1. Hikwalahokayini Yehovha a nga hi ringanisi ni van’wana?

YEHOVHA a nga langutelanga leswaku hinkwerhu hi fana. Leswi swi vonaka kahle eka ntumbuluko wakwe ku katsa na hina vanhu. Un’wana ni un’wana wa hina i wa nkoka. Hikwalaho, Yehovha a nga ku ringanisi ni van’wana. U kambela leswi mbilu ya wena yi nga xiswona. (1 Sam. 16:7) U tiva vuswikoti bya wena, ku tsana ka wena ni ndlela leyi u kurisiweke hayona. A nga lavi leswaku u endla leswi u tsandzekaka ku swi endla. Hi fanele hi tekelela Yehovha hi ku tivona hi ndlela leyi a hi vonaka hayona. Hikwalaho, hi ta kota ku “ehleketa kahle” hi nga tivoni hi tlakukile ku tlula van’wana kumbe ku tivona hi nga pfuni nchumu.—Rhom. 12:3.

2. Hikwalahokayini swi ri ni khombo ku ti ringanisa ni van’wana?

² I ntiyiso leswaku, hi nga pfuneka hi ku tekelela xikombiso lexinene xa vamakwerhu vo tshembeka lava tirhaka kahle ensin’wini. (Hev. 13:7) Sweswo swi ta hi pfuna hi kuma tindlela leti hi nga ti tirhisaka leswaku swi hi fambela kahle ensin’wini. (Filp. 3:17) Kambe ku na ku hambana eka ku tekelela xikombiso lexinene xa munhu un’wana ni ku tiringanisa na yena. Ku tiringanisa koloko ku nga endla leswaku u va ni mavondzo, u hela matimba ni ku titwa u nga pfuni nchumu. Hilaha hi dyondzeke hakona eka nhlokomhaka leyi hundzeke, ku tiringanisa ni vamakwerhu swi nga onha vuxaka bya hina na Yehovha. Hikwalaho, Yehovha u hi tsundzuxa hi rirhandzu a ku: “Kambe un’wana ni un’wana a a kambele swiendlo swakwe, kutani u ta va ni xivangelo xo tibuma naswona a nga tiringanisi ni munhu un’wana.”—Gal. 6:4.

3. Hi kwihi ku cinca loku u ku endleke loku ku tiseleke ntsako loko u ri karhi u tirhela Yehovha?

³ Yehovha u lava u tsaka hi ku cinca loku u ku endleke leswaku  u n’wi tirhela. Hi xikombiso, loko u khuvuriwile u fanele u tsaka hileswi u koteke ku endla tano. Phela, hi wena u tiendleleke xiboho xexo. U xi endle hi leswi u rhandzaka Xikwembu. Hi xikombiso, xana u ya u swi rhandza ku dyondza Bibele? Xana u swi antswisile swikhongelo swa wena? (Ps. 141:2) Xana u yi antswisile ndlela leyi u sungulaka mabulo hayona loko u chumayela naswona u swi tirhisa kahle switirhisiwa swa hina swo dyondzisa ensin’wini? Loko u ri ni ndyangu, xana Yehovha u ku pfunile leswaku u va nuna, nsati kumbe mutswari lonene? U ta tsaka swinene hi ku cinca hinkwako loku u ku endleke.

4. Hi ta bula hi yini eka nhlokomhaka leyi?

⁴ Hi nga pfuna van’wana va tsaka loko va ri karhi va antswisa ndlela leyi va n’wi tirhelaka hayona Yehovha. Hi nga tlhela hi va pfuna va papalata ku tiringanisa ni van’wana. Eka nhlokomhaka leyi, hi ta bula hileswi vatswari va nga swi endlaka leswaku va pfuna vana va vona, ndlela leyi vatekani va nga pfunanaka hayona ni ndlela leyi vakulu ni van’wana va nga va pfunaka hayona vamakwerhu. Hi ta tlhela hi bula hi Matsalwa man’wana lama nga hi pfunaka hi fikelela leswi hi lavaka ku swi endla.

5. Hi ku ya hi Vaefesa 6:4, vatswari va fanele va papalata yini?

⁵ Vatswari va fanele va tivonela leswaku va nga ringanisi vana va vona kumbe va langutela swilo swo tala eka vona. Loko va endla tano va ta va heta matimba. (Hlaya Vaefesa 6:4.) Makwerhu waxisati loyi a vuriwaka Sachiko * u ri: “Vadyondzisi va mina a va lava ndzi pasa ku tlula vadyondzikulorhi. Nakambe mhani a a lava leswaku ndzi pasela ehenhla exikolweni leswaku papa loyi a a nga ri Mbhoni ni thicara ra mina va ta rhandza Timbhoni. A a lava ndzi kuma 100 wa tiphesente kambe sweswo a swi nga koteki. Hambileswi ku nga khale ndzi hete xikolo, ndza tivutisa loko Yehovha a tsaka hileswi ndzi n’wi endlelaka swona.

6. Vatswari va nga dyondza yini eka Pisalema 131:1, 2?

⁶ Vatswari va nga dyondza nchumu wa nkoka eka Pisalema 131:1, 2. (Yi hlaye.) Hosi Davhida u vule leswaku a nga “naveli swilo swa xiyimo xa le henhla” kumbe ku endla swilo leswi a a nga ta kota ku swi endla. Leswi a a titsongahata, a a eneriseka a tlhela a va ni ku rhula. Vatswari va nga dyondza yini eka marito  ya Davhida? Vatswari va kombisa leswaku va titsongahata loko va pfumela leswaku ku ni leswi va tsandzekaka ku swi endla naswona a va fanelanga va langutela swo tala eka vana va vona. Loko vatswari va xiya leswi vana va vona va kotaka ku swi endla, sweswo swi ta va pfuna leswaku va kota ku fikelela swilo leswinene leswi va swi lavaka. Makwerhu waxisati la vuriwaka Marina, u ri: “Mhani a nga si tshama a ndzi ringanisa ni tindzisana ta mina tinharhu kumbe vana van’wana. U ndzi dyondzise leswaku un’wana ni un’wana u ni vuswikoti byakwe naswona hinkwerhu hi va nkoka eka Yehovha. Hikwalaho, a swi talanga ndzi tiringanisa ni van’wana.”

7-8. Wanuna a nga swi kombisa njhani leswaku u xixima nsati wakwe?

⁷ Wanuna la nga Mukreste u fanele a xixima nsati wakwe. (1 Pet. 3:7) Ku xixima swi vula ku teka van’wana va ri va nkoka. Hi xikombiso, wanuna u kombisa leswaku nsati wakwe i wa nkoka hi ku n’wi xixima. A nga langutelaka swo tala eka yena. Naswona a nga n’wi ringanisi ni vavasati van’wana. Xana ku ta endleka yini loko a endla tano? Nuna wa makwerhu waxisati Rosa, loyi a nga riki Mbhoni a a tala ku n’wi pimanisa ni vavasati van’wana. Marito yakwe lama tlhavaka a ma endla Rosa a titwa a nga rhandziwi. U ri: “A ndzi lava ku tshamela ku tsundzuxiwa leswaku Yehovha u ndzi teka ndzi ri wa nkoka.” Ku hambana ni sweswo, wanuna la nga Mukreste u xixima nsati wakwe. Wa swi tiva leswaku ku endla tano swi khumba vuxaka lebyi a nga na byona ni nsati wakwe swin’we na Yehovha. *

⁸ Wanuna u kombisa leswaku u xixima nsati wakwe hi ku vulavula kahle ha yena, hi ku n’wi byela leswaku wa n’wi rhandza naswona i wa nkoka. (Swiv. 31:28) Yoleyo i ndlela leyi nuna wa Katerina loyi hi buleke ha yena eka nhlokomhaka leyi nga hundza a n’wi pfuneke hayona leswaku a hlula ku titwa a nga pfuni nchumu. Loko Katerina a ha ri ntsongo, mhani wakwe a tshamela ku n’wi xopaxopa ni ku n’wi ringanisa ni vanhwanyana van’wana ku katsa ni vanghana vakwe. Hikwalaho ka sweswo, Katerina u sungule ku tiringanisa ni van’wana hambiloko se a ri Mbhoni. Hambiswiritano, nuna wakwe loyi a nga Mukreste u n’wi pfune ku lwa ni moya wolowo ni ku va ni langutelo lerinene hi yena n’wini. U ri: “Wa ndzi rhandza, wa ndzi bumabumela loko ndzi endla leswinene naswona wa ndzi katsa eswikhongelweni. Nakambe u ndzi tsundzuxa hi leswi Yehovha a nga swona ni ku ndzi pfuna leswaku ndzi cinca ndlela leyi ndzi titekaka hayona.”

9-10. Vakulu va n’wi pfune njhani makwerhu waxisati ku hlula moya wo tiringanisa ni van’wana?

⁹ Vakulu va nga va pfuna njhani lava nga ni moya wo ti ringanisa ni van’wana? Xiya ntokoto wa makwerhu waxisati loyi a vuriwaka Hanuni, loyi loko a ha ri ntsongo a a nga bumabumeriwi. U ri: “A ndzi ri na tingana naswona a ndzi vona onge vana van’wana va antswa ku ndzi tlula. Ku sukela loko ndza ha ri ntsongo a ndzi tiringanisa ni van’wana.” Hambiloko se a ri Mbhoni, a ha tiringanisa ni van’wana. Sweswo swi endle leswaku a tivona a nga ri wa nkoka evandlheni. Hambiswiritano, sweswi i phayona naswona u tsakile. I yini lexi n’wi pfuneke ku cinca langutelo rakwe?

¹⁰ Hanuni u vula leswaku u pfune hi vakulu. Va n’wi byele leswaku i wa nkoka naswona va n’wi bumabumerile hikwalaho ka ku tshembeka kakwe. U tsale a ku: “Vakulu a va pfa va ndzi kombela leswaku ndzi khutaza vamakwerhu vaxisati lava lavaka ku pfuniwa. Sweswo swi  endle ndzi titwa ndzi ri wa nkoka. Ndzi tsundzuka loko vakulu va ndzi khensa loko ndzi khutaze vamakwerhu van’wana vaxisati lava ha riki vantshwa. Va ndzi hlayele 1 Vatesalonika 1:2, 3. Sweswo swi ndzi tsakisile! Ndza va khensa swinene, sweswi ndzi tivona ndzi ri wa nkoka enhlanganweni wa Yehovha.”

11. Hi nga va pfuna njhani “lava tshikileriwaka ni lava titsongahataka,” hilaha swi hlamuseriwaka hakona eka Esaya 57:15?

¹¹ Hlaya Esaya 57:15. Yehovha wa khathala swinene hi “lava tshikileriwaka ni lava titsongahataka.” A hi vakulu ntsena lava nga khutazaka vamakwerhu lava kambe hinkwerhu hi nga swi kota. Ndlela yin’wana leyi hi nga endlaka hayona i ku va komba leswaku ha va rhandza. Yehovha u lava hi va komba leswaku wa va rhandza. (Swiv. 19:17) Nakambe hi nga pfuna vamakwerhu loko hi titsongahata hi tlhela hi nga tibumi hi vuswikoti lebyi hi nga na byona. A hi fanelanga hi titlakusa hikuva a hi lavi leswaku van’wana va hi vondzoka. Ematshwan’weni ya sweswo, hi tirhisa vuswikoti ni vutivi bya hina leswaku hi khutaza van’wana.—1 Pet. 4:10, 11.

12. I yini lexi a xi endla vanhu lava titsongahataka va rhandza ku va na Yesu? (Vona xifaniso lexi nga eka xifunengeto.)

¹² Hi nga dyondza swo tala mayelana ni ndlela leyi hi nga va khomaka hayona van’wana hi ku xiyisisa ndlela leyi Yesu a a va khoma hayona valandzeri vakwe. A a tlakukile ku tlula vanhu hinkwavo. Kambe a a ri ni ‘musa a tlhela a titsongahata.’ (Mat. 11:28-30) A a nga tibumi hi vutlhari byakwe ni swilo leswi a a swi tiva. Loko a dyondzisa vanhu, a a tirhisa ririmi ro olova naswona a a tirhisa swifaniso leswi vanhu lava titsongahataka a swi va olovela ku swi twisisa. (Luka 10:21) Yesu a a nga fani ni varhangeri va vukhongeri lava tikukumuxaka, mikarhi hinkwayo a endla vanhu va titwa va ri va nkoka eka Xikwembu. (Yoh. 6:37) Nakambe a a xixima vanhu lava a va tekiwa va ri va xiyimo xa le hansi.

13. Yesu u swi kombise njhani leswaku u ni musa ni rirhandzu eka vadyondzisiwa vakwe?

¹³ Yesu u kombise leswaku u ni musa ni rirhandzu hi ndlela leyi a a va khoma hayona vadyondzisiwa vakwe. A a swi tiva leswaku vuswikoti ni swiyimo swa vona a swi fani. Hikwalaho, hinkwavo a va nga ta endla swilo leswi fanaka kumbe va tirha ku fana entirhweni wo chumayela. Kambe a a tsakisiwa hi leswi ha un’we wa vona a a kota ku swi endla. Yesu u kombise leswaku u titwa hi ndlela yoleyo eka xifaniso xa titalenta. Eka xifaniso xolexo, n’wini wa malandza u nyike nandza ha un’we ntirho “hi ku ya hi vuswikoti bya yena.” Malandza man’wana mambirhi lama gingiritekaka ma kume titalenta to tlula ta laman’wana. Kambe n’wini wa wona u ma bumabumele hi marito lama fanaka, a ku: “U endle kahle, wena nandza lonene ni wo tshembeka!”—Mat. 25:14-23.

14. Hi nga yi tekelela njhani ndlela leyi Yesu a va khomeke hayona vanhu van’wana?

¹⁴ Mikarhi hinkwayo Yesu u hi komba musa ni rirhandzu. Wa swi tiva leswaku vuswikoti ni swiyimo swa hina a swi fani naswona wa tsaka loko hi endla leswi hi swi kotaka. Hi fanele hi tekelela Yesu hi ndlela leyi hi khomaka van’wana hayona. A hi fanelanga hi endla leswaku makwerhu a titwa a nga pfuni nchumu kumbe a khomiwa hi tingana hikwalaho ka leswi a nga kotiki ku endla swo tala ku fana ni van’wana. Kambe, mikarhi hinkwayo hi fanele hi bumabumela vamakwerhu hileswi va tikarhatelaka ku tirhela Yehovha.

15-16. Makwerhu un’wana waxisati u vuyeriwe njhani hi ku tivekela leswi a lavaka ku swi fikelela?

¹⁵ Loko hi tivekela leswi hi lavaka ku swi fikelela entirhweni wa Yehovha, vutomi bya hina byi ta tsakisa byi tlhela byi va ni xikongomelo.  Hambiswiritano, nchumu wa nkoka i ku tiva leswi hi lavaka ku swi fikelela hi ku ya hi vuswikoti ni swiyimo swa hina, ku nga ri ku ti ringanisa ni van’wana. A hi lavi ku tivekela leswi nga ta hi tsandza ku swi fikelela hikuva sweswo swi ta hi heta matimba. (Luka 14:28) Xiya xikombiso xa makwerhu waxisati Midori, la nga phayona.

¹⁶ Loko Midori a ha ri ntsongo, tata wakwe loyi a a nga ri Mbhoni a n’wi khomisa tingana hi ku n’wi fanisa ni tindzisana takwe ni lava a a dyondza na vona xikolo. Midori u ri: “A ndzi titwa ndzi nga pfuni nchumu.” Kambe loko a ri karhi a kula, u sungule ku titwa a ri wa nkoka. U ri: “Ndzi hlaya Bibele siku ni siku hikuva sweswo swi endla ndzi swi xiya leswaku Yehovha wa ndzi rhandza.” Nakambe, u tivekele leswi a nga kotaka ku swi fikelela hi ku olova naswona u kombele Yehovha leswaku a n’wi pfuna. Sweswo swi n’wi pfunile leswaku a tsaka hi leswi a kotaka ku swi fikelela.

17. Hi nga ya ‘emahlweni hi endliwa lavantshwa eka ndlela ya hina ya ku ehleketa’ hi ndlela yihi naswona hi ta vuyeriwa njhani?

¹⁷ Swi teka nkarhi wo leha ku cinca ndlela leyi hi titekaka hayona. Hikwalaho, Yehovha u hi khutaza a ku: “Mi fanele mi ya emahlweni mi endliwa lavantshwa eka ndlela ya n’wina ya ku ehleketa.” (Efe. 4:23, 24) Leswaku hi endla tano, hi fanele hi khongela, hi hlaya Rito ra Xikwembu hi tlhela hi anakanyisisa. Yana emahlweni u endla swilo leswi naswona u kombela Yehovha a ku nyika matimba. Moya wakwe wo kwetsima wu ta ku pfuna u hlula moya wo tiringanisa ni van’wana. Nakambe Yehovha u ta ku pfuna u vona loko u ri ni mavondzo kumbe u tikukumuxa naswona u ta ku pfuna u hatla u cinca.

18. Marito lama nga eka 2 Tikronika 6:29, 30, ma nga ku chavelela njhani?

¹⁸ Hlaya 2 Tikronika 6:29, 30. Yehovha wa  swi tiva leswi hi swi ehleketaka. Nakambe wa swi tiva leswaku hi lwisana ni minkucetelo yo biha ya misava leyi ni xidyoho lexi hi velekiweke na xona. Loko Yehovha a vona leswaku hi tikarhatela ku lwisana ni swilo leswi, u ta ya a hi rhandza swinene.

19. Yehovha u swi kombisa njhani leswaku wa hi rhandza?

¹⁹ Leswaku a kombisa ndlela leyi a hi rhandzaka hayona, Yehovha u tirhisa xikombiso xa ndlela leyi manana a rhandzaka n’wana wakwe hayona. (Esa. 49:15) Xiya xikombiso xa manana loyi a vuriwaka Rachel. U ri: “N’wana wa mina wa nhwanyana Stephanie u velekiwe nkarhi wakwe wu nga si fika. Loko ndzi n’wi vona ro sungula, a a ri ntsongo ngopfu naswona a a tikomba a nga pfuni nchumu. Kambe dokodela a a ndzi pfumelela leswaku ndzi n’wi tlakula siku ni siku loko a ha ri exibedlhele eka tin’hweti takwe to sungula. Sweswi u ni malembe ya tsevu naswona u tikomba a ri ntsongo eka tintangha takwe. Kambe ndza n’wi rhandza swinene hikuva a ndzi nga tshembi leswaku u ta hanya naswona u endla leswaku ndzi tsaka.” Swa tsakisa ku tiva leswaku Yehovha wa hi rhandza swinene loko a hi vona hi n’wi tirhela hi mbilu hinkwayo!

20. Hikwalahokayini malandza ya Yehovha ma fanele ma tsaka?

²⁰ Leswi u nga nandza wa Yehovha, u wa nkoka naswona a nga kona wo fana na wena. Yehovha a nga ku kokelanga eka yena hileswi u antswaka ku tlula vanhu van’wana. U ku hlawule hileswi a voneke mbilu ya wena kutani a swi vona leswaku wa titsongahata naswona u tiyimisele ku dyondza eka yena u tlhela u cinca mahanyelo. (Ps. 25:9) Tiyiseka leswaku wa tsaka loko u n’wi tirhela hi ku tshembeka. Ku tiyisela ni ku tshembeka ka wena i xikombiso xa leswaku u ni ‘mbilu leyinene. (Luka 8:15) Yana emahlweni u tirhela Yehovha hi ku tshembeka. Sweswo swi ta endla leswaku u va ni “xivangelo xo tibuma.”