1. Tera aron rotakia aomata n te nano ni kaiangatoa?

NI BOONG aikai, a bati aomata aika e korakora irouia te kaiangatoa ao a aki tabe ma aomata. E kona te tia bitineti ni karaoi baika a na rotakibuaka iai tabemwaang bwa e aonga n rianako riki ana bitineti. E kona te tia takaakaro n takaakaro buaka nakon aiana ni karekea ikoakina bwa e aonga ni moanna ana tiim. Ao e kona ataein te reirei ni babakanikawai n tain te ukeuke bwa e aonga n reke nnena n te kuura ae rietata ae tanoata taekana. Ngkai Kristian ngaira, ti ataia ae a bure baikanne, bon “ana mwakuri te rabwata.” (IKar. 5:​19-21) Ma e kona n iai tabeman i buakoia ana toro Iehova aika kauekea te kaiangatoa n te ekaretia n akea ataakina irouia? Anne bon te titiraki ae kakawaki, ibukina bwa te nano ni kaiangatoa e kona n rota te katiteuanaaki n ara botaki n itaritari.

2. Tera ae ti na maroroakinna n te kaongora aei?

² N te kaongora aei, ti na maroroakin aroaro aika aki raraoi aika kona ni kairira bwa ti na kauekea te kaiangatoa i marenara ma tarira. Ti na nori naba aia katoto mwaane ao aine aika kakaonimaki n taai ake a karakinaki n te Baibara, ake a rarawa nakon te nano ni kaiangatoa. Ti na nora moa arora n tutuoa nanora.

3. Baikara titiraki aika ti riai n titirakinira iai?

³ E raoiroi bwa ti na tutuoi raoi nanora n te tai teuana ma teuana. Ti kona n titirakinira ni kangai: ‘I iangoia bwa I kakawaki riki ngkana I kabotauai ma tabeman? I mwakuri korakora n  te ekaretia bwa I aonga n rianako riki nakoia taari ake tabeman? Ke I bon tii kan angan Iehova au kabanea n tamaroa?’ E aera bwa ti riai n titirakinira n titiraki akanne? Nora ae taekinaki n Ana Taeka te Atua.

4. E aera bwa ti riai n rarawa ni kabotauira ma tabeman, n aron ae taekinaki n I-Karatia 6:​3, 4?

⁴ E kaungaira te Baibara bwa ti na rarawa ni kabotauira ma tabeman. (Wareka I-Karatia 6:​3, 4.) Bukin tera? Ngkana ti iangoia bwa ti rianako riki nakoia tarira, ti kona ni kamoamoa. N te itera are teuana, ngkana ti iangoiia tabemwaang bwa a rianako riki nakoira, a kona ni bwara nanora. Bwainan iango akanne a bon aki kaota te wanawana. (IRom 12:3) E taku te tari te aine ae Katerina, * ae mena i Kuriiti: “I aki toki ni kabotauai ma tabeman ake a taraa ni botonnaine riki, a nakoraoi riki aia mwakuri ni minita, ao a kai reke riki raoraoia. Ibukin anne, I a namakinna bwa akea uaau.” Ti riai n uringnga ae e katikira nakoina Iehova tiaki ibukina bwa ti baaraoi, ti wikateke, ke a bati raoraora, ma ibukina bwa ti tangiria ao ti kan ongeaba iroun Natina.​—Ioa. 6:44; 1Kor. 1:​26-31.

5. Tera reireiam man rongorongon te tari te mwaane ae Hyun?

⁵ Ti kona naba n titirakinira ni kangai, ‘I kinaaki n te ekaretia bwa te tia karekea te rau, ke n angiin te tai iai itabararaau ma tabemwaang?’ Iangoa rongorongon te tari te mwaane ae Hyun, ae mena i Korea Maiaki. N te tai teuana, e a iangoiia tabeman taari n te ekaretia ake iai mwiokoaia bwa a kaiangatoa ma ngaia. E taku: “I titiribureiia taari mwaane aikai, ao n angiin te tai I aki boraoi n iango ma baike a taekin.” Tera mwina? E taku teuaei: “Arou anne e karekea te aki katiteuanaaki n te ekaretia.” Iai tabeman raoraon Hyun ake a buokia bwa e na nora ana kangaanga anne. E karaoi bitaki aika kainnanoaki Hyun ao e a riki ngkai bwa te unimwaane ae tamaroa arona. Ngkana ti noria bwa iai iroura te nano ni kani kauekea te kaiangatoa n oneani mwini karikirakean te rau, ti riai ni karaoa te bitaki.

6. Ni kaineti ma I-Karatia 5:​26, baikara aroaro aika aki raraoi aika kona ni kauekea te nano ni kaiangatoa?

⁶ Wareka I-Karatia 5:26. Baikara aroaro aika aki raraoi aika kona ni kauekea te nano ni kaiangatoa? Teuana bon te kainikatonga. Te aomata ae kainikatonga, e kamoamoa ao e iaiangoia n tii ngaia. Te aroaro riki teuana ae buakaka bon te bakantang. Te aomata ae bakantang e aki tii tangira te baere iai iroun te aomata temanna, ma e tangiria naba n anaia mairoun te aomata anne. Ni koauana, te bakantang bon te kairiribai naba. Ti bon aki tangiria bwa a na reke iroura aroaro akana bubuaka akanne, n aron te aoraki ae ewewe!

7. E kangaa ni kaikonakaki karuanikain te kainikatonga ao te bakantang?

⁷ Te kainikatonga ao te bakantang a kona ni kabotauaki ma te baareka ae kabarekaa bwaan te wanikiba. Tao e kona ni kibanako te wanikiba, ma te baareka anne e kona n tuka butin raoi bwaan te wanikiba n te aro ae e na mate iai intinna imwain tikuna, ao ni karika kuratin te wanikiba. N aron anne, e kona te aomata ni beku ibukin Iehova i nanon tabeua te tai. Ma ngkana iai irouna te kainikatonga ao te bakantang, e na boni kabuanibwai. (TaeRab. 16:18) E na boni katoka ana beku ibukin Iehova ao ni karuanikaia ma tabemwaang. Ti na kangaa ngkanne n rarawa nakon te kainikatonga ao te bakantang?

8. Ti na kangaa ni buakana te kainikatonga?

⁸ Ti kona ni buakana te kaiangatoa mani  maiuakinan ana reirei ni kairiri te abotoro Bauro aei nakoia I-Biribi: “Tai karaoa te bwai teuana ma te kaiangatoa ke te kainikatonga, ma kam na nanorinano n iangoia bwa a kakawaki riki tabemwaang nakoimi.” (IBir. 2:3) Ngkana ti iangoia bwa a kakawaki riki tabemwaang nakoira, ti na bon aki kaiangatoa ma naake tao e bati riki aia tarena ke aia konabwai nakoira. Ni kaitaraan anne, ti na boni kukurei ma ngaiia, moarara riki ngkana a kamanenai aia konabwai n aia beku ibukin Iehova. N te itera are teuana, ngkana a kakairi n ana taeka n reirei Bauro taari ake a konabwai, a na boni kona n nori aroarora aika raraoi. Ti na boni bane iai ngkanne ni karikirakea te rau ao te katiteuanaaki n te ekaretia.

9. Ti na kangaa n totokoa te nano ni kani bakantang?

⁹ Ti kona n totokoa te bakantang man arora ni karikirakea te nanorinano, ae nanonaki iai ataakin ae iai tian ara konabwai. Ngkana ti nanorinano, ti na bon aki kataia ni kaotia ae e bati riki ara tarena ke ti konabwai riki nakoia ake tabeman. N oneani mwin anne, ti na boni kataia ni karekea reireiara mairouia naake a konabwai riki nakoira. N te katoto, iangoia bwa iai te tari te mwaane n te ekaretia ae rangi n rabakau ni kabwarabwara. Ti kona n titirakinna bwa tera arona ni katauraoi ana kabwarabwara. Ngkana iai te tari te aine ae rabakau ni kuuka, ti kona n titirakinna aanga tabeua ake a na buokira ni kanakoraoa riki ara kuuka. Ao ngkana iai te tari ae te roro n rikirake ae kangaanga ni karekeia raoraona, e kona ni karekea buokana mairoun ane akea ana kangaanga n te itera anne. N te aro anne, ti a kona n rarawa iai nakon te bakantang ao ni karikirakei oin ara konabwai.

10. Tera te kangaanga are e kaitaraa Kiteon?

¹⁰ Iangoa te baere riki i marenani Kiteon ae kaain te baronga ae Manate, ao mwaane ake kaain te baronga ae Eberaim. A tokanikai n te buaka Kiteon ma ana rorobuaka aika 300 man ana ibuobuoki Iehova, ae te bwai ae a kona ni kamoamoa iai. Ma a nako ni kawara Kiteon mwaanen Eberaim bwa a na kauntaeka ma  ngaia, n oneani mwin are a na kamoamoaa. A maraki nanoia ngke e aki kairiia n te moantai Kiteon bwa a na raonna ni buakania taani kairiribai nakon te Atua. A tabe riki ma kani kamoamoaan aia baronga, ao a a mwaninga taekan te bwai ae kakawaki riki ae e karaoia Kiteon, ae karekeani kamoamoaan aran Iehova ao kamanoaia Ana aomata.​—MotiTae. 8:1.

11. Tera are e taekinna Kiteon nakoia mwaanen Eberaim?

¹¹ E nanorinano Kiteon ao e taku nakoia mwaanen Eberaim: “Tera ae I karaoia ni kabotauaki ma ngkami?” Imwina ao e kauringia aron Iehova ni buokiia ni karaoi baika kakannato. Ngke e taekina anne ao a a “rau nanoia.” (MotiTae. 8:​2, 3) E kukurei Kiteon n taotaona nanona n te tai aei ibukini kateimatoaan te rau i buakoia ana aomata te Atua.

12. Tera reireiara man aia katoto tibun Eberaim ao Kiteon?

¹² Tera reireiara man te rongorongo aei? E reke reireiara man aia katoto tibun Eberaim bwa e aki riai ni kakawaki riki iroura kamoamoaara nakoni kamoamoaan Iehova. Ngaira aika atun utu ao unimwaane n te ekaretia, ti kona naba ni karekea reireiara mairouni Kiteon. Ngkana iai ae e un n te bwai ae ti karaoia, ti riai ni kataia ni kaotaira bwa e aera ngkai e un. Ti kona naba ni kamoamoaa te aomata anne ibukini baika raraoi ake e a tia ni karaoi. Ti kainnanoa te nanorinano ibukini karaoan anne moarara riki ngkana e boni bure te aomata anne. Ma e kakawaki riki karekean te rau nakoni kaitiakan taekara.

13. Tera te kangaanga are e kaitaraa Anna, ao tera arona n tokanikai iai?

¹³ Iangoa naba ana katoto Anna. E mare neiei ma tibun Rewi ae Erekana ao e rangi n tangiria teuaei. Ma iai riki buun Erekana ae arana Beninna. E tangira riki Anna teuaei nakoni Beninna, ma “iai natini Beninna ma akea natin Anna.” Ibukin aei, e aki toki Beninna “ni kakanikoa [Anna] ni kammaraka nanona.” Tera aron Anna iai? E maraki nanona n te aro are ‘e a tang ao n aki amwarake.’ (1Tam. 1:​2, 6, 7) Ma e aki taekinaki n te Baibara bwa e kataia Anna ni kaoka kaina irouni Beninna. N oneani mwin anne, e bunra nanona nakon Iehova ao e onimakinna bwa e na boni kaetii bwaai. E bitaki aroni Beninna nakon Anna? E aki kaotaki n te Baibara. Ma ti ataia ae e a manga reke ao n teimatoa raun nanon Anna. “E a aki manga mata n rawawata.”​—1Tam. 1:​10, 18.

14. Tera reireiara man ana katoto Anna?

¹⁴ Tera reireiara man ana katoto Anna? Ngkana iai ae e kataia ni kaiangatoa ma ngkoe n aanga tabeua, uringnga are ko boni kona ngkoe ni kanakoraoa te kangaanga. Ko aki riai ni kairekerekeko ma te kaiangatoa anne. N oneani mwin are ko na kabooa te buakaka n te buakaka, kataia ni karekea te rau  ma te aomata anne. (IRom 12:​17-21) E ngae ngkana e aki butimwaea anne, ma ko na boni kateimatoa ngkoe raun nanom.

15. Tera ae a titeboo iai Aboro ma Bauro?

¹⁵ Ni kabaneana, iangoa reireiara man aia katoto Aboro ae te tia rimwini Kristo ao te abotoro Bauro. Boni mwaane aika rangi ni bati aia atatai n te Koroboki ae Tabu. Bon taan angareirei aika rangi ni kinaaki ao a mwaatai. Ao a bati aika a tia ni karekeia bwa taan rimwini Kristo. Ma a bon aki kaiangatoa i marenaia.

16. Te aekaki n aomata raa Aboro?

¹⁶ Aboro boni “kaain Arekanria” ae te tabo ae rangi ni kakawaraki irouia aomata ibukin te reirei. Bon te mwaane ae wikateke ao e “ataa raoi kanoan te Koroboki ae Tabu.” (Mwa. 18:24) Ngke e mena i Korinto Aboro, a kaotia tabeman kaain te ekaretia bwa a tangira riki teuaei nakoia taari tabeman ake a a tia ni beku ikanne mai mwaina, n aroni Bauro. (1Kor. 1:​12, 13) Te koaua bwa e kauekea te iraraure Aboro? Ti aki kona n iangoia bwa e karaoa anne. Ni koauana, tabeua te tai imwini kitanan Korinto iroun Aboro, e a kaumakia Bauro bwa e na oki. (1Kor. 16:12) E na bon aki karaoa anne Bauro ngke arona bwa e ataia ae e kauekea te iraraure Aboro n te ekaretia. E teretere bwa e kamanena ana konabwai Aboro n te aro ae raoiroi, n tataekina iai te rongorongo ae raoiroi ao ni kakorakoraia taari. Ti kona ni kakoauaa raoi bwa bon te mwaane ae nanorinano Aboro. N te katoto, e aki taekinaki n te Baibara bwa e un Aboro ngke a kairia Akura ma Beritikira “ni kamataataa nakoina kawain te Atua, ni kaetia riki.”​—Mwa. 18:​24-28.

17. E kangaa Bauro ni karikirakea te rau?

 ¹⁷ E nora ana mwakuri ae raoiroi Aboro te abotoro Bauro. Ma e aki namakinna Bauro bwa e a kakeaaki bongana iai. E noraki nanorinanon Bauro ao nimamanneina n ana reirei ni kairiri are e angania kaain te ekaretia are i Korinto. E aki ranginako irouia naake a kangai: “Raoni Bauro ngai.” Ma e kairi aia iango bwa a na kamoamoaa Iehova ae te Atua ao Iesu Kristo.​—1Kor. 3:​3-6.

18. Ni kaineti ma 1 I-Korinto 4:​6, 7, tera reireiara man aia katoto Aboro ao Bauro?

¹⁸ Tera reireiara man aia katoto Aboro ao Bauro? Tao ti kona ni mwakuri korakora ibukin Iehova ao ni buokiia aika bati bwa a rikirake nakon te bwabetito. Ma ti ataia ae e tii kona n reke anne man ana ibuobuoki Iehova. E reke riki reireiara teuana man aia katoto Aboro ma Bauro. Ngkana a bati mwiokoara n te ekaretia, ti kona ni karaoa ae bati riki ni karikirakea te rau n te ekaretia. Ai kakaitaura ngaira ngkana a karikirakea te rau ao te katiteuanaaki mwaane aika mwiokoaki, man aroia ni kabotoi aia reirei ni kairiri n Ana Taeka te Atua, ao man aroia n tabe riki ma kamoamoaan ara banna ni katoto ae Kristo Iesu ao tiaki ngaiia!​—Wareka 1 I-Korinto 4:​6, 7.

19. Tera ae ti kona ni karaoia n tatabemanira nako? (Nora naba te bwaoki ae “ Rarawa ni Kauekea te Kaiangatoa.”)

¹⁹ Ti bane n toa ma ara tarena ke ara konabwai ae e anganira te Atua. Ti kona ni kamanena te bwaintituaraoi anne ‘n ara beku i marenara.’ (1Bet. 4:10) Ti kona n iangoia bwa e rangi n uarereke te bwai ae ti karaoia. Ma mwakuri aika uarereke aika karikirakea te katiteuanaaki, ai aron itutu aika uarereke aika kanimwa te kunnikai. Ti bia kakorakoraira ni kanakoa mai nanora tamrurun nako te nano ni kaiangatoa. Ao ti riai ni karaoa ara kabanea ni konaa ni karikirakea te rau ao te katiteuanaaki n te ekaretia.​—IEbe. 4:3.