1. Vika vi hasa ku soloka nga muntu a limona ngecize ua pua ua seho ku hiana vakuavo?

LELO LINO, vantu vavengi ve ku lituameka vavene omo lia cimbembesi ca ku livula-vula. Ca ku muenako, umo mukua mingoso a hasa ku linga viose-ovio, cipue vene via vukenia mu ku tuala ku lutue mingoso yeni na ku hiluisila mingoso ya vakuavo mu nima. Kaha co umo mukua vueho, a hasa ku vulumuna mukuavo ua ku civunga ceka ku cizango linga va vule vueho vuaco. Cikuavo naua, umo ndongesi mu ku tonda ku ka lilongesela ku sikola ya kama, ha ntsimbu ya vieseko via ku kovelako, a hasa kuonga linga a hite. Vunoni etu Vakua Kilistu, tu tantekeya ngecize vilinga viaco via pua via ku vihia, muomu via pua “vilinga via vusitu.” (Ngal. 5:19-21) Vutuhu ngoco, vuno citava vamo vamuanetu va putuke ku muesa cimbembesi ca ku livula-vula mu cikungulukilo ku ndzimba ni? Eci cihula ca pua ca seho ku ci hilula. Muomu cimbembesi ca ku livula-vula ci hasa ku neha matepeso ha kati ketu.

2. Vika tu simutuila mu cilongesa cino?

² Mu cilongesa cino, tu simutuila ha vifua via ku vihia vize vi hasa ku tu lingisa ku putuka cimbembesi ca ku livula-vula na vamuanetu. Kaha naua tu hilula ha malungano a vangamba va Yehova va lutsilielo va va tumbula mu Mbimbiliya, vaze va vianene cimbembesi caco. Vunoni ha katete, tu ci simutuilenu ha vati tu hasa ku lihilula etu vavene.

3. Vihula vika tua pande ku lihula etu vavene?

³ Ntsimbu yose ca pua ca cili ku pua na ku hilula ha matumbe  etu. Kaha tu hasa ku lingamo mu ku lihula nguetu: ‘Vuno nje ku peselesa seho yange mu ku lisetekesa na vakuetu ni? Vuno vutumbe vue ku nji lingisa ku fuitangana vua pua linga nji limone ku pua mukua vutongue ku hiana vakuetu ni? Ambe nga kati ku hiana vakuetu vose, vuno nje ku lingamo linga nji hiane umo muanetu cipue ndumbuetu ni? Ni vutumbe vuange vua pua lika ku pangela Yehova na ndzili yange yose?’ Ku lihula evi ca pua ca seho. Omo lia vika? Tu talenu vi lia handeka Lizi lia Njambi.

4. Ngue mu ya muesa Ngalata 6:3, 4, omo lia vika ka tua pandele ku lisetekesa na vakuetu?

⁴ Mbimbiliya ya tu mamuna ngecize ka tua pandele ku lisetekesa na vakuetu. (Tandenu Ngalata 6:3, 4.) Omo lia vika? Ku sinia limo, nga tu putuka ku singanieka nguetu tua hiana umo muanetu, tu hasa ku putuka ku lihalesa. Ku sinia likuavo co, nga tu lisetekesa na vakuetu kaha tu mona ngue vakuetu va na tu hiana, tu hasa ku ivua vusiua. Ngeci mukemuo, visinganieka via cifua eci, ka via puile via cili. (Loma 12:3) Umo ndumbuetu ua lizina Katerina * ua ku Grecia ngueni: “Nja kele na ku lisetekesa na vakuetu va cili cikuma, cipue vakua vutongue mu ku ambulula, ni vakua vuhasi mu ku likuata vusamba. Vunoni ku lingamo, ca nji lingisile ku livua vungoco.” Vamuanetu tua pande ku vuluka ngecize Yehova ua tu neha mu vusunga, kati omo lia ku vuaha, vutongue, ni lutsimo houe. Vunoni muomu tua tava ku mu lema na ku halakana kuli Muaneni.—Yoa. 6:44; 1 Kol. 1:26-31.

5. Vika mua lilongesa ku muzimbu ua muanetu Hyun?

⁵ Cihula cikuavo ci tua pande ku lihula eci, ‘Vuno vakuetu ve ku nji mona ku pua mukua ku linga ciyulo ni mukua hoi-hoi? Tu talenu via lihitile navio muanetu Hyun, ua pua mukuluntu mu cikungulukilo ku Korea do Sul. Ntsimbu imo, muanetu Hyun ua kele na ku mona vakuavo va kele na viteli mu cikungulukilo ngue vakua nkole yeni. Ivene ngueni, “Nja kele na ku paya cikuma vamuanetu vaco kaha ku-sua kumo nja kele na ku viana viuma vi va kele na ku handeka.” Vika viezilemo? Ivene ua litavelele ngueni, “Vilinga viange via kokele matepeso mu cikungulukilo.” Vunoni vamo vavusamba veni va mu kuasele ku nongonona citanga ceni. Ngeci ua lihakelele kapandi ka ku alulula vilinga vieni. Kaha lelo lino muanetu Hyun, ua pua honi mukuluntu ua cili mu cikungulukilo. Ngeci mukemuo, nga tu mona ngecize tua putuka ku kala na cimbembesi ca ku livula-vula, kaha tua pande ku pangelaho mu vuasi-vuasi.

6. Kuliya na Ngalata 5:26, vifua vika vie ku sambeya cimbembesi ca ku livula-vula?

⁶ Tandenu Ngalata 5:26. Vifua vika via ku vihia vi hasa ku tu lingisa ku putuka ku muesa cimbembesi ca ku livula-vula? Cimo cavio, ku lihalesa. Mukua ku lihalesa, ue ku limona ku pua ua seho cikuma na ku lituameka ikeye ivene. Kaha cifua cikuavo co, ku liveya ni cipululu. Mukua cipululu ke ku liveyela lika viuma via vakuavo, vunoni ue ku tonda vene na ku va niekavio. Ku tsiha mpanga, cipululu ca pua cizindo. Ngeci mukemuo, tua pande ku lihembula evi vifua via ku vihia, ngue muntu a lihembula lizimba lia ku vihia!

7. Cimbembesi ca ku lituameka na cipululu tu hasa ku vi setekesa na vika?

⁷ Vifua via ku viha ngeci mua ku lituameka etu vavene na cipululu, tu hasa ku visetekesa na vantakuizi. Vantakuizi va hasa ku lingisa ambe ciluli ca kola ku sihuka. Na vuno vene, muntu cipue nga ali na lutsilielo lua ku kaniama, vunoni ecelela evi vifua vivali via ku viha vi mu kovele, a ka sihuka. (Visi. 16:18) Ni nguetu a ka likela ku pangela Yehova na ku likokela  visoti ikeye ivene na vakuavo. Vati honi tu hasa ku liniunga ku cimbembesi ca ku lituameka na ku cipululu?

8. Vati tu hasa ku vula cipululu?

⁸ Tu hasa ku vula cipululu mu ku niunga cimamuna ca hele kapostolo Paulu kuli vakua Filipu, ngueni: “Na vimo vintsa ka mu ka linga via ku hangunuka, ni ngue ku lipamba enu vavene, vunoni mu ku konkama umo a yongole mukuavo mukua ku hiana ivene.” (Filp. 2:3) Nga tu tava ngecize vakuetu va tu hiana, ka tu ka seteka ku lituala ha matunta na vaze va kala na vutongue ku hiana yetu. Vunoni tue ku viukilila navo, cikuma-kuma nga ve ku pangesa vuana vuavo mu ku zumbangeya Yehova. Ku sinia likuavo naua, nga vamuanetu vaco navo ve ku kava cimamuna ca Paulu, kaha va ka tuala mana ku vifua via cili vi tua kala navio. Mu ku lingamo, tu ka sambeya ku likata na ciyulo mu cikungulukilo.

9. Vati tu hasa ku liniunga ku cipululu?

⁹ Tu hasa ku liniunga ku cipululu mu ku pangela ha ku konkama ni nguetu ku tantekeya ha lengela ngolo yetu. Nga tua pua va ku konkama, ka tu ka seteka ku lituala ha matunta na vakuetu mu ku muesa ngecize tua va hiana. Vunoni tu ka tonda vukovelelo vua ku lilongesa vimo ku vakuetu va kala na vutongue ku hiana yetu. Ca ku muenako, nga umo muanetu ue ku hana vimpande via cili mu cikungulukilo, tu hasa ku mu hula vati ue ku livuaheselavio. Kaha co nga umo ndumbuetu ua kala na vutongue mu ku teleka, tu hasa ku mu vundila linga a tu longeseko. Nga umo muanetu ni ndumbuetu, ce ku mu kaluuila ku kala na vavusamba, a hasa ku lomba vukuasi kuli umo Mukua Kilistu ua kala na vuhasi vuaco. Mu ku linga evi, tu ka liniunga ku cipululu na ku vueza ku vutongue vuetu.

10. Cisoti cika ua lihitile naco Ngilione?

¹⁰ Tu hilulenu ha muzimbu ua Ngilione ua ku muyati ua Manase na vakua muyati ua Efalimi. Na vukuasi vua Yehova, Ngilione na vamala 300, va hasele ku vula imo ndzita ya kama, ize tele nga ye ku va lingisile ku lihalesa. Kaha vamala va ku Efalimi, va ile kuli Ngilione kati mu ku mu sangala, vunoni mu ku mu cokotesa. Ci moneka ngecize, va vuile matoto muomu Ngilione  ka va laniene tunde ku vuputukilo linga vaye neni mu ku ka luisa vitozi va Njambi. Va lisosomuene cikuma na lutsimo lua muyati uavo, ngeci va suvile na vika via puile via seho. Ku zumbangeya lizina lia Yehova na ku niunga vantu Veni, vikevio via puile via seho.—Vang. 8:1.

11. Vati Ngilione ua kumbuluile vakua Efalimi?

¹¹ Ngilione ua likehesele na ku kumbulula vakua Efalimi ngueni: “Vika nji na lingi vuovuno mu ku liseteka nenu?” Kaha ua va vuluisile vimo viuma via kama via va kuasele Yehova ku puisamo. Ngeci mukemuo, “vutenu vuavo neni vua holele.” (Vang. 8:2, 3) Ngilione ua tavele ku lihaka kuintsi linga a niunge ciyulo ca kele ha kati ka vangamba va Njambi.

12. Vika tu lilongesa ku mizimbu ua vakua Efalimi na Ngilione?

¹² Vika tu lilongesa ku muzimbu uaco? Kuli vakua Efalimi, tu lilongesako ngecize ka tua pandele ku tuala cikuma mana ku lutsimo luetu ku hiana lua Yehova. Kaha vakuluntu mu cikungulukilo na mitue ya vindzivo, va hasa ku lilongesa vimo ku lungano lua Ngilione. Nga tua lingi vimo vi na nienguesa umo, tua pande ku seteka ku mona viuma mu cifua ca ali na ku muenamo ikeye. Kaha na ku mu sangala ku viuma via cili vie ku linga. Ku puisamo evi, ca tondeka ku likehesa cikuma-kuma nga muntu uaco ikeye na sevuka. Vunoni ku kala mu ciyulo na vamuanetu, ca kala na seho ku hiana ku sambua cetu.

13. Cisoti cika ua lihitile naco Hana kaha vati ua ci vulile?

¹³ Tu ci hilulenu naua ha muzimbu ua Hana. Ua sombokele kuli umo kaLevi ua mu lemene cikuma, lizina lieni Elekana. Vunoni Elekana, ua ambatele luhale, mpueyeni mukuavo Penina. Elekana ua lemene cikuma Hana ku hiana Penina. Vutuhu ngoco, Penina ua kele na vana, vunoni Hana ka kele navo. Evi, via lingisile Penina ku tsopa Hana. Kaha Mbimbiliya nguayo: “Ua mu sangumuine, na ku mu katiesa.” Vati evi via vuisile Hana ku mutima? Ua vuile vusiua vua kama! Ngeci Mbimbiliya nguayo, “ua lilile na ku lia cahi.” (1 Sam. 1:2, 6, 7) Vunoni mu Mbimbiliya na hamo hahi ha va muesa ngecize Hana ua setekele ku lingula. Vunoni ua lekele Yehova viose via kele mutima ueni, na ku tsiliela ngecize tangua a ka sungamesa viuma. Vuno Penina ua likelele ku pindisa Hana ni? Mbimbiliya ka ya vi handekele. Vunoni tu tantekeya ngecize Hana ua hasele ku hiluisa ciyulo ceni ca mutima. Kaha “cihanga ceni ka ca kele na vusiua naua.”—1 Sam. 1:10, 18.

14. Vika tu lilongesa ku lungano lua Hana?

¹⁴ Vika tu lilongesa ku lungano lua Hana? Nga kuli umo ali na ku seteka ku lituala netu ha matunta, tantekeyenu ngecize kuli vimo vi mu hasa ku linga. Ka ci tondeka mu lituale neni ha matunta. Lihakelenu kapandi ka ku linga ciyulo neni, kati ka ku lingula. (Loma 12:17-21) Ambe nga muntu uaco a tualelelaho, mu ka hasa ku ivua ku lembama na ku yoya mu ciyulo.

15. Ku litombola cika ca kele hali Apolo na Paulu?

 ¹⁵ Mu ku manusuila, tu talenu vika tu hasa ku lilongesa ku lungano lua ndongesi Apolo na kapostolo Paulu. Ava Vakua Kilistu vavali, va kele na vifua vimo lika vize vie ku va lingisile ku lituala ha matunta. Vose va tantekeyele vuino Visoneka via ku Lela. Vose va tsimanene kaha va puile valongisi va vutongue. Cikuavo naua, vose va kuasele vantu vavengi ku pua vandongesi va Yesu. Vunoni viose evi, ka via va lingisile ku pua vakua nkole kuli umo na mukuavo.

16. Apolo ua puile muntu ua cifua cika?

¹⁶ Apolo ua semukilile ku Alesandeliya. Mbonge yaco ya puile cikota ca vilongesa via kama ku ntsimbu ize. Citava Apolo ua kele na vutongue vua ku handeka, kaha ‘ua kele na mana a ku lumbununa visoneka.’ (Vili. 18:24, Livulu lya Shukulu Kalunga.) Omo Apolo ua ka kele ku Kolintu, vamo mu cikungulukilo caco va muesele ha toma ngecize va lemene cikuma ikeye ku hiana vamuanaye vakuavo, cipue vene Paulu. (1 Kol. 1:12, 13) Vuno Apolo ua sambeyele matepeso aco ni? Houe, ka lingilemo. Ngeci mukemuo, cipue vene mua tundile ku Kolintu, Paulu ua mu vundilile linga a hilukeko. (1 Kol. 16:12) Paulu, nga ua muene ngecize Apolo ua kele na ku tepa cikungulukilo nga ka mu vundilile ku hilukako. Mua vusunga, Apolo ua pangesele vuana vueni mu njila ya cili, ni nguetu mu ku tuala ku lutue muzimbu ua cili na ku kaniamesa vamuanaye. Kaha tuli naua na vusunga ngecize Apolo ua puile muntu ua ku likehesa. Ca ku muenako, vutuhu ua puile mukua vutongue, Mbimbiliya ka ya muesele ngecize ua vuile matoto omo Pilisila na Akuila “va mu languluilile njila ya Njambi” na ku mu sungamesa.—Vili. 18:24-28.

17. Vati Paulu ua sambeyele ciyulo?

¹⁷ Kapostolo Paulu, ua tantekeyele vilinga via cili via lingile Apolo. Vunoni ka lisosomuene  ngecize Apolo a mu nieka cihela. Cimamuna ca hele Paulu kuli vakua Kolintu, ca muesele ngecize ua puile ua ku likehesa, ua konkama kaha ua ku votsika. Paulu ka lihalesele omo vamo va handekele nguavo “Yange nji mukua Paulu.” Vunoni ua lingile cose mu ku talekesa vumpahu kuli Yehova Njambi na kuli Yesu Kilistu.—1 Kol. 3:3-6.

18. Kuliya na 1 Kolintu 4:6, 7, vika tu lilongesa ku lungano lua Apolo na Paulu?

¹⁸ Vika tu lilongesa ku lungano lua Apolo na Paulu? Halumo tue ku fuitangana mu cipanga ca Yehova na ku kuasa vantu vavengi va hete ku mbatizimu. Vunoni tue ku nongonona ngecize, viose tue ku vi puisamo lika na vukuasi vua Yehova. Ku lungano lua Apolo na Paulu, tu lilongesako naua ngecize ku kala na viteli via kama mu cikungulukilo, ce ku tu hana naua vukovelelo vua kama vua ku sambeya ciyulo. Tue ku santsela cikuma, mu ku kala na vakuluntu na vakua ku kuasa vipanga vaze ve ku tu kuasa ku sambeya ciyulo ha kati ketu. Kaha ve ku lingamo, mu ku tundisa vimamuna viavo mu Lizi lia Njambi. ka ve ku lipuisa ngue va seho cikuma, vunoni ve ku kuasa vose mu cikungulukilo vononoke Yesu na ku kava lungano lueni!—Tandenu 1 Kolintu 4:6, 7.

19. Vika tu hasa ku linga muntu ku muntu? (Talenu cikasa “ Liniungenu ku Cimbembesi ca ku Livula-vula.”)

¹⁹ Tu vose muntu ku muntu, tua kala na vumo vuana vua tu hana Njambi. Kaha muntu ku muntu, na pande ku pangesa vuana vuaco “mu ku kuasa vakuavo.” (1 Pet. 4:10, Livulu lya Shukulu Kalunga.) Vintsimbu vimo, tu hasa ku livua ngecize vi tue ku linga ka via kele na seho. Vunoni vulukenu ngecize viondzi vie ku soloka ngue ka via kele na seho, vunoni vie ku kuatesa ciluli. Na vuno vene, viose-ovio vi mu hasa ku linga cipue nga via vindende, vie ku kuasa cikungulukilo ku likuata kumo. Ngeci mukemuo, tu vose tu lihakelenu kapandi ka ku litundisa nkala cimbembesi ca ku livula-vula ci hasa ku kala mu mitima yetu. Tu puenu na ku linga cose mu ku sambeya ciyulo na ku likata mu cikungulukilo.—Efe. 4:3.