Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 27

Chqesaj uwach ri Jehová che uchʼijik ri kʼax

Chqesaj uwach ri Jehová che uchʼijik ri kʼax

«We ko kixtakʼiʼk, kixkolotaj na» (LUC. 21:19).

BʼIXONEM 114 Chkʼol qapaciencia

RI KQETAʼMAJ NA *

1, 2. ¿Jasche kojutoʼ ri kubʼij Isaías 65:16, 17 rech keqachʼij ri kʼax?

¡MAKʼISTAJ AKʼUʼX! Are ri ubʼiʼ ri nim riqbʼal ibʼ che xbʼan pa ri 2017. Pa ronojel ri nim riqbʼal ibʼ xqetaʼmaj jas rajawaxik kqabʼano rech keqachʼij ri kʼax. Kajibʼ chi junabʼ qʼaxinaq y qachʼijom kʼi taq kʼax.

2 ¿Jas kʼax qariqom pa taq we qʼij riʼ? Weneʼ tajin kqariq kʼax rumal che xkam jun chke ri qafamilia o jun qachiʼl, rumal jun yabʼil, ri qajunabʼ, jun kaqiqʼ jabʼ o jun kabʼraqan, ri chʼoʼj, ri kʼax kbʼan chqe rumal ri qakojonik o rumal ri yabʼil COVID-19. ¿La mat qastzij che kqaj kopan ri qʼij che knaʼtaj ta chi wariʼ chqe? Kʼo ta chi jumul kenaʼtaxik rumal che ksach na kiwach (chasikʼij uwach Isaías 65:16, 17).

3. ¿Jas rajawaxik kqabʼan kimik y jasche?

3 Ri kʼaslemal pa wajun uwach Ulew riʼ sibʼalaj kʼax y weneʼ pa ri petinaq kqariq na más kʼaxkʼolil (Mat. 24:21). Rumal laʼ rajawaxik kqabʼan ko che ri qakojonik rech kqachʼij apachike uwach kʼax. ¿Jasche rajawaxik? Ri Jesús xubʼij: «We ko kixtakʼiʼk, kixkolotaj na» (Luc. 21:19). Jun jastaq che kojtoʼwik rech kqachʼij ri kʼax are resaxik uwach ri kkibʼan e nikʼaj chik rech kkichʼij kʼi taq kʼax junam rukʼ ri tajin kqaqʼaxej oj.

4. ¿Jasche qetaʼm che ri Jehová are jun utz kʼutbʼal chqawach rech kqachʼij ri kʼax?

4 ¿Jachin ri más utz kqesaj uwach rech kqachʼij ri kʼax? Are ri Jehová. Weneʼ kqamayo, are kʼu chojchoman chrij wariʼ. Pa wajun uwach Ulew amaqʼel kʼo sibʼalaj kʼax, rumal che pa uqʼabʼ ri Itzel kʼo wi. Ri Jehová kkunik wet kraj kukʼisilaʼ tzij pa uwiʼ ri itzelal, are kʼu kʼa reyeʼm na ri qʼij are chiʼ kubʼano (Rom. 9:22). Rech kopan riʼ ri qʼij, kʼa uchʼijom na ri kʼax. Chqilampeʼ nueve kʼax che tajin kuchʼijo.

¿JAS KʼAX TAJIN KUCHʼIJ RI JEHOVÁ?

5. ¿Jas molom taq tzij bʼim chrij ri ubʼiʼ ri Dios y jas kubʼan chawe at?

5 Nim ta ilom wi ri ubʼiʼ. Ri Jehová kuloqʼoqʼej ri ubʼiʼ, rumal laʼ kraj che konojel nim kkil wi (Is. 42:8). Are kʼu weneʼ pa más che 6,000 junabʼ bʼim molom taq tzij chrij ri ubʼiʼ (Sal. 74:10, 18, 23). Wariʼ xumaj lo pa ri kotzʼiʼjalaj Edén are chiʼ ri Itzel (ri kbʼix «molol tzij» che) xubʼij che ri Dios uyaʼom ta ronojel che ri Adán y ri Eva rech kekikotik (Gén. 3:1-5). Chilaʼ xmajix wi lo ubʼixik che ri Jehová kʼo jastaq uyaʼom ta chke ri e winaq rech kkiriq kikotemal. Ri Jesús retaʼm wariʼ, rumal laʼ xukʼut chkiwach ri utijoxelabʼ che kkita wariʼ pa ri kichʼawem: «QaTat ri kʼo la pa ri kaj, chtastaj ri bʼiʼ la» (Mat. 6:9).

6. ¿Jasche ri Jehová uyaʼom che kqʼax nim tiempo rech kqʼalajinik jachin ri qas kkun che uqʼatik tzij?

6 Nimam ta ri nimalaj taqanik kʼo pa uqʼabʼ. Xaq xiw ri Jehová taqal che kuqʼat tzij pa uwiʼ ri kaj y ri uwach Ulew, y xaq xiw areʼ ri utzalaj qʼatal tzij kʼolik (Apoc. 4:11). Are kʼu ri Itzel ukojom uchuqʼabʼ che kisubʼik ri ángeles y ri e winaq, rumal che ubʼanom chke che kkichomaj che taqal ta che ri Dios kuqʼat tzij pa kiwiʼ. Rech ketaʼmaxik che xaq xiw ri Jehová kkunik kuqʼat tzij pa kiwiʼ konojel, rajawaxik kqʼax nim tiempo. Rumal laʼ ri Jehová uyaʼom bʼe chke ri e winaq rech kkiqʼat tzij chbʼil kibʼ, are kʼu qʼalajinaq che kekun taj (Jer. 10:23). Rumal ri ukochʼonik ri Dios, kqʼalajinik che xaq xiw areʼ kkunik kuqʼat tzij y kuya utzilal pa ri uwach Ulew.

7. ¿Jachin xeʼux ukʼulel ri Jehová y jas kubʼan na chke?

7 Jujun taq ralkʼwaʼl ri Dios xeniman taj. Ri Jehová tzʼaqat xubʼan che kibʼanik ri ángeles y ri e winaq. Are kʼu ri Satanás (jun ángel che kbʼix «kʼulel» che) xubʼan chke ri Adán y Eva che xeʼux ukʼulel ri Jehová. E kʼo chi nikʼaj ángeles y nikʼaj chi winaq xuqujeʼ xeniman taj (Jud. 6). Are chiʼ qʼaxinaq chi ri tiempo ri tinamit Israel, jun tinamit che uchaʼom ri Dios, xeniman ta chi che, y are xekiqʼijilaj e nikʼaj chi tyox (Is. 63:8, 10). Rumal riʼ ri Jehová xunaʼo che xbʼan kʼax che. Are kʼu, uchʼijom ronojel ri kʼax bʼanom che y kuchʼij na kʼa pa ri qʼij are chiʼ kusachisaj kiwach ri keniman ta che. Sibʼalaj jororibʼal riʼ chke ri sukʼalaj taq upatanelabʼ rumal che xuqujeʼ e areʼ tajin kkichʼij ri kʼax che kkibʼan ri e itzel taq winaq.

8, 9. ¿Jas molom tzij kbʼan chrij ri Jehová y jas kqabʼan oj rech kqʼalajinik che qastzij taj?

8 Ri molom taq tzij che amaqʼel kubʼan ri Itzel. Are chiʼ ri Satanás xubʼij tzij chrij ri sukʼalaj Job, jetaneʼ xubʼij che konojel ri winaq kkipatanij ri Dios xa rumal che kkaj kʼo kya chke (Job 1:8-11; 2:3-5). Ri Itzel uyaʼom ta kan ubʼixik ri molom taq tzij riʼ (Apoc. 12:10). We kqachʼij ronojel ri kʼax y kqaya ta kan upatanixik ri Jehová kqakʼutu che ri Satanás xa jun molol tzij. Y junam rukʼ ri xkʼulmataj rukʼ ri Job, ri Jehová kojutewchij na (Sant. 5:11).

9 Ri Satanás keʼukoj ri e kʼamal taq bʼe re ri qastzij taj kojonem rech kkimol tzij chrij ri Jehová, che are jun itzel Dios y are ajmak che ronojel ri kʼax kʼo pa ri uwach Ulew. Y, are chiʼ kkam jun akʼal e kʼo winaq kkibʼij che xa rajawaxik jun alaj ángel che ri Dios rumal laʼ xukʼam bʼik. ¡Wariʼ are jun nimalaj molom tzij chrij ri Jehová! Are kʼu, ri oj qetaʼm ri qastzij chrij wariʼ, rumal laʼ are chiʼ jun winaq kyawajik o kkam jun rachalaxik, kqabʼij taj che are ri Dios ajmak. Qetaʼm y kqakojo che areʼ kojresaj na pa ri kʼax. Rumal laʼ, kojkunik kqabʼij chke konojel ri winaq che ri Jehová are jun Dios che kojuloqʼoqʼej. Jeriʼ ri Jehová kkunik kutzalij uwach ri ukʼulel (Prov. 27:11).

10. ¿Jas kukʼut chqawach ri Salmo 22:23, 24 chrij ri Jehová?

10 Ri kʼax kkiriq ri loqʼalaj taq upatanelabʼ. Ri Jehová are jun Dios che kutoqʼobʼisaj qawach. Rumal laʼ kbʼisonik are chiʼ kqariq kʼax, weneʼ rumal ri qakojonik, rumal jun yabʼil o rumal ri jastaq che utz taj kqabʼano rumal che oj ajmakibʼ (chasikʼij uwach Salmo 22:23, 24). Rumal che kunaʼ ri qʼoxom tajin kqanaʼ oj, kraj kusach uwach ri kʼax y xa jubʼiqʼ chi kraj rech kubʼano (chajunamisaj rukʼ Éxodo 3:7, 8; Isaías 63:9). Kopan na ri qʼij che kubʼan wariʼ: «Kusuʼ na ronojel ri uwaʼl kiwach ri e oqʼinaq. Man kʼo ta chi kamikal. Man kʼo ta chi bʼis, man kʼo ta chi kuraq uchiʼ rumal kʼax, mawi kʼo chi qʼoxowem» (Apoc. 21:4).

11. ¿Jas kunaʼ ri Jehová are chiʼ kchoman chkij ri e sukʼ taq upatanelabʼ che e kaminaq?

11 Ri e rachiʼl che e kaminaq. ¿Jas kunaʼ ri Jehová are chiʼ kchoman chkij ri upatanelabʼ che e kaminaq? Kraj kril chi jumul kiwach (Job 14:15). ¿La kubʼisoj riʼ ri Abrahán, ri rachiʼl? (Sant. 2:23). ¿E kʼu ri Moisés che xtzijon rukʼ «chwinaqil»? (Éx. 33:11). ¡Y sibʼalaj kraj kuta chi jumul ri David y ri e nikʼaj chi tzʼibʼanelabʼ re ri salmos rech kkibʼixoj ri jeʼlik taq bʼix re qʼijilanik che! (Sal. 104:33). Paneʼ ri e utz taq rachiʼl e warnaq pa ri kamikal, ri areʼ kesach ta pa ujolom (Is. 49:15). Ri Jehová retaʼm ronojel ri kibʼantajik, rumal che «konojel kʼut e kʼaskʼoj che areʼ» (Luc. 20:38). Kopan na ri qʼij che keʼukʼastajisaj y jumul chik kutatabʼej ri kichʼawem y kkikot rukʼ ri qʼijilanik kkiya che. ¿La mat qastzij che wariʼ kukubʼsaj qakʼuʼx ri kʼo jun qachalaxik kaminaq?

12. ¿Jas ri más kyaʼow kʼax che ri Jehová pa ri e kʼisbʼal taq qʼij riʼ?

12 Ri kʼax che kkibʼan ri itzel taq winaq chke ri e nikʼaj chik. Are chiʼ xumaj ri itzelal pa ri kotzʼiʼjalaj Edén, ri Jehová retaʼm che knimataj na ri kʼax. Utz ta kril ri itzelal, ri kʼax kbʼan chke e nikʼaj chik y ri chʼoʼj che kʼo kimik. Amaqʼel kbʼison kumal ri kkiriq kʼax; jun kʼutbʼal, ri kʼo ta jun ketowik junam kukʼ ri e minoribʼ y ri e malkanibʼ (Zac. 7:9, 10). Y ri más kuya kʼax che, are rilik ri kʼax kbʼan chke ri upatanelabʼ y ketzʼapix pa cheʼ. Iwonojel ri tajin kichʼij ri kʼax, qas chiwetaʼmaj che ri Jehová sibʼalaj kixuloqʼoqʼej.

13. ¿Jas tzʼil taq makaj tajin kkibʼan ri winaq chuwach ri Jehová y jas kkiriq na?

13 Ri tzʼil taq makaj kkibʼan ri e winaq. Are ri Dios xojbʼanowik y xuya ri taq ubʼantajik chqe, are kʼu ri Satanás amaqʼel kraj che kqabʼan ri itzelal. Pa taq ri uqʼij ri Noé, ri Jehová «kʼax kʼu xunaʼ pa ri ranimaʼ chi xubʼan ri winaq» (Gén. 6:5, 6, 11). ¿La kʼextajinaq ri jastaq pa ri uwach Ulew? Kʼextajinaq taj. Ri Itzel utz krilo che ri winaq kkibʼan tzʼil taq makaj achijabʼ kukʼ ixoqibʼ, ixoqibʼ kukʼ ixoqibʼ o achijabʼ kukʼ achijabʼ (Efes. 4:18, 19). Y sibʼalaj kkikotik are chiʼ jun testigo rech Jehová kmakunik. Are chiʼ kkʼis ri ukochʼonik ri Jehová, kukʼut na che sibʼalaj itzel kril ri tzʼil taq makaj che kkibʼan ri e winaq kukʼ achijabʼ ixoqibʼ.

14. ¿Jas tajin kkibʼan ri e winaq che ri uwach Ulew y chke ri e chikop?

14 Ri kʼax tajin kbʼan che ri uwach Ulew. Ri «kuʼinem ri kʼo rukʼ ri winaq [xa tajin kukoj] che ubʼanik kʼax che ri rajil utzʼaqat» y xaq xiw ta wariʼ, rumal che tajin kubʼan kʼax che ri uwach Ulew y chke ri e chikop y are ta wariʼ ri kraj ri Jehová (Ecl. 8:9; Gén. 1:28). E jujun winaq che kʼo nim ketaʼmabʼal, kkibʼij che rumal ri kʼax tajin kkibʼan ri winaq che ri uwach Ulew weneʼ más che jun millón chke ri e chikop y ri e cheʼ ksach na kiwach pa kebʼ oxibʼ junabʼ. ¡Wariʼ ubʼanom chke che sibʼalaj sachinaq kikʼuʼx! Rumal laʼ sibʼalaj kojmaltyoxinik che ri Jehová «kusach na kiwach ri kesachow uwach ri uwach ulew» y che kubʼan na kotzʼiʼjalaj ulew che (Apoc. 11:18; Is. 35:1).

RI KQETAʼMAJ CHRIJ RI KUBʼAN RI JEHOVÁ CHE UCHʼIJIK RI KʼAX

15, 16. ¿Jas kyaʼow qachuqʼabʼ rech kqabʼan qe ri kubʼan ri Jehová che uchʼijik ri kʼax? Chaqʼalajisaj rukʼ jun kʼutbʼal.

15 Chojchoman chrij ri kʼax uchʼijom pa kʼi junabʼ ri qaTat kʼo pa ri kaj (chawilaʼ ri recuadro « Ri tajin kuchʼij ri Jehová»). Ri Jehová kkun riʼ che usachisaxik uwach ronojel ri itzelal kʼo pa ri uwach Ulew. Are kʼu, rumal che nim ri ukochʼonik uyaʼom kʼi utzilal chqe. Chojchoman chrij wajun kʼutbʼal. E jujun tat nan kkʼojiʼ jun alaj kalkʼwaʼl, are kʼu xbʼix chke che are chiʼ kkʼojiʼk kʼo jun yabʼil che, kuriq kʼax y naj ta kkʼasiʼk. Paneʼ ri e tat nan ketaʼm che kʼo kʼi kʼax kkiqʼaxej, are kʼu rukʼ kikotemal kkeyeʼj ri alaj neʼ. Apastaneʼ ubʼanik ri kʼax kkiriqo, rukʼ loqʼoqʼebʼal kkiya ronojel ri más utz che ri kalkʼwaʼl.

16 Kjunamataj rukʼ, ri oj kalkʼwaʼl kan ri Adán y Eva oj ajmakibʼ xojalaxik. Are kʼu ri Jehová sibʼalaj kojraj y kuya utz taq jastaq chqe (1 Juan 4:19). We kojchoman chkij ri e tat nan re ri kʼutbʼal, kejunamataj ta rukʼ ri Jehová, rumal che ri Jehová kkunik kojresaj pa ri kʼaxkʼolil che xojkiya wi kan ri nabʼe taq winaq. Uchʼikom chi ri qʼij are chiʼ keresaj ronojel ri e ralkʼwaʼl pa ri kʼaxkʼolil (Mat. 24:36). ¿La mat kuya qachuqʼabʼ wariʼ rech kqabʼan qe ri kubʼan areʼ che uchʼijik ri kʼax paneʼ rajawaxik nim tiempo?

17. ¿Jasche kuya qachuqʼabʼ ri kubʼij Hebreos 12:2, 3 chrij ri Jesús rech kqachʼij ri kʼax?

17 Ri Jehová are ri más utzalaj kʼutbʼal chqawach rech kqachʼij ri kʼax. Y ri Jesús utz xubʼan che resaxik uwach. Are chiʼ xkʼojiʼ pa ri uwach Ulew rumal qech xuchʼij ri yoqʼonik, ri kʼax xbʼan che, xtzeʼx uwach y xkamisax chuwach jun cheʼ (chasikʼij uwach Hebreos 12:2, 3). Are kʼu, ¿jas xtoʼwik rech xuchʼij ri e kʼax riʼ? Are ri ukʼutbʼal ri uTat. Xuqujeʼ kojutoʼ oj rech kqachʼij ri kʼax.

18. ¿Jas tobʼanik kuya 2 Pedro 3:9 chqe rech kqachʼobʼ ri utzilal uyaʼom ri ukochʼonik ri Jehová?

18 (Chasikʼij uwach 2 Pedro 3:9). Jehová retaʼm chik jas qʼij kusachisaj uwach ri itzelal che kriqitaj pa ri uwach Ulew. Rumal ri nimalaj ukochʼonik, kimik sibʼalaj e kʼi chi ri winaq tajin kepatanin che y kkiya uqʼij. Konojel ri winaq riʼ sibʼalaj kemaltyoxin che ri Jehová rumal che uyaʼom bʼe chke rech xeʼalaxik, xketaʼmaj uloqʼoqʼexik y xkijach ri kikʼaslemal che. Are chiʼ ri Jehová kuya ri tewchibʼal chqe rumal che xqachʼij ronojel ri kʼax kʼa pa ri kʼisbʼal qʼij, kqʼalajinik che areʼ utz xubʼano che xukochʼ ronojel ri kʼax pa nim tiempo.

19. ¿Jas rajawaxik kqabʼano y jas tewchibʼal kqariqo we kqabʼano?

19 Ri ukʼutbʼal ri Jehová kojutoʼ che uchʼijik ri kʼax rukʼ kikotemal, rumal che areʼ amaqʼel kkikotik paneʼ kʼo kʼi kʼax ubʼanom ri Itzel (1 Tim. 1:11). Oj xuqujeʼ kojkunik kojkikot kʼa pa ri qʼij che ri Jehová kuchʼajchʼobʼej ri ubʼiʼ, are chiʼ xaq xiw chi ri areʼ kuqʼat tzij y kusachisaj uwach ri itzelal y ri kʼaxkʼolil. Chqakojoʼ bʼaʼ qachuqʼabʼ che uchʼijik ri kʼax y chukubʼsaj ta bʼaʼ qakʼuʼx ri tajin kubʼan ri qaTat kʼo pa ri kaj rumal che areʼ xuqujeʼ tajin kuchʼij ri kʼax. We je kqabʼano, kebʼantaj waʼ taq tzij pa qakʼaslemal; kuriq «kikotemal ri winaq ri kukochʼ ri kʼambʼejenik rukʼ nimalaj chuqʼabʼ, are taq kʼu kilitajik chi chʼakaninaq kukʼam na ri kʼaslemal che tojbʼal rech, are kʼu corona waʼ ri uchiʼm ri Dios chke ri keloqʼoqʼen che» (Sant. 1:12).

BʼIXONEM 139 ¿La katkʼojiʼ na pa ri kʼakʼ Ulew?

^ párr. 5 Qonojel kojqʼax pa kʼaxkʼolil y kʼi chke ri e kʼax kojkun taj keqesaj. Rumal laʼ xaq xiw kojkunik kqachʼijo. Are kʼu xaq xiw ta oj, xaneʼ ri Jehová xuqujeʼ tajin kuchʼij kʼi kʼax. Pa wajun kʼutunem riʼ kqil na nueve chke ri e kʼax. Xuqujeʼ kqil na jas utzilal uriqom ri Jehová rumal che uchʼijom y jas kqetaʼmaj oj chrij ri ukʼutbʼal.