Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 29

Qo tzalaj tiʼjju jaku bʼant quʼn

Qo tzalaj tiʼjju jaku bʼant quʼn

«Teyle junjun [...] bʼaʼn tuʼn ttzalaj tiʼj taqʼunbʼen ex mya tiʼj taqʼunbʼen juntl» (GÁL. 6:4).

BʼITZ 34 Toj tumelxix chin anqʼile Jehová

AJU KʼELEL QNIKʼ TIʼJ *

1. ¿Tiquʼn mintiʼ in qo ok tmojbʼaʼn Jehová kyukʼil txqantl?

TGAN Jehová qa junxichaq che keʼyin tiʼchaq. In nel qnikʼ tiʼj jlu aj tok qkeʼyin qe tbʼinchbʼen ex qe xjal. Junxitl tmod teyele junjun qe ex junxitl qo keʼyin, tuʼntzunju, mintiʼ in qo ok tmojbʼaʼn Jehová kyukʼil txqantl. In nok tqʼoʼn twitz tiʼjju tkuʼx toj qanmi (1 Sam. 16:7). Ax ikx in nel tnikʼ tiʼjju jaku bʼant quʼn, tiʼjju mlay bʼant quʼn ex tiʼjju o tzikʼ toj qanqʼibʼil. Ex mintiʼ in tzaj tqanin tuʼn t-xi qbʼinchaʼn jun tiʼ mlayx bʼant quʼn. Nim toklen tuʼn tel qkanoʼn tiʼj techel in kubʼ tqʼoʼn Jehová ex tuʼn tten qximbʼetz qiʼjx ik tzeʼn te. Qa ma bʼant jlu quʼn, kbʼel qyekʼin qa at qnabʼl ex mlay kubʼ qximen qa nim qoklen moqa mintiʼ qoklen (Rom. 12:3).

2. ¿Tiquʼn nya bʼaʼn tuʼn tok qmojbʼaʼn qaqʼun kyukʼil txqantl?

2 Qkyaqilx jaku tzʼel qkanoʼn kyiʼj txqantl. Jun techel, jaku tzʼel qkanoʼn tiʼj jun erman qa tbʼanelxix pakbʼan (Heb. 13:7). Jaku tzʼonin jlu qiʼj tuʼn tbʼant-xix qpakbʼan (Filip. 3:17). Pero nya toj tumel qa ma tzʼok qqʼoʼn qwitz tiʼj kyaqʼun txqantl noq tuʼn tok qmojbʼaʼn tukʼilju in bʼant quʼn. Qa ma tzʼok qmojbʼaʼn qaqʼun kyukʼil txqantl, jaku tzaj loʼchj tiʼj qkʼuʼj kyiʼj, jaku kubʼ qnaʼn qa mintiʼ qoklen ex jaku tzaj bʼaj qkʼuʼj. Ik tzeʼn el qnikʼ tiʼj toj xnaqʼtzbʼil ma kyaj, jaku tzaj nya bʼaʼn tiʼj qamiwbʼil tukʼil Jehová qa ma bʼant jlu quʼn. Tuʼntzunju, in tzaj tqʼamaʼn jlu qe tukʼil kʼujlabʼil: «Teyle junjun tuʼn tikʼ twitz tiʼj tex taqʼunbʼen; kyjaʼtzun bʼaʼn tuʼn ttzalaj tiʼj taqʼunbʼen ex mya tiʼj taqʼunbʼen juntl» (Gál. 6:4).

3. ¿Alkye jun tiʼ o bʼant tuʼna toj tajbʼebʼila te Jehová in tzalaja tiʼj?

3 Taj Jehová tuʼn kytzalaj tmajen tiʼj kyamiwbʼil o chʼiy tukʼil. Qa o qo bautisarin, in qo tzalaj tuʼnju japun twiʼ qximbʼetz lu. Kubʼ qximen tuʼn tbʼant jlu quʼn tuʼnju kʼujlaʼn Jehová quʼn. Qo ximen tiʼj tiʼ mas o bʼant quʼn atxix tej qbautisarin. Jun techel, bʼalo mas in qo tzalaj aj quʼjin tiʼj Tyol Dios ex aj qxnaqʼtzan tiʼj. Ax ikx, bʼalo mas tbʼanel alkye tten in qo naʼn Dios (Sal. 141:2). Ex nyalo kwest in nela toj qwitz tuʼn t-xi tzyet tuʼn qyolin kyukʼil xjal toj pakbʼabʼil ex tuʼn kyajbʼen onbʼil quʼn. Ex olo tzʼonin Jehová qiʼj tuʼn qok te mas tbʼanel chmilbʼaj, xuʼjilbʼaj, mambʼaj moqa txubʼaj. Jaku qo tzalaj tiʼj tkyaqil chʼixpubʼil o bʼant quʼn.

4. ¿Tiʼ kʼelel qnikʼ tiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu?

4 Jaku qo onin kyiʼj txqantl tuʼn kytzalaj tiʼjju in bʼant kyuʼn toj kyajbʼebʼil te Jehová ex tuʼn miʼn tok kymojbʼaʼn kyaqʼun kyukʼil junjuntl erman. Toj xnaqʼtzbʼil lu, kʼelel qnikʼ tiʼj alkye tten jaku che onin mambʼaj kyiʼj kykʼwal, tzeʼn jaku bʼaj kyonin kyibʼ mejebʼleʼn ex tzeʼn jaku bʼaj kyonin kyibʼ ansyan ex qe erman. Ex te mankbʼil, qo xnaqʼtzal kyiʼj junjun nabʼil jaku che onin qiʼj tuʼn tkubʼ qximen tuʼn t-xi qbʼinchaʼn junjun tiʼchaq jaku bʼant quʼn.

¿TIʼ JAKU BʼANT KYUʼN MAMBʼAJ EX KYUʼN MEJEBʼLEʼN?

Aqeye mambʼaj, kyyekʼinxe kye kykʼwale qa in nok kyqʼoʼne toklen aju in bʼant tuʼn teyele junjun kye. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 5 ex 6). *

5. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Efesios 6:4, ¿tiʼ mintiʼ tuʼn tbʼant kyuʼn mambʼaj?

5 Mintiʼ tuʼn tok kymojbʼaʼn mambʼaj kykʼwal kyukʼil txqantl ex mintiʼ tuʼn t-xi kyqanin junjun tiʼchaq kye aju mlay bʼant kyuʼn. ¿Tiquʼn? Tuʼnju jaku tzaj kybʼis kykʼwal (kjawil uʼjit Efesios 6:4). In tzaj tqʼamaʼn ermana Sachiko jlu: * «Kyajtoq maestro tuʼn kyjatz mas tbʼanel ncalificacione kywitz wukʼile. Ax ikx, tajtoq ntxuʼye tuʼn woke te jun tbʼanel xnaqʼtzal tuʼntzun tkubʼ nqʼoʼne jun tbʼanel techel kywitz maestro ex twitz nmane, aju nya testigo de Jehová. Ex nyatoq taj ntxuʼye tuʼn wel tzpete kyoj examen, pero mlayxtoq bʼant jlu. Maske ya o tzikʼ nim ambʼil wetzlene toj tja xnaqʼtzbʼil, in kubʼ nximane qa mintiʼ in nok tqʼoʼn Jehová toklen aju in bʼant wuʼne».

6. ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel kyiʼn mambʼaj tiʼjju in tzaj tqʼamaʼn Salmo 131:1 ex 2?

6 Jaku tzʼel kyiʼn mambʼaj jun xnaqʼtzbʼil nim toklen tiʼjju in tzaj tqʼamaʼn Salmo 131:1 ex 2 (uʼjinktza). Tqʼama aj kawil David jlu: «Mintiʼ in chin jyone tiʼj tuʼn woke te maʼ woklene ex mlay tzʼok nqʼon wibʼe tiʼj ju mlay bʼant wuʼne». Tzalaj David ex kubʼ tnaʼn bʼaʼn tuʼnju mintiʼ jaw tnimsan tibʼ ex el tnikʼ tiʼj qa mlay bʼant tkyaqil tuʼn. Ax ikx kye mambʼaj, il tiʼj tuʼn tkubʼ kyin kyibʼ ex tuʼn tel kynikʼ tiʼj qa mlay bʼant tkyaqil kyuʼn ex kyuʼn kykʼwal. Jaku che onin mambʼaj tuʼn kytzalaj kykʼwal aj kyximen tiʼjju jaku bʼant kyuʼn ex tiʼjju mlay bʼant kyuʼn aj t-xi kyqʼamaʼn kye tiʼ tuʼn t-xi kybʼinchaʼn. Naʼnx jlu tuʼn jun ermana Marina tbʼi: «Ni jun maj ok tmojbʼaʼn ntxuʼye weye tukʼil ntzike, kyukʼil kabʼe witzʼine nix kyukʼil junjuntl kʼwal. Tzaj tyekʼin weye qa qkyaqilx jaku bʼant jun tbʼanel aqʼuntl quʼn ex qa in nok tqʼoʼn Jehová toklen teyele junjun qe. Noq tuʼn jlu, mintiʼ in nok nmojbʼaʼne aju in bʼant wuʼne kyukʼil txqantl».

7, 8. ¿Tzeʼn jaku kubʼ tyekʼin jun chmilbʼaj qa in nok tqʼoʼn toklen t-xuʼjil?

7 Il tiʼj tuʼn tok tqʼoʼn chmilbʼaj toklen t-xuʼjil (1 Ped. 3:7). Jun techel, nim toklen tuʼn tok tqʼoʼn twiʼ tiʼj t-xuʼjil, tuʼn miʼn t-xi tqanin te aju mlay bʼant tuʼn ex tuʼn miʼn tok tmojbʼaʼn kyukʼil txqantl xuʼj. ¿Tiʼ jaku bʼaj qa ma tzʼok tmojbʼaʼn chmilbʼaj t-xuʼjil kyukʼil txqantl xuʼj? Qbʼinx tiʼ bʼaj tiʼj jun ermana Rosa tbʼi. Nya testigo de Jehová tchmil ex naqʼli tuʼn tok tmojbʼaʼn ermana kyukʼil txqantl xuʼj. Tuʼnju in xi tqʼamaʼn nya bʼaʼn yol te, nya oʼkx in kubʼ tnaʼn ermana qa mintiʼ toklen, sino ax ikx kwest tuʼn t-xi tnimen qa kʼujlaʼn kyuʼn txqantl. Tqʼama jlu: «Il tiʼj tuʼn ttzaj naʼn weye qa nim woklene toj twitz Jehová». Atzunte chmilbʼaj okslal, in nok tqʼoʼn toklen t-xuʼjil. Aj tbʼant jlu tuʼn, in nok t-xqʼuqin tamiwbʼil tukʼil t-xuʼjil ex tukʼil Jehová. *

8 Aju chmilbʼaj in nok tqʼoʼn toklen t-xuʼjil, in yolin bʼaʼn tiʼj, kʼujlaʼn tuʼn ex in xi tqʼamaʼn tbʼanel yol te (Prov. 31:28, 29). Atzun jlu bʼant tuʼn tchmil Katerina, aju ma qo yolin tiʼj toj xnaqʼtzbʼil ma kyaj. Tuʼn jlu onin tchmil Katerina tiʼj tuʼn tkubʼ t-ximen qa at toklen. Tej tal txin Katerina, el ikʼun tuʼn ttxuʼ ex ok tmojbʼaʼn taqʼun kyukʼil txqantl txin, axpe ikx kyukʼil tamiw. Tuʼntzunju, ok tmojbʼaʼn Katerina taqʼun kyukʼil txqantl, axpe ikx tej tok tojtzqiʼn axix tok. Pero o tzʼonin tchmil tiʼj tuʼn miʼn tbʼant jlu tuʼn ex tuʼn tten t-ximbʼetz toj tumel tiʼjx. Tqʼama jlu: «Kʼujlaʼn qine tuʼn nchmile, in tzaj tqʼamaʼn tbʼanel yol weye tiʼjju in bʼant wuʼne ex in naʼn Dios wiʼje. Ax ikx, in tzaj tnaʼn qe tbʼanel tmod Jehová weye ex in nonin wiʼje tuʼn tten tbʼanel nximbʼetze».

¿TIʼ JAKU BʼANT KYUʼN ANSYAN EX KYUʼN TXQANTL ERMAN?

9, 10. ¿Tzeʼn e onin ansyan tiʼj jun ermana otoq naqʼet tuʼn tok tmojbʼaʼn taqʼun kyukʼil txqantl?

9 ¿Tzeʼn jaku che onin ansyan kyiʼj qeju o che naqʼet tuʼn tok kymojbʼaʼn kyaqʼun kyukʼil txqantl? Qo yolin tiʼjju bʼaj tiʼj ermana Hanuni, aju mintiʼ xi qʼamaʼn jun tbʼanel yol te tej tzmatoq in chʼiy. Tqʼama jlu: «In chin xobʼtoqe tuʼn nyoline ex kubʼ nximane qa mas list qe txqantl kʼwal nwitze. Tkyaqil maj ok nmojbʼaʼne aju bʼant wuʼne kyukʼil txqantl». Kukx bʼant jlu tuʼn Hanuni tej otoqxi tzʼok te testigo de Jehová ex tuʼn jlu kubʼ tnaʼn qa mintiʼxix onin toj kʼloj okslal. Pero toj ambʼil jaʼlo in najbʼen te precursora ex in tzalaj. ¿Tiʼ onin tiʼj tuʼn tchʼexpaj t-ximbʼetz?

10 Tqʼama Hanuni qa e onin ansyan tiʼj ex qa kubʼ kyyekʼin kykʼujlabʼil tiʼj. Xi kyqʼamaʼn te Hanuni qa qʼuqlitoq kykʼuʼj tiʼj ex qa in kubʼtoq tqʼoʼn jun tbʼanel techel kywitz txqantl. Tqʼamatl Hanuni jlu: «At maj, tzaj kyqanin ansyan weye tuʼn t-xi nqʼuqbʼaʼne kykʼuʼj junjun erman kyajtoq onbʼil ex tuʼn jlu kubʼ nnaʼne qa at woklene toj kʼloj okslal. Ax ikx, in tzaj nnaʼne qa tzaj kyqʼoʼn chjonte weye tuʼnju xi nqʼuqbʼaʼne kykʼuʼj junjun ermana mas txin ex yajxitl jaw kyuʼjin 1 Tesalonicenses 1:2 ex 3 weye. Pon jlu toj wanmiye. Noq tuʼnju o che onin ansyan wiʼje, jaʼlo in nel nnikʼe tiʼj qa nim woklene toj ttnam Jehová».

11. ¿Tzeʼn jaku qo onin kyiʼj qeju «ma tzʼok taʼw bʼis tiʼj kykʼuʼj» ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Salmo 34:18?

11 (Kjawil uʼjit Salmo 34:18). In ximen Jehová kyiʼj qeju «ma tzʼok taʼw bʼis tiʼj kykʼuʼj». Qkyaqilx jaku qo onin kyiʼj erman in che bʼisun ex nya oʼkx qe ansyan jaku bʼant jlu kyuʼn. Jaku bʼant jlu quʼn aj tkubʼ qyekʼin qa in qo ximen kyiʼj. Taj Jehová tuʼn t-xi qnaʼn kye erman qa kʼujlaʼn qe tuʼn (Prov. 19:17). Juntl tumel tzeʼn jaku qo onin kyiʼj, aju qa ma kubʼ qin qibʼ ex qa ma tzʼel qnikʼ tiʼj qa mlay bʼant tkyaqil quʼn. Tuʼntzunju, kʼokel tilil quʼn tuʼn miʼn tok bʼaj kywitz txqantl qiʼj tuʼnju nya qaj tuʼn ttzaj loʼchj tiʼj kykʼuʼj. Sino qaj tuʼn t-xi qqʼuqbʼaʼn kykʼuʼj erman tukʼilju o tzʼel qnikʼ tiʼj ex tukʼilju in bʼant quʼn (1 Ped. 4:10, 11).

Tuʼnju mintiʼ jaw tnimsan tibʼ Jesús, kygantoq t-xnaqʼtzbʼen tuʼn kyten tukʼil. Ax ikx te Jesús, tgantoq tuʼn tten kyukʼil tamiw. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 12).

12. ¿Tiquʼn kygantoq xjal mans tuʼn kyten tukʼil Jesús? (Qʼonka twitza tiʼj tilbʼilal tok tiʼj t-xkʼomil).

12 Jaku tzʼel qnikʼ tiʼj alkye qmod kbʼel qyekʼin kyukʼil txqantl aj qximen tiʼj tmod Jesús kubʼ tyekʼin kyukʼil t-xnaqʼtzbʼen. Ok Jesús te xjal mas nim toklen tej tten tzalu twitz Txʼotxʼ, noqtzun tuʼnj, mintiʼ jaw tnimsan tibʼ ex ok te mans (Mat. 11:28-30). Mintiʼ jaw tnimsan tibʼ tuʼnju attoq tnabʼil ex tojtzqibʼil. Tej tqʼon xnaqʼtzbʼil, mintiʼ e ajbʼen yol kwest tuʼn ex e ajbʼen tbʼanel techel tuʼn tuʼntzun tpon toj kyanmi xjal mans (Luc. 10:21). Mintiʼ ok Jesús ik tzeʼn qe nejenel kye okslabʼil tuʼnju onin kyiʼj xjal tuʼn tel kynikʼ tiʼj qa nim kyoklen toj twitz Dios (Juan 6:37). Ok tqʼoʼn Jesús kyoklen kykyaqil xjal.

13. ¿Tiquʼn in xi qqʼamaʼn qa kubʼ tyekʼin Jesús tkʼujlabʼil ex tbʼanel tmod kyiʼj t-xnaqʼtzbʼen?

13 Ok tkʼujlaʼn Jesús qe t-xnaqʼtzbʼen ex kubʼ tyekʼin tbʼanel tmod kyukʼil. El tnikʼ Jesús tiʼj qa junxichaq tiʼ jakutoq bʼant kyuʼn t-xnaqʼtzbʼen ex junxichaq tiʼ ikʼ toj kyanqʼibʼil. Tuʼntzunju, junxichaq aqʼuntl bʼant tuʼn teyele junjun kye toj pakbʼabʼil. Maske ikju, ok tqʼoʼn Jesús toklen tkyaqilju bʼant kyuʼn. Jaku tzʼel qnikʼ tiʼj jlu aj qxnaqʼtzan tiʼj techel ajbʼen tuʼn kyiʼj talento. Toj techel lu, tqʼama Jesús qa xi tqʼoʼn jun patrón taqʼun teyele junjun tmajen ik tzeʼn jaku bʼant tuʼn. Mas nim pwaq kambʼet tuʼn jun majen twitz juntl, noqtzun tuʼnj, xi tqʼamaʼn patrón jlu te teyele junjun kye: «Ku, aya majen bʼaʼn ex ma japunxix tuʼna» (Mat. 25:14-23).

14. ¿Tzeʼn jaku tzʼel qkanoʼn tiʼj techel in kubʼ tqʼoʼn Jesús qwitz?

14 Ax ikx, in kubʼ tyekʼin Jesús tkʼujlabʼil ex tbʼanel tmod qiʼj. Ojtzqiʼn tuʼn tiʼ jaku bʼant quʼn ex tiʼ in nikʼ toj qanqʼibʼil. In tzalaj tiʼjju in bʼant tuʼn teyele junjun qe. ¿Tzeʼn jaku tzʼel qkanoʼn tiʼj techel in kubʼ tqʼoʼn qwitz? Nya qaj tuʼn tkubʼ tnaʼn jun erman qa mintiʼ toklen nix tuʼn ttzaj tchʼixwi tuʼnju nya nim aqʼuntl in bʼant tuʼn ik tzeʼn kye txqantl. Sino qo jyon tumel tzeʼn tuʼn t-xi qqʼamaʼn tbʼanel yol kye tiʼjju in bʼant kyuʼn.

MIʼN QO XIMEN KYIʼJ TIʼCHAQ MLAY BʼANT QUʼN

Qo tzalajel aj tok qqʼoʼn qwiʼ kyiʼj tiʼchaq jaku bʼant quʼn. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 15 ex 16). *

15, 16. ¿Tiʼ kubʼ tnaʼn jun ermana tej tok tqʼoʼn twiʼ tiʼjju jakutoq bʼant tuʼn?

15 Qa ma qo ximen kyiʼj tiʼchaq qaj tuʼn tbʼant quʼn toj qajbʼebʼil te Jehová, ktel ttxolil qanqʼibʼil ex qo tzalajel. Noqtzun tuʼnj, bʼaʼn tuʼn qximen kyiʼj tiʼchaq jaku bʼant quʼn ex mintiʼ tuʼn tok qmojbʼaʼn tukʼilju in bʼant kyuʼn txqantl. Qa ma bʼant jlu quʼn, mlay tzaj qbʼis ex mlay tzaj bʼaj qkʼuʼj (Luc. 14:28). Qo ximen tiʼjju bʼaj tiʼj jun precursora Midori tbʼi.

16 Tej tzmatoq tal txin Midori, mintiʼ ok qʼoʼn toklen tuʼn tman tuʼnju nya testigo de Jehová ex ok tmojbʼaʼn aju bʼant tuʼn kyukʼil titzʼin ex qe kʼwal toj tja xnaqʼtzbʼil. Tqʼama jlu: «Kubʼ nnaʼne qa mintiʼx wajbʼene». Pero chʼexpaj t-ximbʼetz tej tikʼ ambʼil. Tqʼamatl jlu: «Jaw wuʼjine Tyol Dios tkyaqil qʼij tuʼnju onin wiʼje tuʼn tkubʼ nnaʼne bʼaʼn ex tuʼn tel nnikʼe tiʼj qa kʼujlaʼn qine tuʼn Jehová». Ax ikx, ok tqʼoʼn twiʼ tiʼjju jakutoq bʼant tuʼn ex xi tqanin onbʼil te Jehová tuʼn tjapun twi t-ximbʼetz. Tuʼn jlu, kubʼ tnaʼn nim tzalajbʼil toj tajbʼebʼil te Jehová.

KUKX QQʼONX TE JEHOVÁ AJU MAS TBʼANEL JAKU BʼANT QUʼN

17. ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn kukx tchʼexpaj qnabʼil ex tiʼ jaku tzaj tuʼn jlu?

17 In xi tiʼn ambʼil tuʼn tel bʼis qiʼj ex tuʼn tchʼexpaj qximbʼetz nya toj tumel. Tuʼntzunju, in tzaj tqʼamaʼn Jehová tuʼn tbʼant jlu quʼn: «Tzʼokwit kyanmi te akʼaj tukʼix kynabʼle» (Efes. 4:23, 24). Tuʼn tbʼant jlu quʼn, il tiʼj tuʼn qnaʼn Dios, tuʼn quʼjin tiʼj Tyol ex tuʼn qximan tiʼj. Kukx qbʼincham qe tiʼchaq lu ex qqaninx te Jehová tuʼn ttzaj tqʼoʼn qipumal. Kʼonil xewbʼaj xjan qiʼj tuʼn miʼn tok qmojbʼaʼn qaqʼun kyukʼil txqantl. Ax ikx, kʼonil Jehová qiʼj tuʼn tel qnikʼ tiʼj qa in jaw qnimsan qibʼ moqa in tzaj loʼchj tiʼj qkʼuʼj kyiʼj txqantl, ex kʼonil qiʼj tuʼn tbʼant naj chʼixpubʼil quʼn.

18. ¿Tzeʼn in tzaj qʼuqbʼaʼn tkʼuʼja kyuʼn yol tkuʼx toj 2 Crónicas 6:29 ex 30?

18 (Kjawil uʼjit 2 Crónicas 6:29, 30). Ojtzqiʼn qanmi tuʼn Jehová. Ax ikx, in nel tnikʼ tiʼj qa in nok tilil quʼn tuʼn miʼn qok lepeʼ tiʼj kyximbʼetz xjal ex tuʼn miʼn qkubʼ tzʼaq toj il. Aj tok tkeʼyin Jehová qa in nok tilil quʼn, in chʼiy tkʼujlabʼil qiʼj.

19. ¿Alkye techel in najbʼen tuʼn Jehová tuʼn ttzaj tqʼamaʼn qe jniʼ kʼujlaʼn qoʼ tuʼn?

19 Tuʼn ttzaj tqʼamaʼn Jehová qe jniʼ kʼujlaʼn qoʼ tuʼn, in najbʼen techel tkʼujlabʼil jun txubʼaj at tiʼj tal tuʼn (Is. 49:15). In tzaj tqʼamaʼn jun txubʼaj Rachel tbʼi jlu: «Mintiʼ japun tajlal qʼij tuʼn tul itzʼj wale Stephanie. Tej tok nkeʼyine tnejel maj, tal chʼinxix ex tajtoq onbʼil... Ten Stephanie jun xjaw toj spital. Toj ambʼil lu, tzaj tqʼoʼn doctor ambʼil weye tuʼn tjaw nchleʼne tkyaqil qʼij. Tuʼn jlu, chʼiy nkʼujlabʼile tiʼj wale. Atzun jaʼlo, qʼiʼn qaq abʼqʼi tuʼn ex mas tal chʼin kywitz txqantl kʼwal junx kyabʼqʼi tukʼil. Maske ikju, kʼujlaʼnxix wuʼne tuʼnju kyaj anqʼin ex nimxix in chin tzalaje tiʼj». Aj tok tkeʼyin Jehová qa in nok tilil quʼn tuʼn t-xi qqʼoʼn aju mas tbʼanel te, in chʼiy tkʼujlabʼil qiʼj ik tzeʼn te txubʼaj lu. ¿Mintiʼpe in qo tzalaj aj tel qnikʼ tiʼj jlu?

20. ¿Tiquʼn jaku qo tzalaj?

20 In tzaj tqʼoʼn Jehová ambʼil qe tuʼn qten kyxol toj tja maske junxichaq teyele junjun qe. Mintiʼ tzaj tqʼoʼn ambʼil qe tuʼnju mas tbʼanel in che bʼant qe tiʼchaq quʼn kywitz txqantl, sino tuʼnju ok tkeʼyin qa at jun tbʼanel qanmi, qa qaj tuʼn ttzaj qkʼamoʼn xnaqʼtzbʼil ex qa qaj tuʼn kybʼant chʼixpubʼil quʼn (Sal. 25:9). In tzalaj Jehová qiʼj aj tok tkeʼyin qa in qo ajbʼen te tuʼn tkyaqil qanmi. In kubʼ qyekʼin qa at jun tbʼanel qanmi tuʼnju kukx in nok tilil quʼn tuʼn qajbʼen te Jehová (Luc. 8:15). Tuʼntzunju, kukx qqʼonk tilil tuʼn t-xi qqʼoʼn aju mas tbʼanel te. Qa ma bʼant jlu quʼn, qo tzalajel tiʼj qaqʼunbʼen.

BʼITZ 38 Kxqʼuqil Jehová tiʼja

^ taqik' 5 Mintiʼ in qo ok tmojbʼaʼn Jehová kyukʼil txqantl. Atzun qe, at maj jaku tzʼok qmojbʼaʼn qaqʼun kyukʼil txqantl ex tuʼn jlu jaku tzaj qbʼis. Toj xnaqʼtzbʼil lu, kʼelel qnikʼ tiʼj tiquʼn nya bʼaʼn tuʼn tok qmojbʼaʼn qaqʼun kyukʼil txqantl ex tzeʼn jaku qo onin kyiʼj erman ex kyiʼj toj qja tuʼn tten kyximbʼetz kyiʼjx ik tzeʼn t-xim Jehová at kyiʼj.

^ taqik' 5 Ma che kubʼ chʼixpet bʼibʼaj.

^ taqik' 7 Mas in yolin xnaqʼtzbʼil lu kyiʼj chmilbʼaj, pero ax ikx jaku che onin nabʼil kyiʼj xuʼjilbʼaj.

^ taqik' 58 TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: Akux in che kʼulin jun ja xjal te Jehová, in xi kyyekʼin mambʼaj kye kykʼwal qa in che tzalaj tiʼjju o bʼant tuʼn teyele junjun kye tuʼn tbʼinchet ark.

^ taqik' 62 TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: Tjunalx jun ermana at tukʼil tal ex in ximen tiʼj tzeʼn jaku tzʼajbʼen ambʼil toj tumel tuʼn tuʼn tok te precursora auxiliar. In kubʼ tnaʼn nim tzalajbʼil aj tjapun twi t-ximbʼetz.