1-2. Yira kooḅeghiọn eeghe siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ?

OḄẸM mọ oyaghirị anạ r’anạ eguan m’odị kasighẹ iyaạr dị ekạr reeḅaghamhị nyinhạ aruom nyinhạ. Nạ kaloghoma ika eḍighi maạr dị odị u/si okạr amem mọ nyinha eghaạph bọ? Nạ kaloghoma ni mabi ḍughụm? AProverbs 13:12 ekaạph ni mọ: “Oguan dị obi raḅonyon ghan ni ekpom mọ.” Kuolọ kokaạph ika eḍighi maạr dị nạ alhegheri mọ igey ariphigh ni kụ iḍighi bọ iyaạr phọ oyaghiri phọ anạ ko/ru bọ? Eḍighi iḍiphọ, eeni nạ kakiọm ni ghisigh akparạm akori.

² Siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn, yira komiịn iniin asinhị iilhogh aBaibul dị kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh omhoọgh “eegharạ okori ghan.” (Mic. 7:7) Ipẹ reten kụ yira ooḅeghiọn iyạl agạ dị ekạr ewạ mọ okparạm okori aZihova kụ aḍighi iyaạr amiteom. Kụ yira okureriom ooḅeghiọn aḍisẹph kirokirọ dị rekori buphẹ ookolhobian bọ okparạm okori aZihova.

3. Aḍinhị olhogh phọ edi bọ Proverbs 13:11 itughemhị iyira eeghe?

³ Aḍidogh dị emạ emiteom m’okparạm amạn ni maạr edi ni siphẹ Proverbs 13:11. Eḅẹm mọ: “Eelạ dị nạ aagborion amhoọgh, idiphọ kụ edị kenuụn eḍuạ. Nạ akparaghạ kụ amhoọgh, pọ nạ kaḅilhẹ ni amoọgh inhọn.” Yira otuughạ eeghe siẹn phọ? Oye osụ olhoghi raḍighinhom ghan iyaạr r’okparạm, eḅuạ esi emheel esi.

4. Aḍinhị olhogh phọ edi bọ Proverbs 4:18 itughemhị iyira eeghe?

⁴ Proverbs 4:18 iḅenhị iyira mọ “eten dị awe aruukuan rotelhe ekịgh erumuḍio aḍiroọr, ketọl okpoghoronhu ghan bịn tutụ ekạr eḅaạl emhạn.” Ikpo onhụ phọ iphẹn phọ ekạr ekasiạn  r’eten phọ epẹ aZihova ragananami ghan bọ rigbiom mọ odị kaḍeenhaan we phọ odị—enụm enụm. Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, kotue kẹn osighẹ esi aBaibul phọ ephẹn phọ oḍighinhom mem dị rokaạph ilọ amem dị onyọ aKristẹn ranmeeghi dọl aghuḍum m’odị oḍuraan otuman Enhaạn. Enụm enụm kụ edị oye raḍuraan ghan katuman Enhaạn, kụ resighẹ ghan kẹn mem. Yira omhiigha loor otuughạ ghan oḅilhẹ osighẹ oḍighinhom oromha Ekpo Onhụ phọ Enhaạn r’oḍighom mọ odị, enụm enụm yira komoọgh aani ni idọ phọ araagharạ phọ aKraist. Kụ yira oḅilhẹ kẹn okuamhị olegheri Enhaạn. Ooḅeghiọn idị aZizọs aghaạph amaạm ephigh phọ ephẹn phọ.

5. Ika kụ idị aZizọs aghaạph amaạm mọ oye ranmia ghan enụm enụm?

⁵ AZizọs asighẹ oghaạph omaaniọm kụ agbaạm mọ adom Omhạr phọ ekịgh ebạm ekpo eezuphạ dị emhiigha loor kụ reḍum siphẹ arokpom abuphẹ rowạ bọ olhegheri igey phọ. Odị aḅẹm mọ: “Iizuphạ phọ mesiighi repophogh,—kụ [oḅephom ozo phọ] o/legheri ipẹ eḍighi bọ. Ade phọ kụ iḍighi bọ idị iizuphạ phọ ephụr esi imhiịgh, kụ emiteom ipoola, kụ egbi omuum arughuuny.” (Mạk 4:27, 28) AZizọs aghaạph ghan eeghe siẹn phọ? Odị aghaạph ghan mọ idiphọ eezuphạ remiigha ghan bọ loor kụ keḍum, kụ idị adom Omhạr phọ remiigha ghan loor kụ kenme oye lọ mamheeraam. Esi omaạm, mem dị abuphẹ yira rotughemhị ghan bọ Baibul phọ oḍuraan rotuman aZihova, yira romiigh ghan ni omhiịn imạ araagharạ dị romoọgh. (Efẹ. 4:22-24) Kuolọ ewạ mọ olhegheri mọ aZihova kụ aḍighi bọ idị ebạm ekpo eezuphạ phọ eḍum bọ.—1 Kọr. 3:7.

6-7. Yira otuughạ eeghe esi eten phọ epẹ aZihova alhẹm bọ de phọ?

⁶ AZihova akparạm ni alhọgh onhụ amem mọ ewạ bọ orue omhunhenhi oomo iiḍighi phọ odị. Odị aḍighi iduọn phọ obọ ekuenhi ḍien phọ odị eḅilhẹ engoọm suọ bunhọn. Esi omaạm, tuutughiạn ipẹ enụm enụm odị aakolhobian bọ de phọ dị awe kotugh.

⁷ ABaibul phọ rakaạph bọ ipẹ aZihova alhẹm bọ de phọ, aḅẹm mọ, odị agbiighi ipẹ “keleeny  bọ,” aphighi “rokọ phọ erool bọ de phọ,” aḅilhẹ “aphighi aḅirinhi phọ.” (Job 38:5, 6) Odị aḅilhẹ kẹn alhọgh mem aaḅeghiọn oḍighi phọ odị. (Gen. 1:10, 12) Aruukpaạny phọ ulhoghoma ghan ika mem dị bidị emhiịn enhọn emhoom iyaạr dị aZihova alhẹm? Bidị umhoọgh ghan ni oḅaạl olhoghi! Yira ulhegheri iphẹn phọ loor esi dị eniin amem bidị umhiigh ni “olọ aḍiolọ ibo.” (Job 38:7) Iphẹn phọ itughemhị iyira eeghe? Isighẹ ni aZihova simuonịr asiạ omhunhenhi oḍighi olhẹm m’odị, kuolọ mem mọ odị amhiigha bọ loor aḅilhẹ aphogh, odị aḅẹm mọ “ikạr kụ enhighẹ.”—Gen. 1:31.

8. Yira kooḅeghiọn eeghe nyiidiphọ?

⁸ Iduọn yira momhiịn bọ ni siphẹ areḍeenhaan phọ omạ bọ, ibadị asinhị iilhogh edi ni siphẹ Ekpo Onhụ phọ Enhaạn dị eḍeenhaan mọ yira omoghi ni okparạm. Nyiidiphọ, omhiịn iyạl agạ dị ekạr ewạ m’ookolhobian ghan kụ okori dị aZihova kaḍighi iyaạr amiteom.

9. Eghẹn kụ eniin eten dị kemoghi m’okori aZihova?

⁹ Eeni kewạ mọ yira okori dị aZihova kapagharanhaạn iiḅereghị ayira. Mem dị yira ooḅereghị olhọm inyaạm orue okaran odẹgh ophogh obobọ okpạr opu aḍidugh ayira, eeni yira kologhoma ni mọ ophagharanhaạn phọ ra/nuụn karu. Uḍighi ika kụ aZihova ra/pagharanhaạn ghan bọ iiḅereghị ayira mem mem mọ?

10. Eeghe kụ iḍighi kụ ewạ bọ ni okparạm mem dị rokaạph ilọ iiḅereghị phọ ayira?

¹⁰ AZihova ramiigha ghan loor kụ anaghạn iiḅereghị phọ ayira. (Ps. 65:2) Odị ramiịn ghan iiḅereghị phọ ayira idiphọ eḍeenhaan omheeraam. (Hib. 11:6) Eḅeraạn kẹn ni aZihova omhiịn idị yira kotọl r’idị eḅọph r’iiḅereghị phọ ayira ḅilhẹ r’oḍighi ogbi phọ odị. (1 Jọn 3:22) Esi iduọn phọ, mem dị yira ooḅereghị olhọm aZihova olhoghonhaạn ayira ḍighaạgh okpạr opu ekarạph eegharạ obobọ ḍidugh, eeni kewạ ni mọ oḍeenhaan okparạm oḅilhẹ orọl ghan idị eḅọph r’iiḅereghị phọ ayira. AZizọs ulhoghonhaạn ni iyira ḍighaạgh onhaghanhạn mọ iniin iiḅereghị ayira ko/pagharanhaạn ghan mem mem mọ. Odị aḅẹm mọ: “IIọm ghan, kingọ ni inyina. Iwạ ghan, nyina kemiịn ni. Ikar ghan, kighughoronaan ni inyina. Torobọ oye lọ alọm, kongọ ni. Oye lọ awạ kamiịn ni. Oye lọ akar, kokughuronaan ni nyodị.” (Mat. 7:7, 8) Eḍighi maạr dị yira odaphạn oroma phọ ophọn phọ kụ ‘ooḅereghị ghan oomo amem,’ pọ okuphom ni owol mọ Odẹ k’akẹ phọ ayira kanaghạn ni aḅilhẹ apagharanhaạn iiḅereghị phọ ayira.—Kọl. 4:2.

11. Ika kụ idị aHibru 4:16 kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh mem dị eghịgh mudị iiḅereghị ayira reebinya ni?

¹¹ Ii eeni amem etue ni ekịgh mudị ophagharanhaạn iiḅereghị phọ ayira raabinya ni, kuolọ aZihova aguanhaan ophagharanhaạn ghan iiḅereghị ayira “mem lọ ikuom iyira.” (Bạl Hibru 4:16.) Pọ kụ iyaạr phọ i/wạ bọ dị yira kokpalạm ghan aZihova mem dị ophagharanhaạn iiḅereghị ayira u/tu mem mọ yira ootughiạn bọ. Esi omaạm, ibadị mooḅereghị esi ibadị asiạ ilọ omhiịn amem dị Omhạr phọ Enhaạn kasiemhi eekunha aḅirinhi phọ ophọn phọ. AZizọs aḅẹm kẹn mooḅereghị ghan ilọ Omhạr phọ. (Mat. 6:10) Kuolọ, keḍighi elologhi eḍighi maạr dị oye aroph omheeraam mọ odị esi Enhaạn, loor esi dị mọ eekunha phọ i/tu mem dị awe ootughiạn! (Hab. 2:3; Mat. 24:44) Eḍighi ghụn osụ olhoghi oghiọm aghisigh okori ghan aZihova kụ ooḅereghị ghan r’omheeraam. Eekunha phọ ketu mem mọ opọ ekpeanhaạn bọ, kụ aZihova masaḅạr ḍio phọ r’amem mọ. Aḍio phọ aḍiphẹ phọ kekạr kụ eḍighi ḍimạ aḍio esi oomo awe.—Mat. 24:36; 2 Pit. 3:15.

12. Eeghe adọl kụ ketue edẹgh epogh okparạm mọ ayira?

¹² Eeni kemoghi ni mọ yira okparạm mem dị  yira rowạ elhiom ooruẹn. Aḅirinhi phọ rozoọm ghan eten dị i/kpeanhạn we dị u/ḍighi aani buọ ekpisi abidị, eelhe abidị, obobọ u/ḅọph eḍighinhom iyaạr r’aḍizu idiphọ abidị, ḅilhẹ u/ḍighi aani olhephiri oọny obobọ anhịr ephoph idiphọ abidị. Rozoọm ghan kẹn bulọ oḍigh eghạ obobọ epul phọ i/kạr ibomạ, eten dị i/kpeanhạn. Ibadị arebenhẹ aZihova osoman ekeẹny ooruẹn loor omheeraam aBaibul phọ abidị. Mem dị uzoọm iyira iduọn phọ, pọ ootughiạn ghan ikpo onhụ phọ aZizọs eḅẹm bọ mọ: “Oye lọ akparạm ateẹny eekuna phọ kamoọgh ni pelieẹny.” (Mat. 24:13) Kuolọ nạ kaḍighi ika eḍighi maạr dị nạ amhiịn mọ oye maḍighi igbogh ikarạph siẹn ookpomhoghan phọ? Eḍighi maạr dị moghaạph ni oḅenhị ikumor awe phọ, nạ kabilhenhaạn ni bidị, akparạm akori dị bidị kodaphạn reten phọ aZihova kụ opogh iiḅaghamhị phọ ḍughụm? Eeghe kụ edị ikumor awe phọ roḍighi ghan mem dị oye aḍighi igbogh ikarạph?

13. Ika kụ idị ikumor awe phọ rodạph ghan iiḅakiọm aZihova kụ koghaaphọgh iiḅaghamhị?

¹³ Mem dị ikumor awe phọ olhegheri mọ oye maḍighi igbogh ikarạph siphẹ ookpomhoghan phọ, bidị rooḅereghị ghan kolhọm “olegheri iyaạr phọ opọ aḍuạ bọ k’akẹ kụ aru,” pidị bidị otue omiịn raraạr eten phọ epẹ aZihova ramiịn ghan bọ. (Jems. 3:17) Aḍiigbu abidị pọ oḍighi idị komạgh ‘nyodị esi ikarạph phọ odị oḅulemi,’ lọ edugh ni. (Jems. 5:19, 20) Bidị rowạ ghan kẹn oḍighi idị kokoph ookpomhoghan phọ oḅilhẹ oodereghị buphẹ mozoọm bọ idị i/nighẹ. (2 Kọr. 1:3, 4) Mem dị ikumor awe phọ ophạm raghaạph oye dị maḍighi igbogh ikarạph, bidị kopụr olegheri oomo ariphigh phọ, kụ etue ni esighẹ mem. Kụ bidị ooḅereghị oḅilhẹ otuụgh maliọm dị ekasiạn odaphạn Baibul phọ kụ oliọm oḍighinhom ikarạph phọ. (Jer. 30:11) Ikumor awe phọ ro/gu ghan mem kotenhe mem, kuolọ bidị ro/piighaam ghan osoph ooruẹn. Mem dị ikumor awe phọ odaphạn iiḅakiọm aZihova, oomo phọ ookpomhoghan phọ rokelhọm ghan ni. Eeni amem ghalhamọ udạph ni iphẹn phọ kụ oghaaphọgh iiḅaghamhị phọ, opọ ozoọm bọ idị i/nighẹ rakiọm ghan ni ghisigh kalhoghoma ephinha. Nạ kaḍighi ika kụ eephinha phọ eḅuạ, eḍighi maạr dị iphẹn phọ memitenhaan nyinhạ?

14. Eghẹn eḍeenhaan aBaibul kụ keloghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh orue okparạm mem lọ onyọ umor obobọ umarani aḍighi nyinhạ idị i/nighẹ?

¹⁴ Oye maḍighi ghan ni nyinhạ igbogh  ikarạph, ghalhamọ kẹn onyọ umor obobọ umarani? Nạ katue ni amiịn emạ eḍeenhaan siphẹ Ekpo Onhụ phọ Enhaạn dị itughemhị iyira ilọ okori ghan tutụ aZihova aalemhi raraạr. Esi omaạm, ghalhamọ r’iduọn aJosef amhiinhọm bọ ni ekeeny ooruẹn ḍighaạgh abukạr abumor odị, odị o/ngọ eepoogh mọ ikarạph phọ abidị eḍighi idị odị kakaghạm bidị olhoghi. Kparipẹ ghụn, odị agbon rukumuan phọ odị esi aZihova, opọ asẹph bọ nyodị loor okparạm mọ odị. (Gen. 39:21) Eekunha phọ, aJosef arue ni asạr awilhenhaạn buphẹ opiomạn bọ nyodị bịn agbon ipẹ aZihova masẹph bọ nyodị. (Gen. 45:5) Idiphọ aJosef, yira komoọgh ni iidereghị mem dị yira ogbon aZihova, kụ okori ghan dị odị kụ kaalemhi raraạr mem mọ ekasiạn bọ.—Ps. 7:17; 73:28.

15. Eeghe kụ ilhoghonhaạn ḍighaạgh onyọ umarani okparạm ekeeny ooruẹn?

¹⁵ Olegheri ni mọ k/oomo arigilaạm kụ eeph idiphọ ipẹ aJosef, kuolọ repin ghan ni mem dị uzoọm iyira eten dị i/kpeanhaạn. Mem dị yira omhoọgh iiḅaghamhị r’oye, ghalhamọ r’oye dị raa/ḅereghị ni aZihova, yira komooghọm ni suọ eḍighi maạr dị yira odaphạn sinhị iilhogh aBaibul. (Fil. 2:3, 4) Oobeghiọn iniin idị emite. Iphin ni olhoghi oniin onyọ umarani iboom mem dị alhegheri mọ oniin olọ otu oḍighi abidị ragbaaghiọm nyinọ ikarạph asiagbạ. Kparipẹ rokem onyạ, odị alhọgh mem kụ aatughiạn ghan eḍeenhaan phọ aZizọs. Mem mọ oronyon bọ nyodị, odị o/ronyon aani oḅulemian. (1 Pit. 2:21, 23) Odị rootughiạn ipẹ phọ, bịn asopha mọ onọ k’aḅoorian bịn. I/bia bịn odị alhegheri mọ olọ otu oḍighi phọ abidị opọ phọ o/kạr omhoon, kụ amoọgh kẹn ooḅaghamhiạn aloor. Bịn onyọ umarani phọ asopha mọ eeni o/lhegheri ni ipẹ odị ragbaaghị bọ. Kụ olhoghi onyọ umarani phọ aḅaạl li iduọn odị akparạm bọ ikarạph asiagbạ phọ, bịn odị alhoghoma eephọ.

16. Eeghe kụ ketue eedereghị nyinhạ mem dị nạ asoman ekeeny ooruẹn? (1 Pita 3:12)

¹⁶ Eḍighi maạr dị nạ asoman ekeeny ooruẹn obobọ oḍighi idị repin esi anạ, pọ legheri mọ aZihova atuman ni “buọ amukum olhoghi phọ.” (Ps. 34:18) Odị aphomhoghiạn ni nyinhạ loor iduọn nạ akparạm bọ ni, aḅilhẹ alherenhaan nyodị iiḅaghamhị phọ anạ. (Ps. 55:22) Odị kụ Oogboom Iiruẹn oomo aḅirinhi phọ. Odị ramiịn ni oomo ipẹ araraạr rekị bọ. (Bạl 1 Pita 3:12.) Keḅeraạn ni nyinhạ okoriom ghan  odị, mem lọ nạ asoman iiḅaghamhị dị nạ bịn ka/tue apamaghạn ḍughụm?

17. Odaphạn Isaiah 30:18, eeghe okuphom owol kụ idị aZihova ungọ iyira?

¹⁷ Moọny amem, Odẹ k’akẹ phọ ayira kusẹph ni iyira agey dị eego esi Omhạr phọ odị. Isaiah 30:18 eḅẹm mọ: “AZihova phọ rakori ni onmạ anyinha ighirigiir. Odị anyạ ni oseenyạn anyinha idị eḍighi bọ odị raḍighi ghan ni ipẹ esel bọ oomo amem. Oḅaạl olhoghi odianhaan buphẹ okpasị bọ olhoghi abidị esi odị.” Buphẹ rokori bọ aZihova komoọgh ni ḍisẹph kirokirọ nyiidiphọ ḅilhẹ r’epẹ omhoom aḅirinhi phọ ratu bọ.

18. Eeghe aḍisẹph kirokirọ kụ rikori iyira?

¹⁸ Mem dị awe phọ Enhaạn koḍigh bọ omhoom aḅirinhi phọ, bidị ko/soman mun ooḅaghamhiạn aloor r’ipaanhaạn kirokirọ phọ bidị osoman bọ rodon. Ekeeny ooruẹn r’ariiphinha ke/tọl ghan mụn. (Ogan. 21:4) Yira ko/kori ghan mun r’ooḅaghamiạn aloor ilọ araraạr dị yira rowạ, loor esi dị oomo araraạr keepaany ni. (Ps. 72:16; Isa. 54:13) P’eeghe aḍisẹph!

19. AZihova amiigha loor ruukolhobian ghan iyira eeghe?

¹⁹ Nyiidiphọ, torobọ ekarạph eegharạ dị yira okpạr opu, ḅilhẹ r’atorobọ egey eegharạ dị yira omhoọgh, pọ aZihova kụ ruukolobian iyira ipẹ yira kotọl bọ siphẹ itooghị phọ odị. Ka/ḅonyonhu azuan, ḅilhẹ nyinhạ ki/phẹr. Okạr akugey aghuḍum ratu ni! R’imạ aghisigh phọ ophọn rukori bọ iyira, osopha oghiọm aghisigh okparạm okori dị aZihova kamuneni iiḍighi phọ odị!