1. Ɛbɛ yɔɔ Yehowa ɛɛkpakɩɣ-ɖʋ nɛ ɛmaɣzɩɣnɩ ɛyaa lalaa?

YEHOWA sɔɔlɩ wondu ndɩ ndɩ. Ðɩsɩm tɔm ndʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɛlɩzɩ tɩŋ ndɩ ndɩ, kpɩna ndɩ ndɩ, nɛ ɛlɩzɩ ɖɔɖɔ ɛyaa ndɩ ndɩ. Ða-taa paa anɩ lɛ, ɛwɛ ndɩ nɛ lɛlʋ. Pʋyɔɔ lɛ Yehowa ɛɛkpakɩɣ-ŋ nɛ ɛmaɣzɩɣnɩ lalaa kpa. Ɛnaɣ ña-laŋɩyɛ taa, ɛyʋ weyi ŋkɛnɩ ɖooo ña-taa yɔ. (1 Sam. 16:7) Ɛsɩm ɖɔɖɔ mbʋ ŋpɩzɩɣ nɛ ŋla camɩyɛ yɔ, mbʋ ŋŋpɩzɩɣ ŋla camɩyɛ yɔ, wɛtʋ nɛ lone nɖɩ ɖɩ-taa ŋcaɣ nɛ ŋpaɣlɩ yɔ. Nɛ ɛɛpɔzʋʋ-ŋ se ŋla nɛ pɩcɛzɩ mbʋ ŋpɩzɩɣ nɛ ŋla yɔ. Pɩwɛɛ se ɖɩmaɣzɩnɩ Yehowa nɛ ɖɩnaɣ ɖa-tɩ ɛzɩ ɛnaɣʋ-ɖʋ yɔ. Ðɩnɛ ɛlɛ, ɖɩkaɣ wɛnʋʋ “maɣzɩm kele kele ñɩmbʋ” nɛ ɖɩɩkaɣ maɣzʋʋ ɖa-tɩ yɔɔ nɛ pɩcɛzɩ ɛzɩma pɩwɛɛ se ɖɩmaɣzɩ yɔ nɛ ɖɩɩkaɣ maɣzʋʋ ɖɔɖɔ se ɖɩtɩlɩɩ pʋyʋ.—Roma 12:3.

2. Ɛbɛ yɔɔ pɩfɛyɩ ɖeu se ɖɩkpakɩɣ ɖa-tɩ nɛ ɖɩmaɣzɩɣnɩ ɛyaa lalaa?

² Toovenim taa lɛ, ye ɖɩcɔŋnɩ koobiya siɣsiɣ tɩnaa mba pɛwɛ niye tɔm susuu tʋmɩyɛ taa yɔ pa-kɩɖaŋ kɩbaŋ yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwazɩ-ɖʋ. (Ebr. 13:7) Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ koobiya mba pɔ-cɔlɔ ɛzɩma pɩwɛɛ se ɖɩla nɛ ɖɩwɛɛ niye tɔm susuu tʋmɩyɛ taa nɛ pɩkɩlɩ yɔ. (Fil. 3:17) Ɛlɛ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩmaɣzɩɣnɩ ɛyʋ nɔɔyʋ kɩɖaʋ kɩbaŋʋ yɔ, pɩwɛ ndɩ nɛ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkpakɩɣ ɖa-tɩ nɛ ɖɩkɛdɩɣnɩ-ɩ yɔ. Ye ɖɩkpakɩɣ ɖa-tɩ nɛ ɖɩmaɣzɩɣnɩ ɛyaa lalaa yɔ, pɩpɩzɩɣ piyele nɛ ɖɩsʋsɩ-wɛ, pitibi-ɖʋ yɔɔɔ yaa ɖɩmaɣzɩ se ɖɩfɛyɩ wazaɣ. Ɛzɩ ɖɩnaʋ tɔm ñʋʋ ŋgʋ kɩɖɛwa yɔ kɩ-taa yɔ, ye ɖɩlʋkɩnɩ ɛgbɛyɛ taa koobiya lalaa yɔ, pɩkɔŋnɩ-ɖʋ ɖɔɖɔ kaɖɛ fezuu taa. Pʋyɔɔ Yehowa pakɩ-ɖʋ nɛ sɔɔlɩm se: “Paa weyi lɛ, ewili ɛ-maɣmaɣ ɛ-lakasɩ taa, ɖɩnɛ ɛlɛ ɛkaɣ naʋ mbʋ pɩ-yɔɔ pɩwɛɛ se ɛ-taa ɛla leleŋ nɛ ɛ-maɣmaɣ ɛ-tɩ yɔ, nɛ pɩtaakɛnɩ ɛzɩma ɛkɛdɩɣ ɛ-tɩ nɛ ɛyʋ lɛlʋ yɔ.”—Gal. 6:4.

3. Hɔɔlɩŋ weyi taa ŋɖɛnɩ ɛsɩndaa fezuu taa nɛ pɩhaɣ-ŋ taa leleŋ?

³ Yehowa sɔɔlaa se ña-taa ɛla leleŋ nɛ ɛzɩma ŋɖɛɣnɩ ɛsɩndaa fezuu taa yɔ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Ye pamɩyɩsɩ-ŋ lɩm yɔ, ña-taa pɩzɩɣ nɛ pɩla leleŋ se ŋtalɩ lɩm mɩyɩsʋʋ kaɖʋwa! Ña-maɣmaɣ  ŋkpaɣnɩ lɩmaɣzɩyɛ nɛ ŋla mbʋ. Sɔɔlɩm mbʋ ŋwɛnɩ Ɛsɔ yɔɔ yɔ mbʋ tuyini-ŋ nɛ ŋla mbʋ. Pɩkpaɣʋnɩ alɩwaatʋ ndʋ nɛ pɩtalɩ sɔnɔ yɔ, maɣzɩ ɛzɩma ŋɖɛnɩ ɛsɩndaa yɔ pɩ-yɔɔ nɛ ŋna. Ŋsɔɔlɩ Bibl kalʋʋ nɛ Bibl kpɛlɩkʋʋ ña-tɩ yɔɔ nɛ pɩkɩlɩ? Ña-adɩma wɛnɩ tɔbʋʋ nɩʋ nɛ alɩɣnɩ ña-laŋɩyɛ taa nɛ pɩkpaɖɩɣ? (Keɣa 140:2) Alɩwaatʋ ndʋ ŋlɩɣ tɔm susuu yɔ, ña nɛ ɛyaa ŋpaɣzɩɣ kɛdɛsɩ camɩyɛ nɛ pɩkpaɖɩɣ? Nɛ ŋlakɩnɩ tʋmɩyɛ ɖɔ-tɔm susuu wondu camɩyɛ tɔm susuu taa nɛ pɩkpaɖɩɣ? Nɛ ye ŋwɛnɩ hɔʋ, Yehowa sɩnɩ-ŋ nɛ ŋpɩsɩ walʋ kɩbanʋ, halʋ kɩbanʋ, yaa lʋlɩyʋ kɩbanʋ nɛ pɩkpaɖɩ? Ña-taa pɩzɩɣ nɛ pɩla leleŋ siŋŋ se ŋpɩzaa nɛ ŋɖɛɛnɩ ɛsɩndaa hɔɔlɩŋ ɛnɩ ɩ-taa.

4. Ɛbɛ ɖɩkaɣ naʋ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa?

⁴ Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩsɩnɩ ɛyaa lalaa nɛ pa-taa la leleŋ nɛ ɛzɩma pɛɖɛɣnɩ ɛsɩndaa fezuu taa yɔ. Ðɩpɩzɩɣ ɖɩsɩnɩ-wɛ ɖɔɖɔ nɛ pataakpakɩɣ pa-tɩ nɛ pamaɣzɩɣnɩ ɛyaa lalaa. Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, ɖɩkaɣ naʋ ɛzɩma lʋlɩyaa pɩzɩɣ nɛ pasɩnɩ pe-piya, ɛzɩma nesi ɖɔkɩyaa pɩzɩɣ nɛ pasɩnɩ ɖama yɔ, nɛ ɛzɩma ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa nɛ ɛgbɛyɛ taa mba lalaa papɩzɩɣ nɛ pasɩnɩ koobiya yɔ. Kɛdɛzaɣ ɖeɖe lɛ, ɖɩkaɣ naʋ Bibl taa paɣtʋ kila wena apɩzɩɣ asɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩɖʋ ɖa-tɩ kaɖʋsɩ nzɩ sɩmʋnaa yɔ a-taa naayɛ. Nɛ pɩwɛɛ se kaɖʋsɩ nzɩ sɩla nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ hɔɔlɩŋ weyi ɩ-taa ɖɩwɛ niye yɔ nɛ ɖɛ-wɛtʋ.

5. Ɛzɩ Efɛɛzɩ mba 6:4 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛbɛ pɩtɩpɔzɩ se lʋlɩyaa ɩla?

⁵ Pɩwɛɛ se lʋlɩyaa ɩkpa pa-tɩ nɛ pataakpakɩɣ pɩɣa nakɛyɛ nɛ pamaɣzɩɣnɩ pɩɣa lɛɛka yaa pɔpɔzʋʋ-kɛ se kalakɩ mbʋ pɩcɛzɩ ko-ɖoŋ ɖeɖe yɔ. Ye lʋlɩyaa ɩlakɩ mbʋ yɔ, pɩpɩzɩɣ piyele nɛ pitii pa-pɩɣa yɔɔɔ. (Kalɩ Efɛɛzɩ mba 6:4.) Payaɣ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Sachiko, * ɛyɔɔdaa se: “Ma-wɩlɩyaa kaasɔɔlaa se mala tʋmɩyɛ nɛ pɩkpaɖɩ mon-sukuli ɖaŋ taa sukulibiya lɛɛsɩ. Pɩtasɩ lɛ, mon-ɖoo kaasɔɔlaa se mala tʋmɩyɛ camɩyɛ sukuli taa nɛ pɩsa nɛ pɩlɩzɩ aseɣɖe kɩbanɖɛ ma-wɩlɩyʋ nɛ man-caa weyi ɛtɩkɛ Aseɣɖe Tʋ yɔ. Ɛɛsɔɔlaa se mala tʋmɩyɛ camɩyɛ nɛ pitaayiɣdi-m ɖoli alɩwaatʋ ndʋ palakɩ-ɖʋ santaɖaʋ sukuli taa yɔ, ɛlɛ mantaapɩzɩɣ se mala mbʋ. Mɛntɛm sukuli yɔ pɩlakɩ pɩnzɩ sakɩyɛ yɔ, ɛlɛ pɩlakɩ-m ɛzɩ paa malakɩ mon-ɖoŋ ɖeɖe yɔ, pɩtɩla mɔn-tɔm ɛɛkɛdɩɣnɩ Yehowa.”

6. Lɔŋ weyi lʋlɩyaa pɩzɩɣ nɛ pɛkpɛlɩkɩ Keɣa 130:1, 2 taa?

⁶ Keɣa 130:1, 2 tasɩɣ lʋlɩyaa lɔŋ kɩbaŋ nɩɩyɩ.  (Kalɩ Keɣa 130:1, 2.) Wiyaʋ Daviid yɔɔdaa se ‘ɛɛtaŋ tamasɩ sɔsɔsɩ yaa ɛɛlakɩ tʋma wena akɩlɩ-ɩ yɔ.’ Ɛɛwɛnɩ tɩ luzuu nɛ ɛtɩlɩ e-ɖoŋ kamaɣ, pʋyɔɔ ‘ɛɖɔkɩ ɛ-laŋɩyɛ kpam nɛ ɛwɛɛ e-ɖeɖe ɖiɣɖiɣ.’ Ɛbɛ lʋlɩyaa pɩzɩɣ nɛ pɛkpɛlɩkɩ tɔm ndʋ Daviid yɔɔdaa yɔ tɩ-taa? Pɩsa nɛ lʋlɩyaa wɩlɩ se pɛwɛnɩ tɩ luzuu lɛ, pɩtɩpɔzɩ se paɖʋ pa-tɩ kaɖʋsɩ nzɩ paapɩzɩɣ nɛ patalɩ yɔ; nɛ pɩtɩpɔzɩ ɖɔɖɔ se paɖʋ piya kaɖʋsɩ nzɩ sɩɩpɩzɩɣ nɛ sɩtalɩ yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ lʋlɩyaa sɩɣnɩ pa-pɩɣa se kaɖʋ ka-tɩ kaɖʋsɩ nzɩ sɩmʋnaa yɔ, ye patɩlɩ hɔɔlɩŋ weyi ɩ-taa kɛwɛ niye nɛ hɔɔlɩŋ weyi ɩ-taa kɛwɛnɩ ɛjandʋ yɔ, pɩpɩzɩɣ piyele nɛ kataa ka-tɩ liu. Payaɣ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Marina, ɛyɔɔdaa se: “Mon-ɖoo taakpakɩɣ-m nɛ ɛmaɣzɩɣnɩ man-ɖalʋ, men-newaa, yaa piya lɛɛsɩ kpa. Ɛwɩlɩ-m se paa weyi lɛ ɛ nɛ ɛ-kʋjɔʋ nɛ ɖa-taa paa anɩ mʋ ñɩm Yehowa ɛsɩndaa. Ɛzɩma ɛsɩnɩ-m yɔ pʋyɔɔ lɛ, pɩwɛ kaɖɛ se mankpaɣ man-tɩ nɛ mamaɣzɩnɩ ɛyaa lalaa.”

7-8. Ɛzɩma walʋ pɩzɩɣ nɛ ɛwɩlɩ se ɛɖʋʋ ɛ-halʋ hɩɖɛ?

⁷ Pɩpɔzʋʋ se walʋ Krɩstʋ tʋ ɛɖʋ ɛ-halʋ hɩɖɛ. (1 Pɩy. 3:7) Ye pɔtɔm se paɖʋ lalaa hɩɖɛ yɔ, pʋ-tɔbʋʋ lɛ se pamaɣzɩ pɔ-yɔɔ siŋŋ nɛ paha-wɛ ñamtʋ. Walʋ nɔɔyʋ ɖʋʋ ɛ-halʋ hɩɖɛ alɩwaatʋ ndʋ ɛkpakɩɣ-ɩ se ɛmʋ ñɩm ɛ-ɛsɩndaa yɔ. Ɛɛpɔzʋʋ-ɩ se ɛla mbʋ pɩcɛzɩ e-ɖoŋ ɖeɖe yɔ. Nɛ pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛɛkpakɩɣ-ɩ nɛ ɛmaɣzɩɣnɩ halaa lalaa. Ye walʋ nɔɔyʋ ɛkpakɩɣ ɛ-halʋ nɛ ɛmaɣzɩɣnɩ halaa lalaa yɔ, ɖoŋ weyi pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɛɛnɩ ɛ-halʋ yɔɔ? Payaɣ Koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Rosa, ɛ-walʋ tɩkɛ Yehowa Aseɣɖe Tʋ. Nɛ ɖoŋ ɖoŋ lɛ ɛ-walʋ kpakɩɣ-ɩ nɛ ɛmaɣzɩɣnɩ halaa lalaa. Pɩtasɩna se ɛ-tɔm pee kɩdɛkɛda yeba nɛ Rosa ɛɛtaɣ ɛ-tɩ liu lɛ, ayeba ɖɔɖɔ nɛ pɩlakɩ-ɩ ɛzɩ nɔɔyʋ tɩsɔɔlɩ-ɩ yɔ. Rosa yɔɔdaa se: “Pɩpɔzʋʋ se pɔtɔzʋʋ-m ɖoŋ ɖoŋ se mamʋ ñɩm Yehowa ɛsɩndaa.” Ɛlɛ walʋ weyi ɛkɛ Krɩstʋ tʋ yɔ, ɛlɛ ñaɖʋʋ hɩɖɛ ɛ-halʋ. Ɛnawa se ye ɛlakɩ mbʋ yɔ pɩwɛɣnɩ ɖoŋ kɩbaŋ ɛ nɛ ɛ-halʋ pa-taabalɩyɛ nɛ ɛ nɛ Yehowa pa-taabalɩyɛ yɔɔ. *

⁸ Walʋ weyi ɛɖʋʋ hɩɖɛ ɛ-halʋ yɔ, ɛñɔkʋʋ-ɩ, ɛwɩlɩɣ-ɩ se ɛsɔɔlɩ-ɩ nɛ ɛsaŋɩ-ɩ. (Adu. 31:28) Mbʋ Katerina weyi ɖɩɩyɔɔdɩ ɛ-tɔm tɔm ñʋʋ ŋgʋ kɩɖɛwa yɔ kɩ-taa yɔ, ɛ-walʋ sɩnɩ-ɩ nɛ ɛwa lɩmaɣza wena ɛɛwɛna se ɛfɛyɩ wazaɣ yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ Katerina kaakɛ pɩɣa yɔ, e-ɖoo niŋaɣ-ɩ nɛ ɖoŋ ɖoŋ lɛ, ɛkpakaɣ-ɩ nɛ ɛmaɣzɩɣnɩ halɩbiya lɛɛsɩ nɛ ɛ-taabalaa. Piyeba nɛ Katerina paɣzɩ ɛ-tɩ kpaɣʋ nɛ ɛmaɣzɩnɩ ɛyaa lalaa; halɩ ewobi pɩ-yɔɔ nɛ ɛlakɩ mbʋ alɩwaatʋ ndʋ ɛpɩsɩ Yehowa Aseɣɖe Tʋ yɔ! Ɛlɛ, ɛ-walʋ sɩnɩ-ɩ nɛ ɛlʋbɩnɩ wɛtʋ ndʋ nɛ ɛñaɣ pana nɛ ɛwɛɛnɩ lɩmaɣza wena amʋnaa yɔ ɛ-tɩ yɔɔ nɛ pɩkɩlɩ. Katerina yɔɔdaa se: “Ɛsɔɔlɩ-m, ɛsaŋɩ-m mbʋ malakɩ nɛ pɩwɛ ɖeu yɔ pɩ-yɔɔ, nɛ ɛtɩmɩɣ mɔ-yɔɔ. Ɛtɔzʋʋ-m ɖɔɖɔ Yehowa wɛtʋ kɩbandʋ yɔɔ nɛ ɛsɩɣnɩ-m se mɔñɔɔzɩ ma-lɩmaɣza kɩdɛkɛda.”

9-10. Ɛzɩma ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa mba pamaɣzɩɣ ɛyaa yɔɔ yɔ pasɩnɩ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ nɛ eyele ɛ-tɩ kpaɣʋ nɛ ɛmaɣzɩɣnɩ lalaa?

⁹ Ɛzɩma ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa pɩzɩɣ nɛ pasɩnɩ ɛyaa mba pakpakɩɣ pa-tɩ nɛ pamaɣzɩɣnɩ ɛyaa lalaa yɔ? Payaɣ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Hanuni, iyele nɛ ɖɩna ɛ-kɩɖaʋ. Ɛɛkɛ pɩɣa lɛ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ pataasaŋɩ-ɩ. Ɛyɔɔdaa se: “Maawɛ fɛyɛ nɛ pɩlakaɣ-m ɛzɩ piya lɛɛsɩ lakɩ camɩyɛ nɛ pɩkpaɖɩɣ-m yɔ. Pʋyɔɔ manpaɣzɩ man-tɩ kpaɣʋ nɛ mamaɣzɩɣnɩ ɛyaa lalaa kpaɣnɩ ɖooo man-pɩjatʋ taa.” Halɩ alɩwaatʋ ndʋ Hanuni pɩsɩ Yehowa Aseɣɖe Tʋ yɔ, ewobi pɩ-yɔɔ nɛ ɛkpakɩɣ ɛ-tɩ nɛ ɛmaɣzɩɣnɩ ɛyaa lalaa mbʋ. Piyeba nɛ ɛmaɣzɩɣ se ɛfɛyɩ wazaɣ ɛgbɛyɛ taa.  Ɛlɛ lɛɛlɛɛyɔ, ɛkɛ paa ɖooye nʋmɔʋ lɩzɩyʋ weyi ehikiɣ taa leleŋ yɔ. Ɛbɛ sɩnɩ-ɩ nɛ ɛlɛɣzɩ ɛ-wɛtʋ?

¹⁰ Hanuni yɔɔdaa se ɛzʋtʋyaa mba pamaɣzɩɣ ɛyaa yɔɔ yɔ mba sɩnɩnɩ-ɩ. Peheyi-i se ɛwɛ wazaɣ ɛgbɛyɛ taa nɛ pasamɩ-ɩ siɣsiɣ wɛtʋ kɩɖaʋ ŋgʋ ɛhaɣ yɔ kɩ-yɔɔ. Ɛmawa se: “Alɩwaatʋ natʋyʋ taa, ɛzʋtʋyaa pɔzaɣ-m se mankpazɩ ɖoŋ koobiya halɩñɩma mba pɩpɔzʋʋ se pasɩnɩ-wɛ yɔ. Tʋmɩyɛ nɖɩ ɖiyeba nɛ mana se mɛwɛ wazaɣ. Mɔntɔzʋʋ alɩwaatʋ ndʋ ɛzʋtʋyaa samɩ-m mbʋ pʋyɔɔ yɔ mankpazɩ ɖoŋ koobiya halɩñɩma nabɛyɛ yɔ tɩ-yɔɔ; koobiya mba pɛkɛ pɛlaa. Pʋwayɩ lɛ, pakalɩ-m 1 Tesalooniiki mba 1:2, 3. Pitukuni ma-laŋɩyɛ siŋŋ! Mɛnsɛɣ ninɖiɣyaa kɩbama mba se palabaɣ lɛ kpem. Lɛɛlɛɛyɔ lɛ, menɖiɣzinaa se lone nɖɩ mɛwɛnɩ Yehowa ɛgbɛyɛ taa yɔ ɖɩmʋ ñɩm.”

11. Ɛzɩ Izaayii 57:15 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ ɖɩsɩnɩ mba ‘pa-laŋɩyɛ taa nɛ wɩzasɩ nɛ poluzuu pa-tɩ-yɔ?’

¹¹ Kalɩ Izaayii 57:15. Yehowa maɣzɩɣ mba ‘pa-laŋɩyɛ taa nɛ wɩzasɩ nɛ poluzuu pa-tɩ yɔ’ pɔ-yɔɔ siŋŋ. Ða-tɩŋa ɖɩpɩzɩɣ ɖɩɖʋ nesi nɛ ɖɩkpazɩ koobiya kʋsɔɔlaa mba ɖoŋ. Pɩtɩkɛ ɛzʋtʋyaa ɖeke tʋmɩyɛ pɩkɛnaa. Nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩtɩŋna nɛ ɖɩkpazɩ-wɛ ɖoŋ yɔ ɩ-taa nakʋyʋ lɛ se ɖɩwɩlɩ-wɛ se ɖɩmaɣzɩɣ pɔ-yɔɔ siŋŋ. Yehowa sɔɔlaa se ɖɩwɩlɩ-wɛ se ɛsɔɔlɩ-wɛ siŋŋ. (Adu. 19:17) Ðɩpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ɖɩsɩnɩ ɖo-koobiya ye ɖiluzuu ɖa-tɩ nɛ ɖɩtɩlɩɣ ɖo-ɖoŋ kamaɣ yɔ. Ðɩtɩsɔɔlɩ se ɖɩhɔ ɛyaa lalaa lɩmaɣza nɛ ɖɩkɔnɩ ɖɔ-yɔɔ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɖɩtɩsɔɔlɩ se ɖiyele nɛ papaɣzɩ-ɖʋ sʋsʋʋ. Ɛlɛ ɖɩlakɩnɩ tʋmɩyɛ hɔɔlɩŋ weyi ɩ-taa ɖɩwɛ niye yɔ nɛ sɩmtʋ ndʋ ɖɩwɛna yɔ nɛ ɖɩkpazɩɣnɩ ɖama ɖoŋ.—1 Pɩy. 4:10, 11.

12. Ɛbɛ yɔɔ ɛyaa mba lalaa maɣzaɣ se pɛkɛ ɛyaa yemwaa yɔ pɔñɔtaɣnɩ Yesu? (Cɔnɩ takayaɣ huyuu yɔɔ kɩlɛmʋʋ.)

¹² Ye ɖɩmaɣzɩɣ wɛtʋ ndʋ Yesu kaawɛnɩ ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa yɔɔ yɔ tɩ-yɔɔ yɔ, pɩpɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ lɔŋ sakɩyɛ wɛtʋ ndʋ pɩwɛɛ se ɖɩwɛɛnɩ ɛyaa lalaa yɔɔ yɔ tɩ-yɔɔ. Ɛyaa mba payɩ pacaɣ wezuu tɛtʋ yɔɔ yɔ pa-taa lɛ, ɛnʋ kɩlɩna. Paa mbʋ yɔ, ɛɛkɛ ‘laŋɩyɛ hɛɛɛ tʋ nɛ eluzuu ɛ-tɩ.’ (Mat. 11:28-30) Paa ɛɛwɛ lɔŋ siŋŋ nɛ ɛwɛɛnɩ sɩmtʋ sakɩyɛ yɔ, ɛtɩkpazɩ ɛ-tɩ kaaʋ. Alɩwaatʋ ndʋ ɛwɩlaɣ ɛyaa tɔm yɔ, ɛlakaɣnɩ tʋmɩyɛ tɔm pee wena awɛ kɛlɛʋ yɔ nɛ kɩɖaŋ weyi ɩ-taa nɩʋ wɛ kɛlɛʋ yɔ, nɛ piitukuni mba poluzuu pa-tɩ yɔ pa-laŋa. (Luka 10:21) Yesu fɛyɩ ɛzɩ Ɛsɔ sɛtʋ ñʋndɩnaa mba pakpazaɣ pa-tɩ yɔ, etiyele kpa nɛ pɩla ɛyaa lalaa ɛzɩ pɛfɛyɩ wazaɣ nakɛyɛ Ɛsɔ ɛsɩndaa yɔ. (Yoh. 6:37) Ɛlɛ Yesu ñaŋaɣ ɛyaa mba lalaa maɣzaɣ se pɛkɛ ɛyaa yemwaa yɔ.

13. Wɛtʋ ndʋ Yesu kaawɛnɩ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa yɔɔ yɔ tɩ-taa, pɩnaɣaɣ se ɛɛwɛnɩ camɩyɛ lakasɩ nɛ sɔɔlɩm. Ɛzɩma tɩyɛ?

¹³ Wɛtʋ ndʋ Yesu kaawɛnɩ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa yɔɔ yɔ tɩ-taa, pɩnaɣaɣ se ɛɛwɛnɩ camɩyɛ lakasɩ nɛ sɔɔlɩm. Ɛɛnawa se paawɛ niye hɔɔlɩŋ ndɩ ndɩ taa, nɛ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa paawɛɛ yɔ tɩwɛ ndɩ ndɩ ɖɔɖɔ. Pʋyɔɔ lɛ, pataapɩzɩɣ se pala tʋma kʋɖʋma nɛ pɔ-tɔm susuu tʋmɩyɛ taapɩzɩɣ se pɩlʋlɩ pee kʋɖʋma ɖɔɖɔ. Ɛlɛ ɛ-taa kaalabɩ leleŋ nɛ tʋmɩyɛ nɖɩ pa-taa paa weyi lɛ ɛlakaɣnɩ ɛ-kalɩzaɣ pilim yɔ. Talaŋwaa eduuye wɩlɩ kpayɩ kpayɩ se Yesu nɩɣ lalaa tɔm taa. Eduuye nɖɩ ɖɩ-taa, yomaa caa ɖʋ paa yom weyi tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩmaɣnɩ e-ɖoŋ ɖeɖe yɔ. Yomaa naalɛ labɩ tʋmɩyɛ nɛ kpekpeka, ɛlɛ mbʋ lɛlʋ hiɣaa yɔ pɩkpaɖɩ lɛlʋ tɛ. Ɛlɛ pa-caa sam-wɛ nɛ tɔm pee kʋɖʋma, ɛtɔm se: “Ŋlabɩ camɩyɛ, yom kɩbanʋ nɛ siɣsiɣ tʋ!”—Mat. 25:14-23.

14. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ Yesu?

¹⁴ Yesu lakɩ-ɖʋ camɩyɛ nɛ ɛwɩlɩɣ-ɖʋ sɔɔlɩm paa ɛzɩmtaa. Ɛnawa se hɔɔlɩŋ weyi ɩ-taa ɖɩwɛ niye nɛ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa ɖɩwɛɛ yɔ tɩwɛ ndɩ ndɩ, nɛ ɛ-taa lakɩ leleŋ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩlakɩ ɖo-ɖoŋ ɖeɖe yɔ. Pɩwɛɛ se ɖɩmaɣzɩnɩ Yesu. Ðɩtɩsɔɔlɩ kaaʋ se ɖiyele nɛ koobu nɔɔyʋ maɣzɩ se ɛfɛyɩ wazaɣ yaa fɛyɛ kpa-ɩ se ɛɛpɩzɩɣ se ɛla sakɩyɛ  ɛzɩ ɛyaa lalaa yɔ. Ɛlɛ paa ɛzɩmtaa lɛ, pɩwɛɛ se ɖɩsa ɖo-koobiya pana wena pañakɩ Yehowa sɛtʋ taa yɔ a-yɔɔ.

15-16. Koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ ɖʋ ɛ-tɩ kaɖʋsɩ nzɩ ɛpɩzɩɣ nɛ ɛtalɩ yɔ lɛ, ɛzɩma pɩwazɩ-ɩ?

¹⁵ Ye ɖɩɖʋʋ ɖa-tɩ kaɖʋsɩ Yehowa sɛtʋ taa yɔ, ɖihikiɣ koboyaɣ ɖe-wezuu caɣʋ taa nɛ ɖe-wezuu caɣʋ wɛɛnɩ tɔbʋʋ nɩʋ. Ɛlɛ pɩpɔzʋʋ se ɖɩɖʋ ɖa-tɩ kaɖʋsɩ nzɩ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtalɩ yɔ, pɩtɩcɛyɩ se ɖɩɖʋ ɖa-tɩ kaɖʋsɩ nzɩ lalaa ɖʋ pa-tɩ yɔ. Ye lalaa ɖɩmaɣzɩɣna nɛ ɖɩɖʋʋ ɖa-tɩ kaɖʋsɩ yɔ, pɩpɩzɩɣ piyele nɛ ɖilesi ɖa-taa leleŋ nɛ pitibi-ɖʋ yɔɔɔ. (Luka 14:28) Iyele nɛ ɖɩna koobu halɩñɩnʋ nʋmɔʋ lɩzɩyʋ nɔɔyʋ kɩɖaʋ; payaɣ-ɩ se Midori.

¹⁶ Midori caa tɩkɛ Yehowa Aseɣɖe Tʋ; Midori kaakɛ pɩɣa lɛ, ɛ-caa kpakaɣ-ɩ nɛ ɛmaɣzɩɣnɩ e-newaa nɛ e-sukuli ɖaŋ taa taabalaa nɛ ɛɖʋʋ-ɩ fɛyɛ. Midori yɔɔdaa se: “Pɩlakaɣ-m ɛzɩ mɛnfɛyɩ wazaɣ nakɛyɛ yɔ.” Ɛlɛ Midori wɛɛ nɛ ɛpaɣlɩɣ lɛ, ɛpaɣzɩ ɛ-tɩ taʋ liu. Ɛyɔɔdaa se: “Mankalɩɣ Bibl paa evemiye nɖɩ se pɩsa nɛ mehiɣ laŋɩyɛ hɛzʋʋ nɛ mana se Yehowa sɔɔlɩ-m.” Pɩtasɩ lɛ, ɛɖʋ ɛ-tɩ kaɖʋsɩ nzɩ ɛpɩzɩɣ nɛ ɛtalɩ yɔ, nɛ kɔzɩ kɔzɩ lɛ, ɛtɩmnɩ Yehowa se ɛsɩnɩ-ɩ nɛ ɛtalɩ-sɩ. Pɩsɩnɩ Midori nɛ ɛ-taa la leleŋ nɛ mbʋ ɛpɩzɩɣ nɛ ɛlakɩ Yehowa yɔ.

17. (a) Ɛbɛ pɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ‘ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩpɩsɩ ɛyaa kɩfama maɣzɩm mbʋ piɖiyiɣ-ɖʋ yɔ pɩ-taa?” (b) Nɛ ɛbɛ lɩɣ pɩ-taa?

¹⁷ Pʋcɔ nɛ ɖɩlɛɣzɩ lɩmaɣza kɩdɛkɛda wena ɖɩwɛnɩ ɖa-tɩ yɔɔ yɔ lɛ, pɩkpakɩɣ alɩwaatʋ sakɩyɛ. Pʋyɔɔ Yehowa seɣtiɣ-ɖʋ se: “Pɩwɛɛ se iwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɩpɩsɩ ɛyaa kɩfama maɣzɩm mbʋ piɖiyiɣ-mɩ yɔ pɩ-taa.” (Efɛz. 4:23, 24) Toovenim taa lɛ, pɩsa nɛ ɖɩla mbʋ lɛ, pɩpɔzʋʋ se ɖɩtɩmɩ, ɖɩkpɛlɩkɩ Ɛsɔtɔm nɛ ɖɩmaɣzɩ tɩ-yɔɔ. Wolo pɩ-yɔɔ nɛ ŋlakɩ mbʋ, nɛ ŋpɔzɩ Yehowa se ɛha-ŋ ɖoŋ. E-fezuu kiɖeɖeu kaɣ-ŋ sɩnʋʋ nɛ  ŋwa lɩmaɣza wena aseɣtiɣ-ŋ se ŋkpaɣ ña-tɩ nɛ ŋmaɣzɩnɩ lalaa yɔ. Ye ŋpɩsɩ sʋsɩ tʋ yaa tɩ kpazɩyʋ yɔ, Yehowa kaɣ-ŋ sɩnʋʋ ɖɔɖɔ nɛ ŋɖiɣzini ñɛ-ɛjandʋ nɛ ŋlɛɣzɩ lɛɛ lɛɛ.

18. Ɛzɩma tɔm ndʋ tɩwɛ 4 Awiya 6:29, 30 taa yɔ tɩpɩzɩɣ nɛ tɩhɛzɩ ña-laŋɩyɛ?

¹⁸ (Kalɩ 4 Awiya 6:29, 30.) Yehowa sɩm ɖa-laŋɩyɛ. Ɛsɩm ɖɔɖɔ mbʋ ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩlʋkɩna yɔ, pʋ-tɔbʋʋ se ɛnawa se ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩlʋkɩnɩ ɛjaɖɛ fezuu nɛ ɖa-maɣmaɣ ɖɛ-ɛjandʋ. Alɩwaatʋ ndʋ Yehowa naɣ ɛzɩma ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩlʋkɩnɩ wɛtʋ kɩdɛkɛdɩtʋ ndʋ siŋŋ lɛ, ɛsɔɔlʋʋ-ɖʋ nɛ pɩkɩlɩɣ.

19. Kɩɖaʋ ŋgʋ Yehowa hawa nɛ ɛwɩlɩnɩ-ɖʋ lɩmaɣza wena ɛwɛnɩ ɖɔ-yɔɔ yɔ?

¹⁹ Pɩsa nɛ Yehowa wɩlɩ-ɖʋ lɩmaɣza wena ɛwɛnɩ ɖɔ-yɔɔ yɔ lɛ, ɛha-ɖʋ sɔɔlɩm mbʋ pɩwɛ ɖoyo nɔɔyʋ nɛ ɛ-pɩɣa cɩɩɩ pɛ-hɛkʋ taa yɔ pɩ-kɩɖaʋ. (Iza. 49:15) Iyele nɛ ɖɩna ɖoyo nɔɔyʋ kɩɖaʋ; payaɣ-ɩ se Rachel. Ɛyɔɔdaa se: “Man-kɩyakɩŋ taatɩɩtalɩta se malʋlɩ pʋcɔ nɛ malʋlɩ mɛn-pɛlɛ Stephanie. Mancalɩ-ɩ naʋ lɛ, ɛɛwɛ caɖɩɩɩ nɛ ɛfɛyɩnɩ ɖoŋ nɩɩyɩ. Ɛlɛ fenaɣ kajalaɣ ñɩŋga ŋga ka-taa paasɩ-ɩ ɖɔkɔtɔ yɔ, fɛɖaa kaaha-m nʋmɔʋ se mankpakɩɣ-ɩ men-nesi taa paa evemiye nɖɩ. Mankpakaɣ man-pɩɣa men-nesi taa mbʋ lɛ, piyeba nɛ ma nɛ kɛ ɖɩñɔɔnɩ ɖama kpam. Lɛɛlɛɛyɔ kɛwɛnɩ pɩnzɩ loɖo nɛ ka-ɖaɣʋnaa kɩlɩ-kɛ paɣlʋʋ. Ɛlɛ mɔnsɔɔlɩ-kɛ siŋŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, kaɖɛ nɛ kaɖɛ pʋcɔ nɛ kɛwɛɛ wezuu nɛ keyeba nɛ mehiɣ taa leleŋ siŋŋ me-wezuu caɣʋ taa!” Sɔɔlɩm sɔsɔm mbʋ Yehowa wɛnɩ ɖɔ-yɔɔ, alɩwaatʋ ndʋ ɛnaɣ se ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩñakɩ pana se ɖɩsɛɛ-ɩ nɛ ɖa-kalɩzaɣ pilim yɔ; nɛ ɖɩnaɣ mbʋ lɛ, pɩhɛzɩɣ ɖa-laŋɩyɛ siŋŋ!

20. Ɛbɛ yɔɔ Yehowa sɛyaa taa pɩzɩɣ nɛ pɩla leleŋ?

²⁰ Ŋkɛ Yehowa sɛyʋ nɛ pʋyɔɔ lɛ, ŋkɛ ɛ-hɔʋ taa tʋ weyi ɛmʋ ñɩm yɔ nɛ nɔɔyʋ fɛyɩ ɖeyi ɖeyi ɛzɩ ña yɔ. Yehowa tɩhɔmɩ-ŋ nɛ ɛkɔnɩ ɛ-cɔlɔ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ŋwɛ ɖeu nɛ ŋkpaɖɩ ɛyaa lalaa. Ɛlɛ ɛhɔmɩ-ŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɛcɔnɩ ña-laŋɩyɛ taa nɛ ɛna se ŋkɛ ɛyʋ hɛɛɛ tʋ nɛ ŋsɔɔlaa se ŋkpɛlɩkɩ ɛ-cɔlɔ tɔm nɛ ŋlɛɣzɩ. (Keɣa 24:9) Ña-taa ɛtɛ se ɛ-taa lakɩ leleŋ alɩwaatʋ ndʋ ŋlakɩ ño-ɖoŋ ɖeɖe se ŋsɛɛ-ɩ yɔ. Ña-laŋɩyɛ ɖɔkʋʋ nɛ ñe-siɣsiɣ wɛtʋ wɩlɩɣ kpayɩ kpayɩ se ŋwɛnɩ “laŋɩyɛ kɩbanɖɛ.” (Luka 8:15) Ye mbʋ, wolo pɩ-yɔɔ se ŋhaɣ Yehowa mbʋ ŋwɛna nɛ pɩkpaɖɩ ɖeu yɔ. Ðɩnɛ ɛlɛ, ŋkaɣ naʋ lɩmaɣzɩyɛ kɩbanɖɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ pɩwɛɛ se ‘ña-taa ɛla leleŋ nɛ ña-maɣmaɣ ña-tɩ yɔ.’