”​—Mat. 6:9.

6. Duzu ati a Gyihova ɛmaa mekɛ tendenle ɛpɛ nu kolaa na yeali ye tumililɛ ne mɔɔ bɛdwazo bɛtia ye la anwo gyima ɛ?

6 Ye tumililɛ ne mɔɔ bɛdwazo bɛtia ye la. Gyihova angomekye a lɛ adenle di anwuma nee azɛlɛ ye azo tumi a, na ye tumililɛ ne a le kpalɛ a. (Yek. 4:11) Noko Abɔnsam ɛbɔ mɔdenle ɛbɛlɛbɛla anwumabɔvolɛma nee alesama yemaa bɛlie bɛli kɛ Nyamenle ɛnlɛ zɔhane nwolɛ adenle ne. Ɔbalie mekɛ na yeala ali kɛ Gyihova angomekye a lɛ adenle di tumi a na ye tumililɛ ne a le kpalɛ a. Gyihova ze nrɛlɛbɛ na yemaa alesama mekɛ tendenle kɛ bɛva bɛnlea kɛ saa bɛandie bɛ Bɔvolɛ ne a bɛbahola bɛanlea bɛ nwo zo kpalɛ a. (Gyɛ. 10:23) Kɛmɔ Nyamenle ɛzi zɔhane edwɛkɛ ne anwo abotane la ati, bɛbaziezie ye kokye bɛaye ye ɛkɛ. Ɔbade ye duma ne anwo wɔ mekɛ mɔɔ ɔbamaa bɛanwu kɛ ye Belemgbunlililɛ ne angomekye a bahola amaa bɛanyia nɔhalɛ anzodwolɛ nee anwobanebɔlɛ wɔ azɛlɛ ye azo la.

7. Nwane mɔ a ɛdwazo ɛtia Gyihova a, na duzu a ɔbava yeayɛ bɛ a?

7 Ɔ mra bie mɔ mɔɔ ɛdwazo ɛtia ye la. Mɔɔ Gyihova bɔle anwumabɔvolɛma ne nee alesama la ɛnee bɛdi munli bɔkɔɔ. Noko Gyihova sunsum nu ralɛ ne mɔɔ ɛde atua la, Seetan (ɔ bo kile “Dwazotiavolɛ”) maanle Adam nee Yive mɔɔ di munli la dwazole tiale Gyihova. Anwumabɔvolɛma nee alesama gyɛne noko dwazole tiale ye. (Dwuudu 6) Nzinlii, Yizilayɛma bie mɔ mɔɔ bɛle Nyamenle menli mɔɔ yekpa bɛ la bɔbɔ dwazole tiale ye na bɛhɔzonlenle adalɛ nyamenle. (Aye. 63:8, 10) Gyihova dele nganeɛ kɛ bɛye ye bɛmaa. Noko ɔgyinlanle ɔ nloa, na ɔbahɔ zo yeagyinla ɔ nloa kɔkpula kɛ ɔbazɛkye atuadelɛma ne kɔsɔɔti. Ɛhye bamaa Gyihova nee ye nɔhavoma mɔɔ bɛ muala bɛlɛgyinla ninyɛndane nloa wɔ ɛtane ewiade ɛhye anu la anye alie!

8-9. Adalɛ edwɛkɛ boni a bɛlɛka ye wɔ Gyihova anwo a, na duzu a yɛbahola yɛayɛ ye wɔ nwolɛ a?

8 Adalɛ mɔɔ Abɔnsam bɔ ye dahuu la. Seetan bɔle Gyihova sonvolɛ Dwobu mɔɔ le tenlenenli la somolɛ na mɔɔ ɛnee ɔlɛka la a le kɛ angomedi ti a Gyihova nɔhalɛ azonvolɛ kɔsɔɔti sonle Nyamenle a. (Dwobu 1:8-11; 2:3-5) Abɔnsam ɛhɔ zo ɛbɔ alesama somolɛ too yeradwu ɛnɛ. (Yek. 12:10) Ɛlɔlɛ mɔɔ yɛlɛ yɛmaa Gyihova la ati, ɔwɔ kɛ yɛgyinla sɔnea biala anloa na yɛdi nɔhalɛ yɛmaa Gyihova yɛfa yɛkile kɛ edwɛkɛ biala mɔɔ Seetan ka la le adalɛ. Gyihova bayila yɛ wɔ yɛ kpundiigyinlanlɛ ne anwo kɛ mɔɔ ɔyilale Dwobu la.​—Gye. 5:11.

9 Seetan dua adalɛ ɛzonlenlɛ nu mgbanyima nwo zo ka kɛ Gyihova ati yɛ se na ɔdaye a ɔmaa alesama nwu amaneɛ a. Bie mɔ bɔbɔ ka kɛ saa ngakula wu a, ɔkile kɛ Nyamenle a ɛva bɛ ɛhɔ anwuma a ɔluakɛ ɔhyia anwumabɔvolɛma dɔɔnwo wɔ lɔ. Munzule edwɛkɛ boni ɛne! Noko yɛmɛ yɛze kɛ Gyihova le Selɛ mɔɔ lɛ ɛlɔlɛ. Saa ewule ɛzulolɛ bie ka yɛ anzɛɛ yɛ dɔvolɛ bie wu a, yɛmbɔ yɛ Nyamenle ne somolɛ wɔ nwolɛ. Emomu yɛlɛ diedi kɛ kenle ko dedee ɔbayɛ ninyɛne kɔsɔɔti boɛ. Yɛbahola yɛaha yɛahile awie biala mɔɔ ɔtie yɛ la kɛ Gyihova le ɛlɔlɛ Nyamenle. Yemɔ bamaa Gyihova anyia muala kpalɛ amaa ahenle mɔɔ tendɛ tia ye la.​—Mrɛ. 27:11.

10. Duzu a Edwɛne 22:23, 24 maa yɛnwu ye wɔ Gyihova anwo a?

10 Ye azonvolɛ mɔɔ ɛlɛnwu amaneɛ la. Gyihova le Nyamenle mɔɔ ɔ kunlu yelɛyela ye maa menli. Saa ɔnwu kɛ kpɔdekpɔdeyɛlɛ, anwodolɛ anzɛɛ yɛ sinlidɔlɛ ɛlɛmaa yɛanwu amaneɛ a, ɔnyɛ ye fɛ fee. (Kenga Edwɛne 22:23, 24.) Gyihova te nyane mɔɔ yɛlɛdi la abo, ɔkulo kɛ ɔsɔ ɔ nloa, na ɔbazɔ ɔ nloa noko. (Fa toto Ɛzɛdɔso 3:7, 8; Ayezaya 63:9 anwo.) Mekɛ bie bara mɔɔ “ɔbakyikyi yɛ nye anwo monle kɔsɔɔti, na ewule ɛnle ɛkɛ bieko, yɛɛ alɔbɔlɛ nee ɛzunlɛ nee nyane ɛnle ɛkɛ bieko.”​— Yek. 21:4.

11. Kɛzi Gyihova te nganeɛ wɔ ye azonvolɛ nɔhavoma mɔɔ ɛwu la anwo ɛ?

11 Ɔ gɔnwo mɔ mɔɔ ɛwu la. Kɛzi Gyihova te nganeɛ wɔ mrenyia nee mraalɛ nɔhavoma mɔɔ bɛwu la anwo ɛ? Ɔ nwo ɛlɛdɔ bɛ kpalɛ! (Dwobu 14:15) Ɛbahola wɔapɛ kɛzi Gyihova anwo ɛlɛdɔ ɔ gɔnwo Ebileham la anwo nvoninli ɔ? (Gye. 2:23) Anzɛɛ kɛzi ɔ nwo ɛlɛdɔ ɔ gɔnwo Mosisi mɔɔ ɔ nee ye dendɛle “kɛ mɔɔ sonla nee ɔ gɔnwo tendɛ kile bɛ nwo la” ɔ? (Ɛzɛ. 33:11) Yɛɛ ɔ nye la kɛ ɔbade kɛ Devidi nee edwɛndolɛma gyɛne ɛlɛto bɛ ayɛlɛyelɛ edwɛne fɛlɛko ne mɔ bieko! (Edw. 104:33) Nyamenle agɔnwo ɛhye mɔ ɛla wɔ ewule nu bɔbɔ ɛdeɛ, noko Gyihova arɛle ɛtɛfile bɛ. (Aye. 49:15) Ɔkakye bɛ nwo edwɛkɛ kɔsɔɔti. Wɔ adenle bie azo, “ɔ nye zo a bɛ muala bɛde aze.” (Luku 20:38) Kenle ko dedee, ɔbadwazo bɛ yeara ngoane nu, ɔbadie asɔne mɔɔ bɛfi ahonle nu bɛyɛ la na yealie bɛ ɛzonlenlɛ yeado nu bieko. Saa wɔ dɔvolɛ bie ɛwu a edwɛkɛ ɛhye bahola akyekye ɛ rɛle.

12. Duzu a maa Gyihova di nyane kpole wɔ awieleɛ mekɛ ɛhye anu a?

12 Alesama mɔɔ amumuyɛma ɛlɛsisi bɛ la. Mɔɔ atuadelɛ ne bɔle ɔ bo wɔ Yidɛn la, ɛnee Gyihova ze kɛ ninyɛne bazɛkye bɔkɔɔ na akee bɛayɛ boɛ. Gyihova kyi amumuyɛyɛlɛ, nzisi nee basabasayɛlɛ mɔɔ ɛlɛkɔ zo wɔ ewiade ye anu ɛnɛ la. Gyihova dwenle menli mɔɔ awie biala kola sisi bɛ bie​—menli mɔɔ le bɛtɛɛ na bɛngola bɛnlie bɛ nwo bɛnvi amumuyɛma asa anu le kɛ nrisa nee ahunlanvolɛ la anwo dahuu. (Zɛk. 7:9, 10) Saa Gyihova nwu kɛ bɛlɛsisi ye azonvolɛ nɔhavoma na bɛlɛgua bɛ efiade a, ɔdi nyane kpole. Nyia anwodozo kɛ ɔkulo bɛ muala mɔɔ bɛ nee ye ɛlɛgyinla kpundii la.

13. Kɛzi alesama ɛbɛla ɛkpɔlɔ wɔ Nyamenle anye zo ɛ, na duzu a ɔbayɛ ye wɔ nwolɛ a?

13 Alesama mɔɔ bɛ ɛbɛla ɛkpɔlɔ la. Seetan anye die nwo kɛ ɔbamaa alesama mɔɔ bɛbɔle bɛ kɛ Nyamenle ɛsaso la abɔ ɛbɛla mɔɔ ɛkpɔlɔ la. Mɔɔ Nyamenle “nwunle kɛ sonla amumuyɛyɛlɛ ne ɛyɛ kpole” wɔ Nowa mekɛ zo la, Gyihova nlunle ɔ nwo kɛ ɔbɔle menli wɔ azɛlɛ ne azo la, na ɔlile nyane wɔ ye ahonle nu.” (Gyn. 6:5, 6, 11) Ɔvi zɔhane mekɛ ne mɔɔ ba la, asoo ninyɛne ɛyɛ boɛ ɔ? Kyɛkyɛ! Saa Abɔnsam nwu kɛ menli mɔɔ bɛ awodeɛ ɛnle ko nee menli mɔɔ bɛ awodeɛ le ko la ɛva bɛ nwo ɛwula adwɔmane ɛbɛla ngakyile nu a, ɔ nye die kpole! (Ɛfɛ. 4:18, 19) Saa Seetan kola maa menli mɔɔ wɔ nɔhalɛ ɛzonlenlɛ nu la yɛ ɛtane a, yemɔ ɔ nye die bo zo. Saa Gyihova abotanezilɛ ne ba awieleɛ a, ɔbazɛkye menli mɔɔ bɔ adwɔmane ɛbɛla la kɔsɔɔti yeava yeahile kɛ ɔ nye ɛnlie nwo fee.

14. Duzu a alesama ɛlɛfa ayɛ Nyamenle abɔdeɛ mɔɔ wɔ azɛlɛ ye azo la ɛ?

14 Ye abɔdeɛ mɔɔ bɛlɛsɛkye ye la. Sonla ɛlɛdi sonla nwo zo tumi yeamaa yeanwu “amaneɛ la” ɛnee eza ɔlɛsɛkye azɛlɛ ne nee nane nane mɔɔ Gyihova ɛva ɛwula ɔ sa nu kɛ ɔnlea bɛ nwo zo la. (Nol. 8:9; Gyn. 1:28) Abɔdeɛ nwo nrɛlɛbɛvolɛma bie mɔ ka kɛ ɔlua mɔɔ alesama yɛ la ati, ɔnrɛhyɛ nane nee mbaka ekpunli ngakyile * mgbe ko abo badu. Ɔnyɛ nwanwane kɛ bɛse ninyɛne mɔɔ Nyamenle ɛbɔ la ɛlɛsɛkye la! Yɛyɛ Gyihova mo kɛ yebɔ ɛwɔkɛ kɛ ‘ɔbazɛkye bɛdabɛ mɔɔ bɛlɛsɛkye azɛlɛ ne’ na yeamaa ewiade amuala ayɛ Paladaese la.​—Yek. 11:18; Aye. 35:1.

MƆƆ YƐSUKOA YƐFI GYIHOVA KPUNDIIGYINLANLƐ NE ANU LA

15-16. Duzu a ɔwɔ kɛ ɔmaa yɛ anwosesebɛ ɔmaa yɛgyinla kpundii kɛ Gyihova a? Maa ndonwo.

15 Suzu ngyegyelɛ mɔɔ yɛ anwuma Selɛ ne ɛgyinla ɔ nloa wɔ ɛvolɛ apenle dɔɔnwo anu la amuala anwo nea. (Nea ɛlɛka “ Ninyɛne Mɔɔ Gyihova Ɛlɛgyinla Ɔ Nloa La.”) Gyihova bahola azɛkye ɛtane ewiade ɛhye mekɛ biala. Noko ye abotanezilɛ ne ɛboa yɛ kpole kpalɛ! Yɛbahola yɛava ndonwo ɛhye yɛahile nu. Fa ye kɛ bɛha bɛhile nrenyia bie nee ɔ ye kɛ, ewule bie wɔ bɛ ra ne mɔɔ bɛlɛnrenzɛ ye la anwo ɔti saa bɛwo ye a ɔ nwo ɛnrɛdɔ ye fee na ɔbawu ndɛ. Noko saa awovolɛ ne mɔ wo kakula ne a, bɛ nye die ɔnva nwo kɛ kakula ne ɛnleanlɛ bayɛ se amaa bɛ bɔbɔ la. Kɛmɔ awovolɛ ne mɔ kulo bɛ ra ne la ati, bɛbagyinla ngyegyelɛ biala mɔɔ bɛbayia la anloa amaa bɛahola bɛanlea ye kpalɛ.

16 Zɔhane ala a bɛkawo Adam nee Yive abozoamra kɔsɔɔti wɔ ewiade ye anu la ɛnee bɛtɔ sinli a. Noko, Gyihova kulo bɛ yɛɛ ɔdwenle bɛ nwo. (1 Dwɔn 4:19) Gyihova ɛnle kɛ awovolɛ mɔɔ wɔ ndonwo ne anu la. Yemɔ ɔbahola yeaye ngyegyelɛ mɔɔ ɔ mra ɛlɛyia la yeavi ɛkɛ. Yeye mekɛ bie yezie ɛkɛ mɔɔ ɔbava yeaye alesama ngyegyelɛ kɔsɔɔti yeavi ɛkɛ a. (Mat. 24:36) Asoo ɔnle kɛ ɛlɔlɛ mɔɔ ɔlɛ ɔmaa yɛ la maa yɛgyinla kpundii kɛ ɔdaye la wɔ mekɛ tendenle biala mɔɔ ɔbahyia kɛ yɛyɛ zɔ la ɔ?

17. Kɛzi Gyisɛse anwo edwɛkɛ mɔɔ bɛha ye wɔ Hibuluma 12:2, 3 la maa yɛ anwosesebɛ ɔmaa yɛgyinla kpundii ɛ?

17 Gyihova ɛyɛ kpundiigyinlanlɛ nwo neazo kɛnlɛma ɛmaa yɛ. Gyisɛse zukoale ye Papa kpundiigyinlanlɛ ne kpalɛ. Mɔɔ Gyisɛse rale azɛlɛ ye azo la bɛdendɛle bɛtiale ye, bɛbɔle ye anyiemgba yɛɛ bɛbɔle ye baka nu, noko yɛdayɛ ti ɔgyinlanle nuhua. (Kenga Hibuluma 12:2, 3.) Nɔhalɛ nu, kpundiigyinlanlɛ nwo neazo mɔɔ Gyihova yɛle la maanle Gyisɛse anwosesebɛ ɔmaanle ɔdaye noko ɔgyinlanle kpundii. Ɔbahola yeamaa yɛdayɛ noko anwosesebɛ.

18. Kɛzi 2 Pita 3:9 boa yɛ maa yɛnwu mɔɔ ɛvi Gyihova abotanezilɛ ne anu ɛra la ɛ?

18 Kenga 2 Pita 3:9. Gyihova ze mekɛ kpalɛ mɔɔ ɔbazɛkye ɛtane ewiade ɛhye a. Ye abotanezilɛ ne ɛboa ɛmaa bɛboɔboa menli ekpunli kpole ne mɔɔ bɛ dodo le mgbe dɔɔnwo mɔɔ bɛsonle ye na bɛye ye ayɛlɛ la anloa. Bɛ muala bɛ nye die kɛ Gyihova ɛgyinla ngyegyelɛ nloa mekɛ tendenle yemaa bɛwo bɛ, bɛzukoa ɔ nwo debie na bɛhulo ye na bɛyila bɛ nwo zo bɛmaa ye la. Saa menli mgbe dɔɔnwo gyinla kpundii kɔ awieleɛ a, ɔbamaa yeala ali kɛ kpɔkɛ mɔɔ Gyihova zile kɛ ɔsi abotane la le kpalɛ bɔkɔɔ!

19. Duzu a ɔwɔ kɛ yɛbɔ kpɔkɛ kɛ yɛbayɛ a, na ahatualɛ boni a yɛbanyia a?

19 Yɛzukoa kɛzi yɛbava anyelielɛ yɛagyinla kpundii la yɛvi Gyihova ɛkɛ. Ɔnva nwo nyanelilɛ nee amaneɛnwunlɛ mɔɔ Seetan ɛva ɛra la, Gyihova tɛde “anyelielɛ Nyamenle.” (1 Tim. 1:11) Yɛdayɛ noko yɛ nye bahola alie wɔ mekɛ mɔɔ yɛlɛsi abotane yɛahendɛ kɛ Gyihova bade ye duma nwo, yeahile kɛ ye tumililɛ ne fɛta, yeaye amumuyɛyɛlɛ kɔsɔɔti yeavi ɛkɛ na yeamaa ngyegyelɛ mɔɔ yɛlɛyia ye kɛkala amuala abo apɛ la. Kɛmɔ yɛ anwuma Selɛ ne noko ɛlɛgyinla kpundii la ati, yɛbamaa yeakyekye yɛ rɛle na yɛagyinla kpundii. Saa yɛyɛ ye zɔ a edwɛkɛ ɛhye bayɛ nɔhalɛ wɔ yɛ nuhua ko biala afoa nu: “Anyelielɛ a le sonla mɔɔ kɔ zo gyinla kpundii wɔ sɔnea nu la, ɔluakɛ saa bɛdie ye bɛto nu a, ɔbanyia ngoane abotile ne mɔɔ Gyihova ɛva ɛbɔ bɛdabɛ mɔɔ bɛkɔ zo bɛkulo Ye la ɛwɔkɛ la.”​—Gye. 1:12.

EDWƐNE 139 Pɛ Ewiade Fofolɛ Ne Anwo Nvoninli

^ ɛden. 5 Yɛ muala yɛlɛ ngyegyelɛ. Nuhua dɔɔnwo wɔ ɛkɛ ne mɔɔ yɛnrɛyia nwolɛ sɔbelɛ kɛkala; ɔwɔ kɛ yɛgyinla ɔ nloa ala. Noko tɛ yɛ ngomekye a yɛlɛgyinla ngyegyelɛ bie mɔ anloa a. Gyihova noko ɛlɛgyinla ninyɛne dɔɔnwo anloa. Yɛbazuzu nuhua ngɔnla anwo wɔ edwɛkɛ ɛhye anu. Eza yɛbanwu ninyɛne mgbalɛ mɔɔ ɛvi Gyihova kpundiigyinlanlɛ ne anu ɛra nee kɛzi yɛbahola yɛazukoa ye neazo ne la.

^ ɛden. 14 Asolo nane nee “mbaka ekpunli” ngakyile ɛhye nee mɔɔ Baebolo ne fɛlɛ ye “bɛ ɛsaso” la. Tease abɔdeɛ ekpunli dɔɔnwo a wɔ abɔdeɛ biala nee ye ɛsaso ne anu a.