1. E aera ngkai e aki kabotauira ma tabeman Iehova?

E TANGIRIA Iehova bwa a na kakaokoro bwaai ao aomata nako. Ti kona n nora aei bwa e karikii aroka aika kakaokoro nako, maan, ao aomata naba. Ti kakaokoro naba ngaira n tatabemanira nako. Ngaia are e bon aki kabotauko Iehova ma tabeman. E nenera nanom ao e ataa raoi aroarom. (1Tam. 16:7) E atai naba baika ko korakora iai, mamaaram, ao aroni kaikawaam. Ao e aki tuangko bwa ko na karaoa te bwai ae riaon am konaa. Ti riai n iangoira n aron are e iangoira iai Iehova. N te aro anne, ti a kona ni bwaina “te iangoraoi” n aki kamoamoaira i bon iroura, ke n iangoira bwa akea bongara.​—IRom 12:3.

2. E aera ngkai e aki raoiroi bwa ti na kabotauira ma tabeman?

² Ti boni kona ni kakabwaiaaki man tataraan aia katoto ae raoiroi taari aika kakaonimaki aika uaana aia mwakuri ni minita. (Ebera 13:7) N te aro anne, ti kona n nori itera ake ti kona ni kanakoraoi riki n ara mwakuri ni minita. (IBir. 3:17) Ma iai te kaokoro i marenan te kakairi n ana katoto temanna, ao kabotauan arom ma ngaia. Ngkana ko kabotauko ma temanna ko kona n namakina te bakantang, te bwarannano, ao iangoan ae akea bongam. N aron ae ti a tia n noria n te kaongora are mai mwaina, ngkana ti kaiangatoa ma tabeman n te ekaretia e kona n uruaki ara iraorao ma Iehova. Ngaia are e tatangira Iehova ao e kaungaira ni kangai: “Ke e tuoa oin ana mwakuri temanna ma temanna, ao e na karekea iai bukini kimwareireina i bon irouna, ma tiaki n te kabotaua ma temanna.”​—IKar. 6:4.

3. Baikara itera aika ko a tia n rikirake iai aika karekea kimwareireim?

³ E tangiria Iehova bwa ko na kimwareirei i bon iroum n rikirakem n te onimaki. N te katoto, ngkana ko a tia ni bwabetitoaki, ko bon riai ni kimwareirei ngkai ko roko n tiam anne! Boni  ngkoe ae ko karaoa am motinnano anne, ao ko karaoia ibukin tangiran te Atua iroum. Iangoi baika ko a tia ni karaoi imwin te tai anne. N te katoto, e a nano riki am wareware n te Baibara i bon iroum ao am ukeuke n reirei? E a nako riki mai nanom am tataro? (TaiAre. 141:2) Ko a rabakau riki ni moana te maroro n tain te uarongorongo ao ni mwaatai riki ni kamanenaani bwaai ni mwakuri ibukin te mwakuri ni minita? Ao ngkana iai am utu, e a tia ni buokiko Iehova bwa ko na riki bwa te buu ke te karo ae e a tamaroa riki aroarona? Ko boni kona n namakina te kukurei ao te raunnano n rikirakem n itera akanne.

4. Tera ae ti na rinanona n te kaongora aei?

⁴ Ti kona ni buokiia tabemwaang bwa a na kimwareirei ibukin rikirakeia n te onimaki. Ti kona naba ni buokiia bwa a na aki kabotauia ma tabeman. N te kaongora aei, ti na nora aroia kaaro ni kona ni buokiia natiia, aroia taanga ni mare ni kona ibuobuoki i marenaia, ao aroia unimwaane n te ekaretia ma tabeman riki ni kona ni buokiia taari. Ni kabaneana, ti na nori booto n reirei tabeua man te Baibara aika kona ni buokira ni katei tiara aika ti kona n roko iai ni kaineti ma ara konabwai.

5. Ni kaineti ma I-Ebeto 6:​4, tera ae a aki riai ni karaoia kaaro?

⁵ A riai n taratara raoi kaaro bwa a na aki kabotaua natiia temanna ma are temanna riki, ao a na aki tuangnga te bwai ae riaon ana konaa. Karaoan anne e kona ni kabwaraa nanon natiia. (Wareka I-Ebeto 6:4.) E taku te tari te aine ae Sachiko: * “A kantaningaai au tia reirei bwa e na rianako riki au kekeiaki nakoia raou n reirei. E tangiria naba tinau bwa e na raoiroi au bwi n te reirei bwa e aonga n anaaki nanon au tia reirei, ao tamau ae tiaki kaain te onimaki. Ni koauana, e tangiria bwa a na bane n eti au bwai n te ukeuke, ae irou e a boni kangaanga. E ngae ngke I a maan ni kitana te reirei, ma n tabetai I iangoia bwa e kukurei Iehova n au kabanea n tamaroa are I anganna ke e aki.”

6. Tera reireiaia kaaro man Taian Areru 131:​1, 2?

⁶ Iai te reirei ae kakawaki ibukia kaaro n Taian Areru 131:​1, 2. (Warekia.) E taekinna te Uea ae Tawita bwa e aki kani “karekei baika rangi ni kakannato,” ke baika rangi n riaon ana  konabwai. Ibukina bwa e nanorinano, e bon ‘rau nanona ao ni kabebeteaki.’ Tera reireiaia kaaro man ana taeka Tawita aikai? A kona ni kaota te nanorinano kaaro man aroia n aki kantaningaa ae bati boni mairouia ao mairouia naba natiia. A kona kaaro ni karaui nanoia natiia n aroia n atai baika a kona ni karaoi ao aika a aki, ao ni katei tiaia aika kona n roko iai. E taku te tari te aine ae Marina: “E aki kakabotauai tinau ma mwaaneu ao tariu aika uoman, ke ma ataei riki tabeman. E reireinai bwa a kakaokoro aia konabwai aomata nako, ao ti kakawaki n tatabemanira nako iroun Iehova. Ibukin aron tinau anne, e burenibwai irou bwa N na kabotauai ma tabeman.”

7-8. E na kangaa te buu te mwaane ni kaota karineani buuna?

⁷ E riai te buu te mwaane ae te Kristian ni kaota karineani buuna. (1Bet. 3:7) E irekereke te karinerine ma mwannanoaia ao tabeakinaia tabemwaang. N te katoto, e karinea buuna te buu te mwaane man arona n aki kamangoria. E aki tuangnga bwa e na karaoa te bwai ae riaon ana konaa, ao e aki naba kabotaua ma aine tabeman. Tera ae kona n riki ngkana e karaoa anne? Bon tiaki kaain te onimaki buun te tari te aine ae Rosa ao e aki toki ni kabotaua ma aine tabeman. Ana taeka aika aki raraoi teuaei e a karekea iroun Rosa namakinan ae akea bongana. E taku neiei: “I kainnanoa ae N na kauringaki n taai nako bwa I kakawaki iroun Iehova.” Ni kaitaraan anne, e karinea buuna te buu te mwaane ae te Kristian. E ataia ae karaoan anne e kona ni kanakoraoa reitakina ma buuna ao Iehova naba. *

⁸ Te mwaane ae tangira buuna, e kamoamoaa neiei i mataia aomata, ao e kaotia nakoina bwa e tangiria ao e rangi ni kakawaki irouna. (TaeRab. 31:28) Anne aroni buuni Katerina are taekinaki n te kaongora are mai mwaina, ni buoka neiei n tokanikai i aon namakinan ae akea bongana. Ngke e uarereke neiei, e aki toki tinana n tiribureia ao ni kakabotaua ma ataeinnaine ake tabeman n ikotaki ma raoraona. Ibukin anne, e a moanna Katerina ni kakabotaua ma tabeman ao e kakaraoa naba anne imwin rikina bwa kaain te onimaki! Ma e buokaki irouni buuna ae te Kristian bwa e na katoka arona anne ao ni karikirakea te iango ae riai i bon ibukina. E taku neiei: “E tangirai buu, e kamoamoaai ibukini baika raraoi ake I karaoi, ao e tataro ibukiu. E kakauringai naba aroaron Iehova aika tamaroa ao e buokai ni kaetii au iango aika aki raraoi.”

9-10. A kangaa unimwaane n te ekaretia aika mwamwannano ni buoka te tari te aine temanna bwa e na aki kabotaua ma tabeman?

⁹ A na kangaa unimwaane n te ekaretia ni buokiia naake a kani kakabotauia ma tabeman? Iangoa rongorongon te tari te aine Hanuni ae burenibwai kamoamoaana ngke e uarereke. E taku: “I mamaamaa ao I iangoiia ataei ake tabeman bwa a rianako riki nakoiu. I a kamani kakabotauai ma tabeman mangke I uarereke.” E teimatoa ni kakaraoa anne neiei e ngae naba ngke e a tia ni kaaina te onimaki. Ibukin anne, e a namakinna bwa akea bongana n te ekaretia. Ma e a beku ngkai neiei bwa te bwaiania ae kukukurei. Tera ae buokia ni bita ana iango?

¹⁰ E taekinna Hanuni bwa e rangi ni buokaki irouia unimwaane n te ekaretia aika mwamwannano. A kaotia nakoina bwa iai manenana n te ekaretia ao a kamoamoaa ibukin ana katoto ae raoiroi. E korea aei neiei: “A butiiai n tabetai unimwaane bwa N na kaungaia taari aine  tabeman aika kainnanoa te ibuobuoki. I namakina ae iai bongau ni mwiokoau aikai. I uringa aroia unimwaane aika tatangira ngke a kaitauai ibukin au kaungaunga nakoia taari aine tabeman aika ataei riki. Imwina, a wareka nakoiu 1 I-Tetaronike 1:​2, 3. E rotaki nanou n anne! I rangi ni kakaitau nakoia taani kawakintiibu aika raraoi aikai, bwa I a ataia ngkai ae iai bongau n ana botaki Iehova.”

11. Ni kaineti ma Itaia 57:​15, ti na kangaa ni buokiia te koraki aika “karawawataaki nanoia ma n nanorinano”?

¹¹ Wareka Itaia 57:15. E tabeakinia raoi Iehova te koraki aika “karawawataaki nanoia ma n nanorinano.” Ti boni kona ngaira ni kabane ni kaungaia taari, ao tiaki tii tabeia unimwaane n te ekaretia. Te anga teuana ae ti kona iai ni kaungaia, boni mani kaotan raoi tabeakinaia. E tangiria Iehova bwa ti na kaotia nakoia ae a rangi n tangiraki iroun Iehova ngkai ana tiibu ngaiia. (TaeRab. 19:17) Ti kona naba ni buokiia taari man arora ni bwaina te nanorinano ao n aki kamoamoa n ara konabwai. Ti aki kani kamoamoaira i bon iroura bwa e kona ni kauekea te bakantang irouia tabemwaang. Ma ti kamanenai ara konabwai ao ara atatai ibukini kaungaakira i marenara.​—1Bet. 4:​10, 11.

12. E aera ngkai a taatangira Iesu aomata aika mangori? (Nora te taamnei ni moan te maekatin.)

¹² Ti kona ni karekea reireiara ibukin arora nakoia tabemwaang man iaiangoan aron Iesu nakoia taan rimwina. Boni ngaia te kabanea ni kakannato i buakoia aomata. Ma e “nimamannei ao [e] nanorinano.” (Mat. 11:​28-30) E aki kamoamoa ibukin rianakoni wanawanana ma ana atatai. E kamanenai taeka aika kai ota ao kaikonaki aika bebete n ana angareirei, aika ringaki iai nanoia aika mangori. (Ruka 10:21) E kaokoro Iesu ma mataniwi n Aaro aika kainikatonga, bwa e karekea irouia aomata namakinan ae a kakawaki iroun te Atua. (Ioa. 6:37) E boni karineia aomata aika mangori.

13. E kangaa ni kaotaki ana akoi ao ana tangira Iesu n aroarona nakoia taan rimwina?

¹³ E oti raoi ana akoi ao ana tangira Iesu n aroarona nakoia taan rimwina. E ataia ae a kakaokoro nako aia konabwai ao baike a kaaitarai. Ngaia are a aki kona ni karaoi baika titeboo, ao e kakaokoro naba mwaitin are a kona ni karaoia n te mwakuri ni minita. Ma e kakawaki irouna aia kakorakora n tatabemania nako. E kaotaki ana namakin Iesu anne n ana kaikonaki ae taekan te tarena. N te kaikonaki anne ao te toka e angania ana toro aia mwakuri “n ai aron nako aia konabwai.” Temanna i buakoia naake uoman aika taningamarau, e karekea ae bati riki nakon are temanna. Ma e kamoamoaia ni kauoman aia toka n taeka aika titeboo aikai: “E tamaroa am mwakuri, te toro ngkoe ae ko raoiroi ma ni kakaonimaki!”​—Mat. 25:​14-23.

14. Ti na kangaa ni kakairi iroun Iesu n aroarona nakoia tabemwaang?

¹⁴ E akoira naba Iesu ao n tangirira. E ataia ae a kakaokoro nako ara konabwai ma baika ti kaaitarai, ao e kukurei ngkana ti karaoa ara kabanea ni konaa. Ti riai naba ni kakairi n aron Iesu anne. Ti na bon aki kani karekea irouia tarira n te onimaki namakinan ae akea bongaia, ke a na maamaa ngkai a aki kona ni karaoa ae bati n aroia ake tabeman. Ma ti ukeri taai ake ti kona iai ni kamoamoaia ibukini karaoan aia kabanea ni konaa n aia beku ibukin Iehova.

15-16. E kangaa ni kakabwaiaaki te tari te aine temanna mani katean tiana ake e kona n roko iai?

¹⁵ Ngkana iai tiara n te onimaki, e na boni manena maiura ao n rau nanora iai. Ma te  bwai ae kakawaki boni katean tiara n aron ae boraoi ma ara konabwai ao baika ti kaaitarai ni maiura, ao tiaki n te kabotauira ma tabeman. Ti aki kani karekea ae a na bwara nanora. (Ruka 14:28) Iangoa ana katoto te tari te aine ae te bwaiania ae Midori.

¹⁶ E aki toki tamani Midori ae tiaki kaain te onimaki ni kamaamaea neiei ngke e uarereke ni kakabotaua ma tarina ao mwaanena ao raona n reirei. E taku Midori: “I namakinna ae ai akea bongau.” Ma ngke e a ikawairake neiei, e a moanna n namakinna ae bon iai ana konabwai. E taku: “I wawareka te Baibara ni katoabong bwa I aonga ni karekea raun nanou, ao I a kona n namakinna ae e bon tangirai Iehova.” E katei naba tiana ake e kona n roko iai, ao e tataroakini baike e kainnanoa buokana iai bwa e aonga n roko tiana aikai. N tokina, e a karekea oini kimwareireina Midori ibukin rikirakena n te onimaki.

17. Ti na kangaa n ‘teimatoa ni kabooui nanora ae ngaia ae kaira ara iango,’ ao tera mwina?

¹⁷ E kona ni kangaanga kanakoan namakin ao iango aika aki raraoi n te tai ae waekoa. Ngaia are e kaungaira Iehova ni kangai: “Kam riai n teimatoa ni kabooui nanomi ae ngaia ae kaira ami iango.” (IEbe. 4:​23, 24) Ibukini karaoan anne, ti riai n tataro, n ukeuke n reirei n Ana Taeka te Atua, ao ni kananoa ara iango iai. Teimatoa ni katabetabeko ni baikai ao butiia Iehova bwa e na kakorakorako. Ko na buokaki n taamneina ae raoiroi n tokanikai i aon arom ni kakabotauko ma tabeman. E na buokiko naba Iehova n ataia ngkana iai iroum namakinan te bakantang ke te kamoamoa, ao e na buokiko bwa ko na waekoa ni kanakoi mai nanom.

18. Ti na kangaa ni kabebeteaki man 2 Rongorongo 6:​29, 30?

 ¹⁸ Wareka 2 Rongorongo 6:​29, 30. E atai nanora Iehova. E atai naba ara kabokorakora ma nanon aon te aba ao aki kororaoira. Ngkai e nora Iehova ara kakorakora ni buakani baikai, e a rikirake riki tangirara irouna.

19. E kangaa Iehova ni kabwarabwaraa ana namakin ibukira?

¹⁹ Ibukini kabwarabwaraan ana namakin Iehova ibukira, e kamanena te reitaki i marenan te tina ma natina ae uarereke. (Ita. 49:15) Iangoa ana katoto te tina ae Rachel. E korea aei: “E aki koro unan natiu te aine ae Stephanie. Ngke I moan noria, e bon rangi n taraa n uarereke ao ni kakaawa. Ma a kariaia kaain te onnaoraki bwa N na totobwaia ni katoabong n ana moan namwakaina, ngke e mena ni nneia ataei aika aki koro unaia. E a rikirake reitakiu ae kaan ma natiu n taai akanne. Ai onoua ngkai ana ririki ao e uarereke riki rabwatana nakoia rorona. Ma I rangi n tangira natiu ngkai I ataia bwa e kabokorakora ibukini maiuna. Bon au bwai ni kukurei ngaia ni maiuu!” Ai karaunanora ataakin ae e rangi n tangirira naba Iehova ngkana e noria bwa ti kakorakoraira ni karaoa ara kabanea ni konaa ibukina!

20. Ngkai ana toro Iehova ngkoe ae ko a tia ni katabua maium, tera ae ko na karekea iai kimwareireim?

²⁰ Ngkai ana toro Iehova ngkoe, ko boni kaokoro ma ake tabeman ao ko rangi ni kakawaki naba i buakoia kaain ana utu. E aki katikiko nakoina Iehova ibukina bwa ko rianako riki nakoia raom. Ma e katikiko bwa e nora nanom ao e noria bwa te aomata ngkoe ae ko nimamannei ae ko kan reireinaki irouna ao n tauraoi ni karaoi bitaki. (TaiAre. 25:9) Ko kona ni kakoauaa ae e kukurei iroum ngkana ko karaoa ma kabanea ni konaa ibukina. E oti raoi ‘nanom ae raoiroi’ n nanomwaakam ao kakaonimakim. (Ruka 8:15) Ngaia are teimatoa n angan Iehova am kabanea ni konaa, ao ko na karekea iai bukini kimwareireim ‘i bon iroum.’