1, 2. ¿Ti yajnimaytyäˈägäämp mä tyäˈädë artikulo?

OKPAWINMAY ko yëˈë mjantsy jyëjpˈijxypy tuˈugë mëtnaymyaayëbë diˈib myëjjäˈtaambyë mnigaxë diˈib myajtunaampy. Per ¿wiˈix mnayjyawëdët ko tkamëjäˈtët ja xëëw mä të tnigajpxy? Waˈan axëëk mnayjyawëdët. Päätyë Proverbios 13:12 jyënaˈany: “Ko nˈawijx njëjpˈijxëm diˈib kyaj tyuny jyatyëty yajpäˈämbejtypyë korasoon”. Per pën nnijäˈäwëm ko tam tiko kyaj të jyaˈty ja mëtnaymyaayëbë, seguurë ko nˈawixäˈän njëjpˈixäˈänëm maˈkxtujkën myëët.

² Mä tyäˈädë artikulo nˈixäˈänëm kanäk pëkyë käjpxwijën diˈib yajkypyë Biiblyë diˈib mbäät xypyudëjkëm parë duˈunyëm nˈawijx njëjpˈijxëm maˈkxtujkën myëët (Miq. 7:7). Nenduˈun nˈixäˈänëm majtsk pëky mä mbäät nyaˈijxëmë maˈkxtujkën ets tiko mbäät nˈawijx njëjpˈijxëm maˈkxtujkën myëët parë Jyobaa ttunët diˈib të ttuknibëjtäägë. Tim ok, ta nˈixäˈänëm wiˈixë Jyobaa tkunuˈkxäˈäny pënaty awijx jëjpˈijxëp maˈkxtujkën myëët.

3. ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë Proverbios 13:11?

³ Proverbios 13:11 tmaytyaˈaky tuˈugë ijxpajtën diˈib xytyukˈijxëm tiko jyëjpˈamëty nmëdäjtëmë maˈkxtujkën. Jap jyënaˈany: ‘Ko yëˈë wit meeny yaˈˈatsoky, niˈigyë yaˈixy wyaanë. Mëdiˈibë jäˈäy wyit myeeny nyikoombejtypyën oy wyaanjatyëty, niˈigyë dyajmayë’. ¿Ti tyäˈädë tekstë xytyukniˈˈijxëm? Ko jäˈäy diˈib wijy, maˈkxtujkën myëët tijaty ttuny ets oytyaˈagyëˈaampy.

4. ¿Ti ëwij käjpxwijën nbatëm mä Proverbios 4:18?

 ⁴ Proverbios 4:18 xyˈanmäˈäyëm ko “ja oyjyaˈayë nyëˈë tyuˈu duˈun extëmë tëˈkx jäjjën ko xyëënyë, diˈib niˈigyë jäjp ko xëëw pyajnë”. Tyäˈädë tekstë, yëˈë xytyukˈijxëm yajxon ko Jyobaa pyudëjkëp ja nyax kyäjpn parë wanaty wanaty ttukjaygyukë tijaty tyuknibëjtakëp. Nan mbäät xypyudëjkëm parë njaygyujkëm wiˈix tuˈugë Dios mduumbë wanaty wanaty dyajtëgatsyë jyukyˈäjtën ets tmëwingony niˈigyë Jyobaa. Pääty, pën ëxpëjkëm ets nguytyuˈunëm ja käjpxwijën diˈib yajmoˈoyëm mët yëˈëgyëjxmë Diosë yˈayuk etsë nyax kyäjpn, mbäädë net wanaty wanaty njäˈäyˈäjtëm extëmë Jesus ets nˈixyˈäjtëm niˈigyë Jyobaa. Min nˈokˈijxëm wiˈixë Jesus tnimaytyaky.

5. ¿Ti ijxpajtënë Jesus pyëjtak parë ojts xytyukniˈˈijxëm ko myënëjkxypyë tiempë parë tuˈugë jäˈäy dyajtëgatsëdë jyukyˈäjtën?

⁵ Ja Diosë yˈayuk diˈib nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm, yëˈë mëdë Jesus ojts tˈijxkijpxyë tuˈugë tëëm diˈib wanaty wanaty yoomp mä jäˈäyë jyot kyorasoon. Jyënany: “Ja tëëmt myuxy es yony, es yëˈë [ja nippë] kyaj tnijawë wiˈix. Jaˈa ko këˈëm myuxy ja tëëmt nääxoty, jawyiin wyimbëtsemy ja tyeky, oknëm pyëjy, taanëm tpëjtaˈaky ja tyëëmp” (Mar. 4:27, 28). ¿Ti diˈibë Jesus myaytyäˈägan? Ko duˈun extëm ja ujts wanaty wanaty yony, nenduˈun tuˈugë jäˈäy diˈib ndukmëtmaytyakëmë Diosë yˈayuk, wanaty wanaty dyajtëgatsyë jyukyˈäjtën. Extëm nˈokpëjtakëm, ko niˈigyë tmëwingonyë Jyobaa pënaty nyaˈëxpëjkëm, ta niˈigyë dyajtëgatsyë jyukyˈäjtën (Éfes. 4:22-24). Per tsojkëp njamyajtsëm ko Jyobaa yëˈë diˈib yajˈyoompy ja tëëm (1 Kor. 3:7).

6, 7. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Jyobaa ojts dyajkojˈyë Naxwinyëdë?

⁶ Jyobaa xëmë tijaty ttuny maˈkxtujkën myëët ets kyaj pojën tijaty ttuungojy. Ko duˈun ttuny yëˈë parë dyajmëjpëtsëmyë xyëëw ets parë ndukˈoyˈäjtëm. Extëm nˈokpëjtakëm ko ojts dyajkojˈyë tyäˈädë Naxwinyëdë mä ntsënäˈäyëm, wanaty wanaty tijaty ojts dyajkojy.

⁷ Biiblyë nyigajpxypy wiˈixë Dios ojts dyajkojˈyë Naxwinyëdë. Jyënaˈany ko ojts “tˈaˈixë jënuˈun myëjwiinˈatëty”, “maa wyaˈktaˈatsyën” ets ojts tpëjtaˈaky “ja tsaa ma kyëxmëtäˈäkëtyën” (Job 38:5, 6, TY). Nan jyuˈtë tiempë parë  tpawinmääy tijatyë nety të dyajkojy (Gén. 1:10, 12). ¿Nbawinmäˈäyëm wiˈixë anklëstëjk nyayjyäˈäwëdë ko tˈijxtë wiˈixë Jyobaa tijaty dyajkojy? Seguurë ko jantsy agujk jotkujk nyayjyäˈäwëdë, pääty ojts “yˈëwtën mëët ja xoontakën” (Job 38:7, TY). ¿Ti tyäˈädë xytyukniˈˈijxëm? Ko Jyobaa kanäk mil jëmëjtë tiempë dyajnäjxy parë ojts dyajkojˈyë Naxwinyëdë, mëtsäˈä ets tijaty jukyˈäjtp. Ko tˈijxy tijatyë nety të dyajkojy, ta jyënany ko “jantsy oy tukëˈëyë” (Gén. 1:31, MNM).

8. ¿Ti tyam nˈixäˈänëm?

⁸ Të nˈijxëm kanäägë ijxpajtën mä Biiblyë diˈib xytyukˈijxëm ko jëjpˈam nmëdäjtëmë nmaˈkxtujkëm. Min nˈokˈijxëm majtsk pëky mä tsyokyëty nmaˈkxtujkëm parë Jyobaa ttunët diˈib të ttuknibëjtäägë.

9. ¿Näˈä tsyokyëty nˈawijx njëjpˈijxëmë Jyobaa parë ti ttunët?

⁹Ko nwinmäˈäyëm ko Jyobaa kyaj netyë tˈatsoowëmbityë nuˈkxtakën. Pën nˈamdoˈowëmë Jyobaa parë xymyoˈoyëmë jot mëjääw ets nmëmadakëmë amay jotmay o parë xypyudëjkëm mä jam ti xyajtëgoyäˈänëm, mbäädë net njäˈäwëm ko Jyobaa nëgoo tyim jajknë tˈatsoowëmbitët ja nuˈkxtakën. ¿Tidaa ko kyaj netyë tˈatsoowëmbity?

10. ¿Tiko tsyokyëty nmaˈkxtujkëm ko nmënuˈkxtakëmë Jyobaa?

¹⁰ Jyobaa yˈijxkujk jyaygyujkëp ko nmënuˈkxtakëm (Sal. 65:2). Ko duˈun nduˈunëm, yëˈë nyajnigëxëˈkëm ko nmëdäjtëmë mëbëjkën (Eb. 11:6). Ets ko Jyobaa nˈamdoˈow nbëjktsoˈowëm parë xypyudëjkëm ets nduˈunëm tijaty tyukjotkëdakypy, yëˈë jyantsy yˈixaampy pën jukyˈäjtëm extëm të nˈanmäˈäyëm (1 Fwank 3:22). Pääty pën nmastuˈudäˈänëm tuˈugë kostumbrë diˈib kyaj yˈoyëty o jam ti diˈib xyajtëgoyäˈänëm, oy ko nmaˈkxtujkëm etsë net nduˈunëm extëm të nˈanmäˈäyëm. Jesus duˈun ojts dyajjaygyukëyaˈanyëty ko näˈäty, mbäät kyaj netyë Jyobaa tˈatsoowëmbityë nuˈkxtakën ko jyënany: “Amdowdë, es mˈaxäjëdëp; ëxtäˈäytyë, es mbäättëp; koxtë jënˈää tëjkˈää, es mˈawatsxëdëp. Mët ko diˈibë yˈamdeepy, yˈaxäjëp; es diˈibë yˈëxtaapy, pyatypy; es diˈibë kyojxypy ja jënˈää tëjkˈää, awatsxëp ja tyëjkˈää” (Mat. 7:7, 8). Pën nduˈunëm duˈun ets xëmë nuˈkxtakën, mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa myëdoowˈitaampy ets yˈatsoowëmbitaampy ja nuˈkxtakën (Kol. 4:2).

11. ¿Wiˈix xypyudëjkëmë Hebreos 4:16 pën kyaj netyë yaˈˈatsoowëmbityë nuˈkxtakën?

¹¹ Näˈäty, mbäät nwinmäˈäyëm ko Jyobaa kyaj tsojk tˈatsoowëmbityë nuˈkxtakën, per të twandaˈaky ko ja tˈatsoowëmbitäˈäny “mä meerë nyajtëgoyˈäjtëm” (käjpxë Hebreos 4:16, TNM). * Pääty, ninäˈä mbäät ngawinmäˈäyëm ko kyaj yˈoyëty extëm yˈadëˈëtsy ko tkaˈˈatsoowëmbityë nuˈkxtakën näˈä njatsojkëm. Extëm nˈokpëjtakëm, ta mayë nmëguˈukˈäjtëm diˈib kanäk jëmëjt kujk tˈamdoownëdë Jyobaa parë tyukˈixëdët wiˈix ja yˈAnaˈam Kyutujkën dyajjëjptëgoyaˈanyë tyäˈädë jukyˈäjtën. Jesus nan ojts jyënaˈany ets nˈamdoˈow nbëjktsoˈowëm parë myinët ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën (Mat. 6:10, TNM). Per tsuu winmäˈänyë nety ko kyaj nekymyëbëjkëmë Dios, mët ko kyaj tyuny jyatyëty extëm ëtsäjtëm njaˈˈawijx njajëjpˈijxëm (Hab. 2:3; Mat. 24:44). Diˈibën mbäät nduˈunëm, yëˈko duˈunyëm nmënuˈkxtakëm ets nˈawijx njëjpˈijxëm ti Jyobaa të ttuknibëjtäägë ttunäˈäny. Pesë kutëgoˈoyën ja jyäˈtäˈäny, näˈä yëˈë të ttuknibëjtäägë, të twinˈijxnë “ja xëë es ja oorë”. Ets ja myinäˈäny mä nety niˈamukë nyajpatëm listë (Mat. 24:36; 2 Peed. 3:15).

12. ¿Näˈä tsyiptaˈaky niˈigyë nmaˈkxtujkëm?

 ¹²Ko kyayajtuny ja ndëyˈäjtënˈäjtëm. Tyam mayë jäˈäy axëëk ttunyë myëguˈuk mët ko tyoxytyëjkˈattë, tëgatsy ja kyoloor, ja ayuk diˈib kyäjpxtëp, ja kyostumbrë, ja lugäär mä tsyoondë o mët ko nääk yajpäättë yuumëët päˈämmëët o kyaj ti tmëjat tmënijawëdë. Ta mayë Dios mëduumbë diˈib axëëk yajtuundëp mët ko tˈëxpëktë Biiblyë. Pën duˈun tyam nyaˈijx nyajpatëm, nˈokjamyajtsëm extëm jyënanyë Jesus: “Ja diˈib madakp axtë mä jyëjpkëxy, yëˈë nitsoˈogëp” (Mat. 24:13, TNM). Per ¿ti net ndunäˈänëm pën nnijäˈäwëm ko mä kongregasionk tap tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëjwiin kajaa të pyokytyuny? ¿Maˈkxtukäˈänëm ets ndukjotkujkˈatäˈänëm extëmë Jyobaa nyëˈëmoˈoy tyuˈumoˈoyëdë ja mëjjäˈäytyëjk diˈib të tnijawëdë?

13. Ko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm pyokytyuny mëjwiin kajaa, ¿wiˈixë Jyobaa ttsoky ets ja mëjjäˈäytyëjk tpayeˈeytyët?

¹³ Ko ja mëjjäˈäytyëjk tnijawë ko mä ja kongregasionk, tap tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëjwiin kajaa të pyokytyuny, ta tˈamdowdë Jyobaa parë myoˈoyëdët “ja wijyˈäjtën” ets tˈixtët ja jotmay extëmë Jyobaa tˈixy (Sant. 3:17). Ko duˈun ttundë, yëˈë parë tpudëkëyäˈändë ets tmastuˈudët “ja nyëˈë tyuˈu ja axëëkpë” (Sant. 5:19, 20). Ja mëjjäˈäytyëjkëty nan tyunandëbë mëjääw parë tˈijxˈitäˈän tkuentëˈatäˈändë ja myëguˈuktëjk ets tjotkujkmoˈoyäˈändë pënaty axëëk të yajtuny (2 Kor. 1:3, 4). Ko ja mëjjäˈäytyëjk dyaˈoyëyäˈändë tuˈugë jotmay diˈib mëjwiin kajaa, tsojkëp jawyiin tpayeˈeytyët wiˈixën tijaty tyëyˈäjtënëty. Tyäˈädë myënëjkxypyë tiempë. Ta net tmënuˈkxtäˈäktëdë Jyobaa, tˈëwij tkäjpxwijtët mëdë Biiblyë ets tjëjwijtsëmbittët “mäbäät mnitëkëty” (Jer. 30:11). Tyäˈädë kyaj yëˈë tˈandijy ko ja mëjjäˈäytyëjk yajˈyonan yajwootsandëp ja jotmay, per nan kyaj pojënë tijaty ttunäˈändë. Ko ja mëjjäˈäytyëjk nyaytyuknëˈëmoˈoy nyaytyuktuˈumoˈoyëdë Jyobaa, ta niˈamukë ja nmëguˈukˈäjtëm ttukˈoyˈattë. Per mbäät ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib të yajmëdëgoy, duˈunyëm axëëk jyantsy nyayjyawëty oy të jyayajpayeˈey ja jotmay. Pën duˈun njäjtëm, ¿ti mbäät xypyudëjkëm parë kyaj nekyjyäˈäwëmë jäj jëmuˈumën?

14. ¿Pënë yˈijxpajtën mbäät xypyudëjkëm pën të tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm axëëk xytyuˈunëm?

¹⁴ ¿Të näˈä pën axëëk xytyuˈunëm? ¿Waˈan yëˈëjëty tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëët tuˈugyë nˈëxpëjkëm? Pën të, mbäät xypyudëjkëmë ijxpajtën diˈib yajpatp mä Biiblyë parë nˈawijx njëjpˈijxëmë Jyobaa maˈkxtujkën myëët  ko yëˈë yaˈoyëyaambyë jotmay. Extëm nˈokpëjtakëm, José kyaj ojts axëëk nyayjyawëty ko kyayajtuuny ja tyëyˈäjtën ets ko axëëk tyuunë ja myëgaˈaxëty. Yëˈë niˈigyë ja jyot wyinmäˈäny tpëjtaky mä ja Diosë tyuunk ets ojts kyunuˈkxyëty, mët ko myaˈkxtujky ets tmëmadaky ja amay jotmay (Gén. 39:21). Ko tiempë nyajxy, José pyokymyaˈkx ja myëgaˈaxëty ets yˈijx wiˈixë Jyobaa ojts kyunuˈkxyëty (Gén. 45:5). Duˈun extëmë José, nan mbäät nnayjyäˈäwëm agujk jotkujk ets yëˈë ndukëdëjkëmë Jyobaa parë ttunët ja tëyˈäjtën (Sal. 7:17; 73:28).

15. ¿Ti pudëjkë tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm parë tmëmadaky ko axëëk yajtuuny?

¹⁵ Waˈan kyaj duˈun ndimjäjt ndimkëbajtëm extëmë José jyajty, per niˈamukë mëk njäˈäwëm ko pën axëëk xytyuˈunëm. Pën nmëdäjtëmë jotmay mët tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm o axtë mët tuˈugë jäˈäy diˈib kyaj yˈëxpëky, oy ko nbanëjkxëmë ëwij käjpxwijën diˈib yajkypyë Biiblyë (Filip. 2:3, 4). Min nˈokˈijxëm ti tyuun tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib nyijäˈäwë ko axëëgë nety ja myëguˈuk nyimaytyaˈagyëty diˈib mëët tyuny. Yëˈë mëk tjantsy jyäˈäwë, per kyaj ojts nyaytyukmëmadaˈagyëty ja akë. ¿Ti pudëjkë? Ko tpawinmääy ja Jesusë yˈijxpajtën, pes ko ojts yajwingajpxy yajjëjpkajpxy kyaj nenduˈun dyajjëmbijty (1 Peed. 2:21, 23). Pääty ja nmëguˈukˈäjtëm kyaj ojts tmëjpëjtaˈaky wiˈixë nety yajtuny. Ok, ta tnijäˈäwë ko ja myëguˈuk myëdäjtypytyëmë nety tuˈugë päˈäm. Ets päätytyëmë nety kyaj të twinmay wiˈix jyënaˈany. Ta ja nmëguˈukˈäjtëm tjaygyujkë ko kyajtëmë nety duˈun axëëk jyatunäˈänyëty. Ta jatëgok oy nyayjyäˈäwë ets jotkujk mët ko tmëmadaky ko axëëk yajtuuny.

16. ¿Ti mbäät xyjyotkujkmoˈoyëm pën jam axëëk nyajtuˈunëm? (1 Peedrʉ 3:12).

¹⁶ Pën nmëdäjtëm tuˈugë amay jotmay diˈib xymyoˈoyëmë jäj jëmuˈumën o jam pën axëëk xytyuˈunëm, nˈokjamyajtsëm ko Jyobaa wingon yajpääty mä diˈib jyäˈäwëdëp “ja jyot kyorasoon amäˈäts tukmäˈätsë” (Sal. 34:18). Jyobaa xytsyojkëm mët ko nmaˈkxtujkëm ets oy ko ndukëdëjkëm ja amay jyotmay (Sal. 55:22). Yëˈë diˈib tuump fes mä tëgokyë naxwinyëdë ets yˈijxypy tijaty tuun jäjtëp (käjpxë 1 Peedrʉ 3:12). Pääty, pën nmënäjx nyajnäjxëmë amay jotmay diˈib kyaj mbäät nekyyaˈoˈoyëm, nˈokjamyajtsëm ko tsojkëp maˈkxtujkën myëët nˈawijx njëjpˈijxëmë Jyobaa parë ttunët diˈib të ttuknibëjtäägë.

17. ¿Ti Jyobaa xytyukwandakëm mä Isaías 30:18?

¹⁷ Tim tsojkë Jyobaa xykyunuˈkxäˈänëm mëjwiin kajaa mët yëˈëgyëjxmë yˈAnaˈam Kyutujkën. Isaías 30:18 jyënaˈany: “Jyobaa awijxp jëjpˈijxp maˈkxtujkën myëët parë ttunäˈänyë mayˈäjtën, ets ta pyëdëˈëgäˈäny parë mbaˈˈayowäˈänëdë. Yëˈko Jyobaa yëˈë tuˈugë Dios diˈib tyuumbyë tëyˈäjtën. Agujk jotkujk yajpäättë niˈamukë pënaty yˈawijx jyëjpˈijxtëp”. Mëjwiin kajaa yajkunuˈkxäˈändë duˈun tyam ets mä tiempë myiny kyëdaˈaky pënaty maˈkxtujktëp ets tˈawix tjëjpˈixtë parë Jyobaa ttunët diˈib të ttuknibëjtäägë.

18. ¿Tijaty kunuˈkxën nˈawijx njëjpˈijxëm?

¹⁸ Mä jembyë jukyˈäjtën kyaj nekymyëdatäˈänëmë amay jotmay diˈib tyam nbatëm ets kyaj ti nekymyëmayäˈän nekymyëdajäˈänëm. Kyaj pën axëëk xynyekytyunäˈänëm ets kyaj nyekyjaˈˈatäˈänyë jäj jëmuˈumën (Diˈibʉ Jat. 21:4). Kyaj nekymyëmayäˈän nekymyëdajäˈänëm wiˈix nbatëm tijaty nyajtëgoyˈäjtëm, mët ko mëjwiin kajaa jyamˈatäˈänyë jeˈxy pëky (Sal. 72:16; Is. 54:13). ¡Nëgooyë yˈoyˈatanë ja jukyˈäjtën!

19. ¿Wiˈix tyam wanaty wanatyë Jyobaa xypyudëjkëm parë mbäät njukyˈäjtëm mä ja tsujpë it lugäär?

¹⁹ Jyobaa desde tyam xytyukniˈˈijxëm wiˈix njukyˈatäˈänëm mä ja it lugäärë tsujpë, pääty xypyudëjkëm parë nyaˈoˈoyëmë jäˈäyˈäjtën ets nmastutëm ja kostumbrë diˈibë kyaj yˈoyëty. Kyaj mbäät nˈëxtëkëwäˈkëm ets nmastutëmë Jyobaa, pes tadën wyingoonë ja oybyë jukyˈäjtën. Pääty nˈokˈawijx nˈokjëjpˈijxëm maˈkxtujkën myëët parë Jyobaa tkuytyunët tijaty të twandaˈaky.