1. ¿Imatataj nisunman Jehovaj ruwasqasninpi piensarispa?

 JEHOVAQA tukuy imata ruwarqa. Chay ruwasqasninpi piensarispaqa ichá David jina kayta nisunman: “Qampa ruwasqayki cielota rikuspa, churasqayki killata, chʼaskastawan ima, noqa nini: Imataj runa kasqa paymanta yuyarikunaykipajri? Imataj runa kasqa payta allinta qhawanaykipajri?”, nispa (Sal. 8:3, 4). Ichapis David jina yuyanchej estrellasmanta nisqa, ni imapis kasqanchejta. Maytataj kusikunchej Jehová allinpaj qhawawasqanchejmanta. Adanwan Evawanpis Jehovapaj allinpaj qhawasqa karqanku, familianmantataj karqanku. Chayta qhepan parrafospi yachakusun.

2. ¿Imatataj Jehová munarqa Adanpajwan Evapajwan?

² Adanwan Evawanqa Jehovaj wawasnin karqanku, paytaj kʼacha Tatanku karqa. Jehová Diosqa munarqa paykuna may chhikaman tukunankuta. Chayrayku nerqa: “Miraychej, kay pachaman juntʼaychej; atiyniyojtaj kaychej”, nispa (Gén. 1:28). Payqa munarqa wawasniyoj kanankuta, Jallpʼatataj cuidanankuta. Adanwan Evawanqa Diosta kasuspa, munaynintataj juntʼaspa, wiñaypaj Diospa familiallanmantapuni kankuman karqa paykuna, wawasninku ima.

3. ¿Imaynatataj Jehová runata ruwasqa?

³ Jehovaqa Adantawan Evatawan may valorniyojpaj qhawarqa. Chayrayku paykunaqa familianmanta karqanku. Davidqa, imaynachus runa ruwasqa kashasqanmanta parlaspa, kayta Jehovaman nerqa: “Runataqa casi angelesta jina ruwarqanki. Runamanqa jatun kayta, allinpaj qhawasqa kaytapis coronata jina churaykorqanki”, nispa (Sal. 8:5, TNM). Jehovaqa runasta mana angelesta jinachu ruwawarqanchej. Imajtinchus  angelestaqa aswan yuyayniyojta, atiyniyojta, yachayniyojta ima ruwarqa (Sal. 103:20). Jinapis angelesmanta tumpa menosllata ruwawarqanchej. Chaytaj tʼukunapaj jinapuni. Jehovaqa ñaupa tatasninchejman sumaj kausaytapuni qorqa.

4. ¿Imataj Adantawan Evatawan pasarqa chanta imatataj kay yachaqanapi qhawarisun?

 ⁴ Adanwan Evawanqa mana Jehová Diosta kasukusqankurayku, manaña familianmantachu karqanku. Paykuna mana kasukusqankuraykutaj wawasninkupis ashkha llakiykunapi rikukorqanku. Chaytataj qhepan parrafospi qhawarisun. Jinapis Jehovaqa munashallanpuni kasukoj runas, wiñaypaj wawasnin kanankuta. Kay yachaqanapeqa, qhawarisun imaynasmantachus Jehová may valorniyojpaj qhawawasqanchejta. Chantá familianmanta kayta munanchej chay, imastachus ruwananchejta. Qhawarillasuntaj Jallpʼapi kausakoj wawasnin, ima bendicionestachus wiñaypaj japʼinankuta.

5. ¿Imaynatá Diosman agradecekusunman rijchʼayninman jina ruwawasqanchejmanta?

⁵ Jehovaqa payman rijchʼakojta ruwawarqanchej (Gén. 1:26, 27). Dios payman rijchʼakojta ruwawasqanchejrayku, pay jina munakuyta, khuyakuyta, cheqa sonqoyoj kayta, cheqan kajtataj ruwayta atinchej (Sal. 86:15; 145:17). Chay jina runa kananchejpaj kallpachakuspaqa, Jehová Diosta jatunchanchej, agradecekunchejtaj (1 Ped. 1:14-16). Tatanchej Jehovata kusichinapaj jina imatapis ruwaspaqa kusisqas, sonqo juntʼasqastaj kanchej. Chantapis Diospa rijchʼayninman jina ruwasqa kasqanchejrayku, munasqanman jina kausayta atinchej. Ajinamantataj familianmanta kayta atinchej.

6. ¿Imaynamantá Jehová runasta may valorniyojpaj qhawasqanta rikucherqa?

⁶ Jehovaqa Jallpʼata wakichipuwarqanchej. Jehovaqa niraj runata ruwashaspa Jallpʼataraj sumajta wakicherqa chaypi tiyakunankupaj (Job 38:4-7; Jer. 10:12). Kʼacha Tatanchej Jehovaqa kay Jallpʼata tukuy imayojta ruwapuwarqanchej kusisqa tiyakunanchejpaj (Sal. 104:14, 15, 24). Payqa sapa kuti piensarejpuni imastachus ruwasqanpi, repararqataj ‘sumaj kasqanta’ (Gén. 1:10, 12, 31). Chantapis Diosqa, runasta may valorniyojpaj qhawasqanrayku, Jallpʼapi tukuy ima ruwasqanta qhawanankupaj churarqa (Sal. 8:6). Diosqa munan cheqan runas wiñaypaj kusisqa kananchejta, tukuy ima ruwasqantataj cuidananchejta. Allin kanman chaymanta sapa kuti Jehovaman agradecekunanchej.

7. Josué 24:15 nisqanman jina, ¿imatataj sapa uj ruwayta atinchej?

⁷ Jehovaqa imatachus ruwayta munasqanchejta ajllakojta saqewanchej. Chayrayku imatachus kausayninchejwan ruwananchejta ajllayta atinchej (Josué 24:15 leey). Tatanchej Jehovaqa mayta kusikun payta sirviyta ajllajtinchej (Sal. 84:11; Pro. 27:11). Kausayninchejpeqa tukuy imaymanamanta mana imatapis munasqanchejman jinapunichu ajllasqanchejta rikuchisunman. Qhepan parrafopitaj imatachus Jesusmanta yachakuyta atisqanchejta qhawarisun.

8. ¿Imaynatá Jesús wajkunaj allinninta maskʼasqanta rikucherqa?

⁸ Jesusqa wajkunaj allinninkutapuni maskʼaj. Noqanchejpis pay jina ruwasunman. Uj kuti Jesuswan apostolesninwanqa, ancha saykʼusqas kasharqanku. Chayrayku chʼinnejman samarikoj rerqanku. Jinapis mana samarikuyta aterqankuchu, imajtinchus maypichus kasharqanku chayman, ashkha runas chayarqanku Jesuspa yachachisqanta uyarinankupaj.  Jesustaj chay runasta khuyakusqanrayku chay runasman “tukuy imata yachacherqa” (Mar. 6:30-34). Jesús jina runasta yanapanapaj tiempochakuspa, kallpachakuspa ima Tatanchej Jehovata jatunchanchej (Mat. 5:14-16). Ajinamantataj paypa familianmanta kayta munasqanchejta rikuchinchej.

9. ¿Imamantataj tatas mayta kusikunchej?

⁹ Jehovaqa runasta wawasniyoj kayta atinanchejpaj jina ruwawarqanchej, kamachiwanchejtaj payta munakuyta, sirviyta ima yachachinanchejta. Tatasqa maytachá wawasninchejmanta Jehovaman agradecekunchej. Jehovaqa angelesta tʼukuna imasta ruwayta atinankupaj jina ruwarqa. Jinapis paykunaqa mana wawasniyoj kayta atinkuchu. Chayrayku tatasqa maytachá kusikunchej wawasniyoj kayta atisqanchejmanta. Chantapis Jehovaqa tatasta kamachiwanchej wawasninchejta uywananchejta paypa “nisqanman jina cheqanchaspa, yachachispataj” (Efe. 6:4; Deu. 6:5-7; Sal. 127:3). Diospa llajtanqa tatasta yanapananpaj ashkha publicacionesta, videosta, takiykunata, Internetpi waj yachaqanasta ima orqhon. Chaykunataj Bibliamanta orqhosqa kashan. Reparanchej jina, Tatanchej Jehovawan Jesuswanqa wawitasta mayta munakunku (Luc. 18:15-17). Chantapis Jehová Diosqa, mayta kusikun tatas paypi atienekojtinku, wawasninkuta cuidanankupaj kallpachakojtinku ima. Ajinamantataj chay tatasqa wawasninkuta yanapanku wiñaypaj Jehovaj familianmanta kayta atinankupaj.

10, 11. ¿Imapajtaj Jehová Wawanpa kausayninta qorqa?

¹⁰ Jehovaqa munasqa Wawanta kachamorqa runas watejmanta familianmanta kananchejpaj.  Párrafo cuatropi yachakorqanchej jina, Adanwan Evawanqa manaña Jehovaj familianmantachu karqanku, nillataj wawasninkupis (Rom. 5:12). Chantapis paykunapuni Diosta mana kasukuyta ajllasqankurayku, manaña Jehovaj familianmanta kanankupaj jinachu karqanku. ¿Wawasninkuwanrí ajinallatajchu karqa? Mana. Jehová Diosqa runasta munakusqanrayku, kʼata Wawanpa kausayninta qorqa. Ajinamantataj payta kasukojkunata wawasninta jina rejsikapunanpaj (Juan 3:16; Rom. 5:19). Diosqa, Jesucristo kausayninta qosqanrayku, 144 mil kasukoj runasta wawasninpaj rejsikaporqa (Rom. 8:15-17; Apo. 14:1).

¹¹ Chantapis may chhika runas, Diosta kasukuspa munayninta ruwashanku. Paykunapis Jehovaj familianmanta kayta suyakushanku 1.000 watas tukukuyta pruebata pasaytawan (Sal. 25:14; Rom. 8:20, 21). Chayrayku kunanña Jehovata ‘Tatáy’ ninku (Mat. 6:9). Wañuymanta kausarimojkunapis, Jehovamanta yachakuyta atillanqankutaj. Paykuna Diosta kasukuyta ajllanqanku chayqa, tiemponwan Diospa familianmanta kallanqankutaj.

12. ¿Ima tapuymantaj kutichisun?

¹² Yachakunchej jina, Jehová Diosqa ashkha imasta ruwarqa runasta may valorniyojpaj qhawasqanrayku. Payqa ajllasqa cristianosta wawasninpaj rejsikapunña. ‘May chhika runasmanta’ kajkunatataj, mosoj pachapi wawasninpaj rejsikaponqa (Apo. 7:9). ¿Imastá ruwananchej tiyan Jehovaj familianmanta wiñaypaj kayta munanchej chay? Chayta qhepan parrafospi yachakusun.

13. ¿Imatá ruwananchej tiyan Jehovaj familianmanta kananchejpaj? (Marcos 12:30).

¹³ Jehovata munakusqanchejta rikuchina tukuy sonqo sirvispa (Marcos 12:30 leey). Diosqa munakuwasqanchejrayku tukuy imata qowanchej. Chantapis payta yupaychajta saqewanchej. Chayrayku kamachiykunasninta  kasukuspaqa, payta munakusqanchejta rikuchinchej (1 Juan 5:3). Jehovaqa munan Jesuspa kamachisqanta kasukunanchejta. Jesusqa kamachiwarqanchej, runasman yachachimunanchejta discipulosninman tukunankupaj (Mat. 28:19). Jesusqa kamachillawarqanchejtaj purajmanta munanakunanchejta (Juan 13:35). Jehovaqa payta kasukojkunata familianpaj rejsikaponqa (Sal. 15:1, 2).

14. ¿Imaynatá runa masinchejta munakusqanchejta rikuchinchej? (Mateo 9:36-38; Romanos 12:10).

¹⁴ Runa masinchejta munakuna. Jehovaqa may munakuyniyoj Dios (1 Juan 4:8). Diosqa niraj payta rejsishajtinchejpis munakuwarqanchejña (1 Juan 4:9, 10). Noqanchejpis runa masinchejta munakuspaqa pay jina ruwanchej (Efe. 5:1). Chayrayku runastaqa tiempo kashajtillanraj Diosmanta yachakunankupaj yanapanchej. Ajinamantataj paykunata munakusqanchejta rikuchinchej (Mateo 9:36-38 leey). Chayta ruwaspaqa paykunata yanapanchej Diospa familianmanta kayta atinankupaj. Runa masinchejtaqa bautizakojtinñapis munakunallapuni, respetanallapunitaj (1 Juan 4:20, 21). Imallapipis pantarpanman chayqa, ama yuyanachu phiñachinawanchejraykupuni chayta ruwasqanta. Astawanpis jatunpaj qhawana, noqanchejmanta aswan kurajta jinataj (Romanos 12:10 leey; Fili. 2:3).

15. ¿Pikunawantaj khuyakoj runa, kʼachataj kananchej tiyan?

¹⁵ Tukuy runasta khuyakuna, paykunawantaj kʼacha kana. Wiñaypaj Jehovaj familianmanta kayta munanchej chayqa, Bibliapi yachakusqanchejman jina kausakunanchej tiyan. Jesusqa yachacherqa tukuy runasta, enemigosninchejta ima khuyakunanchejta, paykunawantaj kʼachas kananchejta (Luc. 6:32-36). Chaytataj ichá mana atillasunmanchu. Jina kajtenqa Jesusmanta yachakuna pay jina yuyanapaj, ruwanapaj ima. Jehovata kasukunapaj, Jesús jinataj ruwanapaj mayta kallpachakunchej. Ajinamanta Tatanchej Jehovaman rikuchinchej wiñay wiñaynintinpaj familianmanta kayta munasqanchejta.

16. ¿Imaynamantataj Jehovaj familianta allinpaj qhawachisunman?

¹⁶ Jehovaj familianta allinpaj qhawachina. Yachanchej jina, mayqen familiallapipis sullkʼa wawasqa, kuraj hermanosninku jinapuni imatapis ruwanku. Kuraj wawas kajkuna Bibliaj nisqanman jina kausakojtinku, sullkʼasninkupis paykuna jinallataj kausakonqanku. Mana allin kajta ruwankuman chayqa, sullkʼasninkupis kikillantataj ruwankuman. Jehovaj familianpipis kikillantaj. Uj cristiano Diosta wasanchaspa millay imasta ruwayta qallarinman chayqa, ichá wajkunapis kikinta ruwankuman. Reparanchej jina, millay imasta ruwajkunaqa, Jehovaj familianta mana allinpajchu qhawachinku (1 Tes. 4:3-8). Chayrayku ama paykuna jina ruwanachu, nitaj saqenachu imapis Jehová Tatanchejmanta karunchanawanchejta.

17. ¿Imaraykutaj mana suyanchejchu kay mundopi kaj imas jarkʼanawanchejta, kusichinawanchejtataj?

¹⁷ Jehovapi atienekuna, nitaj kapuwasqanchej imaspichu. Jehová Diosqa, Gobiernonta ñaupajta maskʼajtinchej, cheqan kamachiykunasnintataj kasukojtinchej, mikhunata, ropata, wasita ima mana faltachiwasunchu (Sal. 55:22; Mat. 6:33). ¿Imaraykutaj mana suyanchejchu kay mundopi kaj imas jarkʼanawanchejta, kusichinawanchejtataj? Imaraykuchus yachanchej Jehovaj munayninta ruwaspalla sonqo juntʼasqa kananchejta (Fili. 4:6, 7). Ichapis ashkha imasta rantinapaj qolqenchej kapuwanchej. Jinapis chay rantisqanchejta apaykachanapaj, allinchanapajtaj, ¿tiemponchej, kallpanchejpis kanqachu? ¿Kapuwasqanchej imasllapichu anchata yuyashanchej? Jehovaqa munan llajtanpi tukuy atisqanchejta  yanapakunanchejta. Chayrayku ama waj imaswan musphaykachanachu. Ni imarayku munasunmanchu Jesuspa wajyarisqanta qhesachaj joven jina kayta. Chay jovenqa Jehovata yupaychayta, aswan qhepaman ujnin wawan kayta ima qhesacharqa, kapuynillanta astawan munakusqanrayku (Mar. 10:17-22).

18. ¿Ima sumaj bendicionestataj kasukoj runas japʼisun?

¹⁸ Jehovata kasukojkunaqa, payta wiñaypaj munakusun, yupaychasuntaj. Chaytaj may sumajpuni kanqa. Kay Jallpʼapi kausakuyta suyakojkunaqa, mayta kusikusun kay Jallpʼata cuidaspa. Imajtinchus Jehovaqa chaypi tiyakunapaj kʼachituta Jallpʼata ruwarqa. Tumpamantawanqa Diospa Gobiernon kamachishajtin, Jallpʼa, chaypi tukuy ima kajpis, imaynachus qallariypi karqa ajinaman tukonqa. Chaypachataj Jesusqa, Adanwan Evawan rikhurichisqanku llakiykunata chinkachenqa. Paykunaqa Jehovaj familianmanta karunchakuspa chay llakiykunata rikhuricherqanku. Chantapis Jehová Diosqa may chhika wañusqasta kausarichimonqa. Paykunapis ni imamanta onqospa kay Jallpʼapi wiñaypaj kausakuyta atenqanku (Luc. 23:42, 43). Jehovaj kamachisnin cheqan runasña kajtinkoqa, tukuyninku David nisqanman jina ‘jatunpaj, allinpajtaj’ qhawasqa kanqanku (Sal. 8:5, TNM).

19. May chhika runasmanta kajkuna, ¿imaspitaj piensarinanchej tiyan?

¹⁹ May chhika runasmanta kanchej chayqa, kay Jallpʼapi uj sumaj kausakuyta suyakushanchej. Diosqa munakuwanchej, munantaj familianmanta kananchejta. Chayrayku mayta kallpachakuna paypa ñaupaqenpi allinpaj qhawasqa kananchejpaj. Sapa día Diospa nisqasninpi piensarina. Tatanchej Jehovata yupaychayta atisqanchejqa ni imawan kikinchakunchu. Chaytataj amapuni qonqakunachu.