1. Mulandu nshi Yehova ashitulinganishisha ku bantu bambi?

IFI YEHOVA abumba ifintu ifyalekanalekana filanga ukuti tafwaya ifintu fyaba cimo cine, ukubikako fye na bantunse. Umuntu fye onse ali-ibela mu fyo atemwa, mu fyo acita, e lyo na mu fyo amoneka. Kanshi Yehova tamulinganya ku bantu bambi. Alimwishiba bwino, pantu alamona mu mutima wenu. (1 Sam. 16:7) Na kabili alishiba umo mucita bwino, umo mushicita bwino, e lyo ne nkulilo yenu. Kabili tenekela imwe ukucita ifyo mushingaba na maka ya kucita. Kanshi tulingile ukulaimona nge fyo Yehova atumona. Nga twacita ifi, tukaba ‘abaicefya mu matontonkanyo yesu.’ Tatwakalatontonkanya ukuti twalicila bambi nelyo ukulamona kwati tapali ifyo twingacita ifyo abantu bengatemwa.—Rom. 12:3.

2. Cinshi cishawamina ukulailinganya ku bantu bambi?

² Ca cine kuti twasambililako ifingi ku ba bwananyina ababa ne cishinka kuli Yehova kabili ababomba bwino umulimo wa kubila imbila nsuma. (Heb. 13:7) Kuti twasambililako kuli aba aba bwananyina ifyo twingacita pa kuti tulebomba bwino umulimo wa kubila imbila nsuma. (Fil. 3:17) Nomba paliba ubupusano pa kusambilila ku ba bwananyina na pa kuilinganya kuli bena. Nga tuleilinganya kuli bambi kuti twaba no mufimbila, kuti twafuupuka, nelyo ukulaimona kwati tatwacindama. Nga fintu twasambilile mu cipande cafumineko, nga tulecimfyanya na ba bwananyina kuti twaleka ukuba na bucibusa bwakosa na Yehova. Yehova atukoselesha ukuti: “Umo na umo alange umulimo wakwe, e lyo akasansamuka pa mulimo wakwe, te kuilinganya ku muntu umbi iyo.”—Gal. 6:4.

3. Finshi mwalundulukamo mu fya kwa Lesa ifilenga muleba ne nsansa?

 ³ Yehova alafwaya mulesekelela ilyo mulelunduluka mu fya kwa Lesa. Ku ca kumwenako, nga ca kuti mwalipangile ukubatishiwa, mufwile mwalitemwa nga ca kuti mwalibatishiwa. Mwasalilepo fye ukubatishiwa mwe bene. Icalengele ni co mwalitemwa Lesa. Tontonkanyeni pa fyo mwalunduluka ukufuma apo mwabatishiwilwa. Ku ca kumwenako, bushe mwalitemwa ukubelenga Baibolo no kuisambilisha ukucila ifyo mwakutemenwe kale? Bushe amapepo yenu yaliwaminako ukucila ifyo mwalepepa kale? (Amalu. 141:2) Bushe nomba mwalishiba bwino ifya kutendeka ukulanshanya na bantu ilyo mulebila imbila nsuma, ne fya kubomfya amavidio ne mpapulo tubomfya pa kusambilisha abantu? Nga mwalikwata ulupwa, bushe Yehova alimwafwa ukuba abalume, abakashi, nelyo abafyashi abasuma? Nga mwatontonkanya pa fyo mwabombesha pa kuti mulunduluke mufwile mulaba ne nsansa.

4. Finshi twalasambilila muli cino cipande?

⁴ Kuti twa-afwa aba bwananyina ukulasekelela pa fyo balunduluka mu fya kwa Lesa. Na kabili kuti twabafwa no kukanalailinganya ku bantu bambi. Muli cino cipande, twalasambilila pa fyo abafyashi bengafwa abana babo, ifyo abaupana bengafwa abena mwabo, e lyo ne fyo baeluda na bambi mu cilonganino bengafwa bamunyinabo na bankashi. Lyena twalalanshanya pa mashinte ya mafunde ya mu Baibolo yamo ayengatwafwa ukupanga ifya kucita ifyo twingakumanisha.

5. Ukulingana na Abena Efese 6:4, finshi abafyashi bashilingile ukucita?

⁵ Abafyashi bafwile ukwesha na maka ukukanalinganya umwana ku bana bambi nelyo ukulafwaya umwana acite ifyo ashingaba na maka ya kucita. Abafyashi nga balecita ifi kuti bafuupula umwana kabili kuti bamukalifya. (Belengeni Abena Efese 6:4.) Nkashi Sachiko * atile: “Bakafundisha wandi balefwaya ukuti ndecila bonse abo nalesambilila nabo mu kalasi. Na kabili bamayo balefwaya ndepasa sana ku sukulu pa kuti bakafundisha wandi na batata abashali ba Nte baletemwa Inte sha kwa Yehova. Na kuba balefwaya nga nalemba amashindano ndelya fye tonse, lelo nalefilwa ukulya tonse. Nangu ca kuti kale napwishishe isukulu, inshita shimo imona kwati Yehova tatemwa ifyo momba nangu mombeshe shani.”

6. Finshi abafyashi bengasambililako ku fyaba pa Amalumbo 131:1, 2?

 ⁶ Abafyashi kuti basambililako isambililo ilyacindama ku fyaba pa Amalumbo 131:1, 2. (Belengeni.) Imfumu Davidi yatile ‘tayakonkelele ifikulu’ nelyo ukucita ifyo ishali na kukumanisha. Filya Davidi ali uwaicefya kabili uwafuuka fyalengele ‘ateka umweo wakwe no ku-utalalika.’ Finshi abafyashi bengasambilila ku fyo Davidi alandile? Pa kuti abafyashi babe abaicefya, tabalingile ukulafwaya ukucita ifyo bashingaba na maka ya kucita, nelyo ukwenekela abana ukucita ifyo bashingakumanisha. Abafyashi kuti balenga umwana wabo alaumfwa ukuti alicindama nga baishiba umo acita bwino no mo ashicita bwino, pa kuti balemwafwa ukupanga ifya kucita ifyo engakumanisha. Nkashi Marina atile: “Bamayo tabaleninganya ku bana banandi nelyo ku bana bambi. Balensambilisha ukuti bonse fye twalikwata ifya bupe ifyalekanalekana, kabili twalicindama kuli Yehova. Ifi balensambilisha fyalilenga nilailinganya ku bantu bambi.”

7-8. Bushe abalume kuti balanga shani ukuti balicindika abena mwabo?

⁷ Umulume Umwina Kristu afwile ukulacindika umwina mwakwe. (1 Pet. 3:7) Ku ca kumwenako, umulume alalanga ukuti alicindika umwina mwakwe nga ca kuti alemumona ukuti alicindama kabili alemubikako na mano. Tenekela umwina mwakwe ukucita ifyo ashingakumanisha. Kabili talinganya umwina mwakwe ku banakashi bambi. Bushe umwanakashi kuti aumfwa shani nga ca kuti umulume wakwe alemulinganya ku banakashi bambi? Abalume ba bankashi Rosa te ba Nte, kabili ilingi balabalinganya ku banakashi bambi. Amashiwi yabipa ayo ba Rosa babeba yalenga baleumfwa ukuti tabacindama kabili tapali uwingabatemwa. Batile: “Lyonse ndakabila uwa kunjeba ukuti nalicindama kuli Yehova.” Lelo umulume Umwina Kristu ena alingile ukucindika umukashi wakwe. Alishiba ukuti nga alecindika umwina mwakwe icupo cabo cikaba icakosa, kabili bucibusa bwakwe na Yehova bukalakoselako. *

⁸ Umulume uwacindika umwina mwakwe alalanda ifisuma pa mwina mwakwe ku bantu bambi, kabili alamweba ukuti alimutemwa no kuti alicindama kuli ena. (Amapi. 31:28) Ifi fine e fyo na balume ba ba Katerina abo twalandilepo mu cipande cafumineko balecita pa kwafwa ba Katerina ukuleka ukumfwa ukuti tabacindama. Ilyo bali abaice banyina balebalengulula sana no kubalinganya ku bakashana bambi, ukubikako fye na bo baleangala nabo. Ici calengele ba Katerina batendeke ukuilinganya kuli bambi, kabili balitwalilile ukucita ifi na lintu basambilile icine. Lelo abena mwabo balibafwa ukuleka ukuilinganya kuli bambi no kuleka ukuimona ukuti tabacindama. Ba Katerina batile: “Abena mwandi balintemwa, balantasha pa fisuma ifyo ncita kabili balampepelako. Na kabili balanjibukishako pa mibele iisuma iyo Yehova akwata, no kungafwa ukuleka ukutontonkanya ukuti nshacindama.”

9-10. Bushe baeluda ba-afwile shani ba Hanuni ukuleka ukuilinganya ku bantu bambi?

⁹ Finshi baeluda bengacita pa kwafwa abailinganya ku bantu bambi? Natulande pa fyacitike kuli nkashi Hanuni. Ilyo ali umwaice tabalemutasha sana. Atile: “Nali uwa nsoni, kabili nalemona kwati abacaice bambi balincilile. Natendeke ukuilinganya ku bantu bambi ninshi ndi fye umwaice sana.” Nangu ni lintu basambilile icine, ba Hanuni tabalekele ukuilinganya ku bantu bambi. Ici calengele balemona kwati ifyo balecita mu cilonganino tafyacindeme. Lelo pali ino nshita ba Hanuni ni painiya, kabili  baliba ne nsansa. Cinshi calengele baleke ukumona ukuti tabacindama?

¹⁰ Ba Hanuni batile baeluda e babafwile. Baeluda baebele ba Hanuni ukuti balicindama sana mu cilonganino, kabili balibatashishe pa fisuma ifyo balebomba. Ba Hanuni batile: “Inshita shimo baeluda balempeelako umulimo wa kukoselesha bankashi abalekabila ukubakoselesha. Uyu mulimo balempeela yalelenga ndeumfwa ukuti nalicindama. Ndebukisha ifyo baeluda bantashishe ilyo nakoseleshe bankashi bacaice bamo. Lyena bambelengele 1 Abena Tesalonika 1:2, 3. Ilyo bambelengele ili ilembo nalyumfwile bwino! Ifyo aba baeluda balecita fyalilenga naishiba ukuti nalicindama mu cilonganino.”

11. Nga fintu Baibolo ilanda pa Amalumbo 34:18, kuti twa-afwa shani bamunyinefwe na bankashi ababa ne “mitima ya bulanda kabili . . . abasakamikwa imitima”?

¹¹ Belengeni Amalumbo 34:18. Yehova alibika sana amano “ku baba ne mitima ya bulanda; kabili . . . abasakamikwa imitima.” Te baeluda fye abafwile ukukoselesha aba aba bwananyina, lelo ifwe bonse kuti twabakoselesha. Inshila imo iyo twingabakoseleseshamo, kubalanga ukuti twalibabikako amano. Yehova afwaya tulecita ifingalenga baishiba ukuti alibatemwa nga nshi. (Kol. 3:12) Inshila na imbi iyo twingabakoseleseshamo, kuba abaicefya no kukanalaitakisha pa fyo tucita bwino. Tatufwaya ukucita ifingalenga abantu balabika fye amano kuli ifwe, pantu ici kuti calenga balatufimbila. Lelo tufwaya ukuti fyonse ifyo tulanda ne fyo tucita filekoselesha bamunyinefwe na bankashi.—1 Pet. 4:10, 11.

12. Cinshi abantu yaweyawe batemenwe Yesu? (Moneni icikope icili pa nkupo.)

¹² Ifyo Yesu alemona abasambi bakwe e fyo na ifwe tufwile ukulamona abantu. Yesu e muntu uwali uwacindamisha uwaliko pano isonde. Na lyo line ali ‘uwafuuka kabili uwaicefya.’ (Mat. 11:28-30) Taleyumfwa pa fyo ali uwacenjela na pa fintu ifingi ifyo aishibe. Talelanda ifyakosa pa kusambilisha kabili alelanda ifilangililo ifya-anguka ukumfwa kabili ifyalefika abantu pa mutima. (Luka 10:21) Yesu tali nge ntungulushi sha mapepo ishali ne cilumba. Ena alelenga abantu baleumfwa ukuti balicindama kuli Lesa. (Yoh. 6:37) Na kabili alincindike na bantu yaweyawe.

13. Bushe Yesu alangile shani ukuti ali ne cikuuku kabili alitemenwe abasambi bakwe?

¹³ Ifyo Yesu alecita ku basambi bakwe fyalelanga ukuti ali ne cikuuku kabili alibatemenwe. Alishibe ukuti ifyo bacenjelemo fyali ifyapusanapusana, kabili ne fintu mu bumi bwabo tafyali cimo cine. Kanshi tabali no kulabomba imilimo imo ine, nelyo ukubomba cimo cine mu mulimo wa kubila imbila nsuma. Lelo bonse alebatasha pa fyo bale-esha ukubomba apapelele amaka yabo. Mu cilangililo ca matalanti ico Yesu alandile, alilangile ifyo aletasha abasambi bakwe bonse pa fyo balebombesha. Muli cilya cilangililo, shikulu apeele imilimo ku musha wakwe umo na umo “ukulingana na maka yakwe.” Umo pa basha babili aba mano alipangile indalama ishingi ukucila umunankwe. Lelo ilyo shikulu wabo alebatasha, abebele amashiwi yamo yene aya kuti: “Eya, mwabombeni, we musha musuma kabili uwa cishinka!”—Mat. 25:14-23.

14. Kuti twapashanya shani Yesu?

¹⁴ Lyonse Yesu alalanga ukuti wa cikuuku kabili alitutemwa. Alishiba ukuti ifyo twacenjelamo fyalipusanapusana, alishiba no kuti ifintu mu bumi bwesu na fyo tafyaba cimo cine. Kabili alatasha nga tule-esha ukubomba apapela amaka yesu. Kanshi tulingile ukulapashanya Yesu. Tatufwile ukulalenga Abena Kristu banensu balaumfwa ukuti tabacindama, nelyo ukubalenga balaumfwa insoni pa mulandu wa kutila te kuti babombe nge fyo Abena Kristu banabo bambi babomba. Lelo tufwile ukulatasha bamunyinefwe na bankashi pa fyo besha na maka yabo yonse ukubombela Yehova.

15-16. Bushe ba Midori banonkelemo shani filya bapangile ifya kucita ifyo bengakumanisha?

¹⁵ Nga twapanga ifya kucita mu mulimo wa kwa Lesa tulaba ne nsansa. Lelo tufwile ukupanga ifyo twingakumanisha, te kukonkelesha ifyo bambi bapanga. Nga tulekonkelesha ifyo abantu bambi bapanga ukucita kuti twafuupuka. (Luka 14:28) Natulande pali nkashi Midori uubomba bupainiya.

¹⁶ Ilyo ba Midori bali abaice, balebaseebanya kabili balebalinganya ku baice babo na kubo balesambilila nabo ku sukulu. Ba Midori batile: “Naleumfwa fye kwati ndi wacabecabe.” Nomba ilyo ba Midori baleya balekula, balitendeke ukumfwa ukuti balicindama. Batile: “Ndabelenga Baibolo lyonse pantu ilangafwa ukuba ne nsansa, no kwishiba ukuti Yehova alintemwa.” Na kabili, ba Midori balipangile ifya kucita ifyo bali no kukumanisha, kabili balipepele kuli Yehova ukuti abafwe ukufishapo ifyo bapangile. Ici calilengele baba ne nsansa pa fyo balekumanisha ukubomba mu mulimo wa kwa Lesa.

17. Kuti twacita shani pa kuti ‘tuleke ukutonkanya ifya kale no kutendeka ukutontonkanya ifipya, kabili fisuma nshi fikafumamo?

¹⁷ Palapita inshita pa kuti tuleke ukulaimona ukuti tatwacindama. E mulandu wine Yehova atukoselesesha “ukuleka ukutontonkanya ifya kale, lelo ukulatontonkanya ifipya.” (Efes. 4:23, 24) Nomba pa kuti tuleke ukuimona ukuti tatwacindama, tufwile ukulapepa, ukulaisambilisha Icebo ca kwa Lesa, no kulatontonkanya sana pa fyo tulebelenga. Mufwile ukutwalilila ukucita ifi twalandapo, no kulomba Yehova ukutila amukoshe. Umupashi wa mushilo kuti wamwafwa ukuleka ukuilinganya ku bantu bambi. Yehova na o akamwafwa ukwishiba nga namutendeka ukuba no mufimbila  nelyo icilumba, kabili akamwafwa ukuleka ukuba ne yi imibele iyabipa.

18. Bushe amashiwi yaba pali 2 Imilandu 6:29, 30 kuti yatusansamusha shani?

¹⁸ Belengeni 2 Imilandu 6:29, 30. Yehova alishiba ifyo tumfwa. Alishiba no kuti tulalwishanya no mupashi wa ici calo, kabili alishiba no kuti tulesha na maka ukuleka ukucita ifyabipa ifyo tucita pa mulandu wa kukanapwililika. Yehova alatutemenwako nga amona ifyo twesha na maka ukulwisha ifi twalandapo.

19. Cilangililo nshi Yehova alandile pa kulanga ifyo atutemwa?

¹⁹ Pa kulangilila ifyo atutemwa, Yehova abomfeshe icilangililo ca fyo nyina atemwa umwana wakwe. (Esa. 49:15) Ku ca kumwenako, ba Rachel balembele ukuti: “Umwana wandi Stephanie afyelwe ninshi imyeshi ya kufyalilwapo tailakumana. Ilyo afyelwe ali akanono sana kabili alemoneka kwati te kuti akule. Lelo mu mweshi wa kubalilapo ilyo ali muli cimashini umo babika abana abafyalwa ukwabula ukukosa, badokota balinsuminishe ukulamulela cila bushiku. Pali ilya inshita, ine no mwana wandi twalitemwanene sana. Pali ino nshita ali ne myaka 6, kabili alamoneka umunono nga mwamulinganya ku banankwe abo alingene nabo. Lelo nalimutemwa sana. Pantu alilwishishe sana ukuti efwa, kabili alilenga naba ne nsansa icine cine!” Tulaba ne nsansa sana ukwishiba ukuti Yehova alatutemwa icine cine nga amona tuleibikilishako ukumubombela no mweo onse!

20. Cinshi cingalenga ababomfi ba kwa Yehova balesekelela?

²⁰ Apo muli babomfi ba kwa Yehova, mwalicindama mu lupwa lwakwe kabili takwaba uwaba nga imwe. Icalengele ukuti Yehova amukule te kutila mwalicila abantu bambi, lelo ni co alimwene ukuti mwali-icefya kabili mwalefwaya ukuti amusambilishe no kwalukako muli fimo. (Amalu. 25:9) Na kabili alatemwa nga amona mulemubombela apapela amaka yenu. Nga muleshipikisha kabili nga mwatwalilila kuba aba cishinka kuli Yehova, ninshi mulelanga ukuti mwaliba no ‘mutima uusuma nga nshi.’ (Luka 8:15) Kanshi twalilileni ukubombela Yehova apapela amaka yenu. Nga mulecita ifi, mukalasansamuka ‘pa mulimo wenu.’