Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

MUISAMBO WA KULONGA 28

Dimukila kutuesha kikudi kia kuipikena—kimba butale

Dimukila kutuesha kikudi kia kuipikena—kimba butale

“Tatukimbanga ntumbo ya bisumanga [kuipikena], mu kwikolomoshenanga bantu na benabo [na] mu kwikwatena kyuutu bantu kwi benabo.”​—Nga. 5:26, Esambi dipya 2015.

LOONO 101 Tufube booso mu buumune

KI’ABAKUILA MUANKA *

1. Kikudi kia kuipikena nkilombene kuikala na bukitshishi kinyi kui bantu?

BANTU be bungi lelo uno mu nsenga, bakuete abatakulua na kikudi kia kuipikena, na sunga bikitshino biabo biatapa bangi bantu, abo t’abibakalakasha. Bu kileshesho, nsunga mulombene kukumina’shi apete ba kidiya be bungi, biabia bikitshino biaye mbilombene kuikala na bukitshishi bui bubi kui bangi. Muntu asukaa lubilo mmulombene kusakula ungi nka bua’shi aye awine. Mulongi akiebe nka kutuka pa mbalo ya kumpala mulombene kuiba mu mateta. Atue bena Kidishitu atuuku’shi ino ‘mifubo ya ku mbidi.’ (Nga. 5:19-21) Biabia bangi bafubi ba Yehowa mbalombene kuikala na kikudi kia kuipikena kushi’bo kuuka? Luno lukonko lui na muulo, muanda kikudi kia kuipikena nkilombene kuluisha buumune mukantshi mua bakuetu balume na bakashi.

2. Nkinyi kia tutalula mu uno muisambo?

2 Mu uno muisambo, atuisambila nyikashi i bubi ilombene kui tutakula mu kutuesha kikudi kia kuipikena na bakuetu. Atuisambila dingi bileshesho bia bafubi ba Yehowa balume na bakashi basha lulamato ba kala bashibadi na kikudi kia kuipikena. Kia kumpala, tubandeyi kuisambila mushindo watudia kutalula binangu bietu.

TALULA BINANGU BIOBE

3. Nkonko kinyi ayitungu’shi tuiyipushe?

3 Bi buwa tuikale atutalula binangu bietu nsaa na nsaa. We kuiyipusha’shi: ‘Nepushaa kalolo penda nsaa yampuandisha’shi ne mukile bangi su? Nkuete kufuba ngofu mu kakongye bua’shi bangi bammone bu’mi mukile bangi sunga bu’mi e na muulo su? Su nafubu ngofu bua kusankisha Yehowa?’ Buakinyi abitungu tuiyipushe ino nkonko? Pusha abiakula Eyi di’Efile Mukulu.

4. Buakinyi abitungu tulekie kuipuandikisha na bangi bu bi’abebilesha mu Bena-Ngalatea 6:3, 4?

4 Bible etutosha kuipuandikisha na bangi. (Badika Bena-Ngalatea 6:3, 4.) Buakinyi? Kabingilo kamune nka’shi, su atunangushena’shi tuibakile bakuetu, atuikala na kuitatula. Na dingi, su atupuandikisha’shi bakuetu mbetukile, tui kubofula. Ino yoso mishindo ibidi ya kunangushena ta i buwa. (Lom. 12:3) Mukuetu mukashi abetaminaa bu Katerina, * mushale mu Grèce amba’shi: “Nadi nepuandikisha na bakuetu abamueka bu be biya, abakitaa mudimo wa bulungudi kalolo na abapetaa ba kuuku bukidibukidi. Pa muanda wa bino, nadi nepusha bu shi na muulo.” Abitungu tutentekieshe’shi Yehowa muitukakie kuadi kushi muanda’shi tui buwa, atuakula kalolo, sunga muanda wa’shi bantu be bungi mbetukumine, anka pa muanda wa’shi atukumina kumufula na kutemesha Muan’aye.​—Yo. 6:44; 1 Kod. 1:26-31.

5. Nkinyi kibolongiela ku muanda wa mukuetu Hyun?

5 Lungi lukonko alutungu’shi tuiyipushe nduno: ‘Bakuetu abamonaa bu muntu akimbaa butale, su bu muntu mukumine kutontola?’ Bino nyi bibadi bikitshikile mukuetu mulume Hyun, mushale mu Corée du Sud. Angi mafuku, badi amono baba be na mashito mu kakongye bu bamukile aku badi mukulu mu kakongye. Amba’shi: “Nadi nayipula bano bakuetu, na tshinadi nakumina mianda ibabadi abakula.” Nkinyi kibakitshikile? Amba’shi: “Bikitshino biande bibadi bitueshe kuiabula mu kakongye.” Bangi ba kuuku baye abaadi bamukuashe bua kutundula bubi buaye. Hyun badi mushintule mianda ibadi aitungu kushintula, na lelo uno tadi mukulu e buwa mu kakongye. Su tuamona’shi tubabanga kuikala na kikudi kia kuipikena, kushi kia kutuesha butale, abitungu tuikilekie musango umune.

LEKA KUIMONA BU MUKILE BANGI NA LUABI

6. Muyile Bena-Ngalatea 5:26, nyikashi kinyi i bubi ilombene kutakula bantu mu kuikala na kikudi kia kuipikena?

6 Badika Bena-Ngalatea 5:26. Nyikashi kinyi i bubi ilombene kutakula muntu mu kuikala na kikudi kia kuipikena? Dia kumpala nkuimona bu mukile bangi. Muntu emonaa bu mukile bangi e na kuitatula na muikumine nk’aye nabene. Dia kabidi nduabi. Muntu sha luabi t’emenaa penda pa kulakila bintu binabio bangi, akuminaa dingi kuibata bianka. Eyendo, luabi nyi ungi mushindo wa mushikua. Abitungu tusukie ino nyikashi i bubi kula!

7. Nkileshesho kinyi akilesha’shi kuimona bu mukile bangi na kuikala na luabi kui masaku?

7 Eikashi dia kuimona bu mukile bangi na luabi tuikuidipuandikisha na busua abudi mitshi. Mutshi ngulombene kuikala wimane, anka muenda mafuku aukapono. Mu mushindo umune, muntu mulombene kufubila Yehowa munda mua mafuku. Anka su eikashi dia kuimona bu mukile bangi na luabi nyi abimutakula, mulombene kupona. (Nki. 16:18) Ekuleka kufubila Yehowa, na eluishisha aye nabene na kuluishisha bangi. Biabia, mushindo kinyi watudia kusuka eikashi dia kuimona bu mukile bangi na luabi?

8. Mushindo kinyi watudia kukambila kikudi kia kuimona bu bakile bangi?

8 Tui kukambila kikudi kia kuimona bu mukile bangi pa kutumikila elango dibadi Mpoolo mupe bena Fidipe, adiamba’shi: “Tanukitanga kintu su nkimune bwa kwipikeena, su nkimune bwa kwitatula-tatula [kuimona bu mukile bangi], anka mu kwiyisha, ikalaayi anumono bangi bu bee kuunundu kwenu.” (Fid. 2:3) Su twekala atumono bangi bu be kunundu kuetu, t’atuipikena na baba be na ngobesha ikile yetu. Anka atuikala na muloo buabo. Bikishekishe su bakuete kufubisha ngobesha yabo mu mudimo wa Yehowa bua kumuntumbisha. Na su bakuetu balume na bakashi be na ngobesha ya kutumikila elango dia Mpoolo, abekala na mushindo wa kumona nyikashi yetu i buwa. Bu kipeta, atue boso atutuesha butale na buumune mu kakongye.

9. Mushindo kinyi watudia kukambila luabi?

9 Tui kukambila luabi su atukumina’shi, kui ingi mianda yatusha kukita kalolo. Su atuuku mikalo yetu, t’atutompo kulesha’shi tui na ngobesha kukila bangi. Kadi, atukimbi bia kulongiela kui baba be na ngobesha ikile yetu. Bu kileshesho, puandikisha’shi mu kakongye mui mukuetu elaa miisambo kalolo. Tui kumuipusha mushindo w’alumbulaa misambo yaya. Su mukuetu mukashi atekaa kalolo, tui balombene kumuipusha bua’shi etuleshe mushindo watudia kulumbula ntekielo etu. Na su nsongua muina Kidishitu abimuelelaa bukopo bua kupeta ba kuuku, e kuteka muntu ebapetaa kushi lukalakashi malango. Su tubakitshi bino, t’atuikala na luabi, anka atulumbula ngobesha yetu.

LONGIELA KU BILESHESHO BI MU BIBLE

Pa muanda badi muiyishe, Gedeone badi mulame butale na bena Efraime (Tala kikoso 10-12)

10. Lukalakashi kinyi lubadi Gedeone mupete?

10 Banda kunangushena pa muanda ubadi ukitshikie pankatshi pa Gedeone, a mu kisamba kia Manasee, na bana balume ba mu kisamba kia Efraime. Ku bukuashi bua Yehowa, Gedeone na bantu baye 300 abadi batshokole ngoshi, ibadi ilombene kuibekasha na kuitatula. Bana balume ba mu Efraime abadi bemonene na Gedeone, kushi bua kumutumbula, kadi bua kutontola naye. Abadi bafite munda ngofu muanda Gedeone tabadi muibetamine bua’shi bakalue boso na beshikuanyi b’Efile Mukulu. Abadi abekalakasha bua kukaluila nkumo ya kisamba kiabo. Kadi abadi bayilue’shi, kibadi na muulo nkino kibadi Gedeone mukite bua kutumbisha eshina dia Yehowa na kukaluila muilo Waye.​—Bans. 8:1.

11. Mushindo kinyi ubadi Gedeone mualule bana balume ba mu Efraime?

11 Na kuiyisha koso, Gedeone baluluile bana balume ba mu Efraime’shi: “Byaabya nee mukite kinyi kya kwipikeena neenu?” Akupu bebapele kileshesho akilesha mushindo ubadi Yehowa muibakuashe bua kukita bintu bikata. Nsaa ibabapushishe biabia, “nsungu yaabo ibayitukile.” (Bans. 8:2, 3) Gedeone badi akumina kuiyisha bua kutuesha butale munkatshi mua muilo w’Efile Mukulu.

12. Kileshesho kia bena Efraime na kia Gedeone kibetulongiesha kinyi?

12 Tuikulongiela kinyi ku uno muanda? Kileshesho kia bena Efraime akitulongisha’shi, t’abitungu tukambe kuikalakasha bua nkumo yetu kukila ya Yehowa. Ba mfumu ba bifuko na bakulu, mbalombene dingi kulongiela ku kileshesho kia Gedeone. Su muntu afita munda bua kintu kiatudi bakite, abitungu tutompe kuuka buakinyi bafitshi munda. Tui kutumbula yawa muntu bua bintu bi buwa biadi mukite. Bino atutekie’shi tuikale beyishe, bikishekishe su yawa muntu e mu kilubilo. Anka ki na muulo, nkuikala mu kipuano ki buwa na bakuetu balume na bakashi pe kukimba kulesha’shi atue ta tui na kilubilo.

Pa muanda badi mukulupile Yehowa bua’shi amukuashe, Ana badi mupetule butale (Tala kikoso 13-14)

13. Lukalakashi kinyi lubadi Ana mupete, na mbikunyi bibadi muilukambile?

13 Nangushena dingi ku kileshesho kia Ana. Abadi bamuibakile kui muina Levi abetamina bu Elkana, badi mumufule ngofu. Anka, Elkana badi na ungi mukashi, Penina. Elkana badi mufule Ana kukila Penina; kadi “Penina badi na bana, anka Aana tàbaadi nabo.” Pa muanda wa bino, Penina ta badi “apungila [akooko] na kukaa Aana bwa kumukwatshisha buufu.” Ana badi muipushe naminyi? Bino bibadi bimuinyongoshe ngofu! “Babangile kudila, aye nkupela kudia.” (1 Sam. 1:2, 6, 7) Sunga mbiabia, Bible t’alesha mbalo su ngimune’shi, Ana badi mukite namu bia kukuatshisha Penina buufu. Anka, badi mufunguile Yehowa eshimba diaye na badi mukulupile’shi amukuasha. Bikitshino bia Penina pabitale Ana bibadi bishintulukie su? Bible t’ebiakula nya. Anka atuku’shi, Ana badi mupetuule muloo na kulama butale buaye. “Lukyebo lwaye nkwaluluka.”​—1 Sam. 1:10, 18.

14. Nkinyi ki’atulongiela ku kileshesho kia Ana?

14 Tuikulongiela kinyi ku kileshesho kia Ana? Su muntu akiebe kuipikena nobe, tentekiesha’shi we na kia kukita. Tokuminanga kuipikena na yawa muntu. Pamutue pa kualusha bubi ku bubi, tompa kutuesha butale na yawa muntu. (Lom. 12:17-21) Sunga ta mukumine, olama butale b’obe.

Pa muanda abadi batundule’shi Yehowa kuete kuelela mudimo wabo muabi, Apolose na Mpoolo t’abadi abepikena (Tala kikoso 15-18)

15. Mianda kinyi i mumune ibadi ikite Apolose na Mpoolo?

15 Bua kufudisha, tunangushenei pa kileshesho kia Apolose na mutumibua Mpoolo. Boso buabo abadi na kiukilo ki bungi kia bifundue. Abaadi baukibue kalolo na abaadi balongieshi be buwa. Na boso buabo abaadi bakuashe mu kuikasha bantu be bungi bu balongi. Anka t’abadi abepikena.

16. Apolose badi muntu e naminyi?

16 Apolose badi “a mu Aleksandrii,” mbalo i buwa ibadi bantu be bungi abakumina nkalongiela. Abimueka’shi badi ele misambo kalolo, na’shi badi ‘auku bifundwe kalolo.’ (Bik. 18:24) Nsaa ibadi Apolose afubila mu Kodinda, bangi bakuetu mu kakongye tababadi abalesha’shi mbamufule’ye kukila bangi bakuetu, mpa na Mpoolo. (1 Kod. 1:12, 13) Apolose badi mukuatshishena kino kikudi kia kuiabula su? T’atumono’shi badi muibikite. Muanda, mafuku kunyima kua Apolose kukatuka mu Kodinda, Mpoolo badi mumutekie bua kualuka kuanka. (1 Kod. 16:12) Mpoolo ta badia kuibikita su Apolose badi muabule kakongye. Abimueka patoka’shi, Apolose badi mufubishe ngobesha yaye mu mushindo wi buwa​—kulungula mukandu wi buwa na kunyingisha bena Kidishitu naye. Tubashinkamishe’shi Apolose badi muntu muiyishe. Bu kileshesho, ta kui mbalo su ngimune mu Bible ailesha’shi badi mufitshile Akila na Prisile munda nsaa ibabadi ‘bamupatulwile kalolo [bi] eshinda di’Efile Mukulu.’​—Bik. 18:24-28, Kilombeeno kipya 2014.

17. Mushindo kinyi ubadi Mpoolo mulame butale mu kakongye?

17 Mpoolo mutumibua badi auku mudimo wi buwa ubadi ukite Apolose. Anka, Mpoolo ta badi muikalakashe’shi bantu abamono Apolose bu e buwa ku mukila. Elango dibadi Mpoolo mupe bena kakongye ka mu Kodinda adilesha patoka’shi badi muiyishe, auku mikalo yaya na’shi badi na nkatshinkatshi. Pa mutue pa kukumina bibabadi abamba’shi, “Ami nee a Mpoolo,” badi mukakie binangu na kuiyisha koso kui Yehowa Efile Mukulu na kui Yesu Kidishitu.​—1 Kod. 3:3-6.

18. Muyile 1 Bena-Kodinda 4:6, 7, nkinyi kibatulongiela ku kileshesho kia Apolose na Mpoolo?

18 Nkinyi kibatulongiela ku kileshesho kia Apolose na Mpoolo? Tuikufubila Yehowa ngofu, na tuikukuasha bantu be bungi buabadia kuela matabula mpa na ku lubatshisho. Atushingula’shi bino bioso abikitshika nka penda ku bukuashi bua Yehowa. Tubalongo dingi’shi nsaa yatudi na mashito mu kakongye, abitungu tukite muetu moso bua kulama butale mu kakongye. Tui na lutumbu lui bungi nsaa i bakulu na bafubi ba midimo abetukuasha bua kuikala mu buumune na mu butale munkatshi muetu. Abebikitshi nsaa y’abatusha malango emene mu Bible. T’abatompo kulesha bu be na muulo, anka abakuasha boso be mu kakongye bua kukokiela Yesu na kulonda kileshesho kiaye.​—Badika 1 Bena-Kodinda 4:6, 7

19. Nkinyi akitungu’shi oso akuatudi akite? (Tala kashibo akamba’shi: “ Dimukila kutuesha kikudi kia kuipikena.”)

19 Muntu oso a kuatudi, e na ngobesha i mupe Efile Mukulu. Tuikuiyifubisha bua ‘kwikwashena.’ (1 Mp. 4:10) Tui kumona’shi biatukitshi ta bi na muulo. Anka, sunga tu bikitshino tupela tuatukitshi atulama butale mu kakongye, tui’nka bu etafuadi dioso adikuasha mu kuibaka nshibo. Biabia, oso a kuatudi akite muaye moso bua kukatusha kikudi kia kuipikena. Tuatei kitshibilo kia kukita muetu moso bua kulama butale na buumue mu kakongye.​—Ef. 4:3.

LOONO 80 “Tompa omone’shi Yehowa e buwa”

^ par. 5 Nka bu bilombene ka mutanta kapeela kuluisha elonga dia buma, kikudi kia kuipikena kilombene kuabula kakongye. Su kakongye ta nkanyingie na ta ke mu buumune, ta nkalombene kuikala mbalo ya butale ya kulanguila Efile Mukulu. Mu uno muisambo atuisambila buakinyi abitungu tulekie kikudi kia kuipikena, na kiatudia kukita bua kutuesha butale mu kakongye.

^ par. 4 Angi mashina mbeashintule.