NKHANI YAKUSAMBIRA YA NAMBALA 29
Mukondwengi Ndi vo Mufiska Pakuteŵete Yehova!
“Kweni weyosi . . . waŵengi ndi chifukwa chakukondwe pa vo iyu mweneku wachita, kweni mwakujiyeruzgiya ndi munthu munyaki cha.”—AGA. 6:4.
SUMU 34 Lutirizani Kuja Akugomezgeka
VO TISAMBIRENGI MU NKHANI IYI *
1. Ntchifukwa wuli Yehova watitiyeruzgiya ndi ŵanthu anyaki cha?
YEHOVA watanja vinthu vakupambanapambana. Venivi viwoneke umampha mu vinthu vo wakulenga, kusazgapu ŵanthu. Munthu weyosi wapambana ndi munyaki. Mwaviyo, Yehova watikuyeruzgiyani ndi ŵanthu anyaki cha. Iyu wasanda mtima winu ndipu watikuziŵani umampha. (1 Samu. 16:7) Iyu waziŵa so vinthu vo mungafiska kuchita umampha, vo mungatondeka kweniso mo mukukuliya. Ndipu watikupemphani kuti muchiti vinthu vo mungatondeka kufiska cha. Tikhumbika kuyezga Yehova, mwakujiwona nge mo iyu watitiwone. Asani tachita viyo, tijengi ndi “maŵanaŵanu ngamampha,” ndipu tijiwonengi kuti te a pachanya ukongwa cha pamwenga te akumaliyapu.—Aro. 12:3.
2. Ntchifukwa wuli mbumampha cha kujiyeruzgiya ndi anyidu?
2 Kweni tingayanduwa ndi chakuwoniyapu cha mubali pamwenga mzichi wakugomezgeka yo wachita umampha mu uteŵeti. (Ahe. 13:7) Tingasambira kwaku iyu mo tingachitiya umampha ukongwa mu uteŵeti. (Afi. 3:17) Kweni pe mphambanu pakati pa kuyezga chakuwoniyapu chamampha cha munthu munyaki ndi kujiyeruzgiya ndi iyu. Asani mutijiyeruzgiya ndi munthu munyaki, vingachitiska kuti muyambi sanji, mugongowi pamwenga mujiwonengi kuti mwe ambula kwenere. Nge mo tingusambiriya mu nkhani yajumpha, asani tichita vinthu mwamaphara ndi anyidu mu mpingu, vingananga so ubwezi widu ndi Yehova. Mwaviyo, Yehova watitichiska mwachanju kuti: “Kweni weyosi wasandi vakuchita vaki, ndipu pavuli paki waŵengi ndi chifukwa chakukondwe pa vo iyu mweneku wachita, kweni mwakujiyeruzgiya ndi munthu munyaki cha.”—Aga. 6:4.
3. Kumbi ndi vilatu vauzimu nivi vo mwafiska kuchita vo vichitiska kuti mukondwengi?
3 Yehova wakhumba kuti mukondwengi ndi vosi vo muchita pakumuteŵete. Mwakuyeruzgiyapu, asani mukubatizika mutenere kuti mukondwa kuti mukufiska chilatu chenichi! Mungusankha kuchita viyo pakumwija. Ndipu mungusankha kuchita venivi chifukwa chakuti mutanja Chiuta. Aŵanaŵaniyani waka vinthu vo mwafiska kuchita kutuliya pa nyengu yeniyi. Mwakuyeruzgiyapu, kumbi pasonu panu mutanja ukongwa kuŵerenga kweniso kusambira Bayibolu pakumwija? Kumbi mapempheru nginu ngatuliya pasi pa mtima? (Salimo 141:2) Kumbi sonu musuzgika cha kwamba kukambiskana ndi ŵanthu asani mupharazga kweniso musuzgika cha kugwiriskiya ntchitu vidya vo tigwiriskiya ntchitu mu uteŵeti? Ndipu asani mwe ndi banja, kumbi Yehova wakuwovyani kuja munthulumi wamampha, munthukazi wamampha pamwenga mpapi wamampha? Mungakondwa ukongwa kweniso mungakhorwa ndi vinthu vo mwafiska kuchita pa vigaŵa venivi.
4. Kumbi tikambiskanengenji mu nkhani iyi?
4 Tingawovya ŵanthu anyaki kuti akondwengi ndi vo afiska pakuteŵete Yehova. Tingaŵawovya so kuti alekengi kujiyeruzgiya ndi anyawu. Mu nkhani iyi, tiwonengi mo apapi angawovye ŵana ŵawu, mo ŵanthu akutorana angawovyiyana kweniso mo ŵara ndipuso ŵanthu anyaki, angawovye abali ndi azichi ŵawu mu mpingu. Pakumaliya, tikambiskanengi fundu za mu Bayibolu zo zingawovya weyosi waku isi kuja ndi vilatu vo wangafiska.
VO APAPI KWENISO ŴANTHU AKUTORANA ANGACHITA
Apapi, mulongongi kuti mukondwa ndi vinthu vamampha vo mwana winu weyosi wafiska kuchita (Wonani ndimi 5-6) *
5. Mwakukoliyana ndi Aefeso 6:4, kumbi ndi vinthu wuli vo apapi akhumbika cha kuchita?
5 Apapi akhumbika cha kuyeruzgiya kuti mwana munyaki wachita umampha kuphara munyaki pamwenga kupempha mwana kuti wachiti chinthu cho wangafiska cha. Asani apapi angachita venivi angagongowesa mwana. (Ŵerengani Aefeso 6:4.) Mzichi munyaki zina laki Sachiko *, wangukamba kuti: “Asambizi ŵangu akhumbanga kuti ndipharengi anyangu wosi mukilasi. Ama nawu, akhumbanga kuti ndichitengi umampha kusukulu ndi chilatu chakuti asambizi kweniso ada wo Mbakaboni cha aŵawonengi mwakwenere Akaboni aku Yehova. Mwakuti yiwu akhumbanga kuti ndingakhwatanga kekosi cha pa mayesu, kweni venivi venga vakusuzga ukongwa. Chinanga kuti pajumpha vyaka vinandi kutuliya po ndikumaliziya sukulu, kweni nyengu zinyaki nditijivwa mbwenu kuti nditimukondwesa cha Yehova, chinanga kuti nditesesa kuchita vo ndingafiska.”
6. Kumbi apapi angasambiranji pa Salimo 131:1, 2?
6 Apapi angasambira fundu yakukhumbika ukongwa pa Salimo 131:1, 2. (Ŵerengani.) Fumu Davidi yingukamba kuti yakhumbiranga “vinthu vapachanya cha,” pamwenga vinthu vakujumpha msinkhu waki. Chifukwa chakuti yenga yakujiyuyuwa, yinguchitiska kuti umoyu waki ‘utuni kweniso uje cheti.’ Kumbi apapi angasambiranji pa vo Davidi wangukamba? Apapi angalongo kuti mbakujiyuyuwa asani aziŵa kuti pe vinthu vinyaki vo yiwu ndipuso ŵana ŵawu angatondeka kuchita. Apapi angawovya mwana wawu kuziŵa kuti pe vinthu vinyaki vo wangafiska kuchita umampha kweniso pe vinthu vinyaki vo wangafiska cha kuchita umampha ndipu pavuli paki angamuwovya kuti wajiŵikiyi vilatu vo wangafiska. Mzichi munyaki zina laki Marina wangukamba kuti: “Ama andiyeruzgiyanga cha ndi abali ŵangu pamwenga ŵana anyaki. Yiwu angundisambiza kuti weyosi we ndi mphasu yaki kweniso weyosi ngwakuzirwa kwaku Yehova. Nditiŵawonga ukongwa ama chifukwa nditijiyeruzgiya ndi ŵanthu anyaki cha.”
7-8. Kumbi munthulumi wangalongo wuli kuti wapereka ulemu ku muwolu waki?
7 Munthulumi wa Chikhristu watenere kupereka ulemu ku muwolu waki. (1 Petu. 3:7) Mazu ngakuti ulemu ngang’anamuwa kuŵanaŵaniya ŵanthu anyaki mwapade kweniso kuŵatumbika. Mwakuyeruzgiyapu, munthulumi wapereka ulemu ku muwolu waki asani watimutumbika. Iyu watimupempha kuti wamuchitiyi vinthu vo wangatondeka kufiska cha. Ndipuso watimuyeruzgiya ndi anthukazi anyaki cha muwolu waki. Kumbi munthukazi wangajivwa wuli asani mulumu waki watimuyeruzgiya ndi anthukazi anyaki? Mulumu wa mzichi Rosa yo ndi Kaboni cha, kanandi watimuyeruzgiya ndi anthukazi anyaki. Chifukwa cha vinthu vankhaza vo mulumu waki wakamba, Rosa watijivwa kuti ngwambula kwenere. Iyu wangukamba kuti: “Ndakhumbanga kuti ŵanthu anyaki andisimikiziyengi pafupipafupi kuti Yehova watindiwona kuti nde wakukhumbika.” Kweni munthulumi wa Chikhristu wapereka ulemu ku muwolu waki. Iyu waziŵa kuti venivi vikwaska ubwezi waki ndi muwolu waki kweniso ubwezi waki ndi Yehova. *
8 Munthulumi yo wapereka ulemu ku muwolu waki, watimuthamika, watimusimikiziya kuti watimuyanja kweniso watimuwonga. (Nthanthi 31:28) Venivi ndivu wachita mulumu waku Katerina yo tingumuzumbuwa mu nkhani ya sabata yamala. Vo iyu wachita vawovya muwolu waki kuti wajiwonengi kuti ngwakukhumbika. Katerina weche mwana, anyina amususkanga ndipu kanandi ayanjanga kumuyeruzgiya ndi asungwana anyaki, kusazgapu mabwezi ngaki. Venivi vinguchitiska kuti Katerina wayambi kujiyeruzgiya ndi ŵanthu anyaki ndipu wangulutirizga kuchita venivi chinanga mphanyengu yo wangujaliya Kaboni waku Yehova. Kweni mulumu waki yo ndi Kaboni wangumuwovya kuti wamalani ndi suzgu lenili ndipuso wangumuwovya kuti wayambi kujiwona mwakwenere. Iyu wangukamba kuti: “Mulumu wangu watindiyanja, watindiwonga chifukwa cha vinthu vamampha vo ndichita kweniso watindirombe. Iyu watindikumbusa so mijalidu yamampha yaku Yehova ndipuso watindiwovya kuti ndijengi ndi maŵanaŵanu ngakwenere.”
VO ŴARA ACHANJU KWENISO ŴANTHU ANYAKI ANGACHITA
9-10. Kumbi ŵara achanju angumuwovya wuli mzichi munyaki kuti wamalani ndi jalidu la kujiyeruzgiya ndi ŵanthu anyaki?
9 Kumbi ŵara angaŵawovya wuli abali ndi azichi wo ŵe ndi nkharu yakujiyeruzgiya ndi ŵanthu anyaki? Tiyeni tikambiskani vo vinguchitikiya mzichi munyaki zina laki Hanuni, yo pa nyengu yo wenga munamana apapi ŵaki amuwonganga cha. Iyu wangukamba kuti: “Ndenga wasoni ndipu ndawonanga kuti ŵana anyangu wosi mbamampha kuphara ini. Ndingwamba kujiyeruzgiya ndi ŵanthu anyaki ndeche munamana ukongwa.” Chinanga mphanyengu yo wangusambiriya uneneska, Hanuni wangulutirizga mbwenu kujiyeruzgiya ndi ŵanthu anyaki. Venivi vamuchitiskanga kuti wajivwengi kuti ngwakumaliyapu mu mpingu. Kweni sonu wakondwa pakuchita upayiniya. Kumbi ndi vinthu wuli vo vingumuwovya kuti wayambi kuwona vinthu mwakwenere?
10 Hanuni wangukamba kuti ŵara achanju ndiwu angumuwovya. Yiwu angumukambiya kuti ngwakuzirwa mu mpingu ndipuso angumuwonga chifukwa chakuti ngwakugomezgeka kwaku Yehova. Hanuni wangukamba kuti: “Kwa maulendu nganandiku, ŵara angundipempha kuti ndichiski azichi anyaki wo akhumbikanga chovyu. Venivi vinguchitiska kuti ndijiwonengi kuti nde wakukhumbika. Ndikumbuka kuti nyengu yinyaki ŵara achanju ŵenaŵa angundiwonga chifukwa chakuti ndinguchiska azichi anyaki achisungwana. Pavuli paki, yiwu angundiŵerenge lemba la 1 Atesalonika 1:2, 3. Venivi vingundikondwesa limu! Nditiŵawonga ukongwa aliska amampha ŵenaŵa ndipu sonu nditijiwona kuti nde wakukhumbika mugulu laku Yehova.”
11. Nge mo pakambiya pa Yesaya 57:15, kumbi tingaŵawovya wuli ŵanthu “akutekenyeka ndipuso akuyuyulika mu mzimu”?
11 Ŵerengani Yesaya 57:15. Yehova watiŵaŵanaŵaniya ukongwa ŵanthu “akutekenyeka ndipuso akuyuyulika mu mzimu.” Kweni tosi tingaŵachiska abali ndi azichi ŵidu akwanjiwa ŵenaŵa. Nthowa yimoza yo tingaŵachiskiya, nkhuŵalongo kuti titiŵaŵanaŵaniya ukongwa. Yehova wakhumba kuti tiŵalongongi kuti Iyu watanja mbereri zaki wakuzirwa. (Nthanthi 19:17) Tingawovya so abali ndi azichi ŵidu asani tichita vinthu mwakujiyuyuwa. Tikhumbika cha kulongo kuti te a pachanya kuluska anyidu chifukwa venivi vingachitiska kuti anyidu ayambi sanji. Mumalu mwaki, tikhumba kuti vosi vo tichita kweniso kukamba vichiskengi abali ndi azichi ŵidu.—1 Petu. 4:10, 11.
Akusambira aku Yesu amuyanjanga chifukwa chakuti wajiwonanga kuti ngwapachanya cha. Iyu wakondwanga kucheza ndi mabwezi ngaki (Wonani ndimi 12)
12. Ntchifukwa wuli ŵanthu akujiyuyuwa akopekanga ndi Yesu? (Wonani chithuzi cho che pachikonkhombi.)
12 Tingasambira mo tingachitiya vinthu ndi anyidu mwakuwona mo Yesu wachitiyanga vinthu ndi akusambira ŵaki. Iyu wenga munthu mura ukongwa kuphara munthu weyosi pacharu chapasi. Chinanga kuti venga viyo, Yesu wenga “wakuzika kweniso wakujiyuyuwa.” (Mate. 11:28-30) Yesu wangujikuzgapu cha chifukwa chakuti wenga ndi zeru ndipuso waziŵanga vinthu vinandi ukongwa. Iyu wasambizanga mwakugwiriskiya ntchitu mazu ngapusu ndipuso ntharika zo zachonthanga mitima ya ŵanthu akujiyuyuwa. (Luka 10:21) Mwakupambana ndi alongozgi achisopa wo ŵenga akujikuzga, Yesu wachitiskanga ŵanthu kuti ajiwonengi kuti mbakuzirwa ukongwa kwaku Chiuta. (Yoha. 6:37) Ndipu iyu waŵatumbikanga ŵanthu akumaliyapu.
13. Kumbi mo Yesu wachitiyanga vinthu ndi akusambira ŵaki, vingulongo wuli kuti wenga walisungu kweniso wachanju?
13 Mo Yesu wachitiyanga vinthu ndi akusambira ŵaki, vingulongo kuti wenga walisungu kweniso wachanju. Iyu waziŵanga kuti ŵenga ndi malusu ngakupambana kweniso akumananga ndi vinthu vakupambanapambana. Mwaviyo, vatingi vichitikengi cha kuti wosi achitengi vinthu vakuyanana pamwenga aje ndi phamphu lakuyanana mu uteŵeti. Kweni iyu wawonganga chifukwa cha vo weyosi wayesesanga kuchita. Yesu wangulongo venivi muntharika ya matalenti. Muntharika yeniyi, mbuya wangupaska akapolu ŵaki ntchitu “mwakukoliyana ndi vo weyosi wangafiska.” Yumoza mwa akapolu ŵaŵi aphamphu, wangusaniya vinandi kuluska munyaki. Kweni mbuyawu wanguŵawonga wosi ŵaŵi ndipu wanguŵakambiya kuti: “Wachita umampha ukongwa, ndiwi kapolu wamampha kweniso wakugomezgeka!”—Mate. 25:14-23.
14. Kumbi tingamuyezga wuli Yesu pa nkhani ya mo wachitiyanga vinthu ndi ŵanthu anyaki?
14 Yesu walongo kuti ngwalisungu kweniso ngwachanju chifukwa cha mo wachitiya nasi vinthu. Iyu waziŵa kuti te ndi malusu ngakupambana kweniso tikumana ndi vinthu vakupambanapambana ndipu wakondwa asani tichita vosi vo tingafiska. Nasi tikhumbika kuchita vinthu ndi anyidu nge mo Yesu wachitiya. Tikhumbika cha kuchitiska kuti mubali pamwenga mzichi wajiwonengi kuti ngwambula kukhumbika pamwenga wachitengi sonu chifukwa chakuti wachita vinandi cha nge mo anyaki achitiya. Mumalu mwaki, tisaniyengi mipata yo tingawonge abali ndi azichi ŵidu chifukwa chakuti achita vosi vo angafiska pakuteŵete Yehova.
MUJENGI NDI VILATU VO MUNGAFISKA
Mukondwengi mwa kujiŵikiya vilatu kweniso kuvifiska (Wonani ndimi 15-16) *
15-16. Kumbi mzichi munyaki wanguyanduwa wuli chifukwa chakujiŵikiya vilatu vo wangafiska?
15 Asani te ndi vilatu po titeŵete Yehova vinthu vititiyende umampha pa umoyu widu. Kweni chakukhumbika ukongwa, nkhuja ndi vilatu mwakukoliyana ndi malusu ngidu kweniso mo vinthu viliri pa umoyu widu, kwambula kutole va ŵanthu anyaki. Ve viyo chifukwa asani tingatole va ŵanthu anyaki, tikhoza kuguŵa ukongwa. (Luka 14:28) Tiyeni tikambiskani vo vinguchitikiya mpayiniya munyaki zina laki Midori.
16 Awisi aku Midori wo Mbakaboni cha, ayanjanga kumulengeska mwana wawu mwa kumuyeruzgiya ndi abali ŵaki kweniso anyaki wo wasambiranga nawu sukulu. Midori wangukamba kuti: “Ndajiwonanga kuti nde wakumaliyapu.” Kweni Midori wati wakuwa, wangwamba kujiwona mwakwenere. Iyu wangukamba kuti: “Ndaŵerenganga Bayibolu zuŵa lelosi ndipu venivi vandiwovyanga kuti ndijengi ndi chimangu cha mumtima kweniso kuti ndiwonengi kuti Yehova watindiyanja.” Kusazgiyapu yapa, Midori wangujiŵikiya vilatu vo wangafiska ndipu wapempheranga kwaku Yehova kuti wamuwovyi kufiska vilatu vaki. Pakumaliya paki, iyu wakondwanga chifukwa cha vo wafiskanga pakuteŵete Yehova.
LUTIRIZGANI KUMUPASKA VINTHU VAMAMPHA UKONGWA YEHOVA
17. Kumbi tingachita wuli kuti ‘tilutirizgi kuja ŵafya mu nthazi yo yitendesa maŵanaŵanu ngidu?’
17 Vito nyengu kuti tiyambi kujiwona mwakwenere. Mwaviyo, Yehova watitichiska kuti: “Mulutirizgi kuja ŵafya mu nthazi yo yitendesa maŵanaŵanu nginu.” (Aefe. 4:23, 24) Kuti tifiski venivi, tikhumbika kupemphera, kusambira Mazu ngaku Chiuta kweniso kuŵanaŵaniyapu vo tasambira. Mwaviyo, lutirizgani kuchita venivi ndipu mupemphengi Yehova kuti wakupaskeni nthazi. Mzimu waki wakupaturika ukuwovyeningi kuti mumalani ndi jalidu la kujiyeruzgiya ndi ŵanthu anyaki. Yehova wakuwovyeningi so kuziŵa asani mwayamba sanji pamwenga kujikuzga ndipu wakuwovyeningi kuti musinthi mwaliŵi.
18. Kumbi muchiskika wuli ndi mazu nga pa 2 Mbiri 6:29, 30?
18 Ŵerengani 2 Mbiri 6:29, 30. Yehova waziŵa mtima winu. Iyu waziŵa so kuti tilimbana ndi maŵanaŵanu ngaheni nga mucharu ichi kweniso kuleka kufikapu kwidu. Asani Yehova wawona kuti tifwiyapu kulimbana ndi vinthu venivi, iyu watitiyanja ukongwa.
19. Kumbi Yehova wagwiriskiya ntchitu chakuyeruzgiyapu nichi pakulongo kuti watitiyanja?
19 Kuti wakonkhoski mo watitiyanjiya, Yehova wagwiriskiya ntchitu chakuyeruzgiyapu cho chilongo chanju cho chiŵapu pakati pa mwana ndi anyina. (Yesa. 49:15) Tiyeni tikambiskani chakuwoniyapu cha mzichi munyaki zina laki Rachel. Iyu wangukamba kuti: “Mwana wangu munthukazi Stephanie wanguwa muteta. Wati wawaku waka, wenga mumana ukongwa kweniso wambula nthazi. Kweni dokotala wangundikambiya kuti ndimufukatiyengi zuŵa lelosi pa nyengu tenga muchipatala kwa mwezi wamphumphu. Pa nyengu yeniyi, tingwamba kwanjana ukongwa ini ndi mwana wangu. Sonu iyu we ndi vyaka 6 kweni wawoneka mumana kuphara nthanga zaki. Chinanga kuti ve viyo, nditimuyanja ukongwa mwana wangu. Ndipu ndikondwa ukongwa chifukwa chaku iyu!” Tichiskika kuziŵa kuti Yehova watitiyanja ukongwa asani wawona kuti tifwiyapu kumuteŵete.
20. Nge mteŵeti wakujipereka waku Yehova, kumbi mwe ndi chifukwa wuli chakukondwe?
20 Chifukwa chakuti ndimwi mteŵeti waku Yehova, mwe akuzirwa ukongwa mu banja laki ndipu palivi yo wayanana namwi. Yehova wangukuguziyani kwaku iyu chifukwa chakuti mwenga amampha ukongwa kuluska anyinu cha. Kweni wangukuguzani chifukwa chakuti wanguwona mtima winu ndipu wanguwona kuti mwe akufwasa kweniso kuti ndimwi munthu wakusambizika yo wangamuwumba. (Salimo 25:9) Ziŵani kuti Yehova wawonga ukongwa asani mufwiyapu kumuteŵete. Kukunthiyapu kweniso kugomezgeka kwinu, mbukaboni wakuti mwe ndi “mtima wamampha ukongwa.” (Luka 8:15) Mwaviyo, lutirizgani kumupaska vinthu vamampha ukongwa Yehova. Asani muchitengi viyo, muŵengi ndi chifukwa chamampha chakukondwe ‘pa vo yimwi mwaŵeni mwachita.’
SUMU 38 Chiuta Wakupaseningi Nthazi
^ ndimi 5 Yehova watitiyeruzgiya ndi ŵanthu anyaki cha. Kweni tanyaki tingajiyeruzgiya ndi anyidu ndipu tingajiwona kuti te akutondeka. Mu nkhani iyi, tiwonengi uheni wakujiyeruzgiya ndi ŵanthu anyaki. Tiwonengi so mo tingawovye ŵanthu a mu banja lidu kweniso abali ndi azichi mu mpingu, kuti ajiwonengi nge mo Yehova watiŵawone.
^ ndimi 5 Mazina nganyaki ngasinthika.
^ ndimi 7 Chinanga kuti fundu izi zikamba vakukwaskana ndi munthulumi, kweni zingawovya so munthukazi.
^ ndimi 58 VITHUZI: Pa nyengu ya kusopa kwa pa banja, apapi alongo kuti akondwa ndi vo mwana weyosi wapanga kuti aviŵiki mu chombu chaku Nowa.
^ ndimi 62 VITHUZI: Mpapi yo walera yija mwana yo wechendayambi sukulu, wanozga vakuti wachiti upayiniya wakovya ndipu wakondwa chifukwa chakuti wafiska chilatu chaki.
