1. Etɛ linlin agbahwlɛnhwlɛn tɔn ka sixu wà dó mɛ ɖevo lɛ wu?

ÉGBÉ ɔ, agbahwlɛnhwlɛn nɔ sísɛ́ mɛ gegě bɔ ye nɔ huzu cejɛnnabinɔ. Ajɔ̌watɔ́ ɖé sixu zán ayi wínníwínní lɛ dó jɛ nukɔn nú mɛ e kpo é kpo ɖò agba hwlɛn wɛ lɛ é. Lɔnyiji-fɔnkan-yihundatɔ́ ɖé tlɛ sixu sɔ́ jlǒ dó gblewǔ lɔnyiji-fɔnkan-yihundatɔ́ e ɖò gbɛ̌ta ɖevo mɛ é bá dó ɖu ɖ’eji. Wemaxɔmɛví e ɖò tɛnkpɔn ɖé bló wɛ, bonu è na yí i dó wemaxɔmɛ ɖaxó ɖé é sixu fin nǔ kpɔ́n ɖò tɛnkpɔn ɔ hwenu. Ðó mǐ nyí Klisanwun wutu ɔ, mǐ tuùn ɖɔ zinzán mɔ̌hun lɛ kún sɔgbe ó; akpáxwé “nǔ nyanya e gbɛtɔ́ nɔ wà lɛ” é tɔn ɖé wɛ. (Ga. 5:19-21) É ɖò mɔ̌ có, é ka sixu jɛ bɔ mɛsɛntɔ́ Jehovah tɔn ɖé lɛ sixu ɖó linlin agbahwlɛnhwlɛn tɔn ɖò agun ɔ mɛ cobo ka dɛ́ɛn à? Nǔkanbyɔ taji ɖé wɛ, ɖó linlin agbahwlɛnhwlɛn tɔn sixu wà nǔ dó bǔninɔ kplékplé nɔví lɛ tɔn mǐtɔn tɔn wu.

2. Etɛ lɛ jí wɛ mǐ ka na ɖɔ xó dó ɖò xóta elɔ mɛ?

² Ðò xóta elɔ mɛ ɔ, mǐ na ɖɔ xó dó jijɔ nyanya e sixu zɔ́n bɔ mǐ na hwlɛn agba xá nɔví mǐtɔn lɛ é ɖé lɛ jí. Mǐ na lɛ́ gbéjé kpɔ́ndéwú sunnu kpo nyɔnu kpo gbejinɔtɔ́ e xó Biblu ɖɔ, bɔ ye ma yí gbè bɔ linlin agbahwlɛnhwlɛn tɔn wà nǔ dó ye wu ǎ é ɖé lɛ tɔn kpɔ́n. Jɛ nukɔn hwɛ̌ ɔ, mi nú mǐ ni ɖɔ xó dó lee mǐ sixu gbéjé nǔ ɖěɖee sísɛ́ mǐ bɔ mǐ ɖò Jehovah sɛn wɛ lɛ é kpɔ́n gbɔn é jí.

3. Etɛ lɛ mǐ ka ɖó na kanbyɔ mǐɖée?

³ É nyɔ́ ɖɔ sín hweɖenu jɛ hweɖenu ɔ, mǐ ni nɔ gbéjé nǔ ɖěɖee sísɛ́ mǐ bɔ mǐ ɖò Jehovah sɛn wɛ lɛ é kpɔ́n. Mǐ sixu  kanbyɔ mǐɖée ɖɔ: ‘Bo na dó kpɔ́n ɖɔ un xɔ akwɛ à jí ɔ, un nɔ jlɛ́ nyiɖée dó mɛ ɖevo lɛ wu wɛ à? Un nɔ dó gǎn syɛnsyɛn ɖò agun ɔ mɛ, ɖó un ba na nyɔ́ hú mɛ bǐ, alǒ kpɔ́n te hú mɛɖé lɛ wɛ à? Alǒ, biba wɛ un ɖè kpowun bo na na nǔ ɖagbe hugǎn e un ɖó é Jehovah wu wɛ un ɖò mɔ̌ wà wɛ à?’ Etɛwu mǐ ka ɖó na kan nǔ enɛ lɛ byɔ mǐɖée? Ðǒ ayi nǔ e Xó Mawu tɔn ɖɔ é wu.

4. Etɛwu mǐ ma ka ɖó na nɔ jlɛ́ mǐɖée dó mɛ ɖevo lɛ wu ǎ, bɔ Galatinu lɛ 6:3, 4 ɖɔ?

⁴ Biblu byɔ mǐ ɖɔ mǐ ni ma nɔ jlɛ́ mǐɖée dó mɛ ɖevo lɛ wu ó. (Xà Galatinu lɛ 6:3, 4.) Etɛwu? Nǔ e wu wɛ é ɖokpo wɛ nyí ɖɔ enyi mǐ lin ɖɔ mǐ kpɔ́n te hú mɛ ɖevo lɛ ɔ, mǐ sixu huzu goyitɔ́. Ðò alɔ ɖevo mɛ ɔ, enyi mǐ nɔ jlɛ́ mǐɖée dó mɛ ɖevo lɛ wu ɖò ali e ma sɔgbe ǎ é nu ɔ, awakanmɛ na ɖibla kú mǐ. Ðebǔ wɛ é na bo nyí ɔ, nǔ lin gbɔn mɔ̌ nyí nǔnywɛnú ǎ. (Hlɔ. 12:3) Nɔví nyɔnu ɖé nɔ nyí Katerina *, bo nɔ nɔ Grèce; é ɖɔ: “Hwɛhwɛ ɔ, un nɔ jlɛ́ nyiɖée dó mɛ ɖěɖee nyɔ́ kpɔ́n, nɔ ɖɔ Mawuxó ganji, abǐ nɔ yawǔ dó xɔ́ntɔn mɛ lɛ é wu. Wǎgbɔ tɔn ɔ, un mɔ ɖɔ un kún vó nǔtí ó.” Mǐ ɖó na flín ɖɔ é kún nyí ɖɛkpɛ e mǐ nyɔ́ é, xó e mǐ nyɔ́ ɖɔ ganji é, alǒ tuùn e mɛ gegě tuùn mǐ é wɛ zɔ́n bɔ Jehovah dɔn mǐ ó, loɔ, jlǒ e mǐ ɖó bo yí wǎn n’i, bo nɔ lɛ́ ɖótó Vǐ tɔn é wu wɛ é dɔn mǐ.—Jaan 6:44; 1 Kɔ. 1:26-31.

5. Etɛ tan nɔví sunnu e è nɔ ylɔ́ ɖɔ Hyun é tɔn ka kplɔ́n we?

⁵ Nǔ ɖevo e mǐ sixu kanbyɔ mǐɖée é wɛ nyí ɖɔ: ‘È ka tuùn mì ɖɔ un nyí fífákanxotɔ́ à? Alǒ, tagba mɛ jɛn un nɔ ɖè xá mɛ ɖevo lɛ.’ Ðǒ ayi tan nɔví sunnu e nɔ nyí Hyun, bo nɔ nɔ Corée du Sud é tɔn wu. É wá sù hweɖenu bɔ é nɔ kpɔ́n mɛ e ɖó wǔjɔmɛ sinsɛnzɔ́ tɔn lɛ é dó mɔ mɛ e kpo é kpo ɖò agba hwlɛn wɛ lɛ é. É ɖɔ: “Un nɔ mɔ xó ɖɔ dó nɔví enɛ lɛ wu, bɔ hwɛhwɛ ɔ, nǔ e ye nɔ ɖɔ lɛ é nɔ jɛji nú mì ǎ.” Etɛ mɛ é ka wá tɔ́n kɔ dó? É ɖɔ: “Nǔwalɔ ce dɔn kínklán wá agun ɔ mɛ.” Xɔ́ntɔn Hyun tɔn ɖé lɛ d’alɔ ɛ bonu é na mɔ nǔ jɛ nǔwanyido tɔn wu. Hyun bló huzuhuzu e ɖò dandan lɛ é, bo kpò ɖò mɛxo agun tɔn nǔwukpétɔ́ ɖé nyí wɛ dìn. Enyi mǐ ɖ’ayi wu ɖɔ linlin agbahwlɛnhwlɛn tɔn ɖó wɛ mǐ ɖè, b’ɛ ma nyí fífá kan xò wɛ mǐ ɖè ǎ ɔ, mǐ ɖó na wà nǔɖe.

6. Sɔgbe xá Galatinu lɛ 5:26 ɔ, jijɔ nyanya tɛ lɛ wɛ nɔ zɔ́n bɔ è nɔ ɖó linlin agbahwlɛnhwlɛn tɔn?

⁶ Xà Galatinu lɛ 5:26. Jijɔ nyanya tɛ lɛ ka sixu zɔ́n bɔ mǐ na jɛ linlin agbahwlɛnhwlɛn tɔn ɖó jí? Ðokpo wɛ nyí goyiyi. Goyitɔ́ ɖé nɔ ba ɖɔ emitɔn kɛɖɛ jɛn na nyɔ́. Jijɔ nyanya ɖevo wɛ nyí mɛnújlojló. Mɛ e nɔ jló mɛ nú é ɔ, nukún tɔn nɔ ɖò mɛ ɖevo gban mɛ, b’ɛ nɔ ba na xò nǔ e mɛ ɔ ɖó é yí sín así tɔn. Enɛ wu ɔ, é ɖò wɛn ɖɔ mɛnújlojló ɔ, wangbɛnúmɛ alɔkpa ɖé wɛ. Mǐ ba na ɖó wǔ zɔ nú jijɔ baɖabaɖa mɔ̌hun lɛ.

7. Etɛ wu è ka sixu sɔ́ nǔ e goyiyi kpo mɛnújlojló kpo nɔ dɔn nyi ayǐ é jlɛ́ dó?

⁷ È sixu sɔ́ goyiyi kpo mɛnújlojló kpo ee nyí jijɔ nyanya lɛ é jlɛ́ dó kɔ́súkɔ́sú ɖěɖee ɖò dotín xɔ ɖé tɔn ɖu wɛ lɛ é wu. Enyi xɔ ɔ na bo tlɛ nyɔ́ ɖɛkpɛ gbɔn ɖebǔ, bonu ye ɖò ɖuɖu wɛ jɛn wɛ ɔ, é na wá mu. Mɔ̌ ɖokpo ɔ, mɛɖé sixu ko sɛn Jehovah nú hwenu ɖé. Amɔ̌, enyi goyiyi kpo mɛnújlojló kpo wɛ nɔ sísɛ́ ɛ bɔ é nɔ wà  nǔ ɔ, é na sɔ́ éɖée nyi gbě. (Nǔx. 16:18) É na ɖó Jehovah sinsɛn te, bo na wà nǔ dó éɖesunɔ kpo mɛ ɖevo lɛ kpo wu. Amɔ̌, nɛ̌ mǐ ka sixu cɔ́ mǐɖée dó goyiyi kpo mɛnújlojló kpo wu gbɔn?

8. Ðɔ lee mǐ sixu ɖí xwi xá goyiyi gbɔn é.

⁸ Wě elɔ e mɛsɛ́dó Pɔlu ɖè xá Filipunu lɛ é sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na ɖí xwi xá goyiyi: “Mi ma sɔ́ ce jɛn na nyɔ́ sín ayixa, abǐ mɛɖée sɔ́ sù dó wuvɔ̌ sín ayixa dó wà nǔ ɖebǔ na ó; loɔ, mi nɔ sɔ́ miɖée hwe ɖò mɛ ɖě lɛ nukɔn, bonu mɛ ɖokpo ɖokpo ni nɔ mɔ ɖɔ mɛ ɖě lɛ hugǎn emi.” (Fili. 2:3) Enyi mǐ nɔ mɔ ɖɔ mɛ ɖevo lɛ hugǎn mǐ ɔ, mǐ na hwlɛn agba xá mɛ ɖěɖee ɖó nǔwukpíkpé hugǎn mǐ lɛ é ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, mǐ na nɔ hun xomɛ dó ye wu. Enɛ lɛ́ ɖò taji tawun, enyi sinsɛnzɔ́ Jehovah tɔn takúnmɛ zán nǔwukpíkpé yetɔn lɛ dó wɛ ye ɖè, nú susu Jehovah tɔn ɔ nɛ. Enyi nɔví sunnu kpo nɔví nyɔnu kpo mǐtɔn e ɖó nǔnina vovo lɛ é ka nɔ xwedó wěɖexámɛ Pɔlu tɔn ɔ, ye na nɔ sɔ́ ayi ɖó jijɔ ɖaaɖagbe e mǐ ɖó bɔ ye yí wǎn na lɛ é jí. Wǎgbɔ tɔn ɔ, mǐ bǐ na jɛhun dó fífá kpo bǔninɔ kpo jí ɖò agun ɔ mɛ.

9. Nɛ̌ mǐ ka sixu ɖí xwi xá mɛnújlojló gbɔn?

⁹ Mǐ sixu ɖu ɖò linlin mɛnújlojló tɔn e mǐ ɖó é jí gbɔn nǔsisɔ nú jlɛ̌jininɔ gblamɛ, enɛ wɛ nyí ɖɔ gbɔn dogbó mǐɖesunɔ tɔn lɛ tuùntuùn gblamɛ. Enyi mǐ nɔ nɔ jlɛ̌ jí ɔ, mǐ na nɔ ba na xlɛ́ ɖɔ mǐ wɛ kpé nǔ wu hú mɛ ɖevo lɛ ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, mǐ na nɔ ba na nɔ kplɔ́n nǔ ɖò mɛ ɖěɖee ɖó nǔwukpíkpé hugǎn mǐ lɛ é gɔ́n. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, mǐ ni ɖɔ ɖɔ nɔví sunnu ɖé ɖò agun ɔ mɛ, bo nɔ xwlé xóɖiɖɔ ɖaaɖagbe lɛ mɛ. Mǐ sixu kan lee é nɔ sɔnǔ nú xóɖiɖɔ tɔn lɛ gbɔn é byɔ ɛ. Enyi nɔví nyɔnu ɖé nɔ ɖa nǔ ganji ɔ, mǐ sixu kan wlɛnwín e mǐ na zán dó huzu nǔɖatɔ́ ɖagbe ɖé é byɔ ɛ. Gɔ́ na ɔ, enyi mɛ winnyawinnya ɖé ma sixu nɔ yawǔ dó xɔ́ntɔn mɛ ǎ ɔ, é sixu ba wěɖexámɛ ɖò mɛ e nɔ yawǔ dó xɔ́ntɔn mɛ é ɖé gɔ́n. Ðò ninɔmɛ mɔ̌hun lɛ mɛ ɔ, mǐ sixu nyi alɔ nú mɛnújlojló, bo na lɛ́ bló bɔ nǔwukpíkpé mǐtɔn lɛ na kpɔ́n te.

10. Wuvɛ̌ tɛ lɛ Jedenyɔ́ɔ ka mɔ?

¹⁰ Ðǒ ayi nǔ e jɛ ɖò Jedenyɔ́ɔ e jɔ ɖò akɔta Manasée tɔn mɛ é kpo sunnu ɖěɖee jɔ ɖò akɔta Eflayimu tɔn mɛ lɛ é kpo tɛntin é wu. Jehovah nɔ gudo nú Jedenyɔ́ɔ kpo sunnu 300 kpo bɔ ye ɖó ɖuɖeji nukúnɖeji ɖé, bɔ enɛ sixu zɔ́n bɔ ye sɔ́ yeɖée sù tawun. Ee sunnu e ɖò akɔta Eflayimu tɔn mɛ lɛ é mɔ Jedenyɔ́ɔ é ɔ, ye kpa ɛ ǎ, é nyɔ́ wà ɔ, zingidi wɛ ye lɛ́ ɖú xá ɛ. É cí ɖɔ xomɛ sin ye tawun ɖó ylɔ̌ e Jedenyɔ́ɔ ma ylɔ́ ye bonu ye nɔ kpɔ́ bo tɔ́n ahwan kɛntɔ́ Mawu tɔn lɛ ǎ é wu. Sísí e mɛ ɖevo lɛ na ɖó nú akɔta yetɔn é wɛ ɖu ayi mɛ nú ye hugǎn. Amɔ̌, ye wɔn nǔ taji hugǎn ɔ, enɛ wɛ nyí alɔ e Jedenyɔ́ɔ dó bɔ è xɔ susu nú nyikɔ Jehovah tɔn, bo lɛ́ cyɔn alɔ togun tɔn jí é.—Hwɛ. 8:1.

11. Nɛ̌ Jedenyɔ́ɔ ka na xósin sunnu Eflayimu tɔn lɛ gbɔn?

¹¹ Jedenyɔ́ɔ ɖɔ nú sunnu Eflayimu tɔn lɛ kpo mɛɖéesɔ́hwe kpo ɖɔ: “Etɛ wɛ un wà bɔ è sixu sɔ́ jlɛ́ dó mitɔn wu?” Enɛ gudo ɔ, é ɖɔ ali bǔnɔ e nu Jehovah kɔn nyɔna dó ye jí ɖè é ɖé xó nú ye. Wǎgbɔ tɔn ɔ, sunnu enɛ lɛ wá “fá xomɛ.” (Hwɛ. 8:2, 3) Jedenyɔ́ɔ xò goyiyi nyi kɛ́n, bo xò fífá kan ɖò togun Jehovah tɔn mɛ.

12. Etɛ lɛ kpɔ́ndéwú Eflayimunu lɛ kpo Jedenyɔ́ɔ kpo tɔn ka kplɔ́n mǐ?

¹² Etɛ tan enɛ ka sixu kplɔ́n mǐ? Kpɔ́ndéwú Eflayimunu lɛ tɔn kplɔ́n mǐ ɖɔ mǐ kún ɖó na sɔ́ ayi ɖó susu mǐɖesunɔ tɔn lɛ biba jí hú Jehovah sísɔ́ sù ó. Kpɔ́ndéwú Jedenyɔ́ɔ tɔn sixu kplɔ́n nǔɖe tatɔ́ xwédo tɔn lɛ kpo mɛxo agun tɔn lɛ kpo. Enyi nǔwiwa mǐtɔn dó xomɛsin nú mɛɖé ɔ, mǐ ɖó na tɛ́n kpɔ́n bo na mɔ nǔ jɛ nǔ e wu mɛ ɔ sin xomɛ é wu. Mǐ sixu lɛ́ kpa mɛ ɔ, nú nǔ ɖagbe e é ko wà é ɖé. É sixu lɛ́ byɔ mɛɖéesɔ́hwe ɖò mǐ sí, taji ɔ, enyi é ɖò wɛn ɖɔ mɛ ɔ sín hwɛ wɛ kú ɔ nɛ. Amɔ̌, fífá kan xixo ɖò taji hú hwɛjijɔ biba.

13. Wuvɛ̌ tɛ Ana ka mɔ? Nɛ̌ é ka ɖu ɖ’eji gbɔn?

¹³ Lin tamɛ dó kpɔ́ndéwú Ana lɔ tɔn jí. Levíi-ví e nɔ nyí Ɛlukana é wɛ é da. Ɛlukana yí wǎn nú Ana tawun. Amɔ̌, Ɛlukana lɛ́ da asì ɖevo, b’ɛ nɔ nyí Penina. Ɛlukana yí wǎn nú Ana tawun hú Penina. É ɖò mɔ̌ có, “Penina ɖó vǐ, Ana ka ɖó vǐ ɖě ǎ.” Enɛ wu ɔ, Penina nɔ ɖò nǔɖɔ ba Ana wɛ, “bo na dó dó aɖi xomɛ n’i.” Nɛ̌ Ana ka wà nǔ gbɔn? Xomɛ sin i tawun! “É nɔ ɖò avǐ ya wɛ, bo gbɛ́ nǔ ɖu.” (1 Sam. 1:2, 6, 7) É ɖò mɔ̌ có, è wlán dó fí ɖebǔ ɖò Biblu mɛ ɖɔ Ana tɛ́n kpɔ́n bo na ba hlɔn, ɖó nǔ e wà n’i wɛ Penina nɔ ɖè lɛ é wu ɖò ali ɖebǔ nu ǎ. É ɖɔ nǔ e ɖò ayi tɔn mɛ lɛ é nú  Jehovah bo ɖeji ɖɔ é na ɖeɖɛ ninɔmɛ ɔ. Lee Penina nɔ wà nǔ xá Ana gbɔn é ɖyɔ wɛ à? Biblu ɖɔ ǎ. Amɔ̌, mǐ tuùn ɖɔ Ana lɛ́ ɖó fífá ayi mɛ tɔn, bo bló b’ɛ nɔ ayǐ. “Nukún tɔn mɛ jɛ ayǐ” wɛ Biblu ɖɔ.—1 Sam. 1:10, 18.

14. Etɛ kpɔ́ndéwú Ana tɔn ka kplɔ́n mǐ?

¹⁴ Etɛ kpɔ́ndéwú Ana tɔn ka sixu kplɔ́n mǐ? Enyi mɛɖé tɛ́n kpɔ́n bo na hwlɛn agba xá we ɖò ali ɖé nu hǔn, flín ɖɔ emi sixu wà nǔɖe. É byɔ ɖɔ a ni sin xomɛ bo jɛ agba hwlɛn xá mɛ ɔ jí ǎ. É nyɔ́ wà hǔn, xò fífá kan xá mɛ ɔ, bo ma sɔ́ nǔ nyanya dó sú nǔ nyanya xɔ́ na ó. (Hlɔ. 12:17-21) Enyi mɛ ɔ na bo ma tlɛ hun ali tɔn nú we ǎ ɔ, a na kpò ɖò fífá ayi mɛ tɔn ɖó wɛ.

15. Nɛ̌ Apolosu kpo Pɔlu kpo ka ɖi yeɖée gbɔn?

¹⁵ Gudo mɛ ɔ, mǐ ni gbéjé nǔ e kpɔ́ndéwú ahwanvu Apolosu kpo mɛsɛ́dó Pɔlu kpo tɔn sixu kplɔ́n mǐ lɛ é kpɔ́n. Ye mɛ we lɛ bǐ wɛ tuùn Mawuxówema ɔ ganji, bo lɛ́ nyɔ́ nǔ kplɔ́n mɛ ɖesu. Ye d’alɔ bɔ è kplɔ́n nǔ mɛ gegě bɔ ye huzu ahwanvu. Amɔ̌, ye ɖě ka nɔ hwlɛn agba xá yeɖée ǎ.

16. Mɛ alɔkpa tɛ Apolosu ka nyí?

¹⁶ Apolosu ɔ, “Alɛsandli” ee nyí hɔ̌nkan wema kplɔnkplɔn tɔn ɖé ɖò xwè kanweko nukɔntɔn ɔ mɛ é wɛ “è jì i” ɖè. É nyɔ́ xó ɖɔ “lobo tuùn Mawuxó ɔ ganji.” (Mɛ. 18:24) Hwenu e Apolosu ɖò Kɔlɛnti é ɔ, mɛ e ɖò agun ɔ mɛ é ɖé lɛ ɖɔ n’i tlɔlɔ ɖɔ nǔ tɔn nɔ jɛ emitɔn jí hú nɔví ɖevo lɛ tɔn, kaka jɛ Pɔlu jí. (1 Kɔ. 1:12, 13) Apolosu ka nɔ gudo nú linlin yetɔn enɛ ɔ wɛ à? È sixu vɛ nǔ mɔ̌hun dó è ǎ. Nǔgbo ɔ, Apolosu gosin Kɔlɛnti b’ɛ na nɔ zaan é ɔ, Pɔlu dó wusyɛn lanmɛ n’i ɖɔ é ni lɛ́ lɛkɔ yì dɔ̌n. (1 Kɔ. 16:12) Enyi Pɔlu ko mɔ ɖɔ Apolosu ko dɔn kínklán byɔ agun ɔ mɛ  wɛ ɔ, é na wà mɔ̌ gbeɖé ǎ. É ɖò wɛn ɖɔ Apolosu zán nǔnina tɔn lɛ ɖò ali ɖagbe nu; enɛ wɛ nyí ɖɔ é jlá wɛnɖagbe ɔ, bo lɛ́ dó wusyɛn lanmɛ nú nɔví tɔn lɛ. Mǐ sixu lɛ́ kúdeji ɖɔ Apolosu ɔ, nya mɛɖéesɔ́hwetɔ́ ɖé wɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, è wlán dó fí ɖě ɖò Biblu mɛ ɖɔ é sin xomɛ hwenu e Akilasi kpo Plisilu kpo “tín Mawu sín ali ɔ mɛ n’i” é ǎ.—Mɛ. 18:24-28.

17. Nɛ̌ Pɔlu ka xò fífá kan gbɔn?

¹⁷ Mɛsɛ́dó Pɔlu mɔ nǔ jɛ azɔ̌ ɖagbe e Apolosu wà lɛ é wu. Amɔ̌, Pɔlu nɔ mɔ ɖɔ mɛ ɖevo lɛ na lin ɖɔ Apolosu kpɔ́n te hugǎn emi ǎ. Mɛɖéesɔ́hwe kpo jlɛ̌jininɔ kpo Pɔlu tɔn tɔ́n ɖò wě e é ɖè xá agun e ɖò Kɔlɛnti é mɛ. É lɔn bonu xó víví e mɛ lɛ nɔ ɖɔ bo nɔ ɖɔ, “un nyí Pɔlu tɔn” é wà nǔ dó wǔ tɔn ǎ, é nyɔ́ wà ɔ, é nɔ dɔn ayi mɛ lɛ tɔn bǐ wá Jehovah Mawu kpo Jezu Klisu kpo jí.—1 Kɔ. 3:3-6.

18. Sɔgbe xá 1 Kɔlɛntinu lɛ 4:6, 7 ɔ, etɛ lɛ kpɔ́ndéwú Apolosu kpo Pɔlu kpo tɔn ka kplɔ́n mǐ?

¹⁸ Etɛ lɛ kpɔ́ndéwú Apolosu kpo Pɔlu kpo tɔn ka sixu kplɔ́n mǐ? Mǐ sixu w’azɔ̌ syɛnsyɛn nú Jehovah, bo lɛ́ d’alɔ mɛ gegě bɔ ye na yì nukɔn bo bló baptɛm. Amɔ̌, mǐ tuùn ɖɔ nǔ ɖebǔ e wu mǐ kpé bo wà é ɔ, nyɔna Jehovah tɔn wɛ nyí tɔn. Kpɔ́ndéwú Apolosu kpo Pɔlu kpo tɔn lɛ́ kplɔ́n nǔ taji ɖevo mǐ. Enɛ wɛ nyí ɖɔ enyi mǐ ɖó wǔjɔmɛzɔ́ gegě ɖò agun ɔ mɛ ɔ, mǐ sixu wà nǔ gegě bo gɔ́ sò nú fífá e ɖò agun ɔ mɛ é. Enyi nɔví agbanɖotananɔ lɛ nɔ zán Xó Mawu tɔn dó ɖè wě xá mɛ, bo ma nɔ sɔ́ ayi ɖó yeɖée jí ǎ, lobo nɔ xwedó kpɔ́ndéwú Jezu Klisu tɔn ɔ, ye nɔ bló bɔ fífá kpo bǔninɔ kpo nɔ tíìn. Enɛ nɔ sù nukún mǐtɔn mɛ tawun!—Xà 1 Kɔlɛntinu lɛ 4:6, 7.

19. Etɛ mǐ mɛ ɖokpo ɖokpo ka sixu wà? (Lɛ̌ kpɔ́n gbǎví “ Nyi Alɔ nú Agbahwlɛnhwlɛn.”)

¹⁹ Mǐ mɛ ɖokpo ɖokpo wɛ Mawu na nǔwukpíkpé ɖé lɛ. Mǐ sixu zán nǔwukpíkpé enɛ lɛ “nú ɖagbe mɛ bǐ tɔn.” (1 Pi. 4:10) Mǐ sixu nɔ mɔ ɖɔ nǔ e wà wɛ mǐ ɖè é kún hwɛ́n nǔɖe ó. Amɔ̌, nǔwiwa klewun klewun lɛ sixu gɔ́ sò nú bǔninɔ ɖò agun ɔ mɛ, lee blǐki kpɛví kpɛví lɛ ɖò dandan cobɔ è na gbá xɔ ɖé gbɔn é ɖɔhun. Mi nú mǐ ni wà nǔ e wu mǐ kpé é bo hɔn ɖɔ nú linlin agbahwlɛnhwlɛn tɔn ɖebǔ e ɖò ayi mɛ nú mǐ é. Mi nú mǐ ni kánɖeji bá wà nǔ bǐ dó gɔ́ sò nú fífá kpo bǔninɔ kpo ɖò agun ɔ mɛ.—Efɛ. 4:3.