1. Pwata Jiowa ese apépékich ngeni ekkewe ekkóch?

JIOWA ese mochen án meinisin, me mettóch meinisin repwe chék taitap. A pwá ena lón férian kewe mi amwarar kapachelong aramas. Ese wor emén mi unusen lélé ngonuk. Iwe Jiowa ese fókkun ataitapok ngeni ekkewe ekkóch. A etittina lelukom, are en met sókkun aramas. (1 Sam. 16:7) A silei met ka tufichin féri, met ka lipwákingaw lón, me napanapen óm mámmááritá. Ese kéúkúngaw ngonuk wóón met ka tufichin féri. A lamot ach sipwe eáni án Jiowa ekiek usun pwisinkich. Iwe sipwe “eáni ekiekéch,” weween sipwe eáni ekiek mi itepék me rúúepek usun pwisinkich.​—Rom 12:3, NW.

2. Pwata ese éch ach sipwe apépééi pwisinkich ngeni ekkewe ekkóch?

² Sia tongeni káé seni án ekkewe ekkóch leenien áppirú mi múrinné. Áwewe chék, eli sia silei emén Chón Kraist mwán are fefin mi fókkun lipwákéch lón ewe angangen afalafal. (Ipru 13:7) Iwe sia tongeni káé seniir ren ifa usun sipwe lipwákéchúló lón ach angangen afalafal. (Fil. 3:17) Nge a sókkofesen ach áppirú án emén leenien áppirú mi múrinné, me ach apépékich ngeni. Ach apépékich ngeni emén a tongeni efisi ach lólówó, lichippúng, are pwal mwo nge meefi aúcheangawach. Usun met sia fen káé lón ewe lesen mwen ei pwe ach okkuf ngeni ekkóch lón ewe mwichefel, epwe pwal atai ach ririéch ngeni Jiowa. Ina popun fán tong, Jiowa a éúréúrakich: “Eman me eman epwe püsin apwüngü an föför. Are a mürina, mürin a tongeni pwapwa ren met a föri, nge esap awewei met i a föri ngeni met eman a föri.”​—Kal. 6:4.

3. Met ka feffeitá lón mi efisi óm pwapwa?

³ Jiowa a mochen óm kopwe pwapwa lón meinisin met ekkewe ka feffeitá wóór lón óm fel ngeni. Áwewe chék, ika ka fen  papatais, iwe itá kopwe pwapwa pún ka fen tikeri met ena ka achocho ngeni! Ka pwisin féri ena kefil. Ka féri pokiten óm tongei Kot. Ekieki ekkewe mettóch ka fen feffeitá wóór seni ena atun. Áwewe chék, a fen lapóló óm mochen ákkálleani ewe Paipel me kákkáé? A fen múrinnéló óm kewe iótek? (Kölf. 141:2) Ka fen lipwákéchúló lón óm angangen afalafal, me lón óm néúnéú néúch kewe minen álillis? Ika en mi famili, Jiowa a fen álisuk le wiliti emén mwán pwúpwúlú, fin pwúpwúlú, are sam me in mi múrinné? Ka tongeni meefi pwapwa me unusen menemenéch ren feffeitáóm lón ekkena mettóch.

4. Met sipwe pwóróus wóón lón ei lesen?

⁴ Sia tongeni álisi ekkewe ekkóch le pwapwa lón feffeitáár lón ar fel ngeni Jiowa. Sia pwal tongeni álisiir ar resap apépééi pwisin iir ngeni ekkewe ekkóch. Lón ei lesen, sipwe ppii ifa usun ekkewe sam me in ra tongeni álisi néúr kewe, ifa usun ekkewe pean pwúpwúlú ra tongeni álillisfengen, me ifa usun ekkewe mwán mi ásimaw me ekkewe ekkóch ra tongeni álisi chiener kewe chón lúkú. Sáingolóón, sipwe ppii ekkóch án Paipel kewe kapasen emmwen epwe tongeni álisikich le isetiw ekkewe mettóch sia tongeni achocho le tikeriir.

5. Me ren Efisos 6:4, met a lamot án ekkewe sam me in resap féri?

⁵ A lamot án ekkewe sam me in repwe túmúnú pwe resap apépééi néúr we ngeni pwal emén, are ekieki pwe néúr we epwe féri met ese tufichin féri. Ika ekkewe sam me in ra féri ena, iwe ra tongeni elichippúngú néúr we. (Álleani Efisos 6:4.) Iei alon emén fefin Chón Kraist itan Sachiko: * “Nei kewe sense ra mochen ai upwe angéch lap seni chienei kewe chón sukul. Pwal och, inei we a mochen ai upwe angéch lón sukul pwe epwe eú minen pwáraatá ngeni nei we sense me semei we esap emén Chón Pwáraatá Jiowa. Ren enletin, inei we a mochen ai upwe chék ikkipúkú lón ai kewe test, nge esap tongeni fis. Inaamwo ika ua fen áwesi sukul mwirin fitu ier, nge fán ekkóch ua chúen ekieki ika Jiowa a pwapwa rei, inaamwo ika ua angang ngeni úkúkún ai tufich.”

6. Met ekkewe sam me in ra tongeni káé seni Kölfel 131:1, 2?

⁶ Iei eú lesen mi aúchea ngeni ekkewe sam me in mi mak lón Kölfel 131:1, 2. (Álleani.)  King Tafit a erá pwe esap ‘aosukosuka ren mettoch mi kon tekia’ are ren ekkewe mettóch ese ki ngeni. An tipetekison me silei úkúkún tufichin a ‘amosonosona o akinamwei.’ Met sam me in ra tongeni káé seni alon Tafit kana? Ren án ekkewe sam me in repwe tipetekison, a lamot ar resap ekiekin féri met ese tufich ngeniir, me resap pwal kéúkúngaw ngeni néúr kewe. Ra tongeni álisi néúr kewe le meefi pwe ra aúchea ren ar mirititi met ra tongeni angangéch lón, me met rese tongeni angangéch le féri, iwe mwirin repwe isetiw ekkewe mettóch ra tongeni achocho le tikeri. Iei met emén fefin itan Marina a chemeni: “Inei we ese kan apépé ei ngeni mongeei kewe úlúmén are pwal ekkóch semirit. A áiti ngeniei pwe meinisin, a wor en me tufichin, me emén me emén kich sia aúchea me ren Jiowa. Ua kilisou ngeni pwe use kan apépé ei ngeni ekkewe ekkóch.”

7-8. Ifa usun emén mwán pwúpwúlú epwe pwári pwe a menniniiti pwúlúwan we?

⁷ A lamot án emén mwán pwúpwúlú Chón Kraist epwe menniniiti pwúlúwan we. (1 Pet. 3:7) Ewe napanap mennin, a wewe ngeni án emén fókkun áfánni me súféliti ekkewe ekkóch. Áwewe chék, emén mwán pwúpwúlú epwe menniniiti pwúlúwan we ren an aúcheani. Esap kéúkúngaw ngeni wóón met ese tufichin féri. Me esap fókkun apépééi ngeni pwal ekkóch fefin. Epwe met meefien ewe fefin ika pwúlúwan we a féri ena? Pwúlúwen Rosa we esap emén Chón Pwáraatá Jiowa, a kan apépééi Rosa ngeni pwal ekkóch fefin. An kewe kapas mi ámmetek a áletipechowu Rosa me a pwal ámmeef ngeni pwe ese wor aúchean. Iei alon Rosa: “A kan lamot ngeniei kapasen áchem pwe Jiowa a aúcheaniei.” Nge, emén mwán pwúpwúlú Chón Kraist epwe menniniiti pwúlúwan we. A silei pwe an féri ena, a tongeni apéchékkúla an riri ngeni pwúlúwan we me Jiowa. *

⁸ Emén mwán pwúpwúlú mi menniniiti pwúlúwan, a kan mwareiti, ákkáchema ngeni pwe a tongei, me apúnga. (SalF. 31:28) Katerina, ewe sia fen fósun lón ewe lesen me mwan, pwúlúwan we a féri ena ren an álisi le okkufu an meefi pwe ese wor aúchean. Lekúkkúnún Katerina, inan we a kan soun esiita me apépé ngeni pwal ekkóch nengngin, kapachelong chienan kewe. Iwe, Katerina a poputá le apépééi pwisin i ngeni ekkewe ekkóch, me a sópweló le féri ena pwal mwo nge mwirin an a wiliti emén Chón Pwáraatá Jiowa! Iwe nge, pwúlúwan we Chón Kraist a álisi le úkútiw le féri ena, me eáni ekiek mi pwúng usun pwisin i. A erá: “A tongeei, apúngaei ren ekkewe mettóch mi múrinné ua féri, me iótekiei. A pwal áchema ngeniei napanapen Jiowa kewe mi múrinné me álisiei le áwena ai kewe ekiek rese pwúng.”

9-10. Ifa usun ekkewe mwán mi ásimaw mi álilliséch ra álisi emén fefin Chón Kraist le okkufu an apépééi pwisin i ngeni ekkewe ekkóch?

⁹ Ifa usun ekkewe mwán mi ásimaw ra tongeni álisi chókkewe iir mi kan apépééi pwisin iir ngeni ekkewe ekkóch? Iei pwóróusen emén Chón Kraist fefin itan Hanuni, ese kan wor ié a kan akkapúnga me lekúkkúnún. Iei met a chemeni: “Ua kan nisássáw me meefi pwe ekkewe ekkóch semirit ra múrinné lap seniei. Seni chék me lekúkkúni, ua kan apépé ei ngeni ekkewe ekkóch.” Pwal mwo nge mwirin án Hanuni wiliti emén Chón Kraist, a chúen apépééi  i ngeni ekkewe ekkóch. Iwe a meefi pwe a aúcheangaw lón ewe mwichefel. Nge iei, a emén pioneer me a fókkun pwapwa. Met a álisi le siwili an ekiek?

¹⁰ Hanuni a erá pwe ekkewe mwán mi ásimaw mi kirekiréch ra álisi. Ra ereni pwe i emén chón ewe mwichefel mi aúchea, me ra apúnga ren an leenien áppirú usun tuppwél. Iei met a makkeei: “Fán ekkóch, ekkewe mwán mi ásimaw ra kan ewisa ngeniei ai upwe apéchékkúla ekkóch Chón Kraist fefin mi lamot ngeniir álillis. Ekkena wis ra ámmeef ngeniei pwe a wor lamotei. Ua chemeni atun ekkewe mwán mi ásimaw mi kirekiréch ra kilisou ngeniei ren ai apéchékkúla ekkóch fépwúl mi kúkkún seniei. Mwirin ra álleani ngeniei 1 Tesalonika 1:2, 3. A wesewesen achchúngú letipei! Pokiten álillisin ekkena mwán mi ásimaw mi kirekiréch, iei ua silei pwe a wor lamotei ngeni ewe mwichefel.”

11. Ifa usun sia tongeni álisi chókkewe “mi luketatakis o tipetekison” Aisea 57:15 a fós usur?

¹¹ Álleani Aisea 57:15. Jiowa a unusen tongei chókkewe “mi luketatakis o tipetekison.” Kich meinisin, nge esap chék ekkewe mwán mi ásimaw, sia tongeni álillis le apéchékkúla pwiich kewe mi aúchea. Eú alen ach féri ena, ina ren ach pwári ngeniir pwe sia enletin chúngúúr. Jiowa a mochen ach sipwe ámmeef ngeniir úkúkún an tongeer. (SalF. 19:17) Sia pwal tongeni álisi pwiich kana ren ach tipetekison me sisap eingeing wóón tufichich. Sise mochen féri ena pwe a tongeni efisi ar repwe lólówóitikich. Nge sipwe fen áeá ach kana tufich me sile le apéchékkúlafengenikich.​—1 Pet. 4:10, 11.

12. Pwata ekkewe aramas mi tekisosson ra sani le nóm ren Jesus? (Ppii ewe sasing wóón péén.)

¹² Sia tongeni káé epwe ifa usun féfférúch ngeni aramas ren ach etittina féfférún Jesus ngeni chókkewe mi tapweló mwirin. I ewe mi lapalap seni meinisin mi manaw wóón fénúfan, nge a “lukpwetete o tipetekison.” (Mat. 11:28-30) Ese eingeing wóón úkúkún tipacheman me silean. Atun a afalafala aramas, a néúnéú ekkewe kapas mi mecheres me a áeá ekkewe kapas áwewe mi mecheres me achchúngú letipen chókkewe mi tekisosson. (Luk. 10:21) Jesus ese usun ekkewe néúwisin lamalam mi sikesik, ese fókkun ámmeef ngeni aramas pwe ese wor aúchear me ren Kot. (Joh. 6:37) Nge a fen ésúfélú ekkewe aramas iir mi tekisosson.

13. Ifa usun án Jesus kirekiréch me tong a pwá lón féfférún ngeni néún kewe chón káé?

¹³ Án Jesus kirekiréch me tong, a pwá lón féfférún ngeni néún kewe chón káé. A silei pwe a sókkofesen en me tufichin me nónnómun. Ina popun, ese tongeni taitap met ra tongeni féri are úkúkún ewe angang ra tongeni féri lón ewe angangen afalafal. Nge, Jesus a aúcheani án emén me emén achocho úkúkún an tufich. Jesus a pwári pwe a eáni ena sókkun memmeef lón ewe kapas áwewe usun ekkewe úlúmén chón angang. Lón ena kapas áwewe, ewe masta a ewisa ngeni emén me emén néún kewe chón angang eú angang wóón “ükükün mine a tufich ngeni.” Emén me lein ekkewe rúúemén chón angang mi tinikken a angéch le amanawa ewe moni lap seni ewe emén. Nge ewe masta a apúnger me rúúemén ren alon ei: “Om angang a fokun mürina. En eman chon angang mi mürina o allükülük.”​—Mat. 25:14-23.

14. Ifa usun sipwe tongeni áppirú napanapen féfférún Jesus ngeni ekkewe ekkóch?

¹⁴ Jesus a kirekiréch me tong lón féfférún ngenikich. A silei pwe a sókkofesen tufichich me nónnómuch, me a pwapwa atun sia féri ach angang ren úkúkún ach tufich. A lamot ach sipwe áppirú Jesus. Sise fókkun mochen ámmeef ngeni emén chienach Chón Kraist pwe ese wor aúchean are ásáwa  pokiten ese tongeni féri úkúkún met ekkewe ekkóch ra féri. Nge sipwe fen kútta alen ach sipwe apúnga pwiich kewe ren ar angang ngeni Jiowa úkúkún ar tufich.

15-16. Ifa usun emén fefin Chón Kraist a kúna álillisin an isetiw met a tufichin achocho ngeni?

¹⁵ Ika a wor met sia mochen achocho ngeni lón án Jiowa angang, epwe efisi aúchean manawach. Iwe nge, a lamot pwe met ekkewe sia mochen achocho le tikeriir, repwe ki ngenikich. Ese pwal lamot an epwe taitap met ekkewe sia achocho ngeniir, ngeni met ekkewe ekkóch ra achocho ngeni. Ika sia féri ena, eli sipwe lichippúng me letipengaw. (Luk. 14:28) Sipwe ppii pwóróusen emén pioneer fefin itan Midori.

¹⁶ Seni chék me lekúkkúnún Midori, seman we esap emén Chón Pwáraatá Jiowa, a kan ásáwa ren an apépé ngeni mongean kewe me pwiin, me chienan kewe chón sukul. Iei alon Midori: “Ua meefi pwe ese wor aúcheai.” Iwe nge, atun Midori a mámmááritá, a poputá le meefi pwe mi wor aúchean. A erá: “Ua ákkálleani ewe Paipel iteiten rán pwe upwe meefi kinamween letipei me upwe meefi pwe Jiowa a tongeei.” Pwal och, a isetiw ekkewe mettóch epwe achocho ngeniir, nge epwe ki ngeni, me a tingorei Jiowa an epwe álisi le tikeri ekkena mettóch. Iwe mwirilóón, Midori a tongeni pwapwa lón an feffeitá lón an angang ngeni Jiowa.

17. Ifa usun sia tongeni ‘sópweló le akkaséfésefáli letipach me ekiekich,’ me met mwirilóón?

¹⁷ Ach siwili ach ekiek ese pwúng usun pwisinkich, esap mwittir fis. Ina popun, Jiowa a éúréúrakich: “Oupwe sópweló le akkaséfésefáli letipemi me ekiekimi.” (Ef. 4:23, 24, NW) Ren ach sipwe féri ena, a lamot ach sipwe iótek, káé án Kot we Kapas, me ekilon. Apwénúetá  lón pwisin manawom ekkena mettóch, me kútta án Jiowa álillis. An we ngún mi fel epwe álisuk le okkufu óm mochen apépééi pwisin en ngeni ekkewe ekkóch. Jiowa epwe pwal álisuk le esilla me mwittir urusawu lólówó are lamalamtekia ika ra poputá le mááritá lón letipom.

18. Ifa usun minne a mak lón 2 Kronika 6:29, 30, a tongeni oururukich?

¹⁸ Álleani 2 Kronika 6:29, 30. Jiowa a silei masouen letipach. A pwal silei pwe sia fiffiu ngeni ekkewe etipetip mi ngaw án ei fénúfan me pwisin ach kewe apwangapwangen tipis. Lupwen Jiowa a kúna úkúkún ach achocho le fiffiu ngeni ekkena mettóch, an tongekich a fen lallapóló.

19. Ifa usun Jiowa a áweweei an memmeef usuch?

¹⁹ Ren ach sipwe weweiti úkúkún meefien Jiowa usuch, a eáni eú áwewe usun ewe riri lefilen emén inelap me néún we ménúkol. (Ais. 49:15) Iei pwóróusen emén inelap itan Rachel. A makkeei: “Nei we nengngin itan Stephanie a uputiw nge esaamwo tori maraman. Atun ua kerán kúna a mmen kúkkún me apwangapwang. Nge chón ewe pioing ra mut ngeniei ai upwe kan ekii iteiten rán lón ewe áeúin maramen an uputiw atun a nóm lón eú leenien túmún. Lón ekkena atun, ai riri ngeni nei na a péchékkúleló. Iei a wonu ierin me a mmen kúkkún seni táppin kewe. Nge ua fókkun tongei pwe a chómmóng met a likiitú faar pwe epwe tongeni manaw me a atoto watteen pwapwa lón manawei!” A ifan me ekinamween ach silei pwe ina úkúkún alóllóólun án Jiowa tongekich atun a kúna ach achocho úkúkún ach tufich le angang ngeni!

20. Pwata a wor popun án néún Jiowa kewe chón angang repwe pwapwa?

²⁰ Pokiten en emén néún Jiowa chón angang, iwe en emén chón an famili mi aúchea, me ese wor emén a léllé ngonuk. Jiowa a paanukoto ngeni pwisin i esap pokiten ka múrinné seni ekkewe ekkóch. Nge a kúna masouen letipom pwe en emén mi tipetekison, tipemecheres le káé seni, me ekkesiwil. (Kölf. 25:9) Kopwe lúkúlúk pwe a aúcheani atun ka angang ngeni úkúkún óm tufich. Óm likiitú me tuppwél, ina esissillen pwe ka eáni “eu leluk mi mürina o aleasochis.” (Luk. 8:15) Ina popun, sópweló chék le angang ngeni Jiowa úkúkún óm tufich. Iwe epwe wor popun óm kopwe pwapwa ‘ren met ka föri.’