1. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ maˬ sheu cehˆ˗eu nga?

 Yeˬhawˇbaˬ beu gaˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya leˇ˗eu meh. Gaˇ kawˆ teu tsawˇ haˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ neh beh taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw ngeh, siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui nehˬ˗ehˇ duˇ tsehˆ tsehˆ˗eu tsawˇ haˬ lehˇ maˬ jawˇ˗a. Teu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ yawˬ gʼaˬ yawˬ nehˬ˗ehˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ sheu cehˆ˗a. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ laꞈ kʼoeˇ paw˗euˬ nui ma˗ahˇ haw˗eu meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 16:7) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ laꞈ kʼoeˇ jaˆ˗eu muiˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ uˬ taꞈ, aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ huiˬ laˇ˗euˬ lehˇ jiˇ siˬ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui maˬ mˇ nya gaˇ keuˆ ni maˬ shaˇ˗a. Teu miˇ neh, aˬ dui jiˇ yawˬ ha˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ haw˗eu loꞈ˗ehˇ haw paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ aˇ dzehˬ dzeuˇ ni maˬ noeˬ tmˬ˗eu uˬ taꞈ, aˇ dzehˬ dzeuˇ ni jiˇ maˬ noeˬ teˬ ni “tsaˬ tsaˬ ni tehꞈ˗ehˇ noeˬ” nya laˇ˗eu meh.—Loˇmaˆ 12:3.

2. Aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ˗eu heu naˇ aˬ jeˬ miˇ neh maˬ muiˬ˗eu nga?

² Aˬ dui aˬ cawˬ˗euˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ bym˗eu byehˆ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya meh. (Heˬbyehˇ 13:7) Aˬ dui yawˬ ha tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ bym laˇ byehˆ laˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ joˇ joˆ˗ehˇ tsaꞈ gaˬ˗eu nga lehˇ haw nya meh. (Piˇliˇpiˆ 3:17) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui aˬ cawˬ˗euˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ˗eu hawˇ˗eu yawˬ ha˗ahˇ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ˗eu jeˬ heu naˇ maˬ duˇ leˇ˗a. Aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ˗eu heu naˇ, myaˆ bi naˆ laˇ nya˗awˇ nui ma bi nyiˇ laˇ nya˗eu uˬ taꞈ, yawˬ ha˗ahˇ aˇ poeˬ maˬ baw nya lehˇ jiˇ bi noeˬ laˇ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ dzeuˇ yaꞈ˗euˬ kawˆ˗ahˇ ya ja sawˇ dzeuˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ naˇ mˇ ceh ceh mawꞈ˗eu nui ma ahˇ laˇ nya˗awˇ, teu naˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ taꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˬ laˇ nya˗eu meh. Teu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ “Yawˬ gʼaˬ na luꞈ yawˬ ha aˬ joˆ˗ehˇ mˇ luꞈ shaˇ luꞈ˗eu gaˇ kawˆ shaˇ noeˬ˗eu tsaˬ meh. Yawˬ ha yaw muiˬ jeˬ mˇ˗euˬ miˇ neh kʼahˬ sehˇ jehˆ mawꞈ naˇ, aˬ cawˬ neh mˇ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ciˬ cehˆ maˬ cehˆ ni jehˆ˗eu tsaˬ meh” lehˇ saˇ tiˇ biꞈ taˬ˗euˬ meh.—Gaˬlaˬtiˆ 6:4.

3. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ jeˇ huiˬ laˇ mahˇ laˇ˗euˬ miˇ neh laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu nga?

 ³ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ gaˇ kʼaˇ mˇ nya˗eu loꞈ˗ehˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ mawꞈ˗eu meh. Nawˇ iˇ cuꞈ shawˇ dzeuˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ naˇ, yawˬ ha neh aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ pyeuꞈ nya˗euˬ miˇ neh laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu paˬ. Teu naˇ, nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh yawˬ haˇ yawˬ ha noeˬ tsehˆ˗euˬ meh. Teu gaˇ neh naˇ nymˬ˗mˇ keuˆ ni nawˇ aˇ naˆ ni huiˬ laˇ mahˇ laˇ˗euˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Yaw jeˬ ma jeˬ, nawˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ gui gaˇ maˬ ehˇ, yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ gaˇ maˬ ehˇ, yaw beh naˆ maˬ tseˇ ya leˇ dzehˬ laˇ˗euˬ maˬ ngeuˇ nya laˬ? Guiˬ lahˬ shaˇ ngeh jiˇ nui ma laꞈ kʼoeˇ neh shaˇ nya dzehˬ laˇ˗euˬ maˬ ngeuˇ nya laˬ? (Ja ceuˬ 141:2) Kʼoeˇ naˇ nawˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ mˇ nya dzehˬ laˇ˗awˇ, mehˬ˗eu keu ka bawˬ keuˆ˗ahˇ zmˬ nya dzehˬ laˇ˗euˬ maˬ ngeuˇ nya laˬ? Nawˇ nymˇ dahˬ baw naˇ, Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ˗eu miˇ neh nawˇ muiˬ˗eu kʼaˬ dzeˇ zaˬ muiˬ˗eu miˬ zaˬ maˬ ngeuˇ naˇ muiˬ˗eu aˬ da aˬ ma pyeuꞈ nya dzehˬ laˇ˗euˬ maˬ ngeuˇ nya laˬ? Nawˇ yawˬ ha toˆ˗ehˇ huiˬ laˇ mahˇ laˇ gaˇ ya mawˇ ngeh, laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu yaw duˬ baw meh.

4. Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw˗eu nga?

⁴ Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ ngeh yawˬ ha neh kʼaˇ mˇ nya˗euˬ loꞈ˗ehˇ laˬ kʼaˬ cehˇ ni maˬ ehˇ, yawˬ ha˗ahˇ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ maˬ sheu cehˆ ni maˬ ehˇ, caw ba nehˬ nya˗eu meh. Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui aˬ da aˬ ma deuˬ zaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nya˗eu, kʼaˬ dzeˇ zaˬ hawˇ˗eu miˬ zaˬ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nya˗eu, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nya˗eu, aˬ dui tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nya˗eu nga lehˇ haw˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ yawˬ ha kʼaˇ mˇ nya˗eu loꞈ˗ehˇ tehꞈ˗ehˇ aˇ pyaˇ daˬ ni caw ba nehˬ nya˗eu aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ Jaˇliꞈ zahˇ jaˆ nga lehˇ jiˇ haw ma.

5. Eˇpeˇsu 6:4-ahˇ haw ngeh, aˬ da aˬ ma deuˬ aˬ jeˬ˗ahˇ yahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

⁵ Aˬ da aˬ ma deuˬ zaˬ˗ahˇ yawˬ gʼaˬ yawˬ nehˬ˗ehˇ maˬ ya sheu cehˆ˗a. Kʼoeˇ naˇ zaˬ deuˬ maˬ mˇ nya gaˇ keuˆ ni bi mˇ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗a. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ zaˬ deuˬ gʼaˬ baˬ laˇ nya˗eu meh. (Eˇpeˇsu 6:4-ahˇ gui.) Saˬciˇkoꞈ b lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ “Ngaˬ˗euˬ saˬ laˬ ngaˬ˗ahˇ dzaw cawˬ nui deuˬ taꞈ˗ehˇ bi nya dzehˬ mawꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ, ngaˬ ma jiˇ aˬ da hawˇ˗eu saˬ laˬ nui deuˬ˗ahˇ Saˇ kiˇ deuˬ˗ahˇ bi noeˬ muiˬ˗eu gʼaˇ duˬ, sahˬ boꞈ naˬ ba tiꞈ bi dzaw za mawꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ ngaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ maˬ pyeuꞈ leˇ nya nya. Ngaˇ sahˬ boꞈ dzaw jiˇ˗euˬ myahˇ laˇ˗euˬ kʼawꞈ, tiˬ poˆ na Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh mˇ luꞈ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ nui kʼahˇ shiˇ meh laˬ leˇ heu lehˇ noeˬ laˇ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh.

6. Ja ceuˬ 131:1, 2-ahˇ neh aˬ da aˬ ma deuˬ aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga?

⁶ Aˬ da aˬ ma deuˬ dzaw geuꞈ nya˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ Ja ceuˬ 131:1, 2 laꞈ kʼoeˇ ahˇ meh. (Gui.) Sahˬ paˬ  Daˬbiˇ “ngaˇ maˬ gʼaˬ leˇ˗eu kʼaˆ˗eu shaˬ˗eu gaˇ deuˬ ngaˇ maˬ mˇ” lehˇ ehˇ˗eu meh. Daˬbiˇ taˬ aw˗eu miˇ neh “nui ma nui saˇ za”˗euˬ meh. Aˬ da aˬ ma deuˬ Daˬbiˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga? Taˬ aw˗eu aˬ da aˬ ma deuˬ yawˬ ha˗ahˇ maˬ ehˇ, zaˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, maˬ mˇ nya gaˇ keuˆ ni aˇ dzehˬ dzeuˇ ni maˬ noeˬ tmˬ˗a. Aˬ da aˬ ma deuˬ zaˬ deuˬ nya˗eu jeˬ hawˇ˗eu gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ siˬ nya˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ ni aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗eu heu neh, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ nya˗eu meh. Maˬliˇnaˬ lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ “Ngaˬ ma ngaˬ˗ahˇ ngaˬ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ maˬ ehˇ, zaˬ nui deuˬ nehˬ˗ehˇ maˬ ehˇ, tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ sheu cehˆ haw˗aˬ. Ngaˬ ma ngaˬ˗ahˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ nya˗eu jeˬ maˬ duˇ leˇ kʼawꞈ, yawˬ gʼaˬ na luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi aˇ poeˬ baw meh lehˇ mehˬ˗eu meh. Teu baˬ da neh ngaˇ yawˬ ha˗ahˇ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ sheu cehˆ haw˗aˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh.

7-8. Kʼaˬ dzeˇ zaˬ deuˬ miˬ zaˬ˗ahˇ yaw zeu aˬ joˆ˗ehˇ baw nya˗eu nga?

⁷ Ka li zaˬ pyeuꞈ˗eu kʼaˬ dzeˇ zaˬ deuˬ miˬ zaˬ˗ahˇ yaw zeu baw paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (1 Beˬtuˆluˆ 3:7) Kʼaˬ dzeˇ deuˬ yawˬ ha˗euˬ miˬ zaˬ˗ahˇ yawˬ deuˬ yawˬ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ taˬ huiˬ˗awˇ, ya ngehˬ gʼeh nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ yawˬ ha˗euˬ miˬ zaˬ˗ahˇ aˇ dzehˬ dzeuˇ ni maˬ noeˬ tmˬ˗eu uˬ taꞈ, aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ maˬ sheu cehˆ˗a. Toˆ˗ehˇ sheu cehˆ naˇ, aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ nya˗eu nga? Saˇ kiˇ maˬ ngeuˇ˗eu mehˇ nmˇ Loˇsaˬ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ Loˇsaˬ˗ahˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ nui deuˬ nehˬ˗ehˇ tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ sheu cehˆ˗awˇ, ngehˬ deuˬ nehˬ˗eu miˇ neh, Loˇsaˬ˗ahˇ yawˬ haˇ yawˬ ha nui jah maˬ jaˆ ni pyeuꞈ laˇ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˇ yawˬ ha˗ahˇ tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi aˇ poeˬ baw meh lehˇ ehˇ nehˬ˗eu ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. Ka li zaˬ pyeuꞈ˗eu kʼaˬ dzeˇ zaˬ deuˬ naˇ, miˬ zaˬ˗ahˇ taˬ huiˬ˗awˇ yaw zeu baw˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ miˬ zaˬ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu heu naˇ, miˬ zaˬ nehˬ˗ehˇ maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ maˬ ehˇ, cawˬ cawˬ˗eu jeˬ muiˬ nya ni caw ba nehˬ meh lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh meh. c

⁸ Miˬ zaˬ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu kʼaˬ dzeˇ zaˬ deuˬ naˇ, miˬ zaˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗awˇ ngaˇ nawˬ˗ahˇ gaˬ nya lehˇ ehˇ nehˬ˗eu uˬ taꞈ, aˬ cawˬ˗euˬ mehˬ shi jiˇ ja ceuˬ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 31:28) Yaw beh kawˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ Kaˬtaˬliˇnaˬ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh Kaˬtaˬliˇnaˬ yawˬ haˇ yawˬ ha aˇ poeˬ maˬ baw nya lehˇ noeˬ˗eu nui noeˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya˗euˬ meh. Kaˬtaˬliˇnaˬ yaw nyiˇ ngeh aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ ma aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ cawˬ hawˇ˗eu nui deuˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ sheu cehˆ˗ehˇ ngehˬ deuˬ nehˬ˗eu meh. Teu miˇ neh, aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ kʼawꞈ, yawˬ ha˗ahˇ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ sheu cehˆ˗eu meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu nui noeˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya ni hawˇ˗eu tsaˬ˗eu nui noeˬ ahˇ laˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ caw ba nehˬ˗eu meh. Kaˬtaˬliˇnaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗ahˇ “Aˬ yawꞈ ngaˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, ngaˇ mˇ muiˬ ngeh ja ceuˬ nehˬ laꞈ˗eu uˬ taꞈ, ngaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ shaˇ nehˬ laꞈ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ muiˬ˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ nya ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, maˬ muiˬ paw dzeˇ dzaˬ˗ahˇ noeˬ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ deuˆ gʼaˬ nya ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh.

9-10. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ yawˬ ha˗ahˇ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ maˬ bi sheu cehˆ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga?

⁹ Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ yawˬ ha˗ahˇ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga? Aˬ dui Haˬnuˇniˬ lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ma. Aˬ yawꞈ yaw nyiˇ ngeh aˬ yawꞈ˗ahˇ ja ceuˬ nehˬ˗eu tsawˇ haˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ jawˇ˗a. Aˬ yawꞈ “Ngaˇ naˇ zawˇ˗ehˇ shaꞈ dawˇ nya˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ cawˬ naˇ ngaˇ taꞈ˗ehˇ nya dzehˬ meh lehˇ tehꞈ˗ehˇ noeˬ nya. Ngaˇ siˬ nya laˇ ngeh neh taꞈ naˇ, yawˬ ha˗ahˇ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ tehꞈ˗ehˇ sheu cehˆ miˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. Haˬnuˇniˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ laˇ dzeuˇ˗euˬ kʼawꞈ, yawˬ ha˗ahˇ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ gaˇ dahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ tsoeˬ nya lehˇ noeˬ˗eu meh. Nymˬ˗mˇ naˇ aˬ yawꞈ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gaˇ˗ahˇ laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ mˇ luꞈ˗eu  meh. Aˬ yawꞈ˗ahˇ beˬ paˇ nya ni caw ba nehˬ˗euˬ aˬ jeˬ nga?

¹⁰ Haˬnuˇniˬ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ caw ba dui dui nehˬ laꞈ˗euˬ meh lehˇ ehˇ˗eu meh. Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ nawˇ naˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ aˇ poeˬ baw dui dui˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ, dzaw geuꞈ dui dui paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh lehˇ ja ceuˬ nehˬ˗euˬ meh. Haˬnuˇniˬ ehˇ˗eu “Yaw myaˬ poˆ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ ngaˬ˗ahˇ mehˇ nmˇ aˬ nyiˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ bi biꞈ nehˬ laꞈ˗eu meh. Ngaˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu lehˇ miˇ˗a. Teu naˇ ngaˬ˗ahˇ yawˬ ha aˇ poeˬ baw nya lehˇ bi noeˬ laˇ˗eu miˇ neh. Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ ngaˇ mehˇ nmˇ aˬ nyiˇ deuˬ˗ahˇ caw ba nehˬ˗euˬ miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ laˇ˗awˇ, 1 Teˇsaˬloˇni 1:2, 3-ahˇ gui nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Teu naˇ ngaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ zaw dui dui laˇ˗awˇ, ngaˬ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ miˇ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ naˇ yawˇ˗ahˇ zawˇ˗ehˇ gaˬ˗eu yawˇ bo˗eu yaw sahˇ pyeuꞈ ngaˇ. Nymˬ˗mˇ ngaˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ aˇ poeˬ bawˬ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ miˇ˗a lehˇ noeˬ laˇ miˬ˗a.”

11. Aˬ dui Iˇsaˬyaˇ 57:15 laꞈ kʼoeˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ “nahˬ yu ni gʼeh”˗eu deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nya˗eu nga?

¹¹ Iˇsaˬyaˇ 57:15-ahˇ gui. Yeˬhawˇbaˬ naˇ “nahˬ yu ni gʼeh”˗awˇ aˬ cawˬ neh bi behˬ dzaˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ dui dui˗eu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ jiˇ mehˇ nmˇ teu deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ nya˗eu meh. Gʼaˬ biꞈ nehˬ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ noeˬ keuˆ nehˬ˗awˇ kʼahˬ lahˇ nehˬ˗eu heu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ gaˬ˗eu gaˇ kawˆ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ shi aˇ poeˬ baw˗eu gaˇ kawˆ bi siˬ nya mawꞈ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 19:17) Aˬ dui caw ba nya˗eu dzaˇ˗i tiˬ jeˬ naˇ, aˬ dui taˬ aw˗awˇ yaw nya maˬ jahˇ geuꞈ˗eu heu meh. Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ aˬ dui aˇ yeˇ huiˬ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ noeˬ leˇ ni maˬ jahˇ. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ mehˇ nmˇ deuˬ aˬ dui˗ahˇ myaˆ naˆ laˇ nya˗eu miˇ neh. Toˆ˗ehˇ jahˇ ngeh to˗aˬ, aˬ dui yawˬ ha˗euˬ bym˗eu byehˆ˗eu jeˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ gaˇ zmˬ˗eu ma.—1 Beˬtuˆluˆ 4:10, 11.

12. Yaw shaˬ zaˬ deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ peh jawˇ mawꞈ˗eu nga? (Sahˬ boꞈ baˆ kʼoˆ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ haw.)

¹² Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya mˇ nehˬ˗eu gaˇ kawˆ Yeˬsuˇ neh aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ nah caw teh˗eu deuˬ˗ahˇ mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ nya meh. Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ neh kʼaˇ biˇ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ “nui nahˬ nui yu ahˇ”˗eu meh. (Maꞈtehˬ 11:28-30) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ aˇ naˆ ni gahˇ˗awˇ, aˇ naˆ ni bym˗eu byehˆ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ kʼahˬ sehˇ maˬ jehˆ˗a. Aˬ yawꞈ dawˬ mehˬ mehˬ ngeh jiˇ yaw awˬ awˬ lehˇ gʼoˆ shaw nya˗eu dawˬ hawˇ˗eu yaw jeˬ ma jeˬ˗ahˇ zmˬ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 10:21) Yeˬsuˇ naˇ teu ngeh saˇ ka˗ahˇ˗euˬ jahˇ gʼeh˗eu zahˇ˗euˬ aˬ yuiꞈ deuˬ loꞈ˗ehˇ maˬ gʼeh˗a. Aˬ yawꞈ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ mehˬ shi aˇ poeˬ baw miˇ˗a lehˇ noeˬ leˇ ni jahˇ nehˬ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 6:37) Yeˬsuˇ yaw shaˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ yaw zeu baw nehˬ˗eu meh.

13. Yeˬsuˇ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, gʼoˆ shaw˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga?

¹³ Yeˬsuˇ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ gʼoˆ shaw˗eu meh. Zaˬ lahˇ deuˬ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ nya˗eu jeˬ maˬ duˇ leˇ˗a. Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ jiˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ maˬ mˇ keuˆ nya lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh, zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ biꞈ nehˬ˗eu gaˇ deuˬ jiˇ maˬ duˇ leˇ˗a. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ neh leh jeh˗awˇ mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu meh. Gaˇ kawˆ heu zaˬ kʼaˆ smˇ gʼaˬ˗ahˇ ‘yawˬ ha˗ahˇ kʼaˇ geuˇ˗eu myaˆ ni pyuˇ a nehˬ˗euˬ’ yaw jeˬ ma jeˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ngeh siˬ laˇ˗eu meh. Teu smˇ gʼaˬ laꞈ kʼoeˇ nyiˬ gʼaˬ neh gaꞈ za˗euˬ jiˇ jeuˬ maˬ duˇ leˇ kʼawꞈ, nyiˬ gʼaˬ luꞈ˗ahˇ “Saˇ jaˇ ziꞈ˗eu, muiˬ˗eu zaˬ kʼaˆ˗oˇ. Nawˇ gaˇ mˇ˗euˬ muiˬ dui dui ngaˇ” lehˇ ja ceuˬ nehˬ˗euˬ meh.—Maꞈtehˬ 25:14-23.

14. Aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

¹⁴ Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗awˇ gʼoˆ shaw˗eu meh. Yeˬsuˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ maˬ duˇ leˇ˗a lehˇ siˬ nya˗eu uˬ taꞈ, bym˗eu byehˆ˗eu jeˬ jiˇ maˬ duˇ leˇ˗a lehˇ siˬ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ aˬ dui kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ mˇ gaˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu meh. Aˬ dui jiˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ, aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ kʼoeˇ gʼaˬ heu gʼaˬ loꞈ˗ehˇ maˬ mˇ nya nya lehˇ noeˬ leˇ˗awˇ, yawˬ ha aˇ poeˬ maˬ baw nya lehˇ noeˬ leˇ ni maˬ ya jahˇ nehˬ nga. Toˆ˗ehˇ jahˇ ngeh to˗aˬ, mehˇ nmˇ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ mˇ luꞈ gaˇ je ceuˬ dui dui nehˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh.

15-16. Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ maˇ diˇ mˇ pyeuꞈ nya˗eu aˇ pyaˇ daˬ˗euˬ miˇ neh, aˬ jeˬ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za˗euˬ nga?

¹⁵ Aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ laꞈ kʼoeˇ aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗awˇ mˇ naˇ, aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ maˇ jawˆ ni gʼeh˗awˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ dui aˇ pyaˇ daˬ ngeh aˬ cawˬ˗ahˇ maˬ mˇ caw ni yawˬ ha mˇ nya˗eu aˇ pyaˇ ya daˬ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ maˬ daˬ naˇ, yawˬ ha˗ahˇ nui ma cawˆ laˇ˗awˇ gʼaˬ baˬ laˇ nya˗eu meh. (Luˇkaꞈ 14:28) Aˬ dui huˬ mehˬ mehˬ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu mehˇ nmˇ Miˬdoˇliˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw kaˇ˗euˇ.

¹⁶ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ maˬ ngeuˇ˗eu Miˬdoˇliˬ˗euˬ aˬ da Miˬdoˇliˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ yaw nyiˇ ngeh, aˬ yawꞈ˗euˬ mehˇ nmˇ hawˇ˗eu dzaw cawˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ sheu cehˆ˗ehˇ daˬ ga ni jahˇ˗eu meh. Teu miˇ neh, Miˬdoˇliˬ “Yawˬ ha tiˬ jeˬ˗iˬ gaˇ dahˇ maˬ tsoeˬ nya lehˇ noeˬ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ huiˬ laˇ ngehˬ˗aˬ, yawˬ haˇ yawˬ ha nui jah ahˇ laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˇ yawˬ nah na luꞈ Jaˇliꞈ gui˗eu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ noeˬ laˇ nya” lehˇ paˇ ehˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, aˬ yawꞈ mˇ pyeuꞈ nya˗eu aˇ pyaˇ daˬ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ nya ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ jiˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu meh. Teu naˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˬ yawꞈ neh leh jeh˗awˇ mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh.

17. Aˬ dui aˬ myah luꞈ nui ma yaw shuiꞈ aˬ joˆ˗ehˇ bi paˇ laˇ nya˗eu nga? Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗eu nga?

¹⁷ Maˬ muiˬ paw dzeˇ dzaˬ˗ahˇ noeˬ˗eu nui noeˬ heu naˇ, yaw awˬ awˬ˗ehˇ byoˆ˗iˇ nya˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗a. Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ ‘Aˬ myah luꞈ nui ma yaw shuiꞈ bi paˇ laˇ˗awˬ’ lehˇ ehˇ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 4:23, 24) Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ jahˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ Jaˇliꞈ gui˗awˇ, yaw muiˬ˗ehˇ ya shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu uˬ taꞈ, ya siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˇ diˇ ya zmˬ˗iˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh ya bi caw ba˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ zmˬ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ aˬ dui aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ mawꞈ˗eu nui ma˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ yawˬ ha laꞈ kʼoeˇ doˆ laˇ˗eu myaˆ naˆ˗eu jeˬ hawˇ˗eu nui ma huiˬ˗eu  jeˬ˗ahˇ jiˇ kawˇ ma˗ehˇ laˆ byoˆ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh.

18. 2 Laˬsaˬbaˬ 6:29, 30 aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ˗eu nga?

¹⁸ 2 Laˬsaˬbaˬ 6:29, 30-ahˇ gui. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ nui noeˬ nui ma˗ahˇ siˬ nya˗awˇ, aˬ dui miˇ tsaˬ zaˬ˗euˬ nui noeˬ hawˇ˗eu yawˬ ha˗euˬ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˆ ceh ceh luꞈ˗eu meh lehˇ jiˇ siˬ nya˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui aˇ naˆ ni leh jeh˗awˇ deuˆ ceh ceh luꞈ˗eu lehˇ ya mawˇ ngeh, aˬ dui˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ˗eu meh.

19. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ zmˬ taˬ˗euˬ nga?

¹⁹ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ, zaˬ nahˬ aˬ ma tiˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ meh. (Iˇsaˬyaˇ 49:15) Aˬ dui Leˇsheuˬ lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ aˬ ma tiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw kaˇ˗euˇ. Aˬ yawꞈ ehˇ˗eu “Ngaˬ buˇ Saˬ˗teˇpaˬniˬ˗ahˇ baw˗eu aˇ yamˬ maˬ tsaˬ laˇ˗euˬ gaˇ baw˗euˬ ma. Ngaˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ ya mawˇ ngeh, aˬ yawꞈ tiˇ˗eu lehˇ˗aˬ, gʼawˬ shaˬ jiˇ gaˬ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu lehˇ meh. Saˬ˗teˇpaˬniˬ dehꞈ le ngeh neh yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ loˆ maˬ shaˆ˗ehˇ gʼeh˗eu miˇ neh, naˇ gawˇ laˆ saˆ duˬ˗ahˇ zaˬ bi gʼahˇ laˇ˗eu bahˬ keuˆ˗ahˇ ba la tiˬ siˬ ya jawˇ˗euˬ meh. Toˆ˗ehˇ ngaˇ lehˇ˗aˬ, ngaˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ yawˬ nah na luꞈ ya ciˬ˗eu ma. Ngaˇ ngaˬ˗euˬ zaˬ nehˬ˗ehˇ ya jawˇ˗eu laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu lehˇ miˇ˗a. Aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ jiˇ gʼoeˇ dzehˬ laˇ nya. Nymˬ˗mˇ aˬ yawꞈ koꞈ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ shehˆ taꞈ˗ehˇ mawˇ do nyiˇ dzehˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ yaw dehꞈ dehꞈ˗eu zawˇ˗ehˇ ya leh jeh gaˇ ya mawˇ˗eu miˇ neh, ngaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ miˇ˗a. Aˬ yawꞈ ngaˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ laꞈ˗eu meh.” Yeˬhawˇbaˬ jiˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ mˇ luꞈ˗eu aˬ dui˗ahˇ aˇ naˆ ni gaˬ˗eu lehˇ ya siˬ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ za dui dui laˇ miˇ˗a.

20. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh laˬ kʼaˬ cehˇ nya˗eu nga?

²⁰ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu nawˇ jiˇ aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ aˇ poeˬ baw dui dui˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui˗ahˇ duˇ tsehˆ tsehˆ leˇ˗eu tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ jawˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ jawˇ gaˇ kuˇ laꞈ˗euˬ heu naˇ, aˬ dui aˬ cawˬ taꞈ˗ehˇ nya dzehˬ˗eu miˇ neh maˬ ngeuˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ aˬ dui˗euˬ nui ma˗ahˇ haw mawˇ˗awˇ, aˬ dui nahˬ yu ni gʼeh˗awˇ, laˆ poˆ laˆ paˇ mˇ nya˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ ngaˇ lehˇ haw mawˇ˗euˬ miˇ neh meh. (Ja ceuˬ 25:9) Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ mˇ luꞈ gaˇ aˬ yawꞈ aˇ poeˬ taˬ baw meh lehˇ jah ziꞈ luꞈ˗uˇ. Nawˇ oˇ oꞈ˗awˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu heu naˇ, “dawˇ coe ni gʼeh˗eu muiˬ˗eu jaˬ˗eu nui ma” ahˇ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Luˇkaꞈ 8:15) Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ yawˬ ha kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ mˇ daˆ leꞈ luꞈ˗uˇ. Toˆ˗ehˇ naˇ nawˇ “yawˬ ha yaw muiˬ jeˬ mˇ˗euˬ miˇ neh kʼahˬ sehˇ jehˆ”˗awˇ, laˬ kʼaˬ cehˇ nya˗eu meh.