1. Wetin kɔmpitishɔn kin mek pipul dɛn du?

NA DI wɔl tide, kɔmpitishɔn dɔn mek bɔku pipul dɛn jɔs bisin bɔt dɛnsɛf. Fɔ ɛgzampul, pɔsin we na biznɛsman kin du bad tin dɛn to ɔda pipul dɛn jɔs fɔ mek in yon biznɛs go bifo. Pɔsin we de tek pat pan spɔt go du bad tin to in kɔmpin we de na di ɔda tim baywilful wan jɔs fɔ mek in yon tim win di gem. Studɛnt go spay fɔ mek i pas di ɛgzam we go mek i go wan big yunivasiti. As Kristian dɛn, wi no se dɛn tin dɛn de nɔ fayn ɛn na pat pan “di tin dɛn we di bɔdi want.” (Gal. 5:​19-21) Bɔt i pɔsibul fɔ lɛ sɔm pan Jiova in savant dɛn de mek kɔmpitishɔn na di kɔngrigeshɔn, we dɛnsɛf nɔ no se na dat dɛn de du? Dat na impɔtant kwɛstyɔn bikɔs fɔ mek kɔmpitishɔn kin mek wi brɔda ɛn sista dɛn nɔ gɛt wanwɔd.

2. Wetin wi go tɔk bɔt insay dis atikul?

² Insay dis atikul, wi go tɔk bɔt di bad tin dɛn we kin mek wi bigin fɔ mek kɔmpitishɔn wit wi brɔda ɛn sista dɛn. Wi go tɔk bak bɔt fetful man ɛn uman dɛn insay di Baybul we nɔ bin gri fɔ mek kɔmpitishɔn. Fɔs, lɛ wi tɔk bɔt aw wi go chɛk di rizin dɛn we mek wi de du sɔntin.

3. Us kwɛstyɔn dɛn wi fɔ aks wisɛf?

³ As tɛm de go, i fayn fɔ mek wi de chɛk wetin mek wi de du sɔntin. Wi kin aks wisɛf dɛn kwɛstyɔn dɛn ya:  ‘A kin nid fɔ kɔmpia misɛf wit ɔda pipul dɛn fɔ lɛ a no se a impɔtant? A kin wok tranga wan na di kɔngrigeshɔn bikɔs a want fɔ bi di bɛst pan ɔl wetin a de du, ɔ a kin si misɛf se a bɛtɛ pas wan patikyula brɔda ɔ sista? Ɔ a kin jɔs want fɔ du mi bɛst fɔ Jiova?’ Wetin mek wi fɔ aks dɛn kwɛstyɔn dɛn de? Notis wetin Gɔd in Wɔd se.

4. Wetin mek wi nɔ fɔ kɔmpia wisɛf wit ɔda pipul dɛn, jɔs lɛk aw Galeshians 6:​3, 4 se?

⁴ Di Baybul se wi nɔ fɔ kɔmpia wisɛf wit ɔda pipul dɛn. (Rid Galeshians 6:​3, 4.) Wetin mek? Wan rizin na dat if wi tink se wi de du bɛtɛ pas wi brɔda, dat go mek wi prawd. Bɔt if wi tink se wi brɔda dɛn de du bɛtɛ pas wi, dat go mɔs mek wi at pwɛl. If wi de tink ɛniwan pan dɛn we dɛn de, dat min se wi nɔ de tink di kɔrɛkt we. (Rom. 12:​3) Wan sista we nem Katarina, * we de na Gris, bin se: “A bin lɛk fɔ kɔmpia misɛf wit ɔda sista dɛn we fayn pas mi, we de du mɔ na di prichin wok, ɛn we sabi fɔ mek padi. Dat bin mek a bin de fil se a nɔ gɛt valyu.” Wi fɔ mɛmba se Jiova nɔ briŋ wi kam nia am bikɔs wi fayn, wi sabi tɔk, ɔ bɔku pipul dɛn sabi wi, bɔt na bikɔs wi rɛdi fɔ lɛk am ɛn lisin to in Pikin.—Jɔn 6:​44; 1 Kɔr. 1:​26-31.

5. Wetin yu lan frɔm wetin apin to wan brɔda we nem Yun?

⁵ Wan ɔda kwɛstyɔn we wi fɔ aks wisɛf na, ‘Dɛn sabi mi as pɔsin we de mek pis, ɔ mi na pɔsin we lɛk fɔ mek plaba?’ Notis wetin bin apin to wan brɔda we nem Yun, we de na Sawt Koria. Wan tɛm bin de we i bin de jɛlɔs sɔm brɔda dɛn we gɛt wok na di kɔngrigeshɔn. I se, “A bin de tɔk bad bɔt dɛn brɔda dɛn de, ɛn a nɔ bin de gri wit di tin dɛn we dɛn bin de tɔk.” Wetin bin apin? I se: “Di we aw a bin de biev bin mek wanwɔd nɔ de na di kɔngrigeshɔn.” Sɔm pan Yun in padi dɛn bin ɛp am fɔ no in prɔblɛm. Yun bin ajɔst, ɛn tide i de sav as gud ɛlda. If wi si se wi dɔn bigin fɔ mek kɔmpitishɔn bifo wi mek pis de, wi fɔ chenj kwik kwik wan.

6. Frɔm wetin de na Galeshians 5:​26, us bad abit dɛn we kin mek pɔsin bigin fɔ mek kɔmpitishɔn?

⁶ Rid Galeshians 5:​26. Us bad abit dɛn we kin mek pɔsin bigin fɔ mek kɔmpitishɔn? Wan pan dɛn na fɔ mek prawd. Prawd kin mek pɔsin jɔs bisin bɔt insɛf. Wan ɔda bad abit na fɔ milɛ. Pɔsin we de milɛ nɔ jɔs want wetin ɔda pɔsin gɛt, bɔt i want fɔ tek wetin da pɔsin de gɛt. So milɛ na we wi et pɔsin. Wi want fɔ avɔyd dɛn bad abit dɛn de ɛn nɔ ivin tink bɔt dat.

7. Us ɛgzampul sho wetin mek i bad fɔ mek prawd ɛn milɛ?

⁷ Fɔ mek prawd ɛn fɔ milɛ tan lɛk di dɔti we de insay di fyuɛl we plen de yuz. Di plen go bigin fɔ muv, bɔt di dɔti go blɔk usay di fyuɛl fɔ pas, we go mek di injin ɔt bifo di plen kam dɔŋ, ɛn di plen go gɛt aksidɛnt. Semweso, i go bi se pɔsin go sav Jiova fɔ sɔm tɛm. Bɔt if i de mek prawd ɛn i de milɛ, i go kapsay. (Prɔv. 16:​18) I go lɛf fɔ sav Jiova ɛn du bad to insɛf ɛn to ɔda pipul dɛn. Bɔt wetin go ɛp wi fɔ lɛ wi nɔ de mek prawd ɛn milɛ?

8. Aw wi go ebul fɔ avɔyd fɔ mek prawd?

 ⁸ Wi go avɔyd fɔ mek prawd if wi mɛmba di advays we apɔsul Pɔl bin gi di Kristian dɛn na Filipay. I se: “Una nɔ du ɛnitin we go briŋ kɔnfyushɔn ɔ du sɔntin bikɔs una tink se una tu impɔtant, bɔt una put unasɛf dɔŋ ɛn tink se ɔda pipul dɛn bɛtɛ pas una.” (Fil. 2:​3) If wi de si ɔda pipul dɛn se dɛn bɛtɛ pas wi, wi nɔ go mek kɔmpitishɔn wit di wan dɛn we sabi fɔ du tin dɛn we wi nɔ sabi. Bifo dat, wi go gladi fɔ dɛn. Wi fɔ du dat if dɛn de yuz wetin dɛn sabi fɔ prez Jiova as dɛn de wɔship am. Ɛn if wan brɔda ɔ sista we sabi du bɔku tin dɛn de fala Pɔl in advays, i go ebul fɔ si di gud kwaliti dɛn we wi gɛt. Dat go mek wi ɔl ɛp fɔ mek pis ɛn wanwɔd de na di kɔngrigeshɔn.

9. Wetin go mek wi avɔyd fɔ milɛ?

⁹ Wi go lɛf fɔ milɛ wi brɔda ɔ sista dɛn if wi no se sɔm tin dɛn de we wi nɔ sabi du fayn fayn wan. If wi ɔmbul, wi nɔ go tray fɔ sho se wi sabi du tin pas ɔlman. Bifo dat, wi go tray fɔ lan frɔm di wan dɛn we no aw fɔ du tin pas wi. Fɔ ɛgzampul, lɛ wi se wan brɔda na di kɔngrigeshɔn kin gi fayn pɔblik tɔk dɛn. Sɔntɛm, wi kin aks am wetin i kin du fɔ pripia in tɔk dɛn. If wan sista sabi kuk fayn, wi kin aks am fɔ sho wi wetin go ɛp wi fɔ sabi kuk lɛk am. Ɛn if i nɔ izi fɔ yɔŋ wan dɛn fɔ mek padi, dɛn kin aks pɔsin we sabi mek padi dɛn fɔ sho dɛn aw fɔ mek padi. We wi du dɛn tin dɛn ya, wi go avɔyd fɔ milɛ ɛn wi go lan aw fɔ du tin dɛn fayn fayn wan.

10. Us prɔblɛm we Gidiɔn bin gɛt?

¹⁰ Lɛ wi tɔk bɔt wetin bin apin bitwin Gidiɔn, we bin kɔmɔt na Manasɛ in trayb, ɛn di man dɛn we kɔmɔt na Ifrem in trayb. Jiova bin ɛp Gidiɔn ɛn in 300 man dɛn fɔ win wan fɛt, ɛn dat bin fɔ dɔn mek dɛn prawd. We di man dɛn we kɔmɔt na Ifrem in trayb go mit Gidiɔn, dɛn nɔ bin du dat fɔ tɛl am tɛnki,  bɔt na fɔ mek plaba wit am. I tan lɛk se prawd mek dɛn vɛks bikɔs Gidiɔn nɔ bin kɔl dɛn frɔm di biginin fɔ jɔyn am fɔ go fɛt Gɔd in ɛnimi dɛn. Dɛn bin jɔs bisin bɔt di rɛspɛkt we pipul dɛn fɔ gi dɛn trayb. Bɔt dɛn fɔgɛt se di fɛt we Gidiɔn bin fɛt na fɔ briŋ prez to Jiova in nem ɛn fɔ protɛkt In pipul dɛn.—Jɔj 8:​1.

11. Wetin Gidiɔn bin se we di man dɛn we kɔmɔt na Ifrem in trayb bin vɛks pan am?

¹¹ Gidiɔn bin put insɛf dɔŋ ɛn tɛl di man dɛn we kɔmɔt na Ifrem in trayb se i “nɔ go ivin kɔmpia wetin dɛn dɔn du to wetin in du.” I sho dɛn ɛgzampul bɔt aw Jiova bin dɔn blɛs dɛn. Dat mek di man dɛn “at kol.” (Jɔj 8:​2, 3) Gidiɔn bin rɛdi fɔ put insɛf dɔŋ so dat Gɔd in pipul dɛn go gɛt pis.

12. Wetin wi lan frɔm di Ifremayt dɛn ɛn Gidiɔn dɛn ɛgzampul?

¹² Wetin wi lan frɔm dis ɛgzampul? Wi lan frɔm di Ifremayt dɛn se wi nɔ fɔ jɔs de tray fɔ gɛt ɔnɔ fɔ wisɛf, bɔt wi fɔ pe atɛnshɔn mɔ fɔ ɔnɔ Jiova ɔltɛm. As pipul dɛn we de oba wi famili ɛn ɛlda dɛn, wi kin lan fayn lɛsin frɔm Gidiɔn. If wi du sɔntin we mek pɔsin vɛks, wi fɔ tray fɔ ɔndastand wetin mek di pɔsin vɛks. Dɔn bak, wi kin tɛl di pɔsin tɛnki fɔ di fayn tin dɛn we i dɔn du. Fɔ lɛ wi du dat, wi go nid fɔ put wisɛf dɔŋ, mɔ if wi no klia wan se na di ɔda pɔsin rɔŋ. Bɔt i impɔtant mɔ fɔ gɛt pis wit wi brɔda dɛn pas fɔ pruv se na wi rayt.

13. Us prɔblɛm we Ana bin gɛt, ɛn wetin i bin du?

¹³ Tink bak bɔt Ana in ɛgzampul. I bin mared to wan Livayt we nem Ɛlkena, we bin lɛk am pasmak. Bɔt Ɛlkena bin gɛt wan ɔda wɛf we nem Pɛnina. Ɛlkena bin lɛk Ana pas aw i lɛk Pɛnina; bɔt, “Pɛnina bin gɛt pikin dɛn bɔt Ana nɔ bin gɛt.” So dis mek Pɛnina bin de trowe int pan Ana “fɔ mek i go vɛks.” Aw dis bin mek Ana fil? In at bin pwɛl bad bad wan. I bin “de kray” ɛn i nɔ bin de “gri it.” (1 Sam. 1:​2, 6, 7) Bɔt stil, no say nɔ de na di Baybul we se Ana bin de tray fɔ tɔn-dɛt. Bifo dat, i bin pre to Jiova wit ɔl in at, ɛn i bin abop se Jiova go ɛp am. Fɔ se Pɛnina bin chenj di we aw i de biev to Ana? Wɛl, di Baybul nɔ tɔk bɔt dat. Bɔt wi no se Ana bin gɛt kolat bak, ɛn i kɔntinyu fɔ gladi. I “nɔ twis in fes igen.”—1 Sam. 1:​10, 18.

14. Wetin wi lan frɔm Ana in ɛgzampul?

¹⁴ Wetin wi go lan frɔm Ana in ɛgzampul? If pɔsin tray fɔ mek kɔmpitishɔn wit yu, mɛmba se na yu de kɔntrol wetin de apin. Yu nɔ fɔ alaw yusɛf fɔ mek kɔmpitishɔn wit di pɔsin. If di pɔsin du  yu bad, nɔ tɔn-dɛt, bifo dat, tray fɔ mek pis wit am. (Rom. 12:​17-21) Ilɛksɛf di pɔsin nɔ chenj, yu go gɛt kolat, ɛn yu go gladi.

15. Aw Apɔlɔs ɛn Pɔl fiba?

¹⁵ Di las ɛgzampul we wi go tɔk bɔt na di wan we di disaypul Apɔlɔs ɛn apɔsul Pɔl sɛt. Dɛn tu man dɛn ya bin sabi di Skripchɔ dɛn gud gud wan. Bɔku pipul dɛn bin sabi dɛn, ɛn dɛn bin rili sabi tich. Dɔn bak, dɛn ɔltu bin ɛp fɔ mek bɔku disaypul dɛn. Bɔt dɛn nɔ bin de jɛlɔs dɛnsɛf.

16. Uskayn pɔsin Apɔlɔs bin bi?

¹⁶ Apɔlɔs bin “bɔn na Alɛgzandria,” we na ples usay bɔku pipul dɛn bin de go fɔ go lan buk. I bin rili sabi tɔk, ɛn i bin “sabi di Skripchɔ dɛn gud gud wan.” (Akt 18:​24) We Apɔlɔs bin de na Kɔrint, sɔm brɔda dɛn na di kɔngrigeshɔn bin sho se dɛn lɛk am pas aw dɛn lɛk Pɔl ɛn ɔda brɔda dɛn. (1 Kɔr. 1:​12, 13) Fɔ se Apɔsul bin de ɛnkɔrej da tin de we di brɔda dɛn bin de du we fɔ bin dɔn skata di kɔngrigeshɔn? Nɔ, i nɔ bin du dat. Infakt, afta sɔm tɛm we Apɔlɔs bin dɔn lɛf Kɔrint, Pɔl ɛnkɔrej am fɔ go de bak. (1 Kɔr. 16:​12) Pɔl nɔ fɔ bin dɔn ɛva du dat if i fil se Apɔlɔs de mek wanwɔd nɔ de na di kɔngrigeshɔn. So wi si klia wan se Apɔlɔs bin yuz di tin dɛn we i sabi fɔ du di rayt we, dat na fɔ prich di gud nyuz ɛn fɔ ɛp di brɔda dɛn. Wi shɔ bak se Apɔlɔs na bin ɔmbul man. Fɔ ɛgzampul, no say nɔ de na di Baybul we se i bin vɛks we Akwila ɛn Prisila bin “ɛksplen Gɔd in we to am kɔrɛkt wan mɔ ɛn mɔ.”—Akt 18:​24-28.

17. Aw Pɔl bin ɛp fɔ mek pis de?

 ¹⁷ Apɔsul Pɔl bin no bɔt di gud tin dɛn we Apɔlɔs du. Bɔt Pɔl nɔ bin de wɔri se di pipul dɛn go tink se Apɔlɔs bɛtɛ pas am. We wi rid wetin Pɔl rayt to di Kristian dɛn na Kɔrint, wi go si se i bin ɔmbul ɛn i nɔ de pin. Bifo i alaw in ed fɔ big we pipul dɛn bin de se “A de fɔ Pɔl,” i bin ɛp dɛn fɔ no se na Jiova Gɔd ɛn Jizɔs Krays fɔ gɛt prez.—1 Kɔr. 3:​3-6.

18. Akɔdin to 1 Kɔrintians 4:​6, 7, wetin wi lan frɔm Apɔlɔs ɛn Pɔl dɛn ɛgzampul?

¹⁸ Wetin wi lan frɔm Apɔlɔs ɛn Pɔl dɛn ɛgzampul? I go bi se wi de wok tranga wan fɔ Jiova ɛn wi dɔn ɛp bɔku pipul dɛn fɔ go bifo te dɛn baptayz. Bɔt wi no se if Jiova nɔ bin de ɛp wi, wi nɔ go ɛva ebul du dɛn tin dɛn de. Di ɔda lɛsin we wi lan frɔm Apɔlɔs ɛn Pɔl dɛn ɛgzampul na dat di mɔ we wi gɛt wok na di kɔngrigeshɔn, na di mɔ wi gɛt chans fɔ ɛp mek pis de. Wi rili gladi fɔ we di ɛlda ɛn di ministerial savant dɛn de ɛp fɔ mek pis ɛn wanwɔd de bay we dɛn de yuz Gɔd in Wɔd fɔ gi advays, ɛn we dɛn nɔ de pe atɛnshɔn to dɛnsɛf, bɔt na to Krays Jizɔs we dɔn sɛt fayn ɛgzampul fɔ wi.—Rid 1 Kɔrintians 4:​6, 7.

19. Wetin wi ɔl ebul fɔ du? (Luk bak di bɔks we se “ Aw Wi Go Avɔyd fɔ Mek Kɔmpitishɔn?”)

¹⁹ Wi ɔl gɛt tin dɛn we wi sabi du fayn fayn wan. Wi kin yuz di tin dɛn we wi sabi du “fɔ wok fɔ [wi] kɔmpin dɛn.” (1 Pit. 4:​10) Sɔntɛm, wi go de tink se di tin dɛn we wi de du nɔ rili impɔtant. Bɔt di smɔl tin dɛn we wi du fɔ ɛp mek wanwɔd de tan lɛk di smɔl stich dɛn we dɛn de yuz fɔ so klos. Lɛ wi tray tranga wan fɔ lɛ wi nɔ ɛva du sɔntin we go mek i luk lɛk se wi de mek kɔmpitishɔn. Ɛn lɛ wi ɔl mekɔp wi maynd se wi go du ɔl wetin wi ebul fɔ ɛp mek pis ɛn wanwɔd de na di kɔngrigeshɔn.—Ɛfi. 4:​3.