1. Ngimba findu fiki fibaghile ukubombiwa linga bamo bandile indumbula ya mpalano?

AMASIKU agha nkisu iki, abandu bingi bali nakayilo kampalano. Mwakifwanikisyo, umundu wa bizinesi ikulonda ukuti awine ukukinda abinake. Umwene abaghile ukubomba ifindu ifi fibaghile ukubafulasya abangi. Umundu uyu ali pa mpalano abaghile ukumfulasyila dala umwinake ukuti umwene yo awine pa mpalano. Umwana wa sukulu abaghile ukwibila amaghesyo ukuti akwele nu kubuka ku yunivesite. Pakuya Bakristu, tukuketa ukuti ukubomba isi kubibi fiyo; kangi kighaba kya “mbombo sya mbili.” (Gal. 5:19-21) Loli ngimba ababombi ba Yehova bamo babaghile ukwanda ukunangisya indumbula ya mpalano kisita kumanya? Ilalusyo ili lyakulondiwa fiyo panongwa yakuti indumbula ya mpalano yibaghile ukupalamasya ukukolelana kwitu pa kisu kyosa.

2. Ngimba tukuya pakuyobesania isyafiki mu nkhani iyi?

² Mu nkhani iyi, tukuya pakumanyila utuyilo tumo utubibi utu tubaghile ukubapalamasya abakamu bitu. Tukuya pakumanyila kangi isya banyambala na bakikulu aba nkabalilo kakunyuma aba bakanangisye indumbula ya mpalano. Ikyakwanda, isagha tuyobesanie isi tubaghile ukubomba ukuti tungayagha nindumbula ya mpalano.

3. Ngimba malalusyo ghaliku agha tukulondiwa ukwilalusya?

³ Utubalilo tosa, tukulondiwa ukuya naminong’ono amanunu. Tubaghile ukwilalusya ukuti: ‘Ngimba ngwiketa ukuti ndi wakulondiwa fiyo ukukinda abangi? Ngimba ngwiyipa pabubombeli  nkipanga panongwa yakuti ngulonda ukuti abangi bangeteghe ukuti ndiwakulondiwa fiyo? Pamo ngimba ngwiyipa fiyo panongwa yakuti ngulonda ukunhobosya Yehova?’ Nongwa yafiki tukulondiwa ukwilalusya amalalusyo bo agha? Keta isi amasyu gha Kyala ghikuyoba.

4. Nongwa yafiki tutikulondiwa ukwifwanikisya na bangi bo muno pikuyobela pa Bagalatia 6:3, 4?

⁴ Ibaibolo likutubula ukuti tutikulondiwa ukwifwanikisya na bangi. (Belenga Bagalatia 6:3, 4.) Nongwa yafiki? Panongwa yakuti linga tukwinong’ona ukuti tuli bakulondiwa fiyo ukukinda abangi, tubaghile ukwanda ukwitufya. Kangi linga tukwifwanikisya na bangi tubaghile ukuwa amaka. Ukwinong’ona munjila bo isi kukaya kwa mahala. (Rom. 12:3) Umulumbu Katerina, * uyu ikwikala ku Greece, atile: “Nalighanile fiyo ukwifwanikisya na bangi aba babonekagha bamoghi, bamaluso mubufumusi kangi aba bayagha nabamanyani. Isi syambangisyagha ukuti niketeghe ukuti ngaya wakulondiwa.” Tukulondiwa ukukumbuka ukuti Yehova atukwabile kumyake komma panongwa yakuti tuli bamoghi, tuli namaluso pamo bafumuke loli panongwa yakuti tunganile kangi tukumpilikila umwanake.—Yoh. 6:44; 1 Kor. 1:26-31.

5. Ngimba tukumanyilako isyafiki ku isi unkamu Hyun alyaghene nasyo?

⁵ Ilalusyo ilingi ili tukulondiwa ukwilalusya lyo lyakuti, ‘Ngimba abakamu na balumbu bikungeta ukuti ndi walutengano pamo utubalilo tosa ndikukolelana na bangi?’ Keta isi unkamu Hyun, uyu ikwikala ku South Korea alyaghene nasyo. Akabalilo kamo, alimbanagha na bakamu aba bali nubudindo nkipanga. Umwene atile, “Ngabaketagha kanunu abakamu aba kangi utubalilo twingi ngakolelanagha nabo pa isi bayobagha.” Ngimba ifyakukongapo fyake fyali fyo filiku? Umwene alyongelile ukuti, “Akayilo kangu kapangisye ukuti abakamu na balumbu bangakolelanagha nkipanga.” Abamanyani bamo ba Hyun balintulile ukusyaghania indamyo iyi ali nayo. Hyun achenjile kangi lino nkulumba wakipanga nnunu. Linga tuketile ukuti tuli nindumbula ya mpalano mmalo mwakukasya ulutengano, tukulondiwa ukuchenja mwanakalinga.

6. Ukufwana na Bagalatia 5:26, ngimba tuyilo tuliku utubibi utu tubaghile ukutupangisya ukuti twande indumbula ya mpalano?

⁶ Belenga Bagalatia 5:26. Ngimba tuyilo tuliku utubibi utu tubaghile ukutupangisya ukuti twande indumbula ya mpalano? Akayilo kamo ko ka kwitufya. Umundu uwakwibona ikwiyinong’onela mwene. Akayilo akangi akabibi ko kuya nu bufi. Umundu uyu ali nu bufi atikulonda itolo ifindu fya mundu uyungi loli ikulonda kangi ukumpoka. Bwanaloli ukuti umundu uyu ali nu bufi, utubalilo twingi ikumbenga umwinake. Tukulondiwa ukwepuka kutuyilo utubibi utu.

7. Ngimba kifwanikisyo kiliku iki kikunangisya ukuti ukwitufya nu bufi kubibi?

⁷ Ukwibona nu bufi tubaghile ukukufwanikisya ni findu ifibibi ifi fikwingila mmafuta gha mu ndege. Indege yibaghile ukwanda ukwenda loli imindu yibaghile ukwighala amapayipi agha mukwenda amafuta. Isi sibaghile ukupangisya injini ya ndege ukuti yileke ukubomba imbombo bo yikali yikafika pasi kangi yibaghile ukupanga ingozi. Mwakufwana itolo, yumo abaghile ukumbombela Yehova kwa kabalilo. Loli linga andile ukunangisya akayilo ka kwitufya nu bufi abaghile ukwaghana ni ndamyo. (Mbu. 16:18) Umwene abaghile ukuleka ukumbombela Yehova nu kwifulasya mwene na bangi. Loli ngimba tubaghile ukwepuka bulebule kukayilo ka kwitufya nu bufi?

8. Ngimba tubaghile ukulimbana bulebule nakayilo ka kwitufya?

 ⁸ Tubaghile ukulimbana na kayilo ka kwitufya nu bufi linga tukukumbuka ubulongosi ubu untumiwa Pauli abapele Abakristu ba ku Filipi. Umwene atile: “Lungayangapo ulukani, nulwiyimiko ulwa itolo, loli ndwiyisyo umundu wesa amwinong’oneghe unnine ukuya nkulumba ukunkinda umwene.” (Filip. 2:3) Linga tukubaketa abangi ukuya bakulondiwa, tutikuya pakulimbana na aba bali namaluso ukukinda uswe. M’malo mwake tukuya pakuhoboka nabo. Isi syabwanaloli fiyofiyo linga bikubombela amaluso ghabo pakumbombela Yehova. Kangi linga unkamu pamo umulumbu uyu ali namaluso mingi ikukonga ubulongosi bwa Pauli, abaghile ukuketa utuyilo twitu utununu. Isi sibaghile ukupangisya ukuti tukasye ulutengano nubumobwene nkipanga.

9. Ngimba tubaghile ukwepuka bulebule ku kayilo ka bufi?

⁹ Tubaghile ukuleka akayilo ka bufi mwakukusya akayilo akakwiyisya linga tukumanya isi tukutoliwa ukufwanisya pa bumi bwitu. Linga tuli bakwiyisya, tutikuya pakunangisya ukuti tuli namaluso ukukinda abinitu. M’malo mwake, tukuya pakughelaghela ukumanyilako simo ku bangi. Mwakifwanikisyo, bule linga unkamu yumo nkipinga ikuyoba kanunu inkhani ya mu Baibolo. Tubaghile ukundalusya muno ikubombela ukuti itendekesyeghe kanunu. Linga umulumbu yumo amenye ukupiya kanunu, tubaghile ukunsuma ukuti atumanyisye muno ikubombela ukuti nanuswe tupiyeghe kanunu. Kangi linga Unkristu uwakilumyana ikutoliwa ukuya nabamanyani, abaghile ukunsuma yumo uyu amenye ukwangala na bangi. Linga tukubomba bo ulu, tukuya pakwepuka kukayilo ka bufi nu kukindilila ukukusya amaluso ghitu.

10. Ngimba ndamyo siliku isi Gidioni alyaghene nasyo?

¹⁰ Inong’onela isi syabombiwe kwa Gidioni, uyu ali wa nkikolo kya Manasi na banyambala abankikolo kya Efraimu. Yehova alintulile Gidioni na banyambala bake 300 ukuti batole ubwite ubu bwayagha pakupangisya ukwanda ukwitufya. Abanyambala ba Efraimu balyaghene na Gidioni, komma ukuti bandaghisye  loli ukuti balimbane nawe. Abene bakalele panongwa yakuti Gidioni akabakolile ukuti baye nabo pampene ukuti balwe na balughu ba Kyala. Abene binong’onelagha fiyo isyakuti abandu bakighindikeghe ikikolo kyabo. Loli balibibwe ukuti kwali kwakulondiwa ukuti Gidioni abatulile itolo ukuti bayighindike ingamu ya Yehova nu kubafighilila abandu bake.—Balo. 8:1.

11. Ngimba Gidioni abamwile bulebule abanyambala ba Efraimu?

¹¹ Mwakwiyisya Gidioni ababulile abanyambala ba Efraimu ukuti: “Syo siliku isi une nsibombile lilino ukusifwanikisya na isi umwe mubombile?” Umwene abapele ikifwanikisyo ikinunu ikya muno Yehova abasayile. Bo abanyambala bapilike isi “ubukalale bwabo bulinkuhoboka.” (Balo. 8:2, 3) Gidioni anangisye ukwiyisya ukuti akindilile ukukasya ulutengano pababombi ba Kyala.

12. Ngimba tukumanyilako isyafiki ku banya Efraimu na kwa Gidioni?

¹² Ngimba tukumanyilako isyafiki ku nkhani iyi? Ku Banyaefraimu tukumanyilako ukuti tutikulondiwa ukwinong’onela fiyo isyakuti abandu batupeghe ulughindiko loli twinong’oneleghe isya kumpa ulughindiko Yehova. Pakuya mitu ya mbumba kangi bakulumba ba kipanga tubaghile ukumanyilako simo ukufuma kwa Gidioni. Linga umundu yumo akalele panongwa ya isi tubombile, tukulondiwa ukupilikisya inongwa iyi akalalile. Kangi tubaghile ukunndaghisya umundu uyu pa isi ikubomba kanunu. Ukuti tubombe isi, tukulondiwa ukuya bakwiyisya, fiyofiyo linga umundu yumo atonangile. Loli ulutengano lo lwakulondiwa fiyo ukukinda ukwitufya.

13. Ngimba ndamyo siliku isi Hana alyaghene nasyo, kangi abombile isyafiki?

¹³ Inong’onela kangi ikifwanikisyo kya Hana. Umwene alyeghiwe kunya Levi uyu ingamu yake ali yo Elikana, uyu alinganile fiyo. Loli Elikana ali nunkikulu uyungi uyu ingamu yake ali yo Penina. Elikana alinganile fiyo Hana ukukinda Penina; loli, “Penina ali nabana Hana akali nabo.” Panongwa ya isi, Penina alinkunjwelula Hana “nukunkalalisya.” Ngimba Hana ipilikagha bulebule? Umwene alinkutamiwa mundumbula. “Alinkulila fiyo alinkusita nukulya bubo.” (1 Samu. 1:2, 6, 7) Loli Ibaibolo litikuyobapo ukuti Hana aghomokisye pa isi Penina ambombelagha. M’malo mwake, ambulagha Yehova muno ipilikilagha kangi ali nulusubilo losa ukuti ikuya pakuntula. Ngimba Penina achenjile akayilo kake pa isi ambombelagha Hana? Ibaibolo litikuyoba. Loli tusimenye ukuti Hana alyandile kangi ukuya nulutengano ulwa mundumbula. “Ikyeni kyake kilinkusita nukuya nu busulumanie, kilinkuya kisangalufu itolo.”—1 Samu. 1:10, 18.

14. Ngimba tukumanyilako isyafiki kwa Hana?

¹⁴ Ngimba tukumanyilako isyafiki kwa Hana? Linga yumo ikughela ukulimbana  nanumwe, mukumbukeghe ukwiyepusya. Mungitikisyagha ukuti mwande ukulimbana. M’malo mwakughomokesya imbibi pa mbibi, mughelegheleghe ukukindilila ukuya palutengano nu mundu uyo. (Rom. 12:17-21) Pope linga atikuchenja mukuya pakukindilila ukuya nulutengano lwa mundumbula.

15. Ngimba Apolo na Pauli bafwene bulebule?

¹⁵ Pabumalilo, inong’onela isi tukumanyilako kukifwanikisyo kya Apolo nu ntumiwa Pauli. Abanyambala bosa aba baghamenye kanunu amalemba. Bosa bamanyiwe fiyo kangi bali bamanyisi banunu. Kangi bosa batulilepo pakupela abafundiwa. Loli bakabombelanagha akabini.

16. Ngimba mubaghile ukulingania bulebule isyakufwana na Apolo?

¹⁶ Apolo “apapiliwe nkaya ka Aliksandria,” aka pakabalilo ako kali kafumuke fiyo kangi abandu babukagha ukwakumanyilako. Umwene amenye ukuyoba kangi ‘aghamenye fiyo Amalemba.’ (Imbo. 18:24) Pakabalilo aka Apolo ali ku Korinti, abakamu na balumbu bamo nkipanga banangisyagha ukuti balinganile fiyo ukukinda abakamu abangi, ukongelelapo Pauli. (1 Kor. 1:12, 13) Ngimba Apolo akasyagha akayilo kakutapukana aka? Tukabaghila ukwinong’ona ukuti mo abombile. Yonongwa yake akabalilo kamo bo Apolo asokileko ku Korinti, Pauli alinkasisye ukuti aghomokeleko kangi. (1 Kor. 16:12) Pauli akabaghile ukubomba isi linga amenye ukuti Apolo alyandisye ukutapukana nkipanga. Bwanaloli ukuti Apolo abombile ikyabupe kyake mu njila inunu—ukufumusya amasyu amanunu nu kubakasya abakamu na balumbu bake. Kangi tuli nulusubilo losa ukuti Apolo ali wakwiyisya. Mwakifwanikisyo, Ibaibolo litikuyobapo ukuti umwene akalele bo Akwila na Prisila “bikundingania bununu injila ya Kyala.”—Imbo. 18:24-28.

17. Ngimba Pauli akasyagha bulebule ulutengano?

 ¹⁷ Untumiwa Pauli ayimenye imbombo inunu iyi Apolo abombile. Loli Pauli akapasyagha ukuti abandu bikuya pakwanda ukwinong’ona ukuti Apolo yo ali namaluso ukukinda umwene. Linga tukubelenga isi Pauli abalembile Abakristu ba ku Korinti, tubaghile ukuketa ukuti ali wakwiyisya kangi inong’onagha kanunu. Umwene akahobokagha linga abandu bikuyoba ukuti “Ndi wa Pauli.” M’malo mwake abikagha ulughindiko losa kwa Yehova Kyala na kwa Yesu Kristu.—1 Kor. 3:3-6.

18. Ukufwana na 1 Bakorinti 4:6, 7, ngimba tukumanyilako isyafiki kwa Apolo na Pauli?

¹⁸ Ngimba tukumanyilako isyafiki kwa Apolo na Pauli? Lumo tukwiyipa kwa Yehova kangi tubatulile abandu bingi ukuti bosiwe. Loli tukulondiwa ukumanya ukuti isi sibombiwe pene panongwa yabutuli bwa Yehova. Kwa Apolo na Pauli, tukumanyilako kangi ukuti, linga tuli nubudindo nkipanga, tubaghile ukubomba nyingi ukuti tukasyeghe ulutengano. Tukundaghisya fiyo linga abakulumba ba kipanga na batuli bikututula ukuti tukolelaneghe nu kuya palutengano. Abene bikubomba isi mwakukonga ubulongosi bosa ubwakufuma mu Baibolo. Batikwiketa ukuya bakulondiwa fiyo loli bikubatula bosa nkipanga ukuti bampilikileghe Yesu nu kukonga ikifwanikisyo kyake.—Belenga 1 Bakorinti 4:6, 7.

19. Ngimba twesa tukulondiwa ukubomba isyafiki? (Keta ibokosi ilyakuti “ Komma Ukuya Nindumbula ya Mpalano.”)

¹⁹ Twesa tuli namaluso agha Kyala atupele. Tubaghile ukubombela amaluso ghitu “ukubombelanila.” (1 Pet. 4:10) Lumo tubaghile ukwinong’ona ukuti isi tukubomba sikaya syakulondiwa fiyo. Loli ifindu finandi ifi tukubomba ukuti tukasye ulutengano, fifwene itolo nisono inandi isi sikupangisya umwenda ukukolana. Twesa tukulondiwa ukukindilila ukwiyipa ukuti tungiketagha ukuya bakulondiwa fiyo ukukinda abangi. Isagha tubikepo indumbula ukubomba syosa isi tubaghile ukufwanisya ukuti tukindilile ukukasya ulutengano nu kukolelana nkipanga.—Ef. 4:3.