Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 29

Wa a Kɔl Kɛndɛ le Hiouwɔɔ Lachi Ŋ Cho Tosaa o Mɛlɛka Piɛiyo Niŋndo!

Wa a Kɔl Kɛndɛ le Hiouwɔɔ Lachi Ŋ Cho Tosaa o Mɛlɛka Piɛiyo Niŋndo!

“Wana o wana mɛɛndiaŋ kelala ndɔlaŋ nyɛkɛndɛi. Te la wa la kɛndɛ pɛ, ndupila cho dɔɔnɔŋ nyaale. O tuuŋgaŋ a wana cheleŋ te.”​—KALEE. 6:​4.

CHONDII 34 Loo o Pimbi Simiaa Choo

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ *

1. Le yɛɛ Chɛhowa tuu naa a wanaa cheleŋ te?

CHƐHOWA kaala nyɔɔŋ suulaŋ yɛ yɛ. Ŋ cha hei o nyɛm o toosiaa woŋ niŋ, hali a naa waŋnda chieeya bɛɛ. Wana o wana cho teŋgeŋ. Lelaŋ, fɛɛŋ bɛɛ Chɛhowa tuu num a wanaa cheleŋ te kanifuule, o kɔllo niŋ ndi o tofa ni. (1 Saam. 16:​7) O sina vɛlɛ sɔɔŋ ŋ tiuba le tosaa woŋ, sɔɔŋ ŋ tiuba le tosa le woŋ, a kɔɔlima numndaŋ. Le hei, o ve num kɔl le ma tosa nyɛ ŋ tiuba le wo le. Le miŋ tol tamasi Chɛhowaa kɔɔli, mɛɛ miŋ che naapila mɛɛ o che naa yɛ. Hei cho naa mala miŋ nɔ yiyaŋ kpeŋkpeŋ ndo a naapila okɔɔ. Ndu cho ni, ŋ chueŋnuŋ a “bɛndu” ɔɔ miŋ cheŋnuŋ chɔdɔ le.—Luomaŋ. 12:​3.

2. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tuuŋgaŋ a acheleŋnda le?

2 O kpeekpei niŋ, ŋ tiuba miŋ pɛɛku o tamaseliila wanaa cheleŋ niŋ. Le tamaseliiyo, naapum ŋ sina puaapilɛnɔɔ ɔɔ ndepilɛnɔ chaa yooŋgu kɛndɔɔ dimioo nyɛkɛndɛiyo. (Hibu. 13:​7) Ŋ tiuba miŋ pɛɛku o tamasi ndɔɔ niŋ, miŋ che mɛɛ naa bɛɛ nuuviaa nɛilaŋ le hiouwɔɔ lachioo tosaa o yooŋgu kɛndɔɔ dimioo niŋ yɛ. (Filipi. 3:​17) Kɛ ŋ nɔ miŋ sina maa teŋgeŋndo cho tamasi waŋndo tolɔɔ kɔɔli a kindiŋndo le tuuwo nyɛ wana koŋ cho tosaa wo a o naŋ tiuba le tosaa wo. Te ŋ tuu naapila pɛ a acheleŋnda, keŋ tosa miŋ paŋala nda, miŋ tambu kɔl, ɔɔ miŋ cheŋnuŋ pɛŋ maa ŋ cho wanaa sɔvɛ le. Nduyɛ a mɛɛ naŋ pɛɛku o buŋgɛi naŋ hiou ve niŋ yɛ, te o yɔŋ pɛ miŋ kindiŋ le tuuŋgaŋndo a acheleŋnda, keŋ nɔla mii paaliaŋ chaŋyɛi naŋ nɔ a Chɛhowa ve. Le sabu koŋ pɛŋ Chɛhowa dimul naa ni aa: “Wana o wana mɛɛndiaŋ kelala ndɔlaŋ nyɛkɛndɛi. Te la wa la kɛndɛ pɛ, ndupila cho dɔɔnɔŋ nyaale. O tuuŋgaŋ a wana cheleŋ te.”—Kalee. 6:​4.

3. Hiouwɔɔ lachi yɛɛ ŋ tosa yɛ niŋ o Mɛlɛka piɛiyo niŋ ma wa a kɔl kɛndɛ?

3 Chɛhowa yeema naa miŋ wa a kɔl kɛndɛ le hiouwɔɔ lachi naŋ cho tosaa o ndu piɛiyo niŋndo. Le tamaseliiyo, te o yɔŋ pɛ maa wana yiŋaa ŋ cho niŋ ni, mɛɛ naŋ kɔl le kpeleŋ ŋ komal koŋ ndo. Numpila tosa kɛɛsiaa koŋ ni. Nduyɛ kaala ŋ nɔ le Mɛlɛka wo nyindu num ni le kɛɛsiaa koŋ tosaa. Yiyaŋndɔ a hiouwɔɔ lachi ŋ tosa chɔŋ a yiŋɔɔ numndo wo. Le tamaseliiyo, baa a chɔɔlu niŋ pa yeemɛi yiŋgoloŋnde nɔ le diomnda veeloo o Baabuiyo niŋ a pɛɛkɔŋ ipilayaa tosaa? Baa ma piɛi niŋ pa o Chɛhowa lo a kɔllo kpou? (Sam 141:​2) A chɔɔlu niŋ pa hiouwɔɔ lachioo tosa le baltaŋ kandɔɔ a waŋnda ɔɔ le nyɛm naŋ walloŋ soliŋndo kpeku nyɛkɛndɛi o wali pollo niŋ? Chɛhowa mala num niŋ pa le simnɔŋndo pɔnɔɔ, lanɔɔ, ɔɔ kala chua kɛndɛ? Te muli numndo le nyunalaŋ ndaŋ kpou wa pɛ aa ei, mɛɛ a nɔla ma wa a kɔl kɛndɛ nduyɛ ma nɔ kɔl hiniaa yiŋgoloŋndo le hiouwɔɔ lachi ŋ tosa o sɔɔŋ muŋ niŋndo.

4. Yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ?

4 Ŋ nɔla miŋ mala wanaa cheleŋ ma wa a kɔl kɛndɛ le hiouwɔɔ lachi nda cho tosaa o Mɛlɛka piɛiyo niŋndo. Ŋ nɔla vɛlɛ miŋ mala nda ma pɛŋgi tuuŋgaŋndo a wanaa cheleŋ. O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho pɛɛku mɛɛ kalaŋ chuauwa mala chuauwaa ndaa yɛ, mɛɛ pɔnɔɔ a lanɔɔ maaliaŋ vellaa velle yɛ, nduyɛ miŋ che mɛɛ bɛnduaa kundaa a wanaa cheleŋ maaliaŋ vellaa velle o kundaa niŋ yɛ. O mɛɛlulaŋ kpɔŋ, ŋ cho yaasiaa mɛɛ sawala mandaala Baabuiyo la mala naa le kpeleŋnda naŋ tiuba le komallo laŋ kɛsioo yɛ.

MALA YƐƐ KALAŊ CHUAUWA A WANAA CHO O NƆƆ NIŊNDA YƆŊGU YƐ?

Kalaŋ chuauwa, la chɔm maa la nɔ balika melaa le nyɛ chuauwaa nyaa o kɛ kɛ tiuba le tosaa wo (Tofa pɛl 5-6) *

5. A mɛɛ Ɛfisiaŋnda 6:​4 dimi yɛ, yɛɛ kalaŋ chuauwa nɔ yɛ ma tosa le?

5 Kalaŋ chuauwa nɔ ma tuu chua ndaa a a tuaa le. Nduyɛ, a nɔ ma dimul nda le tosaa nyɛ nda tiuba le wo le. Te kalaŋ chuauwa tosa pɛ hei, i nɔla mii tɛɛmbuu chua ndaa kɔllo. (Nuawɔ Ɛfisiaŋnda 6:​4.) Mi ndepilɛnɔ pilɛ diolaŋ Sachiko * dimi aa: “Teleŋ ya wa o sukuu wo, te wanaa niaa pɛɛkaa ndaa ke ya pɛ tofaa, ndaa yeema mi hiou chaaŋaa niaa. O faŋaŋndɔ okoŋ kɔɔli, kala nuu ndoo yeema ya mi tosa nyɛkɛndɛi o sukuu, le halikpeŋ mi wanaa niaa pɛɛkaa a finya ni ve Chɛhowa piɛi le wo dimi sɔɔŋ kɛndɔŋ a Seiyaa Chɛhowaa okɔɔ. Nduyɛ pɛŋ, ndoo yeema ya mi hiŋ wana tasoo. Kɛ keŋ wa bɔɔ i kala le ya. Mi che bɛɛ I kue lɛ o sukuu le, ke lepum mi yiyaŋndɔ te Chɛhowa cha pɛ nyɛ ya cho tosaa le ndu wo o sɔvɛ.”

6. Yɛɛ kalaŋ chuauwa pɛɛku yɛ o Sam 131:​1, 2 niŋ?

6 Nyɛ sɔvɛ sɔvɛ cheleŋ kalaŋ chuauwa nɔ ma kɛsiŋ o kɔllo cho o Sam 131:​1, 2 niŋ. (Nuawɔ.) Mi masaa Deeve dimi maa, ndoo “heu ba le sɔɔŋ bɛnduŋ waŋnda tosa woŋ, ” ɔɔ sɔɔŋ ndoo tiuba tosa le woŋ tosaa le. Le mɛɛ Deeve wa wana tusiaŋ yɛ, mi keŋ mala ndu mbo “hini kɔl” a nyɛ o nyɛ, nduyɛ mbo wa a kɔl nyulu. Yɛɛ kalaŋ chuauwa pɛɛku yɛ o nyɛ Deeve dimi hoo wo niŋ? Kalaŋ chuauwa nɔ ma wa wanaa tusiaŋ, nduyɛ ma sina kpeleŋ ndaa. A nɔ ma wa chua ndaa kɔl le tosaa nyɛ o tiuba le wo le. Kalaŋ chuauwa nɔla ma mala chua ndaa mbo cheŋnuŋ wana sɔvɛ te a wa ndu pɛ chɔmndo sɔɔŋ o nɔla tosaa woŋ, a sɔɔŋ o nɔla tosa le woŋ. Hei mala ndu ni mbo kɛsi kpeleŋnda o nɔla mbo komal taŋ. Mi ndepilɛnɔ pilɛ diolaŋ Malina dimi aa: “Naa hiɔɔlu kala nuu velu ni. Kɛ paale pilɛ bɛɛ o tuu ya a yemaa niaa ɔɔ chuaambuaa cheleŋ te. Mbo pɛɛku ya maa wana o wana nɔ kioo o ndɔɔ. Nduyɛ maa, wana o wana cho o sɔvɛ Chɛhowa o hɔl. Nyɛ o pɛɛku ya hoo wo tosa I tuu ko yapila a wanaa cheleŋ te.”

7-8. Vɛɛ pɔnɔɔ chɔm yɛ maa o nɔ bɛɛleŋ le laa ndɔ?

7 Pɔnɔ Kilisiɔŋnɔɔ nɔ mbo ke laa ndɔ bɛɛleŋ. (1 Pitɛ 3:​7) Yɛɛ cho yɛ bɛɛleŋ? Leŋ le cho ni, wanaa cheleŋ hɔlla mulullo. Le tamaseliiyo, pɔnɔɔ tosa hei te o che pɛ laa ndɔ maa o cho o sɔvɛ. O beŋ ndu le mbo tosa nyɛ o tiuba le wo le, nduyɛ o tuu ndu a waŋ laanduaa cheleŋ te. Yɛɛ wa yɛ fulamakɔɔlioo te pɔnɔɔ tuu pɛ laa ndɔ a waŋ laanduaa cheleŋnda? Pɔnɔɔ Losa ve Chɛhowa piɛi le. Nduyɛ teleŋnda bɔɔbɔɔ mi ndoo tuu ndu a waŋ laanduaa cheleŋnda. Mi diomnda wɔɔŋnda ndoo dimi laŋ laa tosa mi Losa ndoo cheŋnuŋ fondo fuu. Mi Losa dimi aa: “I yeema teleŋ o teleŋ mi tuei maa Chɛhowa che ya bɔɔ wana sɔvɛ.” Lelaŋ, pɔnɔ Kilisiɔŋnɔɔ nɔ mbo ke laa ndɔ bɛɛleŋ. Kanifuule, o sina maa keŋ tosa mi chaŋyɛi kɛndɛi wa nda tɛɛŋ nda laa ndɔ vɛlɛ a Chɛhowa. *

8 Mi pɔnɔ nɔ bɛɛleŋ le laa ndɔ wo soo sɔɔŋ kɛndɔŋ o acheleŋnda lo a ndu okɔɔ, mbo dimul ndu maa o kaala ndu, nduyɛ mbo dimul ndu pɛŋ maa o cho o sɔvɛ ndu o hɔl. (Pulɔ. 31:​28, 29) Mi Katalina naŋ soo o buŋgɛi naŋ hiou ve niŋndo ndoo yiyaŋ maa o cho wana sɔvɛ le. Kɛ mi pɔnɔ ndɔ mala ndu le yiyaŋ koŋ malɔɔ. Teleŋ Katalina wa chuaambɔ wo, mi kala ndɔ ndoo pɛɛsa ndu nduyɛ mi ndoo tuu ndu teleŋ o teleŋ a chuaambɔɔ cheleŋ, hali chaaŋaa nduaa bɛɛ. Fulamakɔɔlioo wa ni, mi che bɛɛ mi Katalina chua tonyaa, kɛ mi ndoo tuuwɔ ndu pila a wanaa cheleŋnda. Mi pɔnɔ ndɔ mala ndu le mbo mal yiyaŋ koŋ, nduyɛ mbo cheŋnuŋ ndupila o nɛi bɛnda wo choo. Mi Katalina dimi aa: “Pɔnɔ nuu kaala ya tau. Mbo chandu ya le sɔɔŋ kɛndɛŋ ya tosa woŋ, nduyɛ mbo piɛi vɛlɛ le ya. Mbo loonuŋ ya a suliŋnda kɛndɛla Chɛhowalaŋ okɔɔ, nduyɛ mbo mala ya le mi mal yiyaŋnda wɔɔŋndaŋ.”

MALA YƐƐ BƐNDUAA KUNDAA NƆ KAALA WA A WANAA CHELEŊ YƆŊGU YƐ?

9-10. Vɛɛ bɛnduaa kundaa nɔ kaalaa wa mala yɛ ndepilɛnɔ ndoo tuu ndupila a acheleŋnda wo?

9 Vɛɛ bɛnduaa kundaa mala yɛ wanaa tuu ndapila a acheleŋnda wa? Tofawɔ suɛi yɔŋnaŋii ndepilɛnɔ pilɛ diolaŋ aa Hanɔni. Mbo dimi aa: “Teleŋ ya wa chuaambɔ wo, wanaa velu ya wa ndaa chendu ya ko le. Mi siɔmbulaŋ laa bii tau, nduyɛ mi yaa yiyaŋ maa chuaambuaa cheleŋ cho a sɔvɛ ma hiau ya. Chɔŋ niŋ a teleŋ koŋ, mi yaa tuu yapila a wanaa cheleŋ.” Hali a teleŋ Hanɔni ndoo pɛɛku tonyaa wo bɛɛ, mi ndoo tuuwɔ ndupila kɛ a acheleŋnda. Fulamakɔɔlioo wa ni, mbo chaŋnuŋ maa o ve wana sɔvɛ o kunda leKilisiɔŋndo niŋ te. Suŋ suŋ niŋ, Hanɔni cho kɔɔfaleŋ tosaa a kɔl kɛndɛ. Kɛ yɛɛ mala yɛ ndu le yiyaŋ koŋ siŋgaa?

10 Mi Hanɔni dimi maa bɛnduaa kundaa nɔ kaalaa wa mala ndu ni. Ma mala ndu le sinaa maa o cho o sɔvɛ o kundaa niŋ. Nduyɛ ma chandu ndu le taamasi ndɔ kɛndɔɔ. Mbo chɔɔlu dimi aa: “Mɛɛ teleŋ tiŋ hiou, mi bɛnduaa kundaa haa dimulla le mi dɛɛniaa ndepiliaa ndaa yeema kɔl dɛɛniaa wa. Mi wali nda ke ya koŋ ndo tosa mi chaŋnuŋ wana sɔvɛ o kundaa niŋ. I loonuŋndɔ mɛɛ bɛnduaa kundaa buulaŋ haa le naa wa chandu ya, le mɛɛ ya dɛɛniaa ndepiliaa feleŋguaa apum kɔltaŋ yɛ. Ma veelul la diomndaŋ o Tɛsaloniaŋ Tasoo 1:​2, 3 niŋ. Mi naŋ kɔllo tau le sɔɔŋ nda tosalla muŋ ndoŋ. Mala bɛnduaa kundaa haa tosa ni, mi wa niŋ hau sinaŋndo maa I cho wana sɔvɛ o kɔɔna Chɛhowaa niŋ.”

11. A mɛɛ Sam 34:​18 dimi yɛ, vɛɛ naŋ mala yɛ wanaa kɔltaŋ la wa haa la tambɛiya?

11 Nuawɔ Sam 34:​18. Chɛhowa buulaŋ tau a “wanaa kɔltaŋ la wa haa la tambɛi” ya. Naa kpou tiuba miŋ dɛɛniaa puaapiliaa a ndepiliaa kɔltaŋ la cho la tambɛiya, o cho ko bɛnduaa kundaa le. Nɛiyo opilɛ o naŋ tosa heiyo cho yeemɛi kpeekpeiye chɔmndo o nda ni niŋ. Chɛhowa yeema naa miŋ kaala nda le halikpeŋ ma sinaŋ kaala o nɔ le nda wo. (Ɛfi. 5:​1, 2) Te ŋ nɔ pɛ kaa tusiaŋndo nduyɛ miŋ sina kpeleŋ naa, keŋ nɔla vɛlɛ mii mala puaapiliaa a ndepiliaa naa. Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ tosa i sɔɔ i tosa mi waŋnda handu naa hɔlteŋ kɔɔli wo le kanifuule, keŋ tosa ma paŋala naa. Kɛ ŋ yeema mi nyɛ naŋ dimi wo a sɔɔŋ naŋ tosa woŋ dɛɛniaa puaapiliaa a ndepiliaa naa kɔltaŋ.—1 Pitɛ 4:​10, 11.

Chiisu ndoo chɔm maa o cho o sɔvɛ mbo hiau buɛiyaa nduaa le. Le hei, mi ndaa sɔɔŋguu ndu ikɛi. Nduyɛ mi ndaa tuei teleŋ ndaa chua diompilɛ wo yeela tau (Tofa pɛl 12)

12. Le yɛɛ wanaa waŋnda ndaa chua chɔdɔ wa ndaa hɛnaŋ yɛ le waa Chiisu ikɛi? (Tofa fotueiyo o kɔɔ)

12 Te ŋ yiyaŋ pɛ mɛɛ Chiisu ndoo bii buɛiyaa nduaa yɛ, keŋ cho naa mala miŋ sina mɛɛ naŋ nɔ miŋ bii acheleŋnda yɛ. Chiisu ndoo hiou waŋnda kpou o chieeŋndo choo. Kɛ a koŋ kpou, ‘wana tusiaŋndo’ o cho ni. (Maa. 11:​28-30) Teleŋ o wa o chieeŋndo choo wo, ndoo saŋgalaŋ a taasi ndɔɔ ɔɔ nyɛ ndoo tiuba tosaa wo le. Mi ndoo soliŋ diomndaŋ a tamaseliila tɛtɛlɛlaŋ kpeku le waŋnda kɔltaŋ pilaŋndo, hali wanaa ndaa sina dɛnɛ le wa bɛɛ. (Luku 10:​21) Mi simlachiaa lepiɛiya ndaa che waŋnda chɔdɔ. Kɛ paale pilɛ bɛɛ Chiisu tosa isɔɔ le mi waŋnda cheŋnuŋ maa a cho a sɔvɛ Mɛlɛka o hɔl te le. (Chɔŋ 6:​37) Ndoo nɔ bɛɛleŋ tau le wanaa waŋnda ndaa chua chɔdɔ wa.

13. Vɛɛ kaala Chiisu ndoo nɔ le buɛiyaa nduaa wo chɔmnuŋ yɛ kpendekele a mɛɛ ndoo bii nda yɛ?

13 Mi Chiisu ndoo chɔm maa o kaala buɛiyaa nduaa sanaa a mɛɛ ndoo bii nda yɛ. Ndoo sina maa ndaa nɔ ke laŋ yɛ yɛ, nduyɛ maa ndaa nɔ bahawɛila pilɛ le. Le hei, o cho walta pilɛ le ndaa nɔla tosaa le. Nduyɛ o cho fulamakɔɔli pilɛ le ndaa sɔla o yooŋgu kɛndɔɔ dimioo niŋ te. Ke a koŋ kpou, ndoo nɔ balika mɛɛlaa le nyɛ wana o wana ndoo tiuba le tosaa o wali ndɔɔ niŋndo. Ŋ nɔla vɛlɛ miŋ che mɛɛ Chiisu ndoo nɔ sinapɛŋgoo yɛ o tale o dimi a masaa nda buɛiyaa nduaa okɔɔ wo niŋ. O taloo hoo niŋ, mi masaa ke buɛiyaa nduaa kanioŋ “mɛɛ o kɛ kɛ nɔla wallo” a muŋ yɛ. Mi buɛi tasoo a o diiŋ ndɔɔ hiŋnuŋ a nyɛsɔlaa masanɔ ndaa ke nda wo, kɛ o ve nyɛ pilɛ le ndaa sɔla lechoo le. A koŋ kpou, mi masanɔ ndaa dimul o kɛ kɛ aa: “Nuwali tau. A cho bɔɔ buɛi kɛndɛ nduyɛ ma wa sakpo!”—Maa. 25:​14-23.

14. Vɛɛ naŋ tuallɛ tamasi Chiisu wo kɔɔli le acheleŋnda biyɔɔ?

14 O nɛi pilɛ koŋ choo, mi Chiisu chɔm naa kɛndɛi a kaalaa a mɛɛ o bii naa yɛ. O sina maa ŋ nɔ ke laŋ yɛ yɛ, nduyɛ maa ŋ nɔ bahawɛila pilɛ le. Le hei, mbo hini kɔl te o yɔŋ pɛ miŋ tosa o naŋ tiuba o wali ndɔɔ niŋndo. Naa bɛɛ nɔ miŋ tol tamasi ndɔɔ kɔɔli. Fɛɛŋ bɛɛ ŋ nɔ miŋ tosa mi chaaŋ naa Kilisiɔŋnɔɔ cheŋnuŋ chɔdɔ, ɔɔ mi siɔmbulaŋ la bii ndu le mɛɛ o nɔla tosaa tau maa chaanda le yɛ. Kɛ ŋ nɔ miŋ wa nɛilaŋ nuuviaa le puaapiliaa a ndepiliaa naa chandɔɔ, le o nda tiuba tosaa o wali Chɛhowaa niŋndo.

KƐSI KPELEŊNDA Ŋ TIUBA MA KOMAL TAŊ

Kɛsi kpeleŋnda ŋ nɔla ma komal nduyɛ mi la chuu num kɔl kɛndɔɔ laŋ(Tofa pɛl 15-16) *

15-16. Vɛɛ ndepilɛnɔ pilɛ sɔla yɛ tɔnɔɔ mɛɛ o kɛsi kpeleŋnda o tiuba mbo komal taŋ?

15 Te ŋ kɛsi pɛ kpeleŋndaŋ o Mɛlɛka piɛiyo niŋ, keŋ tosa mi yoomu naa nɔ saboo. Kpeleŋnda naŋ tiuba miŋ komal taŋ naŋ nɔ ni miŋ kɛsi. Ŋ nɔ miŋ kɛsi kpeleŋnda acheleŋnda kɛsi laŋ te. Te ŋ tosa keŋ pɛ, ŋ cho mɛɛlu batiuwaa sɔla le nduyɛ mi keŋ tɛɛmbuu naa kɔllo. (Luku 14:​28) Tofawɔ suɛi yɔŋnaŋii ndepilɛnɔ kɔɔfanɔ pilɛ diolaŋ Midoli.

16 Finyaa Midoli cho Chɛhowa piɛi le. Nduyɛ teleŋ o wa o pɔmbɔ wo, mi ndoo tuu ndu a pɔmbɔ ndɔ, yeema ndɔ, vɛlɛ a chuaambuaa ndaa kua o sukuu wa. Mi Midoli dimi aa: “Mi chaŋnuŋ maa I cho wana sɔvɛ le.” Kɛ mɛɛ Midoli sul kaasoŋnɔ, mbo kandu yiyaŋ kɛndɔɔ nɔɔ a ndupila okɔɔ. Mbo chɔɔlu dimi aa: “Mi yaa veelu diomndaŋ o Baabuiyo niŋ lepaa o lepaa kanifuule, mi keŋ ndii mala ya mi wa a kɔl kɛndɛ, nduyɛ mi yaa sinaŋ kaala Chɛhowaa.” O faŋaŋndɔ o koŋ kɔɔli, mi ndoo kɛsi kpeleŋnda o tiuba mbo komal taŋ. Nduyɛ mi ndoo piɛi a nyɛ kpeekpei mala ndu le mbo komal kpeleŋnda ndɔlaŋ ndo. Fulamakɔɔlioo wa ni, mbo naŋ kɔl tau a hiouwɔɔ lachi o wa tosaa o Mɛlɛka piɛiyo niŋndo.

HIOU LACHI A TOSAA O Ŋ TIUBA O CHƐHOWA PIƐIYO NIŊNDO

17. Vɛɛ naŋ hiau yɛ lachi a waa a sɛnɛi yuka o kɔlta naalaŋ niŋ, nduyɛ fulamakɔɔli kuɛɛ naŋ cho yɛ sɔla?

17 Mbo chua fɛŋ teleŋ vilɛi tuupa miŋ siŋga yiyaŋ naŋ nɔ a naa pila okɔɔ wo. Kɛ Chɛhowa dimul naa aa: “La hiou lachi a simnɔŋndo wanaa sɛnɛiya o yiyaŋnda nyalaŋ niŋ.” (Ɛfi. 4:​23, 24) Le hei tosaa, ŋ nɔ miŋ piɛi o Chɛhowa lo, miŋ pɛɛku Diom ndɔɔ, nduyɛ miŋ yiyaŋ yiŋgoloŋ o nyɛ naŋ pɛɛku wo choo. Nyuna Chɛhowa le mbo luei num yoomuaŋ le ma hiou lachi a sɔɔŋ muŋ tosaa. Nyina ndɔ diandaa cho num mala ma chɔulaba nyɛ o nyɛ nyindu num le tuuŋgaŋndo a acheleŋnda. Chɛhowa cho num vɛlɛ mala ma sina te a kandu pɛ acheleŋnda paŋalaa, ɔɔ te a kandu pɛ kaa heelaŋndo nɔɔ. Nduyɛ o cho num vɛlɛ mala ma keleŋa siŋgaŋndaŋ tosa le kaalaŋ ndaŋ malɔɔ.

18. Vɛɛ diomnda cho o Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 6:​29, 30 niŋndaŋ la dɛɛniaa yɛ naa kɔllo?

18 Nuawɔ Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 6:​29, 30. Chɛhowa sina nyɛ o nyɛ cho o kɔlta naalaŋ niŋ. Chɛhowa sina vɛlɛ maa ŋ cho kaala wɔɔŋnda cho o chieeŋndo niŋndaŋ a haki naa chɔulabaa. Te o wa pɛ naa chɔɔ sɔɔŋ muŋ chɔulabaa, mi keŋ tosa mbo chɔɔlu naa kaala tau.

19. A nɛɛ Chɛhowa tuu yɛ ndupilɛ le chɔmndo mɛɛ kpɛ o kaala naa yɛ?

19 Mi Chɛhowa suaa a kaala cho komsaa tɛɛŋ a chɛlɛkpɛ ndɔɔ wo okɔɔ, le naa malaa miŋ sina mɛɛ kpɛ o kaala naa yɛ. (Aisaya 49:​15) Tofawɔ suɛi yɔŋnaŋii ndepilɛnɔ pilɛ diolaŋ Luechɛl. Mbo dimi aa: “Chua nuu Stɛfani ndoo kindu wɔ le mi vialu ndu. Mɛɛ ya che ndu o tasela ndɔ, o waŋnuŋ naa leŋge leŋge, wana ndoo ve pɛŋ kɔl maa o cho fula leniŋ te. Nduyɛ teleŋ o wa o maasiiyo niŋndo, mi wanaa chɔuwaa ndaa chɛlla mi bii ndu lepaa o lepaa haaa mbo chii paŋgei ipilɛ. A teleŋ koŋ, mi kaala ya nɔ le chua nuu wo chɔɔlu hindɔɔ. Mi che bɛɛ o cho niŋ wɔsilaŋ la ŋɔmpum, kɛ o choŋnuŋ ndɔ naa muii muii. Chuaambuaa nda cho wɔsila pilɛlaŋ nda hiou ndu poloŋ. Kɛ a koŋ kpou, I kaala ndu tau kanifuule, o chiee chiee bɔɔ le fulaa leniŋ. Nduyɛ o chuu ya nyaaloo tau o yoomu nuu niŋ.” I cho bɔɔ suɛi kɔl dɛɛniaa le sinaa maa lende koni Chɛhowa naŋ kɔl a naa ni, te o che naa pɛ kindi kindiŋndo le ndu piɛiyo a kɔl naa kpou!

20. Sabu yɛɛ buɛiyaa Chɛhowaa o kɛ kɛ nɔ yɛ le waa a kɔl kɛndɛ?

20 Le mɛɛ ŋ cho wana pilɛ o yuŋgu Chɛhowaa niŋ yɛ, Chɛhowa che num bɔɔ wana sɔvɛ. Nduyɛ num bɛɛ nɔ kioo o tosa ma wa teŋgeŋ a acheleŋnda wo. O cho le mɛɛ ŋ cho wana sɔvɛ ma hiau a acheleŋnda yɛ le Chɛhowa naŋ num o kɔɔna ndɔɔ niŋ te. Kɛ le mɛɛ o che maa a cho wana tusiaŋ, nduyɛ maa o tiuba mbo pɛɛku num ma tosa siŋgaŋndaŋ o yoomu numndo niŋ yɛ, o hiŋ a num o kɔɔna ndɔɔ niŋ ni. (Sam 25:​9) Nɔ tiindaŋndo maa o nɔ balika melaa tau, te a tosa pɛ o ŋ tiuba wo o ndu piɛiyo niŋ. Biuwɔŋ numndo a lolechoo numndo chɔm maa a kɛsiŋ nyɛ ŋ o tuei diom ndɔɔ niŋndo o kɔl. (Luku 8:​15) Lelaŋ, hiou lachi a tosaa nyɛ ŋ tiuba o Chɛhowa piɛiyo niŋndo. Te a tosa lende pɛ, a cho nɔ sabu kɛndɔɔ le ma “dɔɔnɔŋ nyaale.”

CHONDII 38 O Cho Num Kpaayaa Ke

^ pɛl. 5 Chɛhowa tuu naa a wanaa cheleŋ te. Kɛ lepum, miŋ tuu naapila a acheleŋnda. Nduyɛ mi keŋ tosa miŋ yiyaŋ maa ŋ cho tosa nyɛkɛndɛi le. O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho pɛɛku le sabu naŋ nɔ miŋ tuu naapila a acheleŋnda le wo. Ŋ cho vɛlɛ pɛɛku mɛɛ naŋ mala yuŋgula naalaŋ, a puaapiliaa o kundaa niŋ le ma che nda pila mɛɛ Chɛhowa che nda yɛ.

^ pɛl. 5 Diolaŋ lapum la siŋgaŋ.

^ pɛl. 7 Mi che bɛɛ a piaanduaa okɔɔ sawala mandaa laŋ ndaŋ la cho suɛi ni, kɛ la bɔɔbɔɔ cho vɛlɛ le laanduaa.

^ pɛl. 58 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: A teleŋ pɛɛku leyuŋgoo, kalaŋ chuauwa cho a kɔl kɛndɛ le nyɛ chuauwaa ndaa o kɛ kɛ tiuba le toosiaa le wouwo o dɛndɛ Nuuwa wo niŋndo.

^ pɛl. 62 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: depilɛnɔ cho chua ndɔɔ mandaa ndupilɛ kpe wo kɛsi kpeleŋndo le kɔɔfale malalaŋndeŋ tosaa. Nduyɛ o cho bɔɔ a kɔl kɛndɛ le mɛɛ o komal kpeleŋ koŋ yɛ.