1. Ki kabakalañi Jehova hasa lubapanyangi kwa batu babañwi?

JEHOVA habati kuli lika kaufela kamba batu kaufela baswane. Taba yeo iponahalela hande kwa lika zabupile, kukopanyeleza cwalo ni luna batu. Mañi ni mañi waluna washutana ni yomuñwi. Kacwalo, Jehova hamibapanyangi kwa batu babañwi. Utatubanga pilu yamina, yena mutu wa mwahali. (1 Sam. 16:7) Hape waziba buikoneli bwamina, bufokoli bwamina, ni momuhuliselizwe. Mi habatangi kuli mueze lika zemusa koni kueza. Luswanela kulikanyisa Jehova ka kuikuunga sina mwaluungela. Haiba lueza cwalo, ‘lukanahana hande,’ mi haluna kunahana kuli lu babatuna kufita moluinezi kamba kuli halu ba butokwa.—Maro. 12:3.

2. Ki kabakalañi halusa swaneli kuibapanya ku babañwi?

² Mwendi lukona kulemuha kuli mizwale ni likaizeli babañwi ki bakutazi babande. (Maheb. 13:7) Lwakona kuituta ku bona molukona kuekeleza kwa buikoneli bwaluna mwa bukombwa. (Mafil. 3:17) Kono kunani shutano ye mwahalaa kulikanyisa mutala omunde wa mutu ni kuibapanya ku yena. Haiba luibapanya kwa batu babañwi, lwakona kubashwela muna, kuzwafa, kamba kuikutwa kuli halu ba butokwa. Sina mone luitutezi mwa taba yefelile, haiba lukangisana ni mizwale ni likaizeli baluna mwa puteho, lukaikutwisa butuku ni kuutwisa babañwi butuku. Kacwalo, Jehova ka lilato ulueleza kuli: “Mutu ni mutu atatube likezo zahae, mi cwale ukaba ni libaka la kunyakalala ka lona anosi, mi isiñi ka kuibapanya ku yomuñwi.”—Magal. 6:4.

3. Ki zwelopili ya kwa moya yecwañi yemuezize yemitahiseza tabo yetuna?

³ Jehova ubata kuli munyakalale kabakala zwelopili ya kwa moya yemuezize. Ka mutala, haiba mukolobelizwe, muswanela  kunyakalala kabakala kuli mukwanisize sikonkwani samina! Nemuezize katulo yeo mina bañi. Mi nemuezize cwalo kabakala lilato lamina ku Mulimu. Munahane feela zwelopili yemuezize kuzwa feela nako yeo! Ka mutala, kana semuikolanga hahulu kubala Bibele kamba kueza tuto ya ka butu? Kana semulapelanga litapelo zende, zezwelela kwa pilu? (Samu 141:2) Kana semukalisanga hande lipuisano mwa bukombwa mi semuziba hande mwakuitusiseza lihatiso zeluitusisanga kwa kuituta ni batu? Mi haiba munani lubasi, kana Jehova umitusize kuba muuna kamba musali yomunde, kamba mushemi yomunde? Muswanela kunyakalala kabakala zwelopili yemuezize yeo.

4. Lukanyakisisañi mwa taba ye?

⁴ Lwakona kutusa babañwi kunyakalala kabakala zwelopili ya kwa moya yebaezize. Hape lwakona kubatusa kusaibapanyanga ku babañwi. Mwa taba ye, lukanyakisisa mo bashemi bakona kutuseza bana babona, mo batu babanyalani bakona kutusanela, ni mo baana-bahulu bakona kutuseza mizwale ni likaizeli babona. Kihona lukanyakisisa likuka za mwa Bibele zekona kulutusa kuitomela likonkwani zende kulikana ni buikoneli bwaluna kamba miinelo yaluna.

5. Ka kuya ka Maefese 6:4, ki nto mañi yebaswanela kuambuka bashemi?

⁵ Bashemi baswanela kuambuka mukwa wa kubapanya bana babona kwa banana babañwi kamba kulibelela kuli bana babona baeze lika zebasa koni. Haiba bababapanya kwa banana babañwi kamba kubakupa kueza lika zebasa koni kueza, bakona kubahalifisa. (Mubale Maefese 6:4.) Kaizeli yabizwa Sachiko * utalusa kuli: “Baluti baka nebabatanga kuli nifite bana ba sikolo babañwi kaufela mwa kilasi yaluna. Kuzwa fo, bo ma nebabata kuli nieze hande kwa sikolo ilikuli nife bupaki bobunde kwa baluti baka ni bo ndate babasi Lipaki za Jehova. Mane bo ma nebabata kuli nikumbe lipuzo kaufela mwa litatubo, ili nto yenesa konahali feela. Nihaike kuli sekufitile nako yetelele kuzwa fonifeleza sikolo, fokuñwi nisaikutwanga kuli zenieza mwa sebelezo yaka ku Jehova halisika likana.”

6. Bashemi baitutañi kwa manzwi afumaneha kwa Samu 131:1, 2?

⁶ Bashemi bakona kuituta tuto ya butokwa kwa manzwi añozwi kwa Samu 131:1, 2. (Mubale.) Mulena Davida naabulezi  kuli ‘naasalakazangi lika zetuna hahulu’ kamba lika zanaasa koni kufumana. Bakeñisa kuli naaikokobeza, naakozwi ka lika zanaanani zona mi naanani kozo ya mwa munahano. Bashemi baitutañi kwa manzwi anaabulezi Davida? Bashemi baswanela kuba ni buikokobezo mi habaswaneli kulibelela kuli bona kamba bana babona baeze lika zebasa koni. Habatusa bana babona kuitomela likonkwani, baswanela kulemuha lika zebakona kueza hande ni zebasa koni kueza. Kaizeli yabizwa Marina utalusa kuli: “Bo ma nebasa nibapanyangi kwa likaizeli zaka babalaalu kamba kwa banana babañwi. Neba nitalusezanga kuli mañi ni mañi waluna unani buikoneli bobushutana ni bwa yomuñwi, mi kaufelaa luna lu ba butokwa ku Jehova. Banitusize kusaibapanya kwa batu babañwi.”

7-8. Muuna ukona kubonisa cwañi kuli wakuteka musalaa hae?

⁷ Muuna uswanela kubonisa kuli wakuteka musalaa hae. (1 Pit. 3:7) Ka mutala, muuna ubonisa kuli wakuteka musalaa hae ka kumuunga kuba wa butokwa. Haana kumukupa kuli aeze lika zasakoni. Mi haana kumubapanya kwa basali babañwi. Musali ukona kuikutwa cwañi haiba muunaa hae aeza cwalo? Muuna yasi Paki yanyezi kaizeli yabizwa Rosa hañata ubapanyanga kaizeli yo kwa basali babañwi. Manzwi ahae autwisa butuku atahisize kuli bo Rosa baikutwe bumaswe ni kuikutwa kuli hakuna mutu yakona kubalata. Bo Rosa batalusa kuli: “Nako kaufela nitokwanga kuhupuliswa kuli Jehova wanilata.” Kono baana ba Sikreste bona bafa likute basali babona. Baziba kuli haiba baeza cwalo, silikani sabona ni bakubona sikatiya, mi hape bakaba ni silikani sesinde ni Jehova. *

⁸ Muuna yakuteka musalaa hae wamulumbanga ni kumubonisa kuli wamulata. (Liprov. 31:28) Zeo ki zona zanaaezize muzwale yanyezi kaizeli yabizwa Katerina, yabulezwi mwa taba yefelile, kuli amutuse kuikutwa kuli ki wa butokwa. Bo Katerina hane basali banana, bo maa bona nebasa babalangi kuli ki sesiñwi, mi hañata neba babapanyanga kwa basizana babañwi, kukopanyeleza cwalo ni balikani babona. Kabakaleo, bo Katerina bakala kuibapanyanga ku babañwi, mi nebazwezipili kueza cwalo niha sebabile Lipaki za Jehova! Kono muzwale yabanyezi ubatusize kufelisa mukwa wo ni kubatusa kuba ni mubonelo oswanela. Bo Katerina batalusa kuli: “Bo muunaaka banilata, banilumbanga kabakala lika zende zenieza, mi banilapelelanga. Hape banihupulisanga tulemeno totunde twanani tona Jehova mi banitusanga kuba ni mubonelo omunde.”

9-10. Baana-bahulu babalilato nebatusize cwañi kaizeli yomuñwi kutuhela mukwa wa kuibapanya ku babañwi?

⁹ Baana-bahulu bakona kutusa cwañi bahasanyi babanani mukwa wa kuibapanya ku babañwi? Halunyakisiseñi mutala wa kaizeli yabizwa Hanuni, ili yanaasa lumbiwangi hanaasali mwanana. Ubulela kuli: “Neninani maswabi mi neniikutwanga kuli banana babañwi banifita. Kuzwa feela kwa bwanana, neniibapanyanga kwa batu babañwi.” Bo Hanuni nebazwezipili kuibapanyanga ku babañwi mane ni hase baitutile niti. Kacwalo, nebaikutwanga kuli zene baeza mwa puteho nesi za butokwa. Ka nako ya cwale, basebeza sina mapaina ba kamita inze batabile. Ki nto mañi yenee batusize kucinca mubonelo wabona?

¹⁰ Bo Hanuni batalusa kuli nebatusizwe ki baana-bahulu babalilato. Baana-bahulu bao neba bataluselize kuli ki ba butokwa mwa puteho  mi babababaza kabakala mutala wabona wa busepahali. Batalusa kuli: “Ka linako zeñwi, baana-bahulu neba nikupanga kususueza likaizeli babañwi bane batokwa tuso. Buikalabelo bone banifanga bo, nebu nitusize kuikutwa kuli nenili wa butokwa. Nihupula nako yeñwi baana-bahulu habaitumela ku na kabakala kuli nenisusuelize likaizeli babañwi babasali babanca. Hasamulaho, banibalela liñolo la 1 Matesalonika 1:2, 3. Taba yeo nei nifitile kwa pilu luli! Niitumela hahulu kwa balisana babande bao; ka nako ya cwale niikutwa kuli ni wa butokwa mwa kopano ya Jehova.”

11. Lukona kutusa cwañi batu babaikutwa kuli ki ba “mayemo a kwatasi,” sina mokuboniselizwe kwa Samu 41:1?

¹¹ Mubale Samu 41:1. Jehova waiyakatwa batu babaikutwa kuli ki ba “mayemo a kwatasi.” Kaufelaa luna, isiñi feela baana-bahulu, lwakona kususueza mizwale ni likaizeli baluna babalatwa bao. Nzila yeñwi yelukona kubasusueza ka yona ki ka kubonisa kuli lwabaisa pilu. Jehova ubata kuli lubonise lingu zahae kuli ulilata hahulu. (Liprov. 19:17) Hape lukona kutusa mizwale ni likaizeli baluna ka kubonisa buikokobezo ni buishuwo. Haluswaneli kueza lika zekatahisa kuli batu baise hahulu mamelelo ku luna kakuli bakasuhana bakala kulushwela muna. Kono luswanela kuitusisa zibo ni buikoneli bwaluna kuli lususueze mizwale ni likaizeli baluna.—1 Pit. 4:10, 11.

12. Ki kabakalañi batu ba mayemo a kwatasi hane batabela kuba ni Jesu? (Mubone siswaniso sesi fa kava.)

¹² Mutala wa Jesu ka za mwanaapilisanezi ni balateleli bahae wakona kulutusa kuziba hande molukona kupilisanela ni babañwi. Jesu ki yena mutu yomutuna ka kufitisisa yakile apila fa lifasi. Nihakulicwalo, naanani ‘musa mi naawile pilu.’ (Mat. 11:28-30) Naasika iponahalisa kwa batu kuli naanani butali ni zibo yeñata hahulu. Naalutile batu ka kuitusisa puo yebunolo ni liswanisezo zende zenefitile batu ba mayemo a kwatasi kwa lipilu. (Luka 10:21) Ka kushutana ni baeteleli ba bulapeli bane baikutwisisa, Jesu nikamuta naasika eza lika zenekona kutahisa kuli batu babañwi baikutwe kuli nesi ba butokwa ku Mulimu. (Joa. 6:37) Kono naakuteka batu ba mayemo a kwatasi.

13. Jesu naabonisize cwañi kuli naanani sishemo ni lilato ka mwanaapilisanezi ni balutiwa bahae?

¹³ Jesu naabonisize kuli naanani sishemo ni lilato ka mwanaapilisanezi ni balutiwa bahae. Naaziba kuli buikoneli bwabona ni miinelo yabona neishutana. Kacwalo, kaufelaa bona nebasa koni kufiwa buikalabelo bobuswana kamba kueza zeswana mwa bukombwa. Kono Jesu naaitebuha musebezi wanaaeza mañi ni mañi ka pilu yahae kaufela. Naabonisize cwalo mwa litaba zanaabulezi mwa swanisezo ya litalenta yanaafile. Mwa swanisezo yeo, mulena naafile yomuñwi ni yomuñwi wa batanga bahae “kulikana ni buikoneli bwahae.” Yomuñwi kwa batanga bababeli babasebeza ka taata bao naafilwe hahulu kufita yomuñwi. Kono mulenaa bona naababalize sibeli sabona ka manzwi aswana, naaize: “Uezize hande, wena mutanga yomunde, yasepahala!”—Mat. 25:14-23.

14. Lukona kulikanyisa cwañi Jesu ka mwanaapilisanezi ni babañwi?

¹⁴ Jesu ubonisa kuli unani sishemo ni lilato ka mwapilisanela ni luna. Waziba kuli buikoneli bwaluna ni miinelo yaluna yashutana, mi waitebuha haiba lueza musebezi walufile molukonela kaufela. Luswanela kulikanyisa Jesu ka kupilisana ni babañwi sina mwanaapilisanezi ni balutiwa bahae. Haluswaneli kueza lika zekatahisa kuli Bakreste babañwi baikutwe kuli haki ba butokwa kamba kuikutwa bumaswe kabakala kuli habakoni kueza zeñata sina babañwi. Kono lubabazange mizwale ni likaizeli baluna kabakala kuli baeza mobakonela kaufela kusebeleza Jehova.

15-16. Kaizeli yomuñwi naatusizwe cwañi kabakala kuitomela likonkwani zanaakona kupeta?

¹⁵ Haiba luitomela likonkwani za kwa moya, lukaziba hande mwakuitusiseza bupilo bwaluna. Kono luswanela kuitomela likonkwani zelukona kupeta ka kuya ka buikoneli bwaluna ni miinelo yaluna, isiñi kulikanyisa babañwi. Haiba lulikanyisa batu babañwi, lukana lwapalelwa kupeta likonkwani zaluna mi lukaikutwa bumaswe ni kuzwafa. (Luka 14:28) Halunyakisiseñi mutala wa kaizeli yali paina yabizwa Midori.

¹⁶ Bo Midori hane basali banana, bo ndataa bona babasi Lipaki, neba bautwisanga hahulu bumaswe hane babulelelanga kuli banyani babona ni bane bakena ni bona sikolo nebaeza hande kubafita. Bo Midori bali: “Neniikutwanga kuli hani wa butokwa.” Kono hane banze bahula, bo Midori bakala kuba ni mubonelo oswanela ka za mone baikuungela. Batalusa kuli: “Nenibalanga Bibele zazi ni zazi mi kueza cwalo neku nitusanga kuba ni kozo ya mwa munahano ni kuikutwa kuli Jehova wanilata.” Hape kaizeli yo naaitomezi likonkwani zanaakona kupeta, mi naalapelanga ku Jehova kuli amutuse kukwanisa likonkwani zeo. Kabakaleo, bo Midori nebanyakalalile kabakala zwelopili ya kwa moya yene baezize.

17. Ki nto mañi yekona kulutusa “kuzwelapili kuuncafazwa mwa moya osusumeza munahano [waluna],” mi kueza cwalo kukona kulutusa cwañi?

¹⁷ Kukona kuluungela nako yetelele kuli lufelise maikuto amaswe alukona kuba ni ona. Kacwalo, Jehova ulususueza kuli: “[Muzwelepili] kuuncafazwa mwa moya osusumeza munahano wamina.” (Maef. 4:23, 24) Kono kuli lueze cwalo, lutokwa kulapela, kuituta Linzwi la Mulimu, ni kunahanisisa zeluituta. Kacwalo, muzwelepili kueza lika zeo, mi mukupe Jehova  kuli amife maata. Moya wahae okenile uka mitusa kufelisa mukwa wa kuibapanyanga kwa batu babañwi. Jehova hape uka mitusa kulemuha haiba mukenezwi ki moya wa kushwela babañwi muna kamba semunani buikuhumuso, mi uka mitusa kueza licinceho kapili.

18. Manzwi a kwa 2 Makolonika 6:29, 30, akona kumiomba-omba cwañi?

¹⁸ Mubale 2 Makolonika 6:29, 30. Jehova waziba ze mwa lipilu zaluna. Hape waziba kuli lutokwa kueza ka taata kuli luambuke moya wa lifasi ni kutiyela mifokolo yaluna. Jehova halemuha kuli lueza molukonela kaufela kuli luambuke lika zemaswe zeo, uzwelangapili kululata hahulu.

19. Ki mutala mañi waitusisa Jehova kuli alutuse kuziba mwalulatela?

¹⁹ Jehova uitusisa mutala wa lilato leli mwahalaa me ni mwanaa hae kuli abonise mwalulatela. (Isa. 49:15) Halunyakisiseñi mutala wa me yabizwa Rachel. Kaizeli yo utalusa kuli: “Mwanaaka wamusizana Stephanie naapepilwe pili nako yahae ya kupepwa isika fita kale. Zazi lapili hani mubona, naali yomunyinyani hahulu kuli mane nenisina sepo ya kuli naakapila. Kono dokota naanilumelezanga kumuswala zazi ni zazi mwa kweli yapili kuzwa feela fapepelwa. Mwahalaa nako yeo, na ni mwanaaka lwalatana hahulu. Ka nako ya cwale, saanani lilimo ze 6, kono ubonahala hahulu bwanana kwa litaka zahae. Nihakulicwalo, nimulata hahulu kakuli mane neninahana kuli naasike apila, mi unitahiseza tabo yetuna!” Ka mukwa oswana, kwaomba-omba kuziba kuli Jehova ululata hahulu mi ubanga ni tabo yetuna halemuha kuli lueza molukonela kaufela kumusebeleza ka moyo kaufela!

20. Ka kuba mutangaa Jehova, ki kabakalañi hamunani libaka la kunyakalala?

²⁰ Bakeñisa kuli mu batanga ba Jehova, mu ba butokwa hahulu mwa lubasi lwahae mi hakuna yaswana ni mina. Jehova naasika mihohela ku yena kabakala kuli mufita babañwi. Naamihohezi ku yena bakeñisa kuli naalemuhile kuli mu batu babaishuwa mi mwatabela kulutiwa ki yena. (Samu 25:9) Mukolwe kuli waitebuha hamueza momukonela kaufela kumusebeleza. Buitiiso bwamina ni busepahali bwamina bubonisa kuli munani “pilu yende hahulu.” (Luka 8:15) Kacwalo, muzwelepili kueza momukonela kaufela kusebeleza Jehova. Haiba mueza cwalo, mukaba ni “libaka la kunyakalala ka lona [munosi].”