1. Xana a moya wa ku phikisana wu nga va khumbisa kuyini vhanu?

VHANU vanyingi namunhla va tsrhamela ku tibyela leswaku va yampswa ku tlula vambeni nakone a va na mhaka ni ndlela leyi mintizro yavu yi vavisaka vambeni ha yone. Hi xikombiso, a muhambi wa mabindzru a nga ha tizrisa tindlela timbeni akuva a humelela ku tlula vambeni. Ka ntlangu wa ku tiyisa mizri a mutsrutsrumi a nga ha vavisa mutlangikulobye wa ntlawa wumbeni ha vomu akuva a kota ku hlula hinkwavu. Mudondzri a nga ha kopiyara a swikambelo akuva a kota ku nghena ka univhersidadi dzra ndhuma. Swanga vakriste ha swi tiva leswaku mintxhumu leyo yi bihile nakone yi hamba xiyenge xa ‘mintizro ya nyama’. (Ga 5:19-21) Nambi tanu, xana swi nga yentxeka kuva mun’wana wa vatizreli va Yehovha a hlohlotela moya wa ku phikisana a ndzreni ka bandla na nga swi xiyanga? Lexo i xivutiso xa lisima hikusa a moya wa ku phikisana wu nga khumba wumun’we bya vamakwezru.

2. Xana hi ta bula hi yini ka nhlokomhaka leyi?

² Ka nhlokomhaka leyi hi ta bula hi matsrhamela ya ku biha lawa ma nga hi yentxaka hi sungula ku phikisana ni vamakwezru. Hi ta tlhela hi bula hi swikombiso swa vavanuna ni vavasati va ku dumbeka va minkameni ya Bibele lava kalaka va nga pfumelelanga ku nhingeniwa hi moya wa ku phikisana. Ku sungula a hi buleni hi ndlela leyi hi nga kambisisaka ha yone swivangelo swezru.

3. He swini swivutiso leswi hi fanelaka ku tivutisa swone?

³ I swinene ku pfana hi kambela swivangelo swezru. Hi fanela ku tivutisa leswi: ‘Xana ni pima lisima dzranga hi ku tidzringanisa  ni vambeni? Xana ni tizra hi nkhinkhi a bandleni hi leswi ni djulaka ku tlula vambeni? Kumbe no djula ntsena ku yentxela Yehovha leswi ni nga swi kotaka?’ Ha yini hi fanela ku tihamba swivutiso leswi? Vona leswi Zritu dzra Xikwembu Nkulukumba dzri swi hlayaka.

4. Hi ku ya hi Ba-le-Galatia 6:3, 4, ha yini hi fanela ku tingawula moya wa ku tidzringanisa ni vambeni?

⁴ A Bibele dzri hi byela leswaku hi fanela ku tingawula ku tidzringanisa ni vambeni. (Dondzra Ba-le-Galatia 6:3, 4.) Ha yini? Loko hi pimisa leswaku a mintxhumu hi yi hamba ku yampswa ku tlula vamakwezru, hi nga ha tikulisa. Hi tlhelo dzrimbeni, loko hi tivona na hi nga swi koti ku yentxa leswi vambeni va swi kotaka hi ta hela ntamu. Mapimisela ha mabidzri a hi manene. (Ro 12:3) Katerina, * makwezru lweyi a tsrhamaka a Grécia a li: “A ni tolovela ku tipimanisa ni vamakwezru vambeni lava a ni va vona na va xongile ku tlula mine, na swi va fambela ha hombe a nsin’wini va tlhela va kota ku hamba vanghanu ku ni tlula. Hi mhaka ya leswo ni titwe ni nga li wa ntxhumu.” Hi fanela ku dzrimuka leswaku Yehovha a hi kokele kwake, ku nga li hi leswaku hi xongile, kumbe hi tiva ku khanela swi xonga kumbe hi ni ndhuma kambe hi leswi hi mu zrandzraka ni leswi hi yingisetaka N’wanake.—Yh 6:44; 1Ko 1:26-31.

5. U dondzra yini ka mfambu wa makwezru lweyi a vitaniwaka Hyun?

⁵ Xivutiso ximbeni lexi hi nga tihambaka hi lexi: ‘Xana ni tiviwa na ni li mhunu lweyi a zrandzraka ku zrula kumbe lweyi a tsrhamelaka ku holovisana ni vambeni?’ Twana mfambu wa makwezru lweyi a vitaniwaka Hyun, lwa tsrhamaka Coreia. A a tolovela ku pimisa leswaku vambeni lava nga ni wutiyanguleli a bandleni va zama ku mu komba leswaku va yampswa ku tlula yene. A li: “A ni tsrhamela ku va solasola vamakwezru lavo nakone minkama yinyingi a ni nga yimi na swone leswi a va swi hlaya.” Ku yentxeke yini? Hyun a li: “Matsrhamela yanga ma yentxe leswaku bandla dzri yavana.” Van’we va vanghanu va Hyun va mu pfunile leswaku vona xizralanganya xake. Hyun a yentxe ku ntxintxa loku a ku djuleka nakone namunhla a tizra swanga nkulu lwenene. Loko hi vona swaku hi ni moya wa ku hlohlotela ku yavana a matsrhan’wini ya ku zrula hi fanela ku yentxa xa kukazri.

6. Hi ku ya hi Ba-le-Galatia 5:26, i matsrhamela muni lama ma nga djulekiki lawa ma hlohlotelaka moya wa ku phikisana?

⁶ Dondzra Ba-le-Galatia 5:26. I matsrhamela muni lama nga djulekiki lawa ma nga hlohlotelaka moya wa ku phikisana? Dzrin’we dzra wone i ku tivona na u yampswa ku tlula vambeni. Mhunu lweyi a ngeke na mhaka ni vambeni awa tikulisa nakone o titiva ntsena. Tsrhamela dzrimbeni dzra ku biha i wukwele. Mhunu lweyi a nga ni wukwele a nga naveli ntsena leswi vambeni va nga na swone, kambe a tlhela a djula ni ku va tekela. Ku hlaya ntiyiso, mhunu lweyi a kweletaka mumbeni awa mu hambula. Nakunene hi djula ku ma tingawula hi ku helela matsrhamela lawa.

7. I xikombiso muni xi nga hi pfunaka ku twisisa leswaku a ku tivona na hi yampswa ni wukwele swi bihile?

⁷ Ku tivona na u yampswa ni wukwele swi nga fanisiwa ni yindlu leyi phehliwaka hi muhlwa. Yi nga tikomba na yi xongile hi le handle kambe loko yi phehliwa hi muhlwa yi ta hetelela hi ku wa. Hi ndlela leyi fanaka, mhunu a nga ha tizrela Yehovha ku dzringana nkama wa kukazri. Kambe loko a susumeteliwa hi ku tikulisa ni wukwele a ta wa. (Pr 16:18) A ta tsrhika ku tizrela Yehovha, a khunguvanyeka a tlhela a khunguvanyisa ni vambeni. Hi nga tivonelisa  kuyini ka moya wa ku tivona na hi yampswa ni wukwele?

8. Hi nga yentxa yini akuva hi lwisana ni moya wa ku tikulisa?

⁸ Hi nga lwisana ni moya wa ku tikulisa hi ku dzrimuka xilayu lexi Pawulo a xi tsraleliki va le Filipi, lexi liki: ‘N’wi nga yentxeni ntxhumu hi ku kanetana kumbe hi ku titwalisa ka ku ka ndlela kambe hi ku titsrongahata, a mun’wana ni mun’wana a a hlayi leswaku va mu tlula van’wana.’ (Flp 2:3) Loko hi teka vambeni na va hi tlula, a hi nge ti phikisana ni lava va tikombaka na va hi tlula hi wuswikoti kumbe hi leswi va nga naswu. A matsrhan’wini ya leswo, hi ta nyonxa hi leswi hi nga na swone. Ngopfungopfu hi ta nyonxa ha vone loko va tizrisa wuswikoti byavu akuva va dzrumisa Yehovha. Hi lani ku fanaka, loko vamakwezru lava nga ni tinyiko va landzra xilayu xa mupostola Pawulo va ta nyonxa hi matsrhamela lamanene lawa hi nga na wone. Swanga mihandzru, hinkwezru hi ta va na hi txutxela ku zrula ni wumun’we a ndzreni ka bandla.

9. Xana hi nga wu tingawulisa kuyini moya wa wukwele?

⁹ Hi nga lwisana ni moya wa ku kweleta vamakwezru hi ku twisisa leswaku a hi hinkwaswu hi nga kotaka ku swi yentxa ha hombe. Loko hi dzringanisela a hi nge ti zama ku kombisa leswaku hi kota ku yentxa mintxhumu ku yampswa. A matsrhan’wini ya leswo, hi ta languta vambeni lava hi tlulaka hi nkongometo wa kuva hi dondzra kwavu. Hi xikombiso, a hi nge u tiva makwezru a bandleni lweyi a kotaka ku beka wukaneli bya le livaleni hi ndlela ya ku xonga swinene. U nga ha mu vutisa ndlela leyi a lulamiselaka ha yone. Kumbe u tiva makwezru wa kukazri wa xisati lweyi a kotaka ku sweka swi nandzrika? Hi nga ha mu vutisa ndlela leyi a swekaka ha yone akuva hi kota ku yampswisa. Loko mumpshwa lwa nga mukriste swi mu kazratela ku hamba wunghanu a nga ha vutisa lweyi swi mu nabyalelaka leswaku a swi yentxisa kuyini. Hi ndlela leyo, hi ta kota ku tingawula wukwele hi va hi yampswisa wuswikoti byezru.

10. He xini xikazratu lexi Gidiyoni a lavisaniki na xone?

¹⁰ Pimisa hi leswi yentxekeliki Gidiyoni, wa nyimba ya Manasi ni vavanuna va nyimba ya  Efrayimi. Hi ku pfuniwa hi Yehovha, Gidiyoni ni vavanuna vake va 300 va ve ni ku hlula loku hlamalisaka loko inhaka va tikhuzile ha kone. Vavanuna va Efrayimi va yele Gidiyoni ku nga li ku ya mu kulungela kambe ku ya mu konanisa. Swi tikomba na va titwe va dzreliwile hi leswi Gidiyoni a kalaka a nga va zrambanga ku ya lwa ni valala va Xikwembu Nkulukumba. A va zron’weka ngopfu hi ku lwela lisima dzra lixaka dzravu lakakuva va hluleke ni ku vona leswi a swi li swa lisima ngopfu—Gidiyoni a pfunise ku nyikela lidzrumu ka vito dzra Yehovha ni ku sizrelela tiko dzra Israyele.—Abaṭ 8:1.

11. Xana Gidiyoni a va hlamulise kuyini vavanuna va Efrayimi?

¹¹ Hi ku titsrongahata, Gidiyoni a va byele leswi vavanuna va Efrayimi: ‘Xa ke ndzri yentxi wini a ntizro a ku fana ni wa kwenu xana?’ Hi loko a va dzrimuxa ndlela leyi Yehovha a va tovokisiki ha yone akuva va kota ku yentxa leswikulu. Loko va twe leswo, va tsrhike ku mu hlundzrukela. (Abaṭ 8:2, 3) Gidiyoni a a tiyimisele ku tsrhika moya wa ku tikulisa hi tlhelo akuva a lwela ku zrula a makazri ka vhanu va Xikwembu Nkulukumba.

12. Hi dondzra yini ka xikombiso xa va-Efrayimi na Gidiyoni?

¹² Hi nga dondzra yini ka dzrungula ledzri? Ka vavanuna va Efrayimi hi dondzra leswaku a hi fanelanga ku zron’weka ngopfu hi ku sizrelela lisima dzrezru ku tlula ku dzrumisa Yehovha. Swanga tinhloko ta mindangu ni vakulu hi nga dondzra xa kukazri hi Gidiyoni. Loko mhunu a khunguvanyisiwe hi swa kukazri leswi hi swi yentxiki hi fanela ku lwela ku vona mhaka hi ndlela leyi a yi vonaka ha yone. Hi nga tlhela hi mu kulungela hi swa swinene leswi a swi yentxiki. Leswo swi ta djula hi titsrongahata, ngopfungopfu loko swi tikomba leswaku mhunu wa kone a li ku hoxeni. Kambe ku va ni ku zrula ni vamakwezru swi ni lisima dzrikulu ku tlula ku va komba leswaku va hoxile nakone hine hi yentxa leswi nga swone.

13. Hi swini swikazratu leswi Ana a kumaniki na swone nakone a swi hlulise kuyini?

¹³ Swoswi pimisa hi xikombiso xa Ana. A a txhate ni wanuna wa Mulevhi ku nga Elkana lweyi a a mu zrandzra ngopfu swinene. Kambe Elkana a a ni wansati mumbeni ku nga Penina. Elkana a a zrandzra ngopfu Ana ku tlula Penina. Nambi tanu, ‘Penina afa e ni vana kambe yene Ana afa a nge na vana’. Hi mhaka ya leswo, Penina a a ku kho a mu pfuka ‘a tekisa ku mu xanisa akuva a mu hlatiyelisa’. Xana Ana a titwise kuyini? A a vaviseke ngopfu! ‘Afa a dzrila a nga di ntxhumu.’ (1Sa 1:2, 6, 7) Nambi tanu a swi tsraliwanga mbangu a Bibeleni leswaku Ana, hi ndlela ya kukazri, a zame ku dzrihisela ka Penina. A matsrhan’wini ya leswo, a phofule mbilu yake ka Yehovha na a dumba leswaku a ta lulamisa timhaka. Xana Penina a tsrhikile ku mu disa mbitsi? A Bibele a  dzri hi byeli. Kambe ha swi tiva leswaku Ana a tlhele a va ni ku zrula ka mbilu. ‘A mombo wake wu nga ha hlunami.’—1Sa 1:10, 18.

14. Hi dondzra yini ka xikombiso xa Ana?

¹⁴ Hi nga dondzra yini ka xikombiso xa Ana? Loko mhunu a phikisana na wene hi ndlela ya kukazri, dzrimuka leswaku hi wene u lawulaka leswi swi taka yentxeka. A swi vileleki leswaku u nghena ka mphikizanu lowo. A matsrhan’wini ya ku tlhelisela wubihi hi wubihi, lwela ku beka ku zrula ni mhunu lweyo. (Ro 12:17-21) Nambi loko a nga txintxi, u ta va ni ku zrula ka mbilu u tlhela u nyonxa.

15. Xana Apolosi na Pawulo a va fana hi tindlela tini?

¹⁵ Hi wugamu vona leswi hi nga swi dondzraka ka swikombiso swa mudondzrisiwa Apolosi na mupostola Pawulo. Ha wubidzri byavu a va ma tiva ha hombe Matsralwa. Vone a va ni ndhuma va tlhela va va vadondzrisi lavakulu. Nakone ha wubidzri byavu va pfune vanyingi akuva va va vadondzrisiwa. Kambe a va zanga va kweletana.

16. Xana u nga ku Apolosi a a li mhunu wa matsrhamela muni?

¹⁶ Apolosi a ‘belekiwe a Alexandria’ lani a li ntsindzra ya tidondzro a dzaneni dzra ku sungula. Swi tikomba na a a ni nyiko ya ku khanela nakone a a li ‘mhunu lwa nga ni ntamu Matsralweni [kumbe a a ni wutivi byinyingi bya Matsralwa]’. (Min 18:24) Loko Apolosi a tizrele a Korinte ku dzringana nkama wa kukazri, vambeni a bandleni va swi beke livaleni leswaku a va hlawula yene ku tlula vambeni lava tizreliki kone, ku patsra na Pawulo. (1Ko 1:12, 13) Xana Apolosi a ma seketelile mavonela lawo lama vangaka ku yavana? Nikutsrongo. Ku hlaya ntiyiso a ntsrhaku ka nkamanyana na Apolosi a sukile a Korinte, Pawulo a mu kutxe ku tlhelela kone. (1Ko 16:12) Pawulo a a nge ti swi yentxa leswo nikutsrongo loko a e xiya  leswaku Apolosi a a byala ku yavana a bandleni. Swi le livaleni leswaku Apolosi a tizrise tinyiko take hinkwatu hi ndlela leyinene—a ku zrezreni ka madzrungula lamanene ni ku tiyisa vamakwavu. Hi nga tlhela hi tiyiseka hi leswaku Apolosi a a li wanuna wa ku titsrongahata. Hi xikombiso, a Bibele a dzri hlayi leswaku Apolosi a khunguvanyekile loko Akila na Prisila va mu ‘tlhavukanyisa swinene a ndlela ya Xikwembu Nkulukumba.’—Min 18:24-28.

17. Xana Pawulo a ku txutxelise kuyini ku zrula?

¹⁷ Mupostola Pawulo a a wu tiva ha hombe ntizro lowu a wu yentxiwa ha Apolosi. Nambi tanu, a a nga kazrateki hi leswaku vhanu va ta hlaya leswaku Apolosi awa yampswa ku mu tlula. Ku titsrongahata ni ku dzringanisela ka Pawulo swi xiyeka ka xilayu lexi a xi nyikiki bandla dzra le Korinte. A matsrhan’wini ya ku tikhuza hi lava a va ku: ‘Mine ndzri wa Pawulo’, a yise lidzrumu hinkwadzru ku Yehovha Xikwembu Nkulukumba na Yesu Kriste.—1Ko 3:3-6.

18. Ka 1 Ba-le-Korinte 4:6, 7, hi dondzra yini ka swikombiso swa Apolosi na Pawulo?

¹⁸ Hi nga dondzra yini ka swikombiso swa Apolosi na Pawulo. Hi nga ha gingiriteka a ntizrweni wa Yehovha hi tlhela hi pfuna vanyingi leswaku va babatisiwa. Kambe ha swi twisisa leswaku ku humelela kun’wana ni kun’wana loku hi ku kumaka ku koteka ntsena hi leswi Yehovha a hi pfunaka. Ka xikombiso xa Apolosi na Pawulo hi dondzra swimbeni—loko hi ya hi va ni wutiyanguleli lebyi yengetelekiki a bandleni, hi ya hi va ni mukhandlu lowu yengetelekiki wa ku byala ku zrula. Hi tlangela swinene loko vavanuna lava nga ni wutiyanguleli va txutxela ku zrula ni wumun’we hi ku nyikela swilayu leswi seketeliwiki a Zritwini dzra Xikwembu Nkulukumba ni ku yisa lidzrumu ka Yesu Kriste lweyi a nga xikombiso xezru ku nga li kwavu.—Dondzra 1 Ba-le-Korinte 4:6, 7.

19. I yini leswi mun’wana ni mun’wana wezru a nga swi yentxaka? (Tlhela u vona bokisi ledzri liki “ Tingawula Moya wa ku Phikisana”.)

¹⁹ Mun’wana ni mun’wana wezru a ni wuswikoti bya kukazri lebyi a nyikiwiki ha Xikwembu Nkulukumba. Hi nga tizrisa nyiko leyo akuva hi ‘tizrelana ha yone’. (1Pe 4:10) Hi nga ha titwa na ingiki leswi hi swi yentxaka a swi na lisima dzrikulu. Kambe a swintizrwana leswi hi swi yentxaka akuva hi txutxela ku zrula swi fana ni ku zrunga ka ximazri lexi tlhavaka mimbangu ya yitsrongo swinene kambe xi tlhavinyetaka makapulana mabidzri ma tiya. Ingiki mun’wana ni mun’wana wezru a nga tikazratela ku hlivila xin’wana ni xin’wana lexi yelanaka ni moya wa ku phikisana. A hi tikazrateleni ku yentxa hinkwaswu leswi hi nga swi kotaka akuva hi txutxela moya wa ku zrula ni wumun’we a bandleni.—Ef 4:3.