1. Bezẹle nin Jehova ida re imhan khọkhọ ọria ọbhebhe?

RANMHUDE Jehova bha guanọ nin emhin rebhe nin ọle manlẹn ha yi abọ ọkpa, ọle zẹle nin ọle da man eran kẹkẹ, elanmhẹn kẹkẹ bi eria kẹkẹ. Ọdeọde bhi ẹwẹ mhan mhọn eji ọle da wo mhẹn. Bhiriọ, Jehova ire uwẹ khọkhọ ọria ọbhebhe. Ọle lẹn unan ọria nin uwẹ gene khin. (1 Sam. 16:7) Ọle yẹ lẹn ebi uwẹ ha sabọ lu, ebi uwẹ ida sabọ lu bi uwedẹ nan rẹ bẹẹ uwẹ wanre. Ọle ida taman uwẹ nin uwẹ lu emhin nin uwẹ ida sabọ lu. Ọkhẹke nin mhan ha ghe egbe mhan beji Jehova rẹ ghe mhan. Bhiriọ, mhan ida ha riale ghe mhan bha sẹ emhin soso la ha riale ghe, mhan mhẹn gbera ẹbho nekẹle.​—Rom. 12:3.

2. Bezẹle nọn ida mhẹn nin mhan rẹ re egbe ha khọkhọ ẹbho ebhebhe?

² Bhi ọsi ẹmhọanta, mhan dẹ sabọ miẹn emhin luẹ bhi ijiẹmhin ọsi ibhio mhan. Bhi ọsi ijiẹmhin, mhan dẹ sabọ miẹn emhin luẹ bhi obọ obhio mhan nọn manman guẹ ebi a rẹ tẹmhọn Osẹnobulua yẹ. (Heb. 13:7) Mhan sabọ rẹ luẹ bhi obọ ọle ebi mhan ha rẹ sabọ manman ha tẹmhọn Osẹnobulua yẹ. (Phil. 3:17) Sokpan, ikẹkẹ ribhọ nin uwẹ rẹ re egbe ha khọkhọ ijiẹmhin esili nọnsi ọria, bi nin uwẹ rẹ re ọle ha khọkhọ emhin nin uwẹ sabọ lu. Ahamiẹn mhan re egbe ha khọkhọ ọria ọbhebhe, ọ dẹ sabọ re egbe lọ mhan yẹ mhọn ikhu, la ha riale ghe mhan bha mhẹn sẹ. Beji mhan luẹ bhi uhọnmhọn-ọta nọn gbera, ahamiẹn mhan dọnmhegbe nin mhan rẹ mhẹn gbera ibhio mhan, ọ dẹ sabọ riia ikolu nin mhan bi Jehova ko mhọnlẹn an. Bhiriọ, Jehova da taman mhan yọle: “Ji ọdeọde gbẹlokotọ bhi uwedẹ nin ọle rẹ lu emhin, bhiriọ, ọle ki miẹn emhin nọn ha re ọle tobọle ọkpa ha ghọnghọn, ọ iyi nin ọle rẹ dọ ha re ọria ọbhebhe rẹ khọkhọ egbe ọle.”​—Ga 6:4.

3. Emhin nela uwẹ sẹ sabọ lu bhi oga nọnsi Jehova nọn re uwẹ ha ghọnghọn?

³ Jehova guanọ nin uwẹ ha ghọnghọn bhi emhin nin uwẹ sabọ  lu rẹ ga ọle. Bhi ọsi ijiẹmhin, ahamiẹn uwẹ mianmẹn fo, ọkhẹke nin uwẹ ha ghọnghọn nin uwẹ rẹ sabọ lu iriọ. Uwẹ tobuwẹ zẹ rẹ lu ọle ranmhude oyẹẹ nin uwẹ mhọn da Osẹnobulua. Ria ẹmhọn emhin nin uwẹ sabọ lu rẹ na ọne ẹghe nin ha vade. Bhi ọsi ijiẹmhin, uwedẹ nin uwẹ rẹ luẹ iBaibo be ha ziẹn ọbhọ. Uwedẹ nin uwẹ rẹ nan erọnmhọn be ha mhẹn gbera ọnikhẹ? (Ps. 141:2) Uwẹ be kie manman guẹ ebi a rẹ nin ọria zilo yẹ bhi inẹbho, bi emhin nin mhan noo bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua? Ahamiẹn uwẹ mhọn azagba-uwa, Jehova be sẹ rẹkpa uwẹ ha yi ọdọ nọn mhẹn, amhẹn nọn mhẹn, la aba bi inẹn nọn mhẹn? Uwedẹ nin uwẹ rẹ ha lu re alo sẹ ebe ha re uwẹ ha ghọnghọn.

4. Be imhan ha zilo nyan bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan?

⁴ Mhan dẹ sabọ rẹkpa ibhio mhan ha ghọnghọn bhi emhin nin ele sabọ lu rẹ ga iJehova. Mhan dẹ yẹ sabọ rẹkpa ele nin ele hẹi ha re egbe khọkhọ ẹbho nekẹle. Bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan, mhan dẹ zilo nyan ebi ene biẹ imọn ha rẹ sabọ rẹkpa imọn nesele yẹ, ebi okhuo bi ọdọ ha rẹ rẹkpa egbe yẹ, ebi ene ewanlẹn bhi agbotu bi ẹbho ebhebhe ha rẹ sabọ rẹkpa ibhio mhan yẹ. Bhi ọkike ọle, mhan ki zilo nyan adia eso bhi Baibo ne ha sabọ rẹkpa mhan ha mhọn emhanmhan nin mhan ha sabọ munsẹ.

5. Beji Ephesians 6:4 rẹman, emhin nela ọ bha khẹke nin ene biẹ imọn ha lu?

⁵ Ọ bha khẹke nin ene biẹ imọn ha re ọmọn nọnsele khọkhọ ọmọn ọsi ọria ọbhebhe, la ha guanọ nin ọle lu emhin nin ahu nọnsọle ida sabọ gbe. Ele dẹ sabọ re egbe lọ imọn nesele sade ele lu ọnan. (Tie Ephesians 6:4.) Obhio mhan nin okhuo natiọle Sachiko * da yọle: “Ene man mẹn emhin bhi isiku ki ha guanọ nin mhẹn ha lu gbera ene imhan ko ribhi klasi. Sẹyẹ, inẹn mẹn da ha guanọ nin mẹn manman ha lu nọnsẹn bhi isiku beji a ha da miẹn ghe, ọnọn man mẹn emhin bhi isiku bi aba mẹn ne iyi Esali Jehova ki ha re ẹlo esili ghe ẹbho nesi Jehova. Ọle da wo ha guanọ nin mẹn hẹi zẹwẹ dobọ bhi ẹxam hiehie. Ọkpakinọn, ọnan ida fo mẹn. Arẹmiẹn ikpe ne bunbun ki nọn nin mẹn zobọ bhi isiku, ẹgheso, mẹn sẹyẹ riale si emhin nin mẹn lu nin Jehova ti ọle bhọ.”

6. Be ene biẹ imọn ha sabọ miẹn luẹ bhi Psalm 131:​1, 2?

⁶ Emhin kpataki ribhọ nin ene biẹ imọn ha sabọ miẹn luẹ bhi Psalm 131:​1, 2. (Tie ọle.) David nin Ojie da yọle ghe, ọle ikhu ọbhi emhin ne manman kpọnọ, la nin ọle ha lu emhin nin ahu nọnsọle ida sabọ gbe. Ranmhude idegbere  nin David ha mhọnlẹn, ọle da ji emhin nin ọle mhọnlẹn da sẹ ọle, yẹ ha mhọn ọkhọle nọn lọre. Be bhọ ene biẹ imọn ha sabọ miẹn luẹ bhi ọta nin David tale? Ene biẹ imọn dẹ rẹman ghe ele mhọn idegbere, sade ele ikhu ọbhi emhin nin ahu nọnsele ida sabọ gbe, la ha guanọ nin imọn nesele ha lu gbera eji ahu nọnsele sẹ. Ele dẹ rẹkpa imọn nesele rẹ lẹn ghe, ele manman ghan bhi ẹlo nọnsele sade ele rẹkpa ele lẹn emhin nin ele ha sabọ lu, bi emhin nin ele ida sabọ lu. Ele ki yẹ rẹkpa ele ha mhọn emhanmhan nin ele ha sabọ munsẹ. Obhio mhan nin okhuo natiọle Marina da yọle: “Inẹn mẹn ire imẹn khọkhọ ibhio mẹn ea nekẹle la ibhokhan ebhebhe. Ọle bhọ da taman ghe, ọrebhe mhọn emhin nin ọle sabọ lu. Sẹyẹ, ọdeọde ghan bhi ẹlo nọnsi Jehova. Ranmhude uwedẹ nin ọle rẹ bẹẹ mẹn wanre, mẹn ikẹ re egbe mẹn khọkhọ ẹbho nekẹle.”

7-8. Be ọdọ ha rẹ sabọ ha re obọ esili mun okhuo ọle yẹ?

⁷ Ọkhẹke nin ọdọ ha mun ekpẹn okhuo ọle bhi egbe. (1 Pet. 3:7) Ebi a re ọle ta nin okpea rẹ ha mun ekpẹn okhuo ọle bhi egbe hi, ọle ki ha re obọ ikẹ rẹ mun ọlẹn yẹ ji ẹmhọn ọlẹn da rẹtẹ ọle. Bhi ọsi ijiẹmhin, ọle ki ha re ekpẹn-ekpẹn rẹ nanlẹn lu emhin. Ọle ida ha guanọ nin ọle lu ebi ahu nọnsọle ida gbe. Sẹyẹ, ọle ida ha re ọle khọkhọ ikhuo ebhebhe. Be emhin ha dia okhuo bhi egbe yẹ sade ọdọ ọle re ọle khọkhọ ikhuo ebhebhe? Obhio mhan natiọle Rosa nin ọdọ ọle iyi Ọsali Jehova ki ha re ọle khọkhọ ikhuo nekẹle. Ene ọta ne imhẹn nin ọle taman iRosa bha re ọle ha ghọnghọn. Ọle da yẹ ha riale ghe, ọria soso bha hoẹmhọn ọlẹn. Ọle da yọle: “Ọkhẹke nan ha taman mẹn ghe, mẹn sẹyẹ wo ghan bhi ẹlo nọnsi Jehova.” Sokpan, bhi obọ nọnkẹle, ọdọ nọn ga iJehova ida lu emhin nọn sẹ inian. Ọle ki ha re obọ esili mun okhuo ọle. Ọle lẹnmhin ghe, ọle ha lu ọnan, ikolu nin ọle bi okhuo ọle bi Jehova ko mhọnlẹn ki ha ziẹn ọbhọ. *

⁸ Ọdọ nọn re obọ esili mun okhuo ọle ki ha gẹn ọlẹn yẹ taman ọlẹn ghe, ọle hoẹmhọn ọlẹn. Ọle ki yẹ ha khuẹnmhẹn ọlẹn. (Prov. 31:28) Katerina nin mhan ka tẹmhọn ọlẹn bhi uhọnmhọn-ọta nọn gbera da wo miẹn urẹkpa bhi obọ ọdọ ọle rẹ sabọ khọn ọne ọkhọle nin ọle rẹ riale ghe, ọle bha mhẹn sẹ bii ẹbho nekẹle. Ẹghe nin Katerina rẹ ribhi obhokhan, inẹn ọlẹn ki ha re unun riia ọle a, rẹ sẹbhọ ghe, ọle ki ha re ọle khọkhọ imanmhẹn nekẹle bi imọẹ ọle. Bhiriọ, ọle da munhẹn ha re egbe khọkhọ ẹbho nekẹle, rẹ dọ sẹbhi ẹghe nin ọle rẹ kiẹn ọkpa bhi Esali Jehova. Ọdọ ọle da rẹkpa ọle rẹ khọn ọne iria-eria nan, yẹ rẹkpa ọle ha re ẹlo nọn mhẹn rẹ ghe egbe ọle. Ọle da yọle: “Ọdọ mẹn wo hoẹmhọn mẹn. Ọle ki yẹ ha gẹn mẹn bhi emhin esili nin mẹn lu, yẹ nan erọnmhọn nin mẹn. Ọle ki yẹ ha rẹkpa mẹn yere ikpẹ esili nesi Jehova, yẹ rẹkpa mẹn khọn iria-eria ne gbe ahu.”

9-10. Be ene ewanlẹn rẹ rẹkpa obhio mhan nin okhuo yẹ nọn rẹ ha riale ghe ọle bha sẹ emhin soso bhi eji ẹbho nekẹle ye?

⁹ Be ene ewanlẹn ha rẹ sabọ rẹkpa ibhio mhan yẹ, ne ghe egbe ele bii eria ne bha sẹ emhin soso bhi eji ẹbho nekẹle ye? Bha ji mhan fẹ okha ọsi obhio mhan natiọle Hanuni ghe. A bha manman ha gẹn ọlẹn bhi ẹghe nin ọle rẹ ribhi obhokhan. Ọle da yọle: “Ẹkhọ ki wo ha lo mẹn. Mẹn ki yẹ ha riale ghe, ibhokhan nekẹle mhẹn gbera mẹn. Rẹ na bhi ẹghe obhokhan ha vade mẹn rẹ munhẹn ha re egbe khọkhọ ẹbho nekẹle.” Arẹmiẹn Hanuni kiẹn ọkpa bhi Esali Jehova fo, ọle da sẹyẹ ha riale ghe ọle bha mhẹn sẹ bii ẹbho nekẹle. Bhiriọ, ọle da ha riale ghe, ọle bha sẹ emhin soso bhi agbotu. Ejayenan nian, ọkanẹfan nọn wo ghọnghọn ọle ki khin. Be rẹkpa ọle rẹ fi uwedẹ nin ọle rẹ ria eria denọ?

¹⁰ Hanuni da yọle ghe, ewanlẹn bhi agbotu rẹkpa ọle. Ele da taman ọlẹn ghe, ọle wo manman  lu uhọnmhọn emhin bhi ẹkẹ agbotu. Ele da yẹ gẹn ọlẹn bhi ijiẹmhin esili nin ọle rẹman. Ọle da yọle: “Ẹgheso, ene ewanlẹn ki taman mẹn nin mẹn dọ re izebhudu nin ibhio mhan nin ikhuo ne guanọ urẹkpa. Ọnan da wo rẹkpa mẹn rẹ lẹn ghe, mẹn wo lu uhọnmhọn emhin bhi agbotu. Mẹn yẹ yere ebi ene ewanlẹn rẹ khuẹnmhẹn imẹn yẹ bhi izebhudu nin mẹn re nin ibhio mhan nin ikhuo ne bha sẹ manman wanre. Ele da tie 1 Thessalonians 1:​2, 3 man mẹn. Ọnan da wo re imẹn ha ghọnghọn. Ranmhude uwedẹ nin ene ewanlẹn rẹ ji ẹmhọn mẹn da rẹtẹ ele, ọnan da wo dọ re imẹn lẹn ghe, mẹn wo manman lu uhọnmhọn emhin bhi ẹkẹ agbotu nọnsi Jehova.”

11. Beji Isaiah 57:15 rẹman, be imhan ha rẹ sabọ rẹkpa ẹbho nan denyẹnyẹn bi ibhioguele yẹ?

¹¹ Tie Isaiah 57:15. Ẹmhọn ẹbho nan denyẹnyẹn bi ibhioguele wo manman rẹtẹ iJehova. Mhan rebhe dẹ sabọ re izebhudu nin ibhio mhan ne sẹ nian, ọ iyi ene ewanlẹn ọkpa. Uwedẹ ọkpa nin mhan ha rẹ sabọ lu ọnan hi, mhan ki ha rẹman ele ghe, ẹmhọn ele rẹtẹ mhan. Jehova guanọ nin mhan ha taman ele, ebi ọle hoẹmhọn ele sẹ yẹ. (Prov. 19:17) Mhan dẹ yẹ sabọ rẹkpa ele sade mhan mhọn idegbere, bi sade mhan ire emhin nin mhan guẹ rẹ lu dẹgbọ. Mhan ida ha guanọ nin mhan ha re egbe man. Ranmhude, ọnan dẹ sabọ re ẹbho ha mhọn ikhu da mhan. Ọkpakinọn, mhan ki ha re emhin nin mhan guẹ rẹ lu, bi ọta nin mhan ta rẹ re izebhudu nin ibhio mhan.​—1 Pet. 4:​10, 11.

12. Bezẹle nọn da yẹẹ ẹbho nan re ẹlo gbe a rẹ ha sikẹ iJesu? (Fẹ adudu nọn ribhi odalo ọne ebe nan ghe.)

¹² Mhan dẹ sabọ lẹn uwedẹ nọn khẹke nin mhan rẹ ha ne ẹbho lu emhin sade mhan zilo nyan uwedẹ nin Jesu rẹ ne ene rẹkhan ọlẹn lu emhin. Arẹmiẹn a bha miẹn ọria nọn nyẹnlẹn bhi ọne otọ nan nọn sẹ bii Jesu, ọle da sẹyẹ ha yi ọria nọn ito, bi ọria nọn mhọn ọkhọle nọn fu. (Matt. 11:​28-30) Ọle bha ha dẹgbọ ranmhude ọle manman lẹn emhin. Ọle da wo ha noo ikpọta bi arẹkhọkhọ ne lẹkhẹ rẹ man ẹbho emhin. (Luke 10:21) Jesu bha diabe ene mun ọkalo bhi oga ne mhọn okpẹhio. Sokpan, ọle da ji ẹbho lẹn ghe ele wo ghan bhi ẹlo nọnsi Osẹnobulua. (John 6:37) Ọle da wo ha mun ekpẹn nin ẹbho ne eria re ẹlo gbe a.

13. Uwedẹ nela Jesu rẹ re ẹkẹ-ẹjẹjẹ bi oyẹẹ man edibo nesọle?

¹³ Jesu da re oyẹẹ bi ẹkẹ-ẹjẹjẹ man bhi uwedẹ nin ọle rẹ ne edibo nesọle lu emhin. Ọle lẹnmhin ghe, emhin kẹkẹ ele guẹle. Sẹyẹ, idia kẹkẹ ele yẹ ye. Bhiriọ, ele rebhe ida sabọ ha lu emhin ọkpa, la ha re abọkpa rẹ lu iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua. Sokpan, ọle da wo ha khuẹnmhẹn ọdeọde bhi emhin nin ele sabọ lu. Jesu da re ọnan man bhi okha ọsi okpea nọn ne igho nin igbọn nesọle. Bhi ọne okha, ọne okpea da gha ẹsọn nin igbọn nesọle beji ahu nọnsele ha gbe. kIgbọn eva bhi ẹwẹ ele da wo wẹnna kaka. Ọkpakinọn, elele nin ọkpa miẹn kpọnọ nẹ ọsi ọnọn kẹle. Ọrẹyiriọ, ebeanlẹn nọnsele da khuẹnmhẹn eveva yọle: ‘Ibha lu nọnsẹn igbọn esili nan gbaẹkẹ ọle!’​—Matt. 25:​14-23.

14. Be imhan ha rẹ sabọ re egbe khọkhọ iJesu yẹ bhi uwedẹ nin ọle rẹ ha ne ẹbho lu emhin?

¹⁴ Jesu re ẹkẹ-ẹjẹjẹ bi oyẹẹ rẹ ne imhan lu emhin. Ọle lẹnmhin ghe emhin nin mhan guẹle, bi idia nin mhan ye dikẹ bhi ọsi ọdeọde. Sẹyẹ, ọ re ọle ghọnghọn sade mhan lu eka nin mhan ha sabọ lu. Ọ yẹ khẹke nin mhan ha ne ẹbho lu emhin beji Jesu yẹ rẹ ne imhan lu emhin. Ọ bha khẹke nin mhan re ibhio mhan ha riale ghe ele bha mhẹn sẹ. La re ẹkhọle ha lo ele ranmhude ele bha sabọ lu sẹ emhin nin ẹbho ebhebhe lu. Ọkpakinọn, ọkhẹke nin mhan ha noo isẹhoa nin mhan hi ki rẹ mien rẹ khuẹnmhẹn ele bhi eka nin ele sabọ lu bhi oga nọnsi Jehova.

15-16. Be bhọ obhio mhan nin okhuo rẹ miẹn elele yẹ ranmhude ọle mhọn emhanmhan nin ọle sabọ munsẹ?

¹⁵ Ahamiẹn mhan mhọn emhanmhan bhi oga nọnsi Jehova, ọnan ki re imhan ha ghọnghọn yẹ  mhọn ọkhọnlẹn bhi iẹnlẹn. Ọkpakinọn, ọkhẹke nin mhan ha mhọn emhanmhan nin mhan ha sabọ munsẹ. Ọ iyi nin mhan rẹ ha khu ọbhi emhanmhan nin ẹbho nekẹle mhọn. Mhan ha lu ọnan, asabọmiẹn mhan ida sabọ mun emhanmhan nesẹmhan sẹ. Sẹyẹ, egbe sabọ yẹ rẹ lọ mhan. (Luke 14:28) Bha ji mhan fẹ ijiẹmhin ọsi obhio mhan nin okhuo natiọle Midori ghe, nọn lu iwẹnna ọkanẹfan.

¹⁶ Ẹghe nin Midori rẹ ha ribhi obhokhan, aba ọle nọn iyi Ọsali Jehova ki ha taman ọlẹn ghe, ibhio ọle bi ene ọle ko ribhi klasi mhẹn gbera ọle. Midori da yọle: “Ọnan da wo re imẹn ha riale ghe mẹn bha sẹ emhin soso.” Beji ọle ki ha wanre, ọle da munhẹn ha re ẹlo nọn mhẹn rẹ ghe egbe ọle. Ọle da yọle; “Mẹn da wo ha tie iBaibo ẹdẹdẹ, beji mẹn ha da sabọ ha mhọn ọkhọle nọn lọre, yẹ ha riale ghe Jehova hoẹmhọn mẹn.” Rẹ deba ọnan, ọle da ha mhọn emhanmhan nin ọle lẹnmhin ghe ọle dẹ sabọ munsẹ. Ọle da yẹ bhii Jehova nin Ọle rẹkpa ọle rẹ sabọ mun ene emhanmhan sẹ. Ranmhude ọnan, Midori da sabọ ha ghọnghọn bhi oga nin ọle ga iJehova.

17. Be ha rẹkpa mhan rẹ sabọ fi uwedẹ nin mhan rẹ ria eria denọ? Elele nela mhan ha sabọ miẹn?

¹⁷ Ahamiẹn mhan riale ghe mhan bha sẹ emhin soso, ọ dẹ sabọ re ẹghe ọkuẹsẹ mhan re ẹlo nọn khẹke ha ghe egbe mhan. Bhiriọ, Jehova da taman mhan yọle: “Bha ha kiẹn ọria ọgbọn bhi uwedẹ nin bha rẹ ria eria.” (Eph. 4:​23, 24) Nin mhan rẹ sabọ lu ọnan, ọkhẹke nin mhan ha nan erọnmhọn, tie Baibo, yẹ ria eria nyan ebi mhan tie bhọ. Wo rẹtẹ ha lu ene emhin nan. Uwẹ ha yẹ bhii Jehova nin ọle re ahu nin uwẹ. Ahu ẹlinmhin nọnsọle dẹ sabọ rẹkpa uwẹ nin uwẹ hẹi ha re egbe ẹ khọkhọ ẹbho ebhebhe. Jehova dẹ yẹ rẹkpa uwẹ lẹn si uwẹ mhọn ikhu la okpẹhio. Sẹyẹ, ọle dẹ rẹkpa uwẹ rẹ fidenọ sade uwẹ munhẹn ha mhọn ene ikpẹ nan ne imhẹn.

18. Be ọta nọn ribhi 2 Chronicles 6:​29, 30 ha rẹ sabọ ko uwẹ udu re yẹ?

 ¹⁸ Tie 2 Chronicles 6:​29, 30. Jehova lẹn ebi mhan ria bhi ọkhọle. Ọle yẹ lẹn ebi mhan rẹ dọnmhegbe yẹ nin mhan hẹi ha ria eria bhi uwedẹ nin ọne agbọn nan rẹ ria eria. Ọle yẹ lẹn ebi mhan rẹ dọnmhegbe yẹ rẹ ha lu ebe mhẹn. Jehova ha daghe ebi mhan rẹ dọnmhegbe yẹ rẹ ne ene emhin nan ha dan, ọle ki manman hoẹmhọn mhan.

19. Ijiẹmhin nela Jehova noo rẹ rẹman ebi ọle hoẹmhọn mhan sẹ yẹ?

¹⁹ Nin mhan rẹ lẹn ebi Jehova hoẹmhọn mhan sẹyẹ, ọle da noo ijiẹmhin ọsi oyẹẹ nin inẹn mhọn da ọmọn nọnsọle. (Isa. 49:15) Bha ji mhan fẹ ijiẹmhin ọsi inẹn ọkpa ghe, natiọle Rachel. Ọle da yọle: “Uki bha sẹ sẹ imẹn ọkuẹsẹ mẹn biẹ ọmọn nọnsẹmhẹn natiọle Stephanie. Ẹghe nin mẹn ka rẹ daghe ọle, ọle da wo dia tuẹn. Ọle bha ha mhọn ahu. Ọkpakinọn, dọkitọ da ji mẹn da ha re obọ so ọle ẹdẹdẹ beji ọle rẹ ha ribhi họspita rẹ na bhi uki ọkpa. Bhi ọne ẹghe nan, mẹn bi ọmọn nọnsẹmhẹn da wo manman sikẹ egbe. Ikpe ehan ọle ki khin nian. Sokpan, ọle khere nẹ otu ọle. Ọrẹyiriọ, mẹn wo manman hoẹmhọn ọlẹn, ranmhude ọ bha lẹkhẹ nanlẹn rẹ ha ribhọ. Sẹyẹ, ọle wo manman re imẹn ha ghọnghọn bhi iẹnlẹn!” Iriọ yẹ nọn. Ọ wo re imhan ghọnghọn ghe, Jehova manman hoẹmhọn mhan sade ọle daghe mhan wo ha dọnmhegbe rẹ ha ga ọle.

20. Emhin nela zẹle nin eguọmhandia nesi Jehova ha da ha ghọnghọn?

²⁰ Ranmhude ọguọmhandia nọnsi Jehova uwẹ khin, uwẹ wo manman lu uhọnmhọn emhin bhi agbotu nọnsọle. Sẹyẹ, uwẹ wo mhọn eji uwẹ da mhẹn. Jehova bha si uwẹ vae dọ ga ọle ranmhude uwẹ mhẹn gbera ẹbho nekẹle. Ọkpakinọn, ọle si uwẹ ranmhude ọle daghe ghe, ọria nọn mhọn idegbere, nọn muegbe rẹ luẹ emhin bhi obọ ọle yẹ fidenọ uwẹ khin. (Ps. 25:9) Ha mhọn ọlẹn bhi ọkhọle ghe, ọ manman ti ọle bhọ sade uwẹ lu eka nin uwẹ ha sabọ lu rẹ ha ga ọle. Iziẹngbe bi asun-rẹkhan nin uwẹ mhọn rẹman ghe, ọria nọn mhọn ọkhọle nọn mhẹn uwẹ khin. (Luke 8:15) Bhiriọ, wo situa ha lu eka nin uwẹ ha sabọ lu rẹ ha ga iJehova. Bhiriọ, uwẹ ki sabọ ha ghọnghọn ranmhude emhin nin uwẹ sabọ lu.