1. Eeghe aḍipuru kụ ketu olhoghi ayira mem dị yira ootughiạn ilọ oomo araraạr phọ aZihova alhẹm bọ?

MEM dị yira ootughiạn ilọ oomo araraạr phọ aZihova alhẹm bọ, eeni yira kologhoma aani ni iphẹn okọ suọr phọ Devid alhoghoma bọ, kụ aaḅereghị bọ aḅenhị aZihova mọ: “Mem lọ mị aphogh anyụ akẹ phọ opọ nạ alhẹm bọ, amhiịn unwanyụ phọ r’araanhaạn ipẹ nạ asereghi bọ riisi kirokirọ phọ abidị, oye phọ p’eeghe kụ nạ aseerian bọ olhoghi, oopho phọ oye kụ idị nạ rapogh ghan!” (Ps. 8:3, 4) Idiphọ aDevid, eeni yira otue ni opogh iduọn yira oghom bọ bịn eḍigh ḍiigu esi ayira iduọn aZihova ruphogh bọ ni iyira etigheri ḍimite phọ ayira. Iduọn yira kooḅeghiọn bọ ni omiịn, aZihova o/phogh oḅẹl odẹ r’onhiin phọ ayira bịn, kuolọ aḅilhẹ kẹn alhoghọm bidị siphẹ eghunotu phọ odị.

2. Eeghe kụ iḅẹl igbiighi phọ aZihova amhooghonhaạn bọ nmụny phọ odị siẹn ade phọ?

² Adạm r’Iv kụ abuḅẹl anmụny dị aZihova amhoọgh siẹn ade phọ, aZihova kụ aḍighi Odẹ k’akẹ abidị. Odị angọ ni bidị oḍighi siẹn eghunotu phọ odị. Enhaạn aḅenhị bidị mọ: “Imaraghị emuzedi, pidị eemharạ eemharạ anyinha orugh olheeny de phọ kụ otọ ḅerẹ.” (Gen. 1:28) Odị awạ dị bidị komaraghị ibạm anmụny ḅilhẹ omaạr opogh de phọ. Ḅẹm loor mọ Adạm r’Iv unhaghanhạn ni oḅilhẹ odaphạn igbiighi phọ aZihova, obọ bidị r’anmụny phọ abidị mutọl li siẹn eghunotu phọ aZihova k’agee-pọ.

3. Eeghe kụ iḍighi kụ yira kotue bọ ni oḅẹm mọ aZihova angọ ni Adạm r’Iv egbogh esi siẹn eghunotu phọ odị?

³ Adạm r’Iv umhoọgh ni egbogh esi siẹn eghunotu phọ aZihova. Idiphọ aPsalm 8:5 eḅẹm bọ, aDevid aghaạph ilọ ipẹ aZihova alhẹm bọ oye mọ: “Nạ alẹm nyodị asooromhi ephurukpu apuemhi ruukpaạny phọ bịn, nạ azu nyodị eghoony eegu r’eghuan.” Ogbạ agey iikpọ phọ, epul phọ, ḅilhẹ r’olhegheri iyaạr  phọ aZihova angọ bọ oye ii/leeny r’iphẹn aruukpaạny phọ. (Ps. 103:20) Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, aZihova azu ni oye eghoony eegu r’eghuan. P’eeghe iyaạr aḍiigu! Emhiighom mọ aZihova akạr kụ angọ ookiạ aghuḍum oḅẹl odẹ r’onhiin phọ ayira.

4. Eeghe kụ imitenhaan esi phọ Adạm r’Iv omhoọgh ghan bọ siẹn eghunotu phọ aZihova, kụ yira kooḅeghiọn eeghe siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ?

 ⁴ Dị eeph ni iboom, Adạm r’Iv uroph ni esi phọ abidị siẹn eghunotu phọ aZihova. Kụ iphẹn phọ ikọm ni igbogh iiḅaghamhị engọ eemharạ eemharạ phọ odị, iduọn yira kooḅeghiọn bọ ni omiịn siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ. Toroboiperolbọ, igbiighi phọ aZihova i/nmia. Odị rawạ ni dị omhạr awe phọ abuphẹ ronaghanhạn bọ nyodị kotọl k’agee-pọ. Eḅẹl phọ, ooḅeghiọn ilọ ipẹ aZihova mughuenhi bọ iyira. Ipẹ reten kụ yira ooḅeghiọn ipẹ yira kotue bọ oḍighi kụ oḍeenhaan mọ yira rowạ ni oḍighom aani eghunotu phọ Enhaạn. Kụ ekureriom mọ, yira kooḅeghiọn ḍisẹph kirokirọ dị anmụny phọ aZihova abuẹn isiẹn ade phọ kokelhọm k’agee-pọ.

5. Ika kụ idị yira kotue okuenhi Enhaạn esi iduọn odị ulhẹm bọ iyira aghighimaạm loor odị?

⁵ AZihova ughuenhi iyira esi olhẹm ayira oghighimaạm aloor odị. (Gen. 1:26, 27) Loor esi iduọn Enhaạn ulhẹm bọ iyira aghighimaạm loor odị, yira kotue ni omoọgh aani iikiạ araagharạ phọ odị, idiphọ ephomhoghiạn, igbiririph, oḅạr, r’elhiom eḍighinhom iyaạr. (Ps. 86:15; 145:17) Yira omhoọgh imạ araagharạ phọ iphẹn phọ, pọ yira rokuenhi ghan aZihova ḅilhẹ koḍeenhaan mọ yira osereghiạn ni nyodị. (1 Pit. 1:14-16) Mem dị yira ozọ eten dị eḅeraạn Odẹ k’akẹ phọ ayira, yira romoọgh ghan oḅaạl olhoghi r’ogbaanyạn. Ḅilhẹ kẹn loor iduọn aZihova ulhẹm bọ iyira aghighimaạm loor odị, odị mungọ iyira inyaạm oru odọ awe phọ odị rawạ bọ siẹn eghunotu phọ odị.

6. Ika kụ idị aZihova aghuenhi bọ omhạr awe mem mọ odị raakolhobian bọ de phọ?

⁶ AZihova uukolhobianhaan iyira esi orọl dị egbatanhaạn. Kụ odị agbi bọ olhẹm oḅẹl olhephiri oọny phọ, aZihova aakolhobian de phọ aseenhaan omhạr awe. (Job 38:4-6; Jer. 10:12) Loor esi iduọn odị amhoọgh bọ igbiririph r’eegharạ inmo, odị ungọ ni iyira iboom imạ araraạr oghelhọm. (Ps. 104:14, 15, 24) Mem dị odị aphogh oomo araraạr phọ odị alhẹm bọ “iḅeraạn ni nyodị iboom.” (Gen. 1:10, 12, 31) Odị akuenhi omhạr awe esi “odaamhị” abidị ophogh oomo araraạr phọ odị alhẹm bọ. (Ps. 8:6) Enhaạn rawạ dị omhạr awe dị omhunhughan kopogh oomo araraạr phọ odị alhẹm bọ k’agee-pọ r’ibo. Esi iduọn phọ, nạ ragbor ghan ni kasẹph aZihova esi ookiạ oguan phọ ophọn phọ ḍughụm?

7. Ika kụ idị aJoshua 24:15 emạ eḍeenhaan mọ oye amoọgh ni eereẹgh?

⁷ AZihova ungọ iyira eereẹgh osopha ghan osopha. Yira kotue ni osaḅạr eten aghuḍum dị iḅeraạn iyira. (Bạl Joshua 24:15.) Enhaạn ephomhoghiạn phọ ayira ramoọgh ghan ni ibo mem dị yira osaḅạr okumu odị. (Ps. 84:11; Prov. 27:11) Yira kotue ni oḍighinhom eereẹgh phọ ayira ibadị areten. Ooḅeghiọn eḍeenhaan dị aZizọs aphighi.

8. Eghẹn kụ eniin eten dị aZizọs aḍighinhom eereẹgh phọ odị?

⁸ Yira kotue ni otuughaạny Zizọs esi osaḅạr omhoọgh ogbolhomaam iiḅaghamhị abunhọn kụ opuemhi ilọ ayira. Eniin amem dị aZizọs r’abutelhedom mọ odị mokumuan kụ aloor edugh, bidị ughị ni esi orọl ophooghian. Toroboiperolbọ, bidị u/pooghian. Aḍita awe uru ni oteẹny bidị, kụ owạ dị aZizọs katughemhị bidị. Kuolọ i/pin esi aZizọs. Kparipẹ ghụn, odị amhoọgh igbiririph aghị esi abidị. Esi iduọn phọ, aZizọs aḍighi ika? “Odị amiigh otughemị abidị iminighạn araraạr.” (Mạk 6:30-34) Mem dị yira otuughaạny Zizọs esi osighẹ amem  mọ r’inyaạm mọ ayira olhoghonhaạn aḍighaạgh bunhọn, pọ yira rokuenhi ghan Odẹ k’akẹ phọ ayira. (Mat. 5:14-16) Ḅilhẹ kẹn yira roḍeenhaan ghan mọ yira rowạ ni oḍighom aani eghunotu phọ aZihova.

9. Eeghe iyaạr kụ edị aburudẹ r’aburunhiin kootughiạn ghan?

⁹ AZihova mangọ omhạr awe inyaạm omhoọgh ibạm anmụny ḅilhẹ r’otughemhị abidị ophomhoghiạn r’okumu aZihova. Eḍighi maạr dị nạ aḍighi odẹ obobọ onhiin, nạ asereghiạn ni inmo phọ iphẹn phọ? Ghalhamọ r’iduọn aZihova asẹph bọ ni ruukpaạny phọ iboom, bịn u/moọgh aani eepoogh phọ ephẹn phọ. Kụ iḍighi kụ, nyinha abuphẹ reekonhom bọ ibạm anmụny imaghamhị ni maạr eepoogh phọ ephẹn phọ. Mongọ odẹ r’onhiin oḍighi dị agbatanhaạn, oḍighi ookonhomom ibạm anmụny phọ “oroma Omoọgh-we phọ.” (Efẹ. 6:4; Deut. 6:5-7; Ps. 127:3) Orue olhoghonhaạn aḍighaạgh burudẹ r’aburunhiin, ookpomhoghan phọ Enhaạn momiteom ibadị araraạr dị regbạ ghan Baibul phọ, idiphọ arinyạ, sividio, suọr, ḅilhẹ r’arumhuoghaạph dị edi siphẹ intanẹt phọ ayira. Okạr oghaạph, Odẹ k’akẹ phọ ayira r’Oọny phọ odị osereghiạn ni ibạm anmụny phọ ayira. (Luk 18:15-17) Mem dị aburudẹ r’aburunhiin obeḍenhọm aZihova ḅilhẹ oḍighi oomo ipẹ bidị kotue bọ ophogh ibạm anmụny phọ abidị, olhoghi aZihova raḅaạl ghan ni. Aburudẹ r’aburunhiin phọ abuẹn phọ rologhonhaạn ghan ḍighaạgh ibạm anmụny phọ abidị oḍighom aani eghunotu phọ aZihova.

10-11. Eeghe iyaạr kụ edị aZihova maḍighi idị midughanhaan iyira oteẹny dị eego esi ekiạ etagharạn phọ?

¹⁰ AZihova angọ ooḅi oọny phọ odị pidị yira oḅilhẹ oḍighi buọ eghunotu phọ Odị. Idiphọ  ekpịgh phọ 4 eghaạph bọ, Adạm r’Iv uroph ni esi phọ bidị r’anmụny phọ abidị omhoọgh bọ siphẹ eghunotu phọ aZihova. (Rom. 5:12) Adạm r’Iv ulhegheri ni kụ opiomạn Enhaạn, kụ iḍighi kụ ekpẹ ni dị odị kasighẹ bidị siẹn eghunotu phọ odị. Kuolọ kokaạph aani ika ilọ eemharạ eemharạ phọ abidị? Eten ephomhoghiạn aZihova amiteom ni eepoogh dị abuphẹ osooromhi bọ loor ongọ nyodị koḍigh aani siẹn eghunotu phọ odị. Odị amiteom eepoogh phọ ephẹn dị eego esi ekiạ etagharạn ogina Oọny phọ odị, Zizọs Kraist. (Jọn 3:16; Rom. 5:19) Loor esi ekiạ phọ aZizọs, 144,000 awe dị okpẹ oḍuomolhoghi momhoọgh aani eepoogh oḍighi anmụny Enhaạn.—Rom. 8:15-17; Ogan. 14:1.

¹¹ Oḅarạm isiphẹ, abunhọn irubal awe dị ko/tue ogbi dị okpẹ oḍuomolhoghi, osooromhi ni loor rodaphạn ogbi phọ Enhaạn. Kụ bidị omoọgh oḍuomolhoghi okạr oḍighi aani abuọ eghunotu phọ Enhaạn mem dị bidị moḅeẹny odẹgh ophogh phọ asughanham bọ omhạn siphẹ eekunha itooghị oniin oonịr asiạ phọ. (Ps. 25:14; Rom. 8:20, 21) R’oḍuomolhoghi phọ opọ phọ, bidị romạgh ni aZihova nyiidiphọ idiphọ Olemhiạ, ḅilhẹ “Odẹ” abidị. (Mat. 6:9) Buphẹ koḅerion bọ kongọ aani ni eepoogh otuughạ olhegheri ipẹ aZihova rawạ bọ dị bidị koḍighi. Buphẹ omhegheron bọ agey oghị esi iiḅakiọm mọ, eekunha phọ koḍighom aani kẹn buọ eghunotu phọ odị.

12. Eeghe aḍipuru kụ edị yira kooḅeghiọn nyiidiphọ?

¹² Idiphọ yira motuughạ bọ omhiịn, aZihova makem agbatạn edạ oghuenhi omhạr awe ibadị areten. Odị masaḅạr we siẹn ade phọ idiphọ anmụny odị, kụ odị angọ “siadạm awe” oḍuomolhoghi okạr oḍighi aani anmụny odị siphẹ omhoom aḅirinhi phọ. (Ogan. 7:9) Esi iduọn phọ, yira koḍighi eeghe nyiidiphọ oḍeenhaan aZihova mọ yira okạr ri rowạ oḍighi aani apakirị eghunotu phọ odị k’agee-pọ?

13. Yira koḍighi eeghe orue oḍighi buọ eghunotu phọ Enhaạn? (Mạk 12:30)

¹³ Ḍeenhaan mọ nạ apomoghiạn ni aZihova esi okumu odị r’oomo ekpom. (Bạl Mạk 12:30.) Esi  oomo araraạr phọ Enhaạn mungọ bọ iyira, ooḅereghị odị eḍighi aani ni igbogh inmo dị odị ungọ iyira. Yira roḍeenhaan ghan mọ yira opomhoghiạn ni aZihova esi ‘ooko ghan iilogh phọ odị.’ (1 Jọn 5:3) Iniin itọ dị aZihova ungọ iyira pọ ipẹ aZizọs uḅenhị bọ iyira mọ oḍighi we bumatuạn odị kụ oḍiinye bidị muụm. (Mat. 28:19) Odị aḅilhẹ kẹn atọ mọ oniin aphomhoghiạn nyoniin. (Jọn 13:35) AZihova kasighẹ buphẹ onhaghanhạn bọ nyodị alọgh siphẹ eghunotu abuseenyom mọ odị.—Ps. 15:1, 2.

14. Ika kụ idị yira kotue oḍeenhaan ephomhoghiạn bunhọn? (Matiu 9:36-38; Rom 12:10)

¹⁴ Ḍeenhaan ephomhoghiạn bunhọn. Ephomhoghiạn kụ egbogh eegharạ aZihova. (1 Jọn 4:8) AZihova kụ aphụr uḍeenhaan iyira ephomhoghiạn kụ yira ogbi bọ olhegheri odị. (1 Jọn 4:9, 10) Yira rotuughaạny ghan aZihova esi oḍeenhaan ephomhoghiạn bunhọn. (Efẹ. 5:1) Eniin emạ eten dị yira kotue oḍeenhaan ephomhoghiạn we pọ olhoghonhaạn aḍighaạgh bidị olhegheri aZihova, siẹn amem mọ edi bọ ni. (Bạl Matiu 9:36-38.) Iphẹn phọ kengọ bidị eepoogh okạr oḍighi aani apakirị eghunotu phọ Enhaạn. Mem dị oye aḍiiny muụm, yira omoọgh oghiọm aghisigh oḍeenhaan ghan odị ephomhoghiạn r’olhọgh eegu. (1 Jọn 4:20, 21) Ika kụ idị yira kotue bọ oḍighi iduọn phọ? Eniin eten pọ, oḍuom olhoghi nyodị. Esi omaạm, mem dị odị apiomạn, yira ko/kpalhạm nyodị mudị odị alhegheri ni kụ aḍighi. Kparipẹ ghụn, yira kokuenhi nyodị, osighẹ mọ odị kụ upu iyira ghụn.—Bạl Rom 12:10; Fil. 2:3.

15. Abuọ anhiạn kụ edị yira konmạ ghan ighirigiir oḅilhẹ oḍighi iiḅi?

¹⁵ Nmạ ghan ighirigiir aḅilhẹ aḍighi iiḅi bunhọn. Eḍighi maạr dị yira rowạ oḍighom aani eghunotu phọ aZihova, pọ yira omoọgh osighẹ oḍighinhom Ekpo Onhụ phọ Enhaạn. Esi omaạm, aZizọs utughemhị iyira mọ onmạ ghan ighirigiir oḅilhẹ oḍighi iiḅi torobọ oye, ghalhamọ r’amulhọgh ḍien ayira. (Luk 6:32-36) Eeni amem etue ni ikparanhaạn iyira oḍighi iphẹn phọ. Eḍighi idiphọ, pọ yira omoọgh ootughiạn ghan kụ oḅilhẹ ozọ idiphọ aZizọs. Mem dị yira oḍighi oomo ipẹ yira kotue bọ onhaghanhạn aZihova oḅilhẹ otuughaạny Zizọs, pọ yira roḍeenhaan ghan Odẹ k’akẹ phọ ayira mọ yira rowạ ni oḍighi aani abuọ eghunotu phọ odị k’agee-pọ.

16. Ika kụ idị yira kotue okoph ḍien eghunotu phọ aZihova?

¹⁶ Koph ḍien eghunotu phọ aZihova. Obạm obumoọny ratuughaạny ghan ni okumor umor odị siphẹ eghunotu phọ. Eḍighi maạr dị okumor umor phọ asighẹ ni raḍighinhom sinhị iilogh aBaibul phọ siphẹ aghuḍum mọ odị, odị kaḍighi ni emạ eḍeenhaan angọ obạm umor phọ odị. Kụ eḍighi maạr dị okumor umor phọ raḍighi ghan raraạr dị i/nighẹ, pọ obạm umor phọ odị atue ni atuughaạny ekarạph eḍeenhaan phọ odị. Iniin phọ kẹn kụ edị edi aani siẹn eghunotu phọ aZihova. Siẹn ookpomhoghan phọ kụ onyọ aKristẹn amhiigh omhoọgh iitughiạn oye dị mawilhẹ igey phọ obobọ arọl dọl dị i/ḅaạl obobọ eten aghuḍum dị eepuạn, abunhọn siphẹ ookpomhoghan phọ otue ni otuughaạny aani nyodị. Abuẹn roḍighi ghan bọ iphẹn phọ ropuẹ ghan ḍien eghunotu abuseenyom mọ aZihova. (1 Tẹs. 4:3-8) Yira oghel odạph ikarạph areḍeenhaan, ḅilhẹ ku/meera iyaạr iḍur iyira esighẹ ḍighaạgh Odẹ ephomhoghiạn phọ ayira.

17. Eeghe iitughiạn kụ edị ewạ mọ oghel, kụ eeghe kụ iḍighi?

¹⁷ Ḍuom olhoghi aZihova kparipẹ r’aruphua. AZihova aguanhaan ni ongọ ayira eḍien, iinmenian, r’esi orọl eḍighi maạr dị yira ophụr owạ Omhạr phọ ḅilhẹ odaphạn elhiom asiigbu phọ odị. (Ps. 55:22; Mat. 6:33) R’iphẹn yira molhegheri bọ, yira oghel ḍiitughiạn oḅẹm mọ aruphua aḅirinhi phọ ophọn phọ kụ kingọ iyira oghoph r’oḅaạl olhoghi dị kabia. Yira olegheri mọ eten dị yira kotue omoọgh ogey oḅaạl olhoghi pọ oḍighi ghan ogbi phọ aZihova. (Fil. 4:6, 7) Ghalhamọ yira umhoọgh ni ikpoki oghoom  araraạr, yira ooḅeghiọn ghan ni ophogh mughumọ yira komoọgh ni mem r’inyaạm ophoghom araraạr phọ yira rowạ bọ ogho. Nạ ragbi mọ ewạ ni dị yira kokuọm loor ayira ruphua ḍughụm? Yira olhegheri mọ aZihova mungọ iyira oḍighi oḍighi siẹn eghunotu phọ odị. Iduọn phọ pọ remạ ghan mọ yira ku/meera iyaạr igbaragbaramhị iyira. Yira ku/kịgh aani onyọ ugheel oye phọ aphogh bọ bịn aḅitonhaạn eepoogh okumu aZihova ḅilhẹ r’oḍighi aani oniin oọny odị—loor esi iịny aruphua ade phọ dị odị amhoọgh!—Mạk 10:17-22.

18. Eeghe egbogh eghuan r’aḍisẹph kirokirọ kụ edị omhạr awe phọ abuphẹ ronaghanhạn bọ aZihova kokelhọm k’agee-pọ?

¹⁸ Omhạr awe phọ abuphẹ ronaghanhạn bọ aZihova kokelhọm egbogh—eepoogh ophomhoghiạn r’ooḅereghị aZihova k’agee-pọ! Abuphẹ omhoọgh bọ oḍuomolhoghi orọl isiẹn ade phọ komoọgh ni ibo omhaạr ophogh aḍimạ ade phọ aḍiẹn aZihova amhaạr bọ aakolhobian aḍighi esi dị bidị kotue otugh. Moọny amem Omhạr phọ k’Enhaạn kaḅilhẹ anighemhị de phọ r’oomo araraạr. AZizọs kaaḍighion ni oomo iiḅaghamhị phọ emite bọ loor iduọn Adạm r’Iv osopha bọ oḍuạ isiẹn eghunotu phọ Enhaạn. AZihova kaḅerion irubal awe aḅilhẹ angọ eepoogh omhoọgh aghuḍum k’agee-pọ r’omhoon aloor, de dị eḍighi paradaịs. (Luk 23:42, 43) Mem dị apakirị eghunotu abuseenyom mọ aZihova ophọn isiẹn ade phọ oḍighi we dị momhunhughan, torobọ onyọ abidị kamoọgh ni “eegu r’eghuan” phọ aDevid aghaạph bọ aghol.—Ps. 8:5.

19. Yira ootughiạn ghan eeghe?

¹⁹ Eḍighi maạr dị nạ aḍighi aani oniin olọ ‘aḍigbogh aḍita’ phọ, pọ nạ amoọgh ni ookiạ oḍuomolhoghi. Enhaạn aphomoghiạn nyinhạ; kụ odị rawạ mọ ḍighi aani olọ eghunotu phọ odị. Kụ iḍighi kụ, ḍighi oomo ipẹ nạ katue bọ oḍighi ipẹ eḅeraạn bọ nyodị. U/bilhẹ ghan ootughiạn ghan ilọ aruguanhaan phọ Enhaạn torobọ aḍio. Maghamhị maạr eepoogh phọ nạ amhoọgh bọ ooḅereghị aani ooḅi Odẹ k’akẹ phọ ayira, kụ aḅilhẹ asereghiạn oḍuomolhoghi ooseeny odị k’agee-pọ!