1. Na ngoi mɛ e ndo binga li e na ndo aye ti kpɛ̃nɛ mɛ Nzapa li, hũnda mɛ elengbi ti hũndangɔ na tɛrɛ e nɛ?

NA NGOI mɛ e ndo binga li e na ndo aye ti kpɛ̃nɛ mɛ Yehova ali ko, e ndo ma tɛrɛ e ngoi mɛndɛ̃ nga ma se tɛ Davidi wa sungɔ bia mɛndó lo tɛnɛ hɛ̃ Yehova ya: “Na ngoi mɛ mbi ndo ba ndozu, akwa ti mɔ, nzɛ ná atongolo mɛ mɔ li, zo ti sese adu na, ti nɛngɔ ya, mɔ da bɛ mɔ na lo na, wa nyi zo du na ti nɛngɔ ya, mɔ bata lo na?” (Nz. 8:3, 4) Mabere Davidi, hĩngangɔ ya, Yehova ndo da bɛ lo na e abɛse e du yakere nvɛ̃ni na bangɔ aye ti kpɛ̃nɛ mɛ lo li ko, ni ndo kamwisa e. Nga ma se mɛ e na mandangɔ na ni, ta Yehova ngbã bondó na batangɔ Adamu ná Eva ma, lo hɛ̃ ngandó ala ndo kaya ndasewa tɛ lo.

2. Ye mɛndó Yehova ye ya, Adamu ná Eva li nɛ?

² Adamu ná Eva adundó ayangambi tɛ Yehova ti uzu mɛ ge lɛ sese, wa lo dundó To ala ti ndozu mɛ wa songo. Gwɛ̃ tɛ lo dundó ya, ala li ya ndasewa tɛ azi ati gba. Nzapa pandó hɛ̃ la ya: “Ĩ dũ ayangambi, ĩ ti gba, wa ĩ sĩ na lɛ sese, ĩ kpã nga ni na gbɛ nda ĩ.” (Eb. 1:28) Lo yendó ya, ala dũ ayangambi, wa ala bata nga lɛ sese ndo tɛ la ti dungɔ na ni nzɔ̃ni. Se Adamu ná Eva atɔndɔndó lo, wa ala li nga ye mɛndó lo tɛnɛ hɛ̃ la ko, ala ná atara la alengbindó ti ngbãngɔ kaya ndasewa tɛ Nzapa bwai na bwai.

3. Nda mɛ elengbi ti tɛnɛngɔ ya, Yehova hɛ̃ndó Adamu ná Eva ndo ti ngbondoni kaya ndasewa tɛ lo nɛ?

³ Yehova hɛ̃ndó Adamu ná Eva ndo ti ndima kaya ndasewa tɛ lo. Na ndombali zo, Davidi tɛnɛndó hɛ̃ Nzapa ya: “Mɔ li lo yakere ge gbɛnda aangelo, wa mɔ yu lo na kpɔtɔ ti ndima ná gonda.” (Nz. 8:5) Ti biani ko, ta alindó azi na ngunu, na kɔdɛ nga na makoki mabere tɛ aangelo ma. (Nz. 103:20) Kanda ala bo “yakere” ge gbɛnda aangelo. Binga li mɔ ĩ, ngoi mɛndó Yehova  li akotara e ti uzu ko, lo hɛ̃ndó la dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti nzɔ̃ni nvɛ̃ni!

4. Ye mɛndó si na Adamu ná Eva na lo mɛ ya, ala kɛ̃ tɔndɔngɔ Yehova nɛ, wa ye mɛ ndɛ e na mandangɔ nɛ?

 ⁴ Na vundu zu, Adamu ná Eva akɛ̃ndó tɔndɔngɔ Yehova, ta ala dɛndó na ndo kaya ndasewa tɛ lo ma. Nga ma se mɛ e na mandangɔ na ni ndɛ, ni sindó na kpengba kpale hɛ̃ atara la. Kanda ta dangɔ bɛ tɛ Yehova agbinyangbi ma. Lo ye ya, azi ti tɔndɔngɔ angbã ayati ni bwai na bwai. Zia e ba se mɛ Yehova ndo hɛ̃ e ndima ngoi zu. E nga na bangɔ aye mɛ elengbi ti lingɔ ti fangɔ ya, e ye dungɔ azi ti ndasewa tɛ Nzapa. Na ndani, e na tɛnɛngɔ tɛnɛ na ndo nzɔ̃ kpale mɛ azi ti ndasewa tɛ Yehova na luangɔ ge lɛ sese.

5. Na lo mɛ ya Nzapa li e na yika yika tɛ lo ko, ngasia la elengbi ti hɛ̃ngɔ lo ndima nɛ?

⁵ Yehova hɛ̃ndó e ndima na ndenge mɛ lo li e na yika yika tɛ lo. (Eb. 1:26, 27) Na lo mɛ ya, alindó e na yika yika tɛ Nzapa ko, elengbi ti landangɔ aseliye tɛ lo ti nzɔ̃ni, mabere songo, vundu nga na mbilimbili. (Nz. 86:15; 145:17) Na ngoi mɛ e ndo fa aseliye niko ko, e ndo hɛ̃ Yehova gonda, wa e ndo hɛ̃ nga lo sia kɔli na ndo aye mɛ lo ndo li tɛrɛ e. (1 Pet. 1:14-16) Ngoi mɛ e ndo li ye mɛ ndo hɛ̃ To e mɛ ka ndozu dengɔ bɛ ko, e nvɛ̃ni e ndo ma nga dengɔ bɛ. Na lo mɛ ya, lo li e na yika yika tɛ lo ko, Yehova hɛ̃ e likoki ti dungɔ azi mɛ lo ye ya, ala du kaya ndasewa tɛ lo.

6. Ngasia la Yehova hɛ̃ndó azi ndima na ngoi mɛndó lo lɛkɛ na lɛ sese nɛ?

⁶ Yehova lɛkɛndó ndo ti nzɔ̃ni na ndombali e. Uzu ti nɛngɔ ya lo li zo ti uzu ko, Yehova bongisandó lɛ sese ti nɛngɔ ya, azi du da. (Yb. 38:4-6; Yir. 10:12) Na lo mɛ ya, Yehova du nzɔ̃ zo, lo nga wa songo ko, lo lindó aye ti nzɔ̃ni gba ti nɛngɔ ya, e du na dengɔ bɛ. (Nz. 104:14, 15, 24) Na ngoi mɛndó lo ba aye zu mɛ lo li ko, “lo hũndó ya, ni du nzɔ̃ni nvɛ̃ni.” (Eb. 1:10, 12, 31) Lo hɛ̃ndó azi ndima na ndenge mɛ lo hɛ̃ ala “lo gbia na ndo aye” ti nzɔ̃ni zu mɛndó lo li. (Nz. 8:6) Dangɔ bɛ tɛ Nzapa du ya, azi du na tɛrɛ ti lengbingɔ, wa ala du na dengɔ bɛ ti batangɔ aye ti nzɔ̃ni mɛ lo li bwai na bwai. Mɔ ndo hɛ̃ Yehova ngoi zu sia kɔli na lo ti kapa ti nzɔ̃ni mɛ lo ko hɛ̃ e?

7. Ngasia la Yosua 24:15 a fa ya, Yehova hɛ̃ azi makoki ti pɔnangɔ lingɔ ye mɛ bɛ la ye nɛ?

⁷ Yehova hɛ̃ndó e makoki ti pɔnangɔ lingɔ ye mɛ bɛ e ye. Elengbi ti pɔnangɔ ye mɛ elengbi ti lingɔ na ya dungɔ lɛ ngɛ̃ tɛ e. (Di Yosua 24:15.) Nzapa tɛ e ti songo ndo du na dengɔ bɛ na ngoi mɛ e ndo pɔna lingɔ kwa hɛ̃ lo. (Nz. 84:11; Mas. 27:11) Kanda elengbi ti salelangɔ makoki niko ti lingɔ aye gba ti nzɔ̃ni na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e. Zia e ba ndakisa mɛ Yezo zia hɛ̃ e na ndo kpale niko.

8. Ndenge ti nzɔ̃ni mɛndó Yezo salela na likoki mɛndó lo na ni ti pɔnangɔ lingɔ ye mɛ bɛ lo ye nɛ?

⁸ Elengbi nga ti landangɔ se lɛlo tɛ Yezo se e gi uzu nzɔ̃ kpale tɛ azi mɛndɛ̃ wa tɛ e na gesi. Lá kɔi mɛndó Yezo ná atoma tɛ lo anzɛ̃ ko, ala gwendó ka ndo kɔi mɛ siriri mɛndó ala na gwɛ̃ ya, ani wɛ tɛrɛ ani. Kanda ta ala wɛndó tɛrɛ ma. Butu butu tɛ azi mɛndó na gwɛ̃ ya, ani ma mateya tɛ Yezo ko, ala gandó atã la. Kanda ta ngɔnzɔ agbɔ̃ndó Yezo ma. Na ɔngbingɔ, lo mandó vundu tɛ azi, wa ye mɛndó lo li nɛ? “Lo to nda hangɔ la na tɛnɛ tɛ Nzapa ma wo ma.” (Mar. 6:30-34) Na ngoi mɛ e ndo landa se lɛlo tɛ Yezo na salelangɔ ngoi ná ngunu tɛ e ti zangɔ azi mɛndɛ̃ ko, e ndo hɛ̃ To e mɛ ka ndozu gonda. (Mat. 5:14-16) E nga na fangɔ na Yehova ya, e ye dungɔ azi ti ndasewa tɛ lo.

9. Ye ti ngbondoni mɛ ta bɛ awa dũngɔ ayangambi alengbi ti lingɔ na ni ma nɛ?

⁹ Yehova hɛ̃ azi likoki ti dũngɔ ayangambi,  nga na kumba ti hangɔ na ala ya, ala ye tɛrɛ lo wa ala li nga kwa hɛ̃ lo. Se mɔ du to bere ta, mɔ ndo hɛ̃ Yehova sia kɔli na lo ti likabo niko? Yehova hɛ̃ aangelo makoki ti nzɔ̃ni gba, kanda ta lo hɛ̃ la makoki ti dũngɔ ayangambi ma. Wa se mɔ du to bere ta ko, sepala na nzɔ̃ tangɔ ligɛrɛ mɛ Yehova hɛ̃ mɔ ti dũngɔ ayangambi nga na kãngɔ ala. Awa dũngɔ ayangambi na kumba mɛ ngbondoni ti kãngɔ ayati la na landangɔ “nzɔ̃ kɔdɛ, nga na nzɔ̃ wangɔ tɛ [Yehova].” (Ef. 6:4; Mib. 6:5-7; Nz. 127:3) Linɔ tɛ Nzapa asi na aye gba mɛ alo kaya Ngbangɔ, ti nɛngɔ ya, aza awa dũngɔ ayangambi, aye ni mabere: ambeti, avideo, abia, nga na aye mɛ kaya internet. Ni ndo fa yangondo ya, To e mɛ ka ndozu ná Nyi lo, ala ndo ye ayangambi. (Lk. 18:15-17) Ngoi mɛ awa dũngɔ ayangambi ndo kpã bɛ la ka tɛ Yehova, wa ala ndo li zu mɛ ala lengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya ala kã ayati la ko, ni ndo hɛ̃ lo dengɔ bɛ. Na lingɔ ngaso ala ndo hɛ̃ ayangambi tɛ la lége ti nɛngɔ ya, ala ti azi ti ndasewa tɛ Yehova bwai na bwai!

10-11. Na lo ti kwá tɛ Yezo ko, ye mɛ Yehova hɛ̃ e lége ya e li nɛ?

¹⁰ Yehova hɛ̃ e ngbondo Nyi lo, ni la elengbi ti tingɔ aza ti ndasewa tɛ lo fãni mɛndɛ̃. Nga ma se mɛ e hũ na ni kaya  paragrafɛ ti 4 ko, na ngoi mɛndó Adamu ná Eva ali siɔ kpale, ta la di dɛndó na ndo kaya ndasewa tɛ Yehova ma, wa ta ayati la adi dɛ ngandó na ndo kai ma. (Rom. 5:12) Adamu ná Eva akɛ̃ tɛ la ndó tɔndɔngɔ Nzapa, wa ta la lengbindó ti ngbãngɔ kaya ndasewa tɛ lo ma. Wa atara la mɛ? Na songo zu, Yehova mundó ebongiseli ti nɛngɔ ya, azi zu mɛ na seliye ti tɔndɔngɔ ali kaya ndasewa tɛ lo. Na lo ni la, lo hɛ̃ndó ngbongi Nyi lo Yezo Kristo ti nɛngɔ ya, lo kpi na lo tɛ e. (Yn. 3:16; Rom. 5:19) Na lo ti kwá tɛ Yezo ko, Yehova mu azi ti mbilimbili, 144 000 mabere ayati lo.​—Rom. 8:15-17; Sum. 14:1.

¹¹ Hãngɔ ni zingɔ, amiliɔ̃ tɛ azi mɛndɛ̃ mɛ ndo li kwa hɛ̃ Nzapa na mbilimbili zu, ala na nzɔ̃ dangɔ bɛ ti lingɔ kaya ndasewa tɛ lo na pɛ kota pɛnɔ ti ndani mɛ na lingɔ tɛrɛ lo na pɛ Lo-lengɔ Gbia ti bulu 1 000. (Nz. 25:14; Rom. 8:20, 21) Na lo mɛ ya, ala na nzɔ̃ dangɔ bɛ ko, abɛse na olo, ala ndo ili Yehova Wa lingɔ ala ya, “To” ani. (Mat. 6:9) Hãngɔ ni zingɔ, azi mɛ na songɔ kwá, na luangɔ lége ti mandangɔ aye mɛ Yehova ndo yɔ ya, ala li. Azi ko la na tɔndɔngɔ lo ko, ala nga na tingɔ azi ti ndasewa tɛ lo.

12. Hũnda mɛ e na luangɔ gbinya ni na olo nɛ?

¹² Mabere se mɛ e manda na ni, Yehova hɛ̃ azi ndima na ndenge gba. Lo mu awakristo mɛ ahĩni la na kpɔ̃ ya, ala ti ayati lo, wa lo hɛ̃ nga nzɔ̃ tangɔ ligɛrɛ hɛ̃ “butu butu” tɛ azi ya, ala ti ayati lo kaya gigi ti fãnani. (Sum. 7:9) Ye mɛ elengbi ti lingɔ na olo ti fangɔ na Yehova ya, e ye dungɔ kaya ndasewa tɛ lo bwai na bwai nɛ?

13. Na bangɔ mbeti ti Marko 12:30, ye mɛ elengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya, e ti azi ti ndasewa tɛ Nzapa bwai na bwai nɛ?

¹³ Li kwa hɛ̃ Yehova na bɛ mɔ zu. (Di Marko 12:30.) Ka popo tɛrɛ aye zu mɛ Nzapa hɛ̃ e ko, ngoi mɛndɛ̃ kɔi ti nzɔ̃ ye mɛ aɔ atãngani, adu likoki ti vɔrɔngɔ lo. E ndo fa na Yehova ya, e ndo ye lo, na ngoi mɛ e ‘ndotɔndɔ ndia [tɛ lo].’ (1 Yn. 5:3) Kɔi ti andia mɛ Yehova ye ya e tɔndɔ ni, adu ndia mɛndó Yezo zia hɛ̃ e ya, e li ya, azi ti ava ni wa ala mu nga batisimɔ. (Mat. 28:19) Lo hɛ̃ ngandó e ndia ti yengbingɔ ka popo tɛrɛ e. (Yn. 13:35) Se e tɔndɔ andia ni ko, Yehova na yengɔ ya, e du kaya ndasewa tɛ azi mɛ ndo vɔrɔ lo.​—Nz. 15:1, 2.

14. Na bangɔ Matie 9:36-38; ná Roma 12:10, ngasia la elengbi ti fangɔ songo na azi mɛndɛ̃ nɛ?

¹⁴ Fa songo hɛ̃ azi mɛndɛ̃. Songo adu seliye tɛ Yehova ti ngbondoni. (1 Yn. 4:8) Yehova yendó e uzu ti nɛngɔ ya e hĩnga lo. (1 Yn. 4:9, 10)  E ndo landa se lɛlo tɛ lo, na ngoi mɛ e ndo fa songo hɛ̃ azi mɛndɛ̃. (Ef. 5:1) Ndenge ti nzɔ̃ni mɛ elengbi ti fangɔ songo na azi mɛndɛ̃ adu zangɔ la ya, ala hĩnga Yehova uzu ti nɛngɔ ya, lo ga ho lɛ gigi mɛ. (Di Matie 9:36-38.) Se e li ngaso ko, e ndo hɛ̃ ala lége ti nɛngɔ ya, ala ti azi ti ya ndasewa tɛ Nzapa. Na pɛ mungɔ batisimɔ tɛ zo ko, ayɔ ya, e ngbã lá kwɛ yengɔ lo nga na tɔndɔngɔ lo. (1 Yn. 4:20, 21) Elengbi ti lingɔ ni ngasia? Ye kɔi mɛ e li adu ya, e kpã bɛ e na mbage tɛ lo. Na ndakisa, se ta e hĩnga nda mɛ lo li ye kɔi ngaso ma ko, ta e na dangɔ bɛ e ya lo li ni na sãna ma. Kanda e na hɛ̃ngɔ lo ndima wa e mungɔ lo ya, lo ɔ e.​—Di Roma 12:10; Fil. 2:3.

15. Azi mɛ elengbi ti dungɔ na vundu ná nzɔ̃ bɛ na mbage tɛ la na?

¹⁵ Fa bɛ ti vundu ná nzɔ̃ bɛ hɛ̃ azi zu. Se e ye dungɔ ka popo tɛ azi ti ndasewa tɛ Yehova bwai na bwai ko, ayɔ ya, e kpã andia ti ya Ngbangɔ na kwa na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e. Yezo yɔ ka ti e ya, e du na vundu ná nzɔ̃ bɛ na mbage tɛ azi zu, abɛse awa kula tɛ e nga. (Lk. 6:32-36) Ngoi mɛndɛ̃ alengbi ti dungɔ kpengbani ya e li ni. Se adu ngaso ko, ayɔ ya, e landa se mɛ Yezo ndo binga na li lo nga na se mɛ lo ndo li na kpale. Na ngoi mɛ e ndo e li zu mɛ elengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya, e tɔndɔ Yehova wa e landa nga se lɛlo tɛ Yezo ko, e ndo fa na to e mɛ ka ndozu ya, e ye dungɔ kaya ndasewa tɛ lo bwai na bwai.

16. Ngasia la, elengbi ti batangɔ ndima ti ndasewa tɛ Yehova nɛ?

¹⁶ Bata ndima ti ndasewa tɛ Yehova. Ngoi zu kaya ndasewa, ayangambi ndo landa se mɛ ayata la mɛ a ti akangba ndo li na kpale. Se ayata la ko ati kangba akpã andia ti ya Ngbangɔ na kwa na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ la ko, ala na dungɔ nzɔ̃ lɛlo na mbage tɛ angambi la. Se ala ko la ati akangba ali ye ti siɔ ni ko, angambi la na landangɔ siɔ lɛlo tɛ la. Ni du nga ngaso kaya ndasewa tɛ Yehova. Se du ya, wakristo kɔi a kɛ̃ vɔrɔngɔ Yehova wa lo ti aposta bere lo ti na dɔngɔ nɔ̃ ti siɔni ko, ayata mɛndɛ̃ ti ya bombi alengbi ngoi mɛndɛ̃ ti landangɔ se lɛlo tɛ lo ti siɔni. Azi ko la ndo li ngaso ko, ala ndo gbɛ̃ ndima ti ndasewa tɛ awa vɔrɔngɔ Yehova. (1 Tɛs. 4:3-8) Ayɔ ya, e kɛ̃ landangɔ siɔ lɛlo, wa e kɛ̃ nga aye zu mɛ alengbi ti gbɛ̃ngɔ mangbi tɛ e na To e ti songo mɛ ka ndozu.

17. Kɔdɛ ti yungɔ ndo mɛ elengbi ti kɛ̃ngɔ nɛ, wa na lo nɛ?

¹⁷ Kpã bɛ mɔ ka tɛ Yehova, kanda ta na ndo aye ti gi gi ma. Yehova kokapa ya, ni na hɛ̃ngɔ e tɛ ti tɛngɔ, bɔngɔ ti yungɔ, nga na ndo ti dungɔ na ni, e kpã Lo-lengɔ Gbia tɛ lo na ndo ti uzu na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e, wa e kpã nga andia tɛ lo ti mbilimbili na kwa na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e. (Nz. 55:22; Mat. 6:33) Hĩngangɔ ni na zangɔ e ya, ta e du na dangɔ bɛ ya, aye ti gigi alengbi ti batangɔ e bere hɛ̃ngɔ e bɛta dengɔ bɛ ma. E hĩnga ya, lége kɔi mɛ elengbi ti luangɔ na siriri ti bɛ adu, lingɔ se bɛ Yehova. (Fil. 4:6, 7) Abɛse e na falanga ti vɔ̃ngɔ aye gba, elengbi ti hũndangɔ tɛrɛ e na ndo se du ya, e na dungɔ na ngoi ná ngunu ti lingɔ aye niko zu na kwa bere batangɔ aye niko zu. Alengbi ti singɔ na e ya, e hɛ̃ tɛrɛ e gba na ndo aye mɛ e na ni? E hĩnga ya, Nzapa hɛ̃ e kwa ti lingɔ kaya ndasewa tɛ lo. Ni fa ya, ta e zia ya, akpale ti gigi mɛ abenda likebi tɛ e ma. Ta e landa se lɛlo tɛ palanga kondó na lo ti aye tɛ lo ko, lo kɛ̃ndó landangɔ Yezo wa lo zangandó nzɔ̃ tangɔ li gɛrɛ ti dungɔ nyingambi tɛ Yehova!​—Mar. 10:17-22.

18. Kota ndima ná sulu mɛ azi ti tɔndɔngɔ na luangɔ bwai na bwai nɛ?

¹⁸ Azi ti tɔndɔngɔ na luangɔ kota ndima mɛ aɔ andima zu, ti yengɔ Yehova nga na vɔrɔngɔ lo bwai na bwai! Azi mɛ na nzɔ̃ dangɔ bɛ  ti dungɔ ge lɛ sese, na dungɔ na dengɔ bɛ ti batangɔ lɛ sese mɛndó Yehova lɛkɛ ni na ndombali la. Angbã yakere Lo-lengɔ Gbia tɛ Nzapa ali ya, lɛ sese ná aye zu mɛ ka da ati nzɔ̃ni fãni mɛndɛ̃. Yezo na onzingɔ pɛnɔ zu mɛndó asi na lo mɛ ya, Adamu ná Eva akɛndó dungɔ kaya ndasewa tɛ Nzapa. Yehova na diringɔ na amiliɔ̃ tɛ azi mɛ akpili na dungɔ lɛ ngɛ̃́, wa lo nga na hɛ̃ngɔ la likoki ti dungɔ na dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti lengbingɔ nga na sãte ti nzɔ̃ni ge lɛ sese mɛ na gbinyangbingɔ na paradiso. (Lk. 23:42, 43) Na ngoi mɛ azi ti ndasewa tɛ Yehova mɛ ge lɛ sese na tingɔ na tɛrɛ ti lengbingɔ ko, ala na luangɔ “gonda ná ndima” mɛ Davidi tɛnɛ tɛnɛ ni.​—Nz. 8:5.

19. Ye mɛ ta bɛ e lengbi ti lingɔ na ni ma nɛ?

¹⁹ Se du ya, mɔ ka popo tɛ “butu butu” tɛ azi ko, mɔ na dangɔ be ti nzɔ̃ni nvɛ̃ni. Nzapa ndo ye mɔ, lo ye nga ya, mɔ du kɔi tɛ azi ti ndasewa tɛ ni. Ni la, li zu mɛ mɔ lengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya, mɔ hɛ̃ lo dengɔ bɛ. Na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ mɔ ti bi kɔi kɔi, ndo da bɛ mɔ na kapa tɛ Nzapa. Sepala na nzɔ̃ tangɔ li gɛrɛ mɛ mɔ na ni ti vɔrɔngɔ To e mɛ ka ndozu, wa hɛ̃ nga ndima na lo ti nzɔ̃ dangɔ bɛ ti gondangɔ lo bwai na bwai!