Skip to content

Skip to table of contents

CHIIYO 28

Bamba Luumuno Utabusyi Muzundaano

Bamba Luumuno Utabusyi Muzundaano

“Tutalisumpuli pe, tutabusyi mizundano akati kesu, alimwi tutafwidilani munyono.”—GAL. 5:26.

LWIIMBO 101 Kubelekela Antoomwe Calukamantano

ZITAYIIGWE *

1. Muuya wakuzundaana upa kuti bantu bachiteenzi?

MAZUBAANO, bantu biingi bayanda kuba kunembo kwiinda bamwi alubo tabakwe ndaba pe kuti bamwi balimvwa biyeni atala azintu nzibachita. Muchikozyano, sibbizinesi ulakonzya kuchitila umwi zintu zitali kabotu kayanda kuti bbizinesi yakwe izwidilile. Sikuchijaana ulakonzya kuleba umwi kayanda kuti timu yakwe iwine. Mwana wachikolo ulakonzya kukkopela kayanda kuti apase kuchitila kuti akonzye kuya ku-univesiti iisumpukide. Mbuli maKristu tulizi kuti michito iili boobu tayili kabotu pe akuti “milimo yanyama.” (Gal. 5:19-21) Pesi nikuba bakombi baJehova balakonzya kupa kuti kube muuya wakuzundaana mumbungano. Tweelede kuyeeyesesya atala ankani eeyi nkaambo muuya wakuzundaana upa kuti kutabi luumuno mumbungano.

2. Tulalanga-langaanzi muchiiyo eechi?

2 Muchiiyo eechi, tulalanga-langa buntu butali kabotu bukonzya kupa kuti tube aamuuya wakuzundaana mumbungano. Alubo tulalanga-langa zikozyano zyabaalumi abanakazi basyomeka balembedwe muBbayibbele bakatalikwe muuya wakuzundaana. Kwalino, atubone mbutukonzya kulilanga-langa kuti tubone kuti tuli aamuuya wakuzundaana na.

LILANGE-LANGE

3. Njiili mibuzyo njitweelede kulibuzya?

3 Tweelede kukkala katulanga-langa kuti zintu nzituchita tazitondeezyi kuti tuli aamuuya wakuzundaana na. Tulakonzya kulibuzya kuti: ‘Ndilibona kandiyandikana na kuti ndabona kuti kuli zintu nzindibayinda bamwi? Zintu nzindichita mumbungano ndizichitila kuti ndibe kunembo na kwiinda bamwi naakuti nga ndiyanda kubotezya Jehova?’ Nkamboonzi nitweelede kulibuzya mibuzyo eeyi? Atubone nzilyaamba Bbayibbele.

4. Kweendelana alugwalo lwa Bagalatiya 6:3, 4, nkamboonzi nituteelede kulyeezyanisya aabamwi?

4 Bbayibbele lyaamba kuti tatweelede kulyeezyanisya aabamwi. (Bala Bagalatiya 6:3, 4.) Nkamboonzi? Nkaambo kuti twayeeya kuti tuchita zintu munzila iili kabotu kwiinda bamwi zilakonzya kupa kuti tulisumpule. Alubo kuti twalyeezyanisya mpawo twabona kuti bakwesu abachizi kuli zintu nzibatwiinda tulakonzya kumana manguzu. Kuyeeya munzila eezi zibili takuli kabotu pe. (Rom. 12:3) Muchizi uutegwa Katerina, * uukkala kuGreece wakaamba kuti: “Ndakali kulyeezyanisya aabamwi bakali kuboneka kuti mbabotu, bali aaluzibo mumulimu wakukambawuka alubo abakali kumvwanana aabantu biingi. Eezi zyakapa kuti ndilibone kanditagwasyi pe.” Jehova wakatukwela kuli nguwe akaambo kakuti tulamuyanda akuti tuyanda kuswiilila Mwanaakwe kutali kuti tuli babotu, twaambuula munzila iinywisya maanzi naakuti tulizibikene.—Joh. 6:44; 1 Kor. 1:26-31.

5. Wayiyaanzi kuzwa kuchikozyano chamukwesu Hyun?

5 Umwi mubuzyo ngutukonzya kulibuzya ngwakuti, ‘Bakwesu abachizi bandizi kandili muntu uuyanda kuba aaluumuno na abamwi naakuti kandili muntu uuyanda zyakukazyania?’ Atubone chikozyano chamukwesu uutegwa Hyun uukkala kuSouth Korea. Nikuba kuti anguwe wakali mwaalu, pesi aali chimwi chiindi wakali kubonaanga bamwi bakwesu bakali aazilongezyo mumbungano bakali kulibona kuti bayandikana loko kwiinda nguwe. Wakaamba kuti: “Teendakali kubalemeka pe bakwesu aaba alubo teendakali kuzuminana aanzibakali kwaamba.” Niinzi zyakazoochitika? Hyun wakaamba kuti: “Nzindakali kuchita zyakapa kuti kube kutajatana mumbungano.” Bamwi beenzinyina bakamubuzya kuti nzyaakali kuchita tazili kabotu pe. Hyun wakachincha buntu bwakwe, lino wakaba mwaalu uulikabotu. Kuti twabona kuti zintu nzituchita zitondeezya kuti tuli aamuuya wakuzundaana kutali kuba aaluumuno abamwi, tweelede kubweza ntaamu chakufwambaana.

UTALISUMPULI ALUBO UTABI AABBIVWE

6. Kweendelana alugwalo lwa Bagalatiya 5:26, mbuubuli buntu butali kabotu bukonzya kupa kuti tube aamuuya wakuzundaana?

6 Bala Bagalatiya 5:26. Mbuubuli buntu butali kabotu bukonzya kupa kuti tube aamuuya wakuzundaana? Nkulisumpula abbivwe. Muntu uulisumpula ulibona kayandikana loko kwiinda bamwi alubo ubikkila maanu kuzintu nzyayanda luzutu. Alubo muntu uuli aabbivwe tabotelwi pe kuti umwi muntu kali aazintu zili kabotu alubo nga uyanda kuti zintu eezyo zibe zyakwe. Kuchitila umwi muntu bbivwe kutondeezya kuti ulamuzonda. Toonse tweelede kutantamuka buntu oobu butali kabotu.

7. Amba chikozyano chitondeezya mapenzi aakonzya kuba akaambo kakulisumpula akuba aabbivwe.

7 Kulisumpula abbivwe zilakonzya kukozyanisigwa aadoti likonzya kunjila mumafuta aandeke. Nikuba kuti ndeke eeyo ilakonzya kweenda pesi doti lilakonzya kupa kuti injini (engine) itabeleki kabotu pe zyakuti ndeke ilakonzya kuwa. Munzila iikozyenie, umwi muntu ulakonzya kukomba Jehova pesi kuti kalisumpula alubo kali aabbivwe ulakonzya kuwa mubukombi. (Tus. 16:18) Ulakonzya kuleka kukomba Jehova. Alubo kuchita oobo kulakonzya kubachisa bamwi alubo kulakonzya kumunjizya mumapenzi. Kujana twachita biyeni kuti tutabi bantu balisumpula abali aabbivwe?

8. Niinzi nzitweelede kuchita kuti tutantamuke muuya wakulisumpula?

8 Tulakonzya kutantamuka muuya wakulisumpula kuti twaswiilila malayilile Pawulu ngaakabuzya maKristu bakuFilipi kuti: “Mutaciti cintu cili coonse amuuya wakuzwangana naa cakulisumpula, pele amucite zintu zyoonse cakulicesya akubona bamwi kuti balamwiinda.” (Flp. 2:3) Kuti twalibuzya kuti bamwi balatwiinda kuchita zimwi zintu tatukolyeezyanisya ambabo pe. Pesi tuyoobotelwa akaambo kazintu nzibachita, ikapati kuti kabachita zintu zipa kuti Jehova alemekwe. Bakwesu abachizi bakonzya kuchita kabotu imwi milimu ambabo beelede kuswiilila malayilile ngaakaamba Pawulu. Kuti bachita oobo, bayoobona zintu zibotu zichitwa aabamwi. Alubo eezi ziyoopa kuti toonse tujatane akuti mumbungano mube luumuno.

9. Niinzi nzitweelede kuchita kuti tutantamuke muuya wabbivwe?

9 Tulakonzya kutantamuka muuya wabbivwe kuti twazumina kuti kuli zimwi zintu nzitutakonzyi pe kuchita nzibatwiinda bakombima. Kuti twachita oobo tatukochita zintu katuyanda kutondeezya kuti tulabayinda bakombima. Pesi tuyoobelesya mweenya ooyu kuti twiiye kuchita zimwi zintu kuzwa kubakombima bali aaluzibo. Muchikozyano, kuti mumbungano kakuli mukwesu uupa nkani zinywisya maanzi tulakonzya kumubuzya kuti ulibambila biyeni nkani zyakwe. Kuti kakuli uumwi muchizi uukwizi kujika, tulakonzya kumukumbila kuti atugwasye kuchitila kuti andiswe tukonzye kujika zintu zinona. Alubo kuti umwi uuchikula kakumuyumina kujana beenzuma mumbungano ulakonzya kukumbila umwi muntu uumvwanana aabantu biingi kuti amugwasye. Kuti twachita oobo, tuyootantamuka muuya wabbivwe alubo tuyooyungizya kuba aaluzibo lwakuchita zimwi zintu.

YIYA KUZWA KUZIKOZYANO ZILI MUBBAYIBBELE

Akaambo kakuti wakali kulibombya, Gidiyoni wakabamba luumuno abaalumi bamusyobo waEfrayimu (Langa fuka 10-12)

10. Ndiilili penzi ndyakaswaananaalyo Gidiyoni?

10 Atubone zyakachita aakati kaGidiyoni wamusyobo waManase abaalumi bamusyobo waEfrayimu. Jehova wakagwasya Gidiyoni abaalumi bali 300 mbaakalaabo kuti bazunde munkondo. Eezi zyakali kukonzya kupa kuti balisumpule. Niinzi nzibakachita baalumi bamusyobo waEfrayimu nibakazimvwa? Baalumi aaba bakayinka kuli Gidiyoni kuti bakakazyanie aawe kutali kuti bakamulumbayizye pe. Bakayaka biya akunyema akaambo kakuti Gidiyoni taakwe naakabatamba pe kuti bayinke aamwi kunkondo. Kulisumpula kwakapa kuti bayande kuti musyobo wabo ulemekwe kutali kuti babone mulimu mupati ngwaakachita Gidiyoni wakupa kuti zina lyaJehova lilemekwe akukwabilila bakombi baLeza.—Bab. 8:1.

11. Gidiyoni wakabasandula biyeni baalumi bamusyobo waEfrayimu?

11 Gidiyoni wakatondeezya kulibombya kwiinda mukusandula baalumi bakuEfrayimu kuti: “Ino ncinzi ncindacita mebo icili mbuli ncimwacita nywebo?” Mpawo wakabayeezya zintu nzibakachita zitondeezya kuti bakalongezegwa aaJehova. Nibakazimvwa baalumi aaba “bakatontomana” naakuti bakabatama. (Bab. 8:2, 3) Gidiyoni wakalibombya kuchitila kuti abambe luumuno aakati kabakombi baLeza.

12. Chikozyano chabaalumi bamusyobo waEfrayimu aGidiyoni chituyiisyaanzi?

12 Twiiyaanzi kuzwa kulwaano oolu? Chikozyano chabaalumi bamusyobo waEfrayimu, chituyiisya kuti nzituchita zyeelede kubotezya Jehova kutali kuliyandwiida mpuwo. Baalu amitwe yampuli kuli chiiyo nchibayiya kuzwa kuli Gidiyoni. Kuti umwi muntu wamunyemena akaambo kazintu nzimwachita mweelede kuyanduula kaambo kapa kuti amunyemene. Mweelede kulumbayizya muntu ooyo akaambo kazintu zibotu nzyachita. Kuti mukonzye kuchita oobo, ziyanda kulibombya ikapati kuti muntu ooyo kali nguwe wakamubisizya. Kuba aaluumuno abakwesu abachizi kuyandikana loko kwiinda kuyanduula kuti ngwani wabisya.

Akaambo kakuti wakasyoma Jehova kuti wakali kuyoobambulula zintu, Hana wakaleka kukataazikana (Langa fuka 13-14)

13. Mbuyumu-yumuunzi mbwakaswaana Hana alubo wakabuzunda biyeni?

13 Kwalino atubone chikozyano chaHana. Hana wakakwetwe aamuLevi wakali kumuyanda loko uutegwa Elikkana. Elikkana wakali aawumwi mwanakazi uutegwa Penina. Hana nguwe wakali aamoyo kwiinda Penina pesi “Penina wakalijisi bana, pele Hana tanaakajisi bana pe.” Akaambo kazeezi, Penina wakali kusampawula Hana “cakutaleka kutegwa ause.” Bbayibbele lyaamba kuti Hana “wakali kulila akutalya.” (1 Sam. 1:2, 6, 7) Bbayibbele taakwe mpulitondeezya pe kuti Hana wakachita zimwi zintu kuti abweedezye mukazinyina. Pesi Hana wakabuzya Jehova mbaakali kulimvwa kasyoma kuti wakali kuyoomugwasya. Penina wakazoleka na kusampawula Hana? Bbayibbele talitubuzyi pe. Pesi nchituzi nchakuti Hana taakachili kukataazikana pe alubo “tanaakacuuside alimwi pe.”—1 Sam. 1:10, 18.

14. Twiiyaanzi kuzwa kuchikozyano chaHana?

14 Twiiyaanzi kuzwa kuchikozyano chaHana? Kuti umwi muntu wabusya muzundaano anduwe, nduwe uuli aanguzu zyakupa kuti muzundaano ooyo uyinkilile kunembo na naakuti pe. Toyelede kuzumizya umwi muntu kuti akunjizye mumuzundaano. Yezya kubamba luumuno amuntu ooyo kutali kuti ubweedezye chibi kuchibi. (Rom. 12:17-21) Nikuba kuti muntu ooyo waleka kuchincha pesi kuziba kuti wachita zintu zipa kuti kube luumuno kulapa kuti ubotelwe akuti utakataazikani.

Akaambo kakuti bakalizi kuti Jehova ngwaakali kubagwasya mumulimu wabo, Apolo aPawulu teebakachitilana bbivwe pe (Langa fuka 15-18)

15. Apolo aPawulu bakakozyenie biyeni?

15 Lino atubone nzitwiiya kuzwa kuchikozyano chasikwiiya Apolo akumwaapostolo Pawulu. Baalumi aaba bakaazi kabotu Magwalo. Boonse bakalizibikene alubo bakali bayiisi balikabotu. Kabali babili bakagwasya bantu biingi kuti babe basikwiiya. Pesi taakwe nibakachitilana bbivwe pe.

16. Apolo wakali muntu ulibiyeni?

16 Apolo ‘wakazyalilwa kuAlekizandiriya.’ Kubusena oobu nkuko bantu nkubakali kujana lwiiyo lusumpukide. Apolo wakali kwaambuula munzila iinywisya maanzi alubo “wakalaazyi kapati Magwalo.” (Mil. 18:24) Chiindi Apolo naakali kuKkorinto bamwi bamumbungano eeyi bakasaanguna kumuyanda loko kwiinda bamwi bakwesu kuswaanizya aPawulu. (1 Kor. 1:12, 13) Apolo wakachita biyeni? Taakawusumpula pe muuya ooyu wakutajatana. Apolo naakazwa kuKkorinto Pawulu wakamukombelezya kuti abweede lubo kuKkorinto. (1 Kor. 16:12) Kaansinga Apolo wakapa kuti kube kutajatana mumbungano nikuli Pawulu taakamukumbila pe kuti abweede lubo. Apolo wakabelesya luzibo ndwaakalaalo kuti akambawuke makani mabotu akuti asimye bakombinyina. Apolo wakali kulibombya. Muchikozyano, taakanyema pe chiindi Akkwila aPulisila nibakamupandulwida “bwini mboibede nzila ya Leza.”—Mil. 18:24-28.

17. Pawulu wakatondeezya biyeni kuti wakali kuyanda kuti kube luumuuno mumbungano?

17 Mwaapostolo Pawulu wakaluuzi mulimu mubotu wakachitwa aaApolo. Pesi taakwe naakayeeya kuti Apolo wakali kuyanda kuba kunembo kwiinda nguwe. Lugwalo ndwaakalembela maKristu bakuKkorinto lutondeezya kuti Pawulu wakali kulibombya akuti wakali aamaboneno aalikabotu. Majwi aakali kwaambwa aabantu aakuti, “Mebo ndili wa Paulo,” akali kukonzya kupa kuti Pawulu alisumpule. Pesi Pawulu wakatondeezya kuti tweelede kulemeka Jehova aJesu Kristu.—1 Kor. 3:3-6.

18. Kweendelana alugwalo lwa 1 Bakorinto 4:6, 7, twiiyaanzi kuzwa kuchikozyano chaApolo aPawulu?

18 Twiiyaanzi kuzwa kuchikozyano chaApolo aPawulu? Tulakonzya kubeleka changuzu mumulimu waJehova alubo tulakonzya kugwasya bantu biingi kuti babbabbatizigwe. Pesi tweelede kuziba kuti Jehova nguwe uutugwasya kuti tuzwidilile mumulimu ooyu. Alubo chimwi nchitwiiya nchakuti, kuti katuli aazilongezyo mumbungano tulakonzya kuchita zintu zipa kuti kube luumuno mumbungano. Tulabalumba baalu ababelesi babelekela batugwasya kuti tujatane akuti tubambe luumuno mumbungano kwiinda mukutupa malayilile aazwa muBbayibbele. Bakwesu aaba tabaliboni kabayandikana pe pesi bagwasya bamumbungano kuti baswiilile Jesu akuti batobelezye chikozyano chakwe.—Bala 1 Bakorinto 4:6, 7.

19. Umwi awumwi wesu weelede kuchitaanzi? (Langa kabbokesi kati, “ Bamba Luumuno Utabusyi Muzundaano.”)

19 Umwi awumwi ulaachipo nchaakapegwa aaLeza. Nkinkaako, tulakonzya kubelesya zipo eezyo kuti ‘tubelekelane.’ (1 Pet. 4:10) Tulakonzya kubonaanga zintu nzituchita tazigwasyi pe. Pesi zintu ziniini nzituchita zilakonzya kupa kuti mbungano ijatane mbuli masitichi aasumwa aamilembo mbaajatanizya milembo kuti chibe chigogo. Toonse atubeleke changuzu kuti tutabusyi muuya wakuzundaana mumbungano. Alubo atuchite zyoonse nzitukonzya kuti tujatane akuti mumbungano mube luumuno.—Ef. 4:3.

LWIIMBO 80 “Amulabile Mubone Kuti Jehova Mubotu”

^ par 5 Kuti nongo yaba aalwaanzi nga tayichisimide pe, mbukubede ambungano kuti kwaba muuya wakuzundaana ilakonzya kutasima. Kuti mbungano kayitasimide alubo kayitajisini, bakwesu abachizi tabakonzyi pe kukomba Leza munzila njayanda. Muchiiyo eechi, tulayiya kuti nkamboonzi nitweelede kuzunda muuya ooyu wakuzundaana akuti nga tulachita biyeni kuti tube aaluumuno abamwi mumbungano.

^ par 4 Mazina akachinchwa.