1. Ke wa susu níhi nɛ Yehowa bɔ ɔ he ɔ, mɛni sanehi nɛ eko ɔ, wa ma bi?

KE WA susu je mluku ɔ nɛ Yehowa bɔ ɔ he ɔ, eko ɔ, wa maa nu he kaa bɔ nɛ la polɔ David nu he ɔ. E sɔle nɛ e de ke: “Ke i susu níhi nɛ ngɛ hiɔwe a he, nyɔhiɔ kɛ dodoehi, ke i hyɛ ní nɛ ɔmɛ nɛ o kɛ o nine pee ɔ, i biɔ ke, ‘Mɛni ji nɔmlɔ adesa, nɛ o susuɔ e he? Mɛni ji nɔmlɔ bi, nɛ o hyɛɛ e nɔ?’” (La 8:3, 4) Kaa bɔ nɛ e ji ngɛ David blɔ fa mi ɔ, ke a kɛ wɔ to dodoehi nɛ Mawu bɔ ɔ he ɔ, eko ɔ, wa ma susu kaa wa klee we kulaa, nɛ e maa pee wɔ nyakpɛ kaa Yehowa susuɔ wa he. Se kɛ̃ ɔ, wa maa na kaa pi nɛ Yehowa susuɔ Adam kɛ Hawa a he kɛkɛ, se e kɛ mɛ piɛɛ e weku ɔ he hulɔ.

2. Mɛni ji Yehowa yi mi tomi kɛ ha e kekleekle bimɛ nɛ e bɔ ngɛ zugba a nɔ ɔ?

² Adam kɛ Hawa ji Yehowa kekleekle bimɛ nɛ e bɔ ngɛ zugba a nɔ, nɛ Yehowa ji a hiɔwe Tsɛ nɛ e suɔ mɛ. Yehowa hyɛ blɔ kaa Adam kɛ Hawa ma fɔ bimɛ. Mawu de mɛ ke: “Nyɛ fɔ babauu nɛ nyɛɛ hiɛ; nyɛɛ hyi zugba a nɔ tsuo, nɛ nyɛɛ ye zugba a tsuo nɔ.” (1 Mose 1:28) Mawu suɔ kaa Adam kɛ Hawa nɛ a fɔ bimɛ, nɛ a hyɛ a we nɛ ji zugba a nɔ saminya. Kaa a bu Mawu tue, nɛ a pee níhi nɛ Mawu de mɛ kaa a pee ɔ, jinɛ a kɛ a nina maa hi si ngɛ Mawu weku ɔ mi kɛ ya neneene.

3. Mɛni he je nɛ wa ma nyɛ ma de ke Yehowa ha Adam kɛ Hawa he blɔ nɛ hɛ mi ngɛ nyami ngɛ e weku ɔ mi ɔ?

³ Adam kɛ Hawa ná he blɔ nɛ hɛ mi ngɛ nyami ngɛ Yehowa weku ɔ mi. Hebri Bi 2:7 ɔ tu munyu ko kɛ kɔ Mawu nibɔ ní nɛ ji  adesa a he. E de ke: “O ha nɛ e ba si bɔɔ pɛ pe hiɔwe bɔfohi; o ngɔ hɛ mi nyami kɛ bumi kɛ bu lɛ jlasi.” Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Yehowa ha we adesahi he wami, nile kɛ nyɛmihi kaa bɔ nɛ e ha bɔfo ɔmɛ ɔ. (La 103:20) Se kɛ̃ ɔ, adesahi “ba si bɔɔ pɛ pe” hiɔwe bɔfohi nɛ a ngɛ he wami ɔ. Enɛ ɔ ngɛ nyakpɛ wawɛɛ! Ngɛ anɔkuale mi ɔ, benɛ Yehowa bɔ wa kekleekle fɔli ɔmɛ ɔ, e ha mɛ si himi kpakpa.

4. Benɛ Adam kɛ Hawa bui Yehowa tue ɔ, mɛni nɛ ba a nɔ, nɛ mɛni he wa ma susu ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi?

 ⁴ Aywilɛho sane ji kaa akɛnɛ Adam kɛ Hawa bui Yehowa tue he je ɔ, he blɔ nɛ a ná kaa a maa hi e weku ɔ mi ɔ bɔ mɛ. Enɛ ɔ ngɔ haomi kɛ ba a sisi bimɛ a nɔ kaa bɔ nɛ wa maa na ngɛ ní kasemi ɔ mi pee se ɔ. Se Yehowa yi mi tomi kɛ ha adesahi ɔ tsakee we. E suɔ nɛ adesahi nɛ a buɔ lɛ tue ɔ nɛ a pee e bimɛ kɛ ya neneene. Se kekleekle ɔ, nyɛ ha nɛ wa susu ní komɛ nɛ Yehowa pee kɛ wo wa hɛ mi nyami ɔ he nɛ waa hyɛ. Lɔ ɔ se ɔ, wa ma susu nɔ́ nɛ wa ma nyɛ maa pee amlɔ nɛ ɔ kɛ tsɔɔ kaa wa suɔ nɛ waa piɛɛ Mawu weku ɔ he ɔ he. Nɛ nyagbe ɔ, wa ma susu jɔɔmihi nɛ Yehowa bimɛ nɛ a ngɛ zugba a nɔ ɔ ma ná kɛ ya neneene ɔ he.

5. Mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ tsɔɔ kaa wa bua jɔ kaa Mawu bɔ wɔ ngɛ e subai nɔ?

⁵ Yehowa wo wa hɛ mi nyami kɛ gu e subai nɔ nɛ e bɔ wɔ ngɛ ɔ nɔ. (1 Mose 1:26, 27) Akɛnɛ Mawu bɔ wɔ ngɛ e subai nɔ he je ɔ, wa ma nyɛ ma je e su kpakpa amɛ fuu kpo. Su nɛ ɔmɛ ekomɛ ji, suɔmi, mi mi sami, anɔkuale yemi kɛ dami ní peepee. (La 86:15; 145:17) Ke wa jeɔ su nɛ ɔmɛ kpo ɔ, e woɔ Yehowa hɛ mi nyami, nɛ e tsɔɔ kaa wa hɛ sa níhi nɛ e pee kɛ ha wɔ ɔ. (1 Pet. 1:14-16) Ke wa peeɔ níhi nɛ sa wa hiɔwe Tsɛ ɔ hɛ mi ɔ, wa bua jɔɔ, nɛ wa tsui nɔɔ wa mi. Jehanɛ hu ɔ, akɛnɛ wa jeɔ Yehowa su ɔmɛ kpo he je ɔ, wa ma nyɛ maa pee níhi nɛ e suɔ kaa e weku mi bimɛ nɛ a pee ɔ.

6. Kɛ Yehowa wo adesahi a hɛ mi nyami ha kɛɛ benɛ e bɔ zugba a?

⁶ Yehowa ha wɔ we nɛ se be. Yehowa sɛ hlami dla zugba a kɛ ha adesahi loko e bɔ kekleekle nyumu ɔ. (Hiob 38:4-6; Yer. 10:12) Akɛnɛ Yehowa susuɔ nɔ he nɛ e haa nɔ nɔ́ he je ɔ, e bɔ ní kpakpahi fuu ngɛ zugba a nɔ nɛ ma ha nɛ adesahi a bua nɛ jɔ. (La 104:14, 15, 24) E suu be nɛ Yehowa hyɛɛ níhi nɛ e bɔ ɔ, nɛ ‘a mwɔɔ e hɛ.’ (1 Mose 1:10, 12, 31) Yehowa pee adesahi ní nguanguahi nɛ e bɔ ɔ a “nɔ yelɔ,” nɛ e kɛ wo a hɛ mi nyami. (La 8:6) Mawu yi mi tomi ji kaa adesahi nɛ a ye mluku ɔ nɛ a hyɛ ní nguanguahi nɛ e bɔ ɔ a nɔ kɛ ya neneene. Anɛ o naa Yehowa si be fɛɛ be ngɛ si womi kpakpa nɛ ɔ he lo?

7. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ Yoshua 24:15 ɔ tsɔɔ kaa adesahi ngɛ he blɔ nɛ a kɛ hlaa nɔ́ nɛ a suɔ?

⁷ Yehowa ha wɔ he blɔ nɛ wa kɛ hla nɔ́ nɛ wa suɔ. Wɔ nitsɛmɛ wa ma nyɛ maa hla nɔ́ nɛ wa suɔ nɛ waa pee ngɛ wa si himi mi. (Kane Yoshua 24:15.) Wa Mawu nɛ suɔ wɔ ɔ bua jɔɔ ke wa hla kaa wa ma sɔmɔ lɛ. (La 84:11; Abɛ 27:11) Wa ma nyɛ maa ngɔ he blɔ nɛ wa ngɛ kaa wa maa hla nɔ́ nɛ wa suɔ ɔ kɛ tsu ní saminya ngɛ blɔ slɔɔtohi a nɔ. Nyɛ ha nɛ wa susu nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ Yesu pee ngɛ enɛ ɔ he ɔ he nɛ waa hyɛ.

8. Mo ha nɔ hyɛmi nɔ́ kake nɛ tsɔɔ bɔ nɛ Yesu kɛ he blɔ nɛ e ngɛ kaa e hlaa nɔ́ nɛ e suɔ ɔ tsu ní ha saminya.

⁸ Ke wa hla kaa waa kɛ ni kpahi a hiami níhi maa ye kekleekle blɔ he ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa ngɛ Yesu kasee. Ligbi ko benɛ pɔ tɔ Yesu kɛ e bɔfo ɔmɛ a he wawɛɛ ɔ, a hia blɔ kɛ ya he ko nɛ ngɛ dii konɛ a ya jɔɔ a he bɔɔ. Se a nyɛ we nɛ a pee jã. Mɛni he je? Ejakaa asafo kuu babauu ko na mɛ, nɛ a ngɛ hlae nɛ Yesu nɛ tsɔɔ mɛ ní. Yesu muklii mi fu we, mohu ɔ, e mi mi sã lɛ ngɛ ni ɔmɛ a he. Enɛ ɔ he ɔ, mɛni e pee?  “E bɔni mɛ níhi fuu tsɔɔmi.” (Maak. 6:30-34) Ke wa kase Yesu kɛ gu wa be kɛ wa he wami nɛ waa kɛ yeɔ bua ni kpahi ɔ nɔ ɔ, wa woɔ wa hiɔwe Tsɛ ɔ hɛ mi nyami. (Mat. 5:14-16) Jã nɛ wa peeɔ ɔ hu tsɔɔ kaa wa suɔ nɛ waa piɛɛ Yehowa weku ɔ he.

9. Mɛni nike ní klɛdɛɛ ko nɛ Yehowa ha adesahi?

⁹ Yehowa ha adesahi nyɛmi nɛ a kɛ fɔ bimɛ, nɛ e ha mɛ blɔ nya ní tsumi kaa a tsɔɔ a bi ɔmɛ nɛ a suɔ lɛ nɛ a sɔmɔ lɛ. Ke fɔlɔ ji mo ɔ, anɛ o bua jɔ nike ní klɛdɛɛ nɛ ɔ he lo? E ngɛ mi kaa Yehowa jɔɔ hiɔwe bɔfohi wawɛɛ mohu lɛɛ, se a be he blɔ nɛ wa ngɛ nɛ ɔ. Enɛ ɔ he ɔ, ke fɔlɔ ji mo ɔ, lɛɛ e sa nɛ o bua nɛ jɔ he blɔ nɛ o ngɛ kaa o ma tsɔse o bimɛ ɔ he. Yehowa kɛ he blɔ klɛdɛɛ wo fɔli a dɛ kaa a tsɔse a bimɛ ngɛ “Yehowa tsɔsemi kɛ e ga womi mi.” (Efe. 6:4; 5 Mose 6:5-7; La 127:3) Mawu asafo ɔ da Baiblo ɔ nɔ kɛ to níhi fuu a he blɔ nya kɛ ha fɔli konɛ a nyɛ nɛ a pee enɛ ɔ. Ní nɛ ɔmɛ ekomɛ ji womihi, videohi, lahi kɛ Intanɛti nɔ níhi. E ngɛ heii kaa wa hiɔwe Tsɛ ɔ kɛ e Bi ɔ suɔ jokuɛwi a sane wawɛɛ. (Luka 18:15-17) Ke fɔli ngɔ a hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ, nɛ a pee nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ a ma nyɛ kɛ hyɛ a bimɛ nɛ a he jua wa a nɔ ɔ, Yehowa bua jɔɔ wawɛɛ. Jehanɛ hu ɔ, ke fɔli pee jã a, lɔ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ a bi ɔmɛ hu nɛ a piɛɛ Yehowa weku ɔ he kɛ ya neneene!

10-11. Mɛni blɔ nya nɛ Yehowa gu kpɔmi nɔ́ ɔ nɔ kɛ to ha adesahi?

¹⁰ Yehowa ha nɛ e Bi nɛ e suɔ lɛ wawɛɛ ɔ ba gbo kɛ ha wɔ konɛ wa nyɛ nɛ waa piɛɛ e weku ɔ he ekohu. Kaa bɔ nɛ wa na ngɛ  kuku 4 ɔ mi ɔ, he blɔ nɛ Adam kɛ Hawa ná kaa a maa hi Yehowa weku ɔ mi ɔ je a kɛ a bimɛ tsuo a dɛ. (Rom. 5:12) Adam kɛ Hawa je blɔ nɛ a gbo Yehowa nɔ tue, lɔ ɔ he ɔ, e da blɔ kaa e je mɛ ngɛ e weku ɔ mi. Se a nina hu nɛɛ? Yehowa je suɔmi mi nɛ e to blɔ nya konɛ Adam bimɛ nɛ a maa pee tue bumi kɛ ha lɛ ɔ nɛ a ba piɛɛ e weku ɔ he ekohu. E pee enɛ ɔ kɛ gu e Bi kake too nɛ ji Yesu Kristo ɔ kpɔmi afɔle sami ɔ nɔ. (Yoh. 3:16; Rom. 5:19) Jehanɛ hu ɔ, kɛ gu Yesu kpɔmi afɔle sami ɔ nɔ ɔ, Yehowa maa ngɔ nimli 144,000 nɛ a maa ye anɔkuale kɛ ya si nyagbe ɔ kɛ pee e bimɛ.—Rom. 8:15-17; Kpoj. 14:1.

¹¹ Jehanɛ hu ɔ, adesa anɔkualetsɛmɛ ayɔhi abɔ ngɛ Mawu suɔmi nya ní pee. A hɛ kɛ nɔ fɔmi ji kaa a maa hi Mawu weku ɔ mi kɛ ya neneene ke a ye anɔkuale ngɛ nyagbe ka a mi ngɛ Jeha Akpe Nɔ Yemi ɔ nyagbe. (La 25:14; Rom. 8:20, 21) Hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ ɔ he je ɔ, amlɔ nɛ ɔ po ɔ, a tsɛɛ Yehowa nɛ ji a Bɔlɔ ɔ ke a “Tsɛ.” (Mat. 6:9) Nihi nɛ a ma tle mɛ si ɔ hu ma ná he blɔ kɛ kase nɔ́ nɛ Yehowa ngɛ hlae nɛ a pee. A kpɛti nihi nɛ a kɛ Yehowa blɔ tsɔɔmi ɔmɛ ma tsu ní ɔ hu ma ba pee e weku ɔ mi bimɛ.

12. Mɛni sane bimi nɛ wa ma ha heto amlɔ nɛ ɔ?

¹² Kaa bɔ nɛ wa ba na a, Yehowa sɛ hlami nɛ e pee níhi fuu kɛ wo adesahi a hɛ mi nyami. E kplɛɛ adesahi nɛ a pɔ mɛ nu ɔ a nɔ kaa e bimɛ. Nɛ e ha “asafo kuu ngua” a hɛ nɔ kami kaa a ma nyɛ ma ba pee e bimɛ ngɛ je ehe ɔ mi. (Kpoj. 7:9) Mɛni wa ma nyɛ maa pee amlɔ nɛ ɔ kɛ tsɔɔ Yehowa kaa wa suɔ nɛ waa piɛɛ e weku ɔ he kɛ ya neneene?

13. Mɛni wa ma nyɛ maa pee konɛ waa piɛɛ Mawu weku ɔ he? (Maako 12:30)

¹³ Moo je o tsui mi tsuo kɛ sɔmɔ Yehowa kɛ tsɔɔ kaa o suɔ lɛ. (Kane Maako 12:30.) Mawu ha wɔ nike níhi fuu. Nike ní nɛ ɔmɛ a kpɛti kake nɛ he jua wa wawɛɛ ji nyɛmi nɛ wa ngɛ nɛ waa kɛ ma ja lɛ ɔ. Wa tsɔɔ Yehowa kaa wa suɔ lɛ kɛ gu e ‘kita amɛ a nɔ nɛ wa yeɔ’ ɔ nɔ. (1 Yoh. 5:3) Wa Tsɛ ɔ gu e Bi Yesu nɔ kɛ fã wɔ kaa waa pee nihi kaseli nɛ a ha nɛ a baptisi mɛ. (Mat. 28:19) Jehanɛ hu ɔ, e fã wɔ kaa waa suɔ wa sibi. (Yoh. 13:35) Yehowa maa ngɔ nihi nɛ a  buɔ lɛ tue ɔ kɛ piɛɛ e weku mi bimɛ nɛ a ngɛ je kɛ wɛ ɔ a he.—La 15:1, 2.

14. Mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ tsɔɔ kaa wa suɔ nihi? (Mateo 9:36-38; Roma Bi 12:10)

¹⁴ Moo suɔ ni kpahi. Suɔmi ji Yehowa su nɛ he hia pe kulaa. (1 Yoh. 4:8) Yehowa je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ wɔ blema lokoo loko wa ba le lɛ po. (1 Yoh. 4:9, 10) Ke wa suɔ nihi ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa ngɛ lɛ kasee. (Efe. 5:1) Blɔ kake nɛ hi wawɛɛ nɛ wa ma nyɛ maa gu nɔ kɛ tsɔɔ kaa wa suɔ nihi ji kaa wa maa ye bua mɛ nɛ a ba kase Yehowa he ní amlɔ nɛ ɔ nɛ be ngɛ ɔ. (Kane Mateo 9:36-38.) Ke wa pee jã a, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa ha mɛ he blɔ kaa mɛ hu a ma nyɛ ma ba pee Mawu weku ɔ mi bimɛ. Ke a baptisi nɔ ko se po ɔ, e sa nɛ waa ya nɔ nɛ waa suɔ lɛ, nɛ waa bu lɛ. (1 Yoh. 4:20, 21) Mɛni blɔ nɔ wa maa gu kɛ pee enɛ ɔ? Nɔ́ kake nɛ wa maa pee ji kaa wa ma he wa nyɛmi ɔ ye, nɛ wa ná nɔ mi mami ngɛ e mi kaa e hɛɛ juɛmi nɛ da. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke wa li nɔ́ he je nɛ e pee nɔ́ ko po ɔ, wa be susue kaa e hɛɛ juɛmi nɛ dɛ, loo e ngɛ e nɔ́ mi foe. Mohu ɔ, wa ma je bu kpo kɛ ha wa nyɛmi ɔ, nɛ waa na lɛ kaa e nɔ kuɔ pe wɔ.—Kane Roma Bi 12:10; Filip. 2:3.

15. Mɛnɔmɛ nɛ e sa nɛ waa na mɛ mɔbɔ nɛ wa mi mi nɛ jɔ kɛ ha mɛ?

¹⁵ Moo na nihi tsuo mɔbɔ nɛ o mi mi nɛ jɔ kɛ ha mɛ. Ke wa suɔ nɛ waa piɛɛ nihi nɛ a ma tsɛ Yehowa ke a Tsɛ ɔ he kɛ ya neneene ɔ, lɛɛ e sa nɛ waa kɛ Mawu Munyu ɔ nɛ tsu ní ngɛ wa si himi mi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Yesu tsɔɔ kaa e sa nɛ waa na nihi tsuo nɛ wa he nyɛli po piɛɛ he ɔ mɔbɔ, nɛ wa mi mi nɛ jɔ kɛ ha mɛ. (Luka 6:32-36) Se eko ɔ, wa ma yɔse kaa enɛ ɔ peemi he waa be komɛ. Ke jã a, lɛɛ e sa nɛ waa kase bɔ nɛ Yesu susuɔ níhi a he kɛ bɔ nɛ e peeɔ e ní ha a. Ke wa pee nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ wa ma nyɛ kɛ bu Yehowa tue, nɛ wa kase Yesu ɔ, wa tsɔɔ wa hiɔwe Tsɛ ɔ kaa wa suɔ nɛ waa piɛɛ e weku ɔ he kɛ ya neneene.

16. Mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ po biɛ nɛ Yehowa weku ɔ hɛɛ ɔ he piɛ?

¹⁶ Moo po biɛ nɛ Yehowa weku ɔ hɛɛ ɔ he piɛ. Ngɛ adesahi a weku mi ɔ, e he wɛ kaa jokuɛ nyafii maa kase bɔ nɛ e nyɛminyumu nɔkɔtɔma baa e je mi ha a. Ke bi nɔkɔtɔma a kɛ Baiblo sisi tomi mlaahi tsuɔ ní ngɛ e si himi mi ɔ, e maa pee nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa kɛ ha e nyɛminyumu wayoo ɔ. Se ke e peeɔ ní yayahi ɔ, e nyɛminyumu ɔ ma nyɛ maa kase e nɔ hyɛmi nɔ́ yaya a. Jã kɛ̃ nɛ níhi yaa nɔ ngɛ Yehowa weku ɔ mi. Ke nyɛmi ko nɛ e yeɔ anɔkuale ɔ kua hemi kɛ yemi ɔ, aloo e kɛ e he woɔ je mi bami yaya mi ɔ, nyɛmimɛ kpahi ma nyɛ maa kase nɔ́ nɛ e ngɛ pee ɔ, nɛ mɛ hu a maa pee jã. Nihi nɛ a peeɔ jã a gbeɔ Yehowa weku mi bimɛ ɔmɛ a he guɛ. (1 Tɛs. 4:3-8) Nyɛ ha nɛ wa kua nɔ hyɛmi ní yayahi kasemi, nɛ wa ko ha nɛ nɔ́ ko nɛ gbla wɔ kɛ je wa hiɔwe Tsɛ ɔ nɛ suɔ wɔ ɔ he.

17. Mɛni susumi nɛ e sa nɛ wa kua, nɛ mɛni he je?

¹⁷ Moo ngɔ o hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ mohu pe he lo nya níhi. Yehowa wo si kaa ke wa ngɔ e Matsɛ Yemi ɔ kɛ e dami ní ɔmɛ kɛ ye kekle blɔ he ngɛ wa si himi mi ɔ, e ma ha wɔ niye ní, tade kɛ hwɔ he. (La 55:22; Mat. 6:33) Enɛ ɔ he ɔ, nyɛ ko ha nɛ wa susu kaa je nɛ ɔ mi he lo nya níhi ma nyɛ ma ha nɛ waa hi si slɔkee nɛ wa ná bua jɔmi nitsɛnitsɛ. Wa le kaa nɔ́ pɛ nɛ ma ha wɔ tue mi jɔmi nitsɛnitsɛ ji Yehowa suɔmi nya ní nɛ wa maa pee. (Filip. 4:6, 7) Ke wa ngɛ sika nɛ waa kɛ ma nyɛ ma he níhi fuu po ɔ, e sa nɛ waa hyɛ kaa wa ngɛ be kɛ he wami nɛ waa kɛ ní nɛ ɔmɛ ma tsu ní loo waa hyɛ a nɔ lo. Anɛ he lo nya níhi nɛ wa ngɛ ɔ he hia wɔ wawɛɛ tsɔ ngɛ wa si himi mi lo? Nyɛ ha nɛ wa kai kaa Mawu ha wɔ ní tsumi ngɛ e weku ɔ mi. E sɛ nɛ wa ha nɛ nɔ́ ko nɛ gbla wa juɛmi kɛ je ní tsumi nɛ ɔ nɔ. Wa sume nɛ waa pee kaa niheyo ɔ nɛ he lo nya níhi a he je ɔ, e kua he blɔ nɛ e ná kaa e ma ba sɔmɔ  Yehowa, nɛ e ba pee nihi nɛ Yehowa ngɔ mɛ kɛ pee e bimɛ ɔ a kpɛti nɔ kake ɔ!—Maak. 10:17-22.

18. Mɛni hɛ mi nyami nɛ se be kɛ jɔɔmihi nɛ adesahi nɛ a buɔ Mawu tue ɔ ma ná kɛ ya neneene?

¹⁸ Adesahi nɛ a buɔ Yehowa tue ɔ ma ná he blɔ nɛ pe kulaa, nɛ ji kaa a maa suɔ Yehowa, nɛ a ma sɔmɔ lɛ kɛ ya neneene! Jehanɛ hu ɔ, nihi nɛ a ngɛ hɛ nɔ kami kaa a maa hi zugba a nɔ ɔ a bua maa jɔ kaa a maa hyɛ zugba a nɛ ji adesahi a we nɛ Yehowa to he blɔ nya saminya a nɔ. E be kɛe nɛ Mawu Matsɛ Yemi ɔ ma ha nɛ zugba a kɛ níhi tsuo nɛ ngɛ nɔ ɔ maa pee fɛu kɛ ya neneene. Yesu ma dla nyagbahi tsuo nɛ Adam kɛ Hawa kɛ ba akɛnɛ a mwɔ a yi mi kpɔ kaa a maa je Mawu weku ɔ mi ɔ he je. Yehowa ma tle nimli ayɔhi abɔ si kɛ ba wami mi, nɛ e ma ha mɛ he blɔ nɛ a hi si kɛ ya neneene ngɛ Paradeiso ɔ mi, nɛ a ma ná nɔmlɔ tso mi he wami kpakpa. (Luka 23:42, 43) Ke adesahi nɛ a sɔmɔɔ Yehowa a ye mluku ɔ, mɛ tsuo a ma ná “hɛ mi nyami kɛ bumi” nɛ Baiblo ɔ tu he munyu ɔ.—Heb. 2:7.

19. Mɛni nɛ e sa nɛ e hi wa juɛmi mi?

¹⁹ Ke o piɛɛ “asafo kuu ngua” a he ɔ, o ngɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi kpakpa. Mawu suɔ mo, nɛ e suɔ nɛ o piɛɛ e weku ɔ he. Enɛ ɔ he ɔ, moo pee nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ o ma nyɛ konɛ o sa e hɛ mi. Mo ha nɛ Mawu si womi ɔmɛ nɛ hi o juɛmi kɛ o tsui mi daa ligbi. O bua nɛ jɔ he blɔ nɛ o ná kaa o ngɛ wa hiɔwe Tsɛ nɛ e suɔ wɔ ɔ jae, nɛ o hɛ nɛ sa hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ o ngɛ kaa o ma je e yi kɛ ya neneene ɔ!