1. Neb sã n tar wags-n-taar yam, tõe n waa ne bõe?

RŨNDÃ-RŨNDÃ, neb wʋsg yaa rat-m-ye rãmba, la b tar wags-n-taar yam. Wala makre, omdafɛɛr tõe n maana a sẽn na maanega, n na n lʋɩ a taabã taoore, baa sã na n waa ne yelle. Ɛspoorã wags-taab sasa, ned tõe n pogla a wags-n-taag ne pʋ-toogo, sẽn na yɩl n lʋɩ taoore. Karen-biig me tõe n maana zãmb ɛgzame sasa, sẽn na yɩl n paam n kẽng inivɛrsite-bedrẽ. D sẽn yaa kiris-nebã, d miime tɩ yel-manesem a woto pa sõma ye. Bala rẽ naaga Biiblã sẽn boond tɩ “yĩngã tʋʋmã.” (Gal. 5:19-21) Rẽ yĩnga, a Zeova Kaset rãmb kẽer tõe n tara wags-n-taar yam tigingã pʋgẽ n yaool n pa miẽ bɩ? Woto yaa sokr sẽn tar yõod wʋsgo. Bala wags-n-taar yam sã n be tigingã pʋgẽ, tõe n kɩtame tɩ nebã pa le zemsd taab ye.

2. Bõe yell la d na n gom sõs-kãngã pʋgẽ?

² Sõs-kãngã pʋgẽ, d na n yãa zʋg-wẽns sẽn tõe n kɩt tɩ d wa rat n wags ne d saam-biisã. D leb n na n yãa pagb la rap sẽn zĩnd pĩnd wẽndẽ n da yaa wẽn-sakdba, n pa bas tɩ wags-n-taar yam kẽ-b ye. Bɩ d reng n ges d sẽn tõe n fees d mens to-to rẽ wɛɛngẽ.

3. Bõe la d segd n sok d mense?

³ Yaa sõma tɩ d feesd d mens wakat-wakate. D tõe n soka d mens yaa: ‘Mam makda m meng ne m taabã n tagsdẽ tɩ m são-b lame bɩ? M tʋmda sõma tigingã pʋgẽ m sẽn dat n lʋɩ m taabã taoore, bɩ n wilg tɩ m são-b lame yĩng bɩ? Bɩ  yaa m sẽn dat n ta a Zeova yam yĩnga?’ Bõe yĩng tɩ d segd n sok d mens woto? D ges Wẽnnaam Gomdã sẽn yete.

4. Wa Galat rãmb 6:3, 4 sẽn wilgdã, bõe yĩng tɩ d pa segd n makd d mens ne neb a taabã?

⁴ Biiblã yetame tɩ d ra bao n mak d meng ne neb a taabã ye. (Karm-y Galat rãmb 6:3, 4.) Bõe yĩnga? Bala d sã n tagsdẽ tɩ d sãoo d saam-biisã, d tõe n wa lebga wuk-m-meng soaba. D sã n getẽ me tɩ d taabã são-d lame, tõe n kɩtame tɩ d koms raoodo. Sẽn yaa a soab fãa, pa sõma tɩ d mak d meng ne d taabã ye. (Rom. 12:3) Saam-bi-poak a ye yʋʋr sẽn boond t’a Katerina * n be Gɛrɛs yeelame: “M nong n makda m meng ne neb sẽn yaa neeba, neb sẽn tar minim koɛɛgã mooneg pʋgẽ, la neb sẽn tõe n yõg zood ne b taabã nana-nana. Rẽ kɩtame tɩ m da getẽ tɩ m ka võor ye.” D segd n tẽegame t’a Zeova sẽn tak tõnd n wa a nengẽ wã, pa d neerem yĩnga, d sẽn yaa gom-minim soab bɩ d yʋʋr sẽn yi yĩng ye. Yaa d sẽn tʋll n nong yẽ la d kelg a Bi-riblã yĩnga.—Zã 6:44; 1 Kor. 1:26-31.

5. Yam-bʋg la y tõe n dɩk saam-biig a Hayun kibarã pʋgẽ?

⁵ D leb n tõe n soka d meng yaa: ‘Neb a taabã geta maam wa ned sẽn baood laafɩ bɩ, bɩ ned sẽn maand tak-tɩ-m-tak ne a taabã wakat fãa?’ Ad saam-biig a ye yʋʋr sẽn boond t’a Hayun, sẽn yaa kãsem-soab n be Kooredisiid kibare. Wakat n zĩnd t’a ra get neb nins sẽn tar tʋʋm tigingã pʋgẽ wã wa a wags-n-taase. A yeelame: “M da wɩta saam-bi-kãensã, la m da wae n kɩɩsd b sẽn yetã.” Baasa wãna? A paasame: “Mam yel-manesmã waa ne welsg tigingã pʋgẽ.” A Hayun zo-rãmbã sõng-a-lame, t’a bãng t’a yel-manesmã ra pa sõma ye. A sakame n toeeme, n yaa kãsem-soab sẽn tʋmd a tʋʋmd sõma tigingã pʋgẽ masã. D sã n wa neẽ tɩ d yaa ned sẽn tar wags-n-taar yam la d pa ned sẽn baood laafɩ, bɩ d yɩ tao-tao n toeem d manesmã.

6. Sẽn zems ne Galat rãmb 5:26, zʋg-wẽn-bʋs n tõe n kɩt tɩ ned wa tar wags-n-taar yam?

⁶ Karm-y Galat rãmb 5:26. Zʋg-wẽn-bʋs n tõe n wa kɩt tɩ ned tar wags-n-taar yam? A yembr yaa rat-m-yembrã. Rat-m-ye soab yaa wuk-m-meng soaba. Zʋg-wẽng a to yaa sũ-kiirã. Sũ-ki-ned pa baood bũmb nins a taabã sẽn tarã bal ye. A pʋd n datame n deeg b sẽn tarã n sooge. Vẽenega, ned sã n maand sũ-kiir ne neda, a kisa a soabã. Woto wã, d segd n zãaga d mens fasɩ ne zʋg-wẽn-kãngã sẽn yaa wa bõn-põosgã!

7. Rɩk-y makr sẽn wilgd rat-m-yembrã ne sũ-kiirã sẽn tõe n wa ne yel-beed ningã.

⁷ Rat-m-yembrã la sũ-kiirã yaa zʋg-wẽns d sẽn tõe n dɩk n mak ne esãens-rẽgd b sẽn na n sui sɩlg pʋgẽ. Sɩlgã na n tõog n yɩkame, la rẽgdã na n yẽda esãensã sẽn kẽed zĩig ningã, tɩ kɩt t’a pãngã boogdẽ, hal t’a wa lʋɩ n pusgi. Woto me, ned tõeeme n sɩng n tũud a Zeova, la a sã n yaa wuk-m-meng soab la sũ-ki-neda, a na n wa lʋɩɩme. (Yel. 16:18) A wat n basa a Zeova tũubu, n wã a meng la a wã neb a taaba. Bõe n tõe n sõng-d tɩ d ra wa yɩ rat-m-ye rãmb la sũ-ki-neba?

8. Bõe n tõe n sõng-d tɩ d ra wa yɩ rat-m-ye rãmba?

⁸ D sã n tũ saglg ning tʋm-tʋmd a Poll sẽn kõ Filip kiris-nebã, na n sõng-d lame tɩ d ra yɩ rat-m-ye rãmb ye. A yeelame:  “Da maan-y baa fʋɩ ne no-baoodem wall ne wilg-m-meng ye. La bɩ y ned kam fãa sik a menga, n tagsdẽ t’a taabã yɩɩda yẽ.” (Fili. 2:3) D sã n getẽ tɩ neb a taabã yɩɩda tõndo, d pa na n bao n wags ne neb nins sẽn wõnd b tara bãngr la minim n yɩɩd tõndã ye. D sũur pʋd n na n yɩɩ noog ne-ba. Sẽn yɩɩd fãa, b sã n tar b minimã n tʋmd a Zeova siglgã pʋgẽ n waoogd-a. Saam-biis nins sẽn tar bãngr la minim wʋsgã me sã n tũud a Poll saglgã, b sẽn na n get n yɩɩd yaa tõnd zʋg-sõma wã, n maand sũ-noog ne rẽ. D fãa sã n maand woto, na n kɩtame tɩ laafɩ la zems-n-taar zĩnd tigingã pʋgẽ.

9. Bõe la d tõe n maan tɩ sõng-d tɩ d ra yɩ sũ-ki-neba?

⁹ D sã n bɩɩs sik-m-menga, rat n yeel tɩ d sã n miẽ tɩ pa bũmb fãa la d tõe n maane, tõe n sõng-d lame tɩ d ra maan sũ-kiir ne ned ye. D sã n yaa sik-m-meng soaba, d pa na n bao n wilg tɩ d tara minim la bãngr n yɩɩd nebã fãa ye. D pʋd n na n bao n bãnga d sẽn tõe n dɩk yam neb nins minim sẽn yɩɩd tõndã nengẽ to-to. Wala makre, tags-y n ges-y saam-biig sẽn na n be tigingã pʋgẽ n mi sõss wɛgsg sõma. D tõe n sok-a lame n bãng a sẽn maand to-to n segend a sõssã. Saam-bi-poak sã n mi rɩɩb seglg sõma, d tõe n sõssa ne-a t’a sõng-d tɩ d paam minim n paas rɩɩbã seglg wɛɛngẽ. La sã n yaa toog ne kiris-ned sẽn yaa bi-bɩɩg t’a tõog n yõg zood nana-nana ne a taabã, a tõe n sõssa ne ned sẽn mi zood baoob n paam sõngre. Woto tõe n sõnga tõnd tɩ d paas d minimã la d ra yɩ sũ-ki-neb ye.

10. Zu-loe-bʋg n paam a Zedeyõ?

¹⁰ D gom yell ning sẽn zĩnd a Zedeyõ ne Efrayim buudã neb sʋkã yelle. A Zedeyõ ra yaa Manase buudã neda. A Zeova sõnga a Zedeyõ ne a rap 300 wã tɩ b tõog zab-kãsenga, hal n da tõe n wuk b mens rẽ yĩnga. Efrayim buudã rap wa n yãa a Zedeyõ, la pa sẽn na n pẽg-a ye. Ra  yaa sẽn na n wẽ no-koɛɛm ne-a. B sũyã yikame, a Zedeyõ sẽn pa bool-b sɩngrẽ wã tɩ b wa naag-a n zab ne Wẽnnaam bɛɛbã yĩnga. Yaa b buudã yʋʋr sẽn na n yi wã bal n da pak-b n yɩɩda, hal tɩ b ra yĩm bũmb ning sẽn tar yõod n yɩɩdã: Yaa t’a Zedeyõ kɩtame t’a Zeova yʋʋrã paam waoogre, la a kogl a nin-buiidã.—Bʋ. 8:1.

11. A Zedeyõ leoka Efrayim rapã tɩ bõe?

¹¹ A Zedeyõ sika a meng n yeel Efrayim rapã yaa: “Rẽ yĩnga, mam sẽn tʋmã tõe n dɩk n maka ne yãmb sẽn tʋmã sɩdã?” Rẽ poore, a togs-b-la bũmb takɩ sẽn wilgd t’a Zeova ning-b-la barka. Woto kɩtame tɩ b ‘sũyã sigi.’ (Bʋ. 8:2, 3) A Zedeyõ kell n sika a menga, sẽn na yɩl tɩ laafɩ zĩnd Wẽnnaam nin-buiidã sʋka.

12. Yam-bʋg la d tõe n dɩk Efrayim buudã neb kibar pʋgẽ, la a Zedeyõ sẽn maanã pʋgẽ?

¹² Yam-bʋg la d tõe n dɩk kiba-kãngã pʋgẽ? Efrayim buudã neb kibarã pʋgẽ, d bãngame tɩ sẽn tar yõod n yɩɩd yaa a Zeova yʋʋrã na paam waoogre, la pa tõnd mengã yʋʋr ye. Zak-soben-dãmbã la kãsem-dãmbã tõe n dɩka yam a Zedeyõ sẽn maanã pʋgẽ. Ned sũur sã n yik bũmb d sẽn maan yĩnga, d segd n bao n bãnga a soabã sũurã sẽn yikã võore. D tõeeme me n pẽg a soabã, bũmb a sẽn maan tɩ yaa sõma yĩnga. Woto baoodame tɩ d tall sik-m-menga, sẽn yɩɩd fãa, sã n yaa vẽeneg t’a sẽn maanã pa zems ye. Laafɩ sẽn na n be tõnd sʋkã n tar yõod n yɩɩd d sẽn na n wilg tɩ d tara bʋʋm.

13. Zu-loe-bʋg n paam a Ann, la a maana wãn n tõog n mao?

¹³ D gom a Ann me mak-sõngã yelle. A ra kẽe kãadem ne Levi buudã ned yʋʋr sẽn boond t’a Ɛlkana. A Ɛlkana ra nonga a Ann wʋsgo, la a ra tara pag a to yʋʋr sẽn boond t’a Penina. A ra nonga a Ann n yɩɩd a Penina, la ‘a Penina rag n tara kamba, la a Ann rag n ka tar biig ye.’ Woto yĩnga, a Penina ra yaanda a Ann wakat fãa, n sãamd a sũuri. A Ann manesem yɩɩ wãna? A sũurã sãama wʋsgo, t’a ra “yãbd n ka rat rɩɩb ye.” (1 Sãm. 1:2, 6, 7) La Biiblã pa yeel t’a Ann baoome n na n maan bũmb n dok a sũur ne a Penina ye. A pʋd n pelga a pʋg n togs a Zeova a zu-loɛɛgã, n kɩs sɩd t’a na n sõng-a lame. Rẽ yĩnga, a Penina wa n basa a Ann yaalg bɩ? Biiblã pa togs ye. La d miime t’a Ann sũurã sigame, la a kell n talla sũur pʋgẽ bãane. A pa le gãnem a nengã ye.—1 Sãm. 1:10, 18.

14. Yam-bʋg la d tõe n dɩk a Ann kibarã pʋgẽ?

¹⁴ Yam-bʋg la d tõe n dɩk a Ann kibarã pʋgẽ? Ned sã n bao n na n wags ne yãmba, tẽeg-y tɩ yellã tɩɩm bee ne yãmba. Pa tɩlɛ  tɩ y bas t’a kẽes-y wags-taabã pʋgẽ ye. Ra lebs-y wẽng wẽng yĩng ye. Modg-y n bao-y laafɩ ne a soabã. (Rom. 12:17-21) Baa a sã n pa sak n na n bao laafɩ, yãmb yẽ na n kell n talla y sũur pʋgẽ bãanã.

15. Zĩ-bʋs wɛɛngẽ la a Apolos ne a Poll ra wõnd taaba?

¹⁵ Sẽn na n baase, d ges yam ning d sẽn tõe n dɩk karen-biig a Apolos ne tʋm-tʋmd a Poll mak-sõngã pʋgẽ. B yiibã fãa ra mii Gʋls-sõamyã sõma. B ra yaa neb yʋy sẽn yi, la karen-saam-dãmb sẽn tar minim. Sẽn paase, b fãa sõnga neb wʋsg tɩ b lebg a Zeezi karen-biisi. La b baa a ye ra pa get a to wa a wags-n-taag ye.

16. Togs-y-yã a Apolos sẽn da yaa ned ningã.

¹⁶ A Apolos roga Alɛgsãndri tẽngã, sẽn yaa zĩig neb wʋsg sẽn da kẽnd n karemdẽ, pipi kiris-nebã wakatẽ wã. A Apolos ra yaa gom-minim soaba, la ned “sẽn mi Gʋls-sõamyã sõma.” (Tʋʋ. 18:24) A sẽn da wa n be Korẽntã, tigingã neb kẽer wilga vẽeneg tɩ yẽ la b rat n yɩɩd saam-biis a taabã, wala makre, a Polle. (1 Kor. 1:12, 13) A Apolos teela yam-kãngã sẽn da wat ne welsgã bɩ? D pa tõe n tags t’a maana woto ye. Bala kaoosg zugẽ, a Apolos sẽn wa n yi Korẽntã, a Poll sagl-a lame t’a le leb beenẽ. (1 Kor. 16:12) A Poll ra pa na n yeel woto, a sã n da tagsdame t’a Apolos wata ne welsg tigingã pʋgẽ ye. Vẽenega, a Apolos tʋma ne a minimã tɩ zemse. A moona koe-noogã, la a keng saam-biisã tẽebo. D tõe n kɩsa sɩd t’a Apolos ra yaa sik-m-meng soaba. Bala, b pa yeel Biiblã zĩig baa a ye t’a Apolos sũur yikame, a Akila ne a Pirsill sẽn wa n peeg-a n tɩ “maneg n wilg-a Wẽnnaam sorã sõma” wã ye.—Tʋʋ. 18:24-28.

17. Bõe la a Poll maan sẽn na yɩl tɩ laafɩ kell n zĩnd tigingã pʋgẽ?

 ¹⁷ Tʋm-tʋmd a Poll ra mii tʋʋm-sõma nins fãa a Apolos sẽn da tʋmã. La a ra pa yɛɛsd nebã na n wa tags t’a Apolos sãoo yẽ ye. A Poll sẽn taas Korẽnt tigingã saglg ningã wilgdame t’a ra yaa sik-m-meng soaba, ned sẽn mi tɩ pa bũmbã fãa la a tõe n maane, la ned sẽn pa dem-dem ye. A sũur da pa noom ne nebã sẽn da yet tɩ “mam yaa a Poll dẽndã” ye. A pʋd n wilgame tɩ yaa Wẽnnaam a Zeova la a Zeezi Kirist la b segd n waooge.—1 Kor. 3:3-6.

18. Wa 1 Korẽnt rãmb 4:6, 7 wã sẽn wilgdã, yam-bʋg la d tõe n dɩk a Apolos ne a Poll mak-sõngã pʋgẽ?

¹⁸ Yam-bʋg la d tõe n dɩk a Apolos ne a Poll mak-sõngã pʋgẽ? Tõe tɩ d tʋmda a Zeova tʋʋmã wʋsgo, tõe me tɩ d sõnga neb wʋsg tɩ b modg n wa tõog n deeg lisgu. La d miime tɩ d sẽn tõog n maan bũmb ninsã fãa tũu ne a Zeova sõngre. A Apolos ne a Poll mak-sõngã leb n sõngda tõnd tɩ d bãng tɩ d sã n tar tʋʋm wʋsg tigingã pʋgẽ, d tõe n sõnga sõma tɩ laafɩ kell n zĩndi. D sũy nooma wʋsgo, d sẽn ne tɩ kãsem-dãmbã la kãsemb-sõngdbã modgdame tɩ laafɩ la zems-n-taar ket n be tigingã pʋgẽ wã. Bala b modgdame tɩ b saglsã fãa tikd Wẽnnaam Gomdã zugu. B pa baood n na n wilg tɩ b sãoo b taabã ye. B sõngda tigingã nebã fãa tɩ b sakd a Zeezi la b rɩkd a togs-n-taare.—Karm-y 1 Korẽnt rãmb 4:6, 7.

19. Bõe la tõnd ned kam fãa tõe n maane? (Ges-y zĩ-gũbrã: “ D gũus n da wa ne wags-n-taar nebã sʋk ye.”)

¹⁹ Tõnd ned kam fãa tara minim la bãngr Wẽnnaam sẽn kõ-a. D tõe n talla rẽ n ‘sõng d taabã.’ (1 Pɩy. 4:10) D tõe n getame tɩ tʋʋm nins d sẽn tʋmd tigingã pʋgẽ wã yõod pa waoog ye. D tõe n dɩka tʋʋm-bõones nins fãa d sẽn tʋmd sẽn na n yɩl tɩ laafɩ zĩnd tigingã pʋgẽ wã n mak ne gĩs-bõones wʋsg b sẽn tall n sẽ fuug tɩ sog sõma. Bɩ d modg n da tall wags-n-taar yam ye. D kell n yãk yam n maan d sẽn tõe fãa n sõng tɩ laafɩ la zems-n-taar zĩnd tigingã pʋgẽ.—Efɛ. 4:3.