1-2. Aye mɛ ndɛ e na mandangɔ na ya tɛnɛ mɛ nɛ?

SE DU ya, mɔ ndo kũ ye kɔi mɛ mɔ na gwɛ̃ ni kpengbani, kanda ta ni ndo ga iɔ ma, mɔ lengbi ti mangɔ tɛrɛ mɔ ngasia? Ando hɛ̃ mɔ nzɛ̃ngɔ? Masese 13:12 tɛnɛ ya: “Ye mɛ zo ndo kũ ni, wa ta lo ndo wala ni iɔ ma ko, ando hɛ̃ lo nzɛ̃ngɔ.” Wa se akambisa hɛ̃ mɔ nda mɛ ta ye niko ndo ga na ngoi mɛ mɔ ye ma, mɔ na mangɔ ngasia? Mɔ na dungɔ na yɔngɔrɔ bɛ wa mɔ nga na kũngɔ ni.

² Na ya tɛnɛ mɛ ndɛ e manda, e na bangɔ andia ti ya Ngbangɔ mɛ alengbi ti zangɔ e ya, e du na yɔngɔrɔ bɛ wa e “kũ.” (Mik. 7:7) E nga na bangɔ akpale ti ngbondoni sɛ mɛ ayɔ ya, e du na yɔngɔrɔ bɛ na lo ni wa e kũ Yehova. Na ndani, e na bangɔ anzɔ̃ sulu mɛ azi mɛ aye kũngɔ Yehova na yɔngɔrɔ bɛ zu na luangɔ.

3. Wangɔ mɛ e lua na ndo mbeti ti Masese 13:11 nɛ?

³ Mbeti ti Masese 13:11, akambisa hɛ̃ e nda mɛ elengbi ti dungɔ na yɔngɔrɔ bɛ. Ni pa ya: “Aye kola zo ndo lua ni na kpɛ ko, ta ando ninga ko awɛ ma, kanda aye mɛ zo ndo bombi ni yakere yakere ko, ni na tingɔ gba.” Wangɔ mɛ e lua na ndo verse mɛ nɛ? Zo ti ndara ndo li ye yɛkɛ yɛkɛ nga na yɔngɔrɔ bɛ, wa na pɛ ngoi lo na luangɔ anzɔ̃ kpale gba.

4. Ndia mɛ e lua kaya Masese 4:18 nɛ?

⁴ Masese 4:18, apa hɛ̃ e ya, “Talége tɛ azi ti mbilimbili, ni nga ma lá mɛ asi na ndapelele, ni ndo sũ yɛkɛ yɛkɛ tee ka ati kpengbani.” Tɛnɛ ti vɛrse mɛ: “talége tɛ azi ti mbilimbili”  ando fa se mɛ Yehova ndo kambisa na dangɔ bɛ tɛ lo hɛ̃ azi tɛ lo—yɛkɛ yɛkɛ. Kanda vɛrse ni, aba nga se mɛ, wakristo kɔi lengbi ti maingɔ na ya nyingɔ. Ta maingɔ ti ya nyingɔ ando li tɛrɛ lo na kpɛ ma, ni ndo mu ngoi gba. Se e manda Tɛnɛ tɛ Nzapa na seni nvɛ̃ni wa e kpã nga awangɔ mɛ kaya ni nga ná awangɔ mɛ ndo lo ka tɛ linɔ tɛ lo na kwa ko, yɛkɛ yɛkɛ e na tingɔ na seliye ma se tɛ Kristo. E nga na hĩngangɔ Nzapa nzɔ̃ni. Zia e ba, ndakisa mɛ Yezo hɛ̃ na ndo kpale niko.

5. Ndakisa mɛndó Yezo hɛ̃, mɛ ndo fa ya, ando yɔ ngoi gba ti nɛ nɛngɔ ya zo mai na ya nyingɔ nɛ?

⁵ Yezo hakandó nzɔ̃ pa ti Lo-lengɔ Gbia mɛ e ndo e pa hɛ̃ azi na le tɛ ti yakere mɛ ando mai ka bɛ azi mɛ ama nzɔ̃ pa. Lo pandó ya: “Ta [wa lungɔ le tɛ] ndo hĩnga se mɛ ale tɛ tɛ lo ndoko na ni nga na se mɛ ndomai na ni ma. Sese nvɛni la ahɛ̃ ale tɛ ni ko. Ye mɛ ndo si uzu la kugbe ti tɛ, so pɛni da ti tɛ, ti ndani gbɔ ko, le tɛ amai nzɔ̃ni na ya da ni.” (Mar. 4:27, 28) Yezo yendó tɛnɛngɔ ya nɛ? Lo yendó tɛngɔ ya, nga ma se mɛ le tɛ ndo mai na ni yɛkɛ yɛkɛ ko, zo ko la ndo ye nzɔ̃ pa ti Lo-lengɔ Gbia ko, lo ndo mai nga na ya nyingɔ yɛkɛ yɛkɛ. E ndo hũ ni ka tɛ azi mɛ ndo manda Ngbangɔ, na ngoi mɛ ala ndo dɔ dã na Yehova ko, ala ndo gbinyangbi akpale gba ti ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ ala. (Ef. 4:22-24) Kanda, ale ta bɛ e ali na ni ma ya, Yehova nvɛ̃ni la ndo li ya, le tɛ mɛ yakere amai.​—1 Kɔr. 3:7.

6-7. Wangɔ mɛ e lua na ndo se mɛ Yehova lɛkɛ na sese nɛ?

⁶ Yehova na yɔngɔrɔ bɛ gba. Lo ndo mu ngoi mɛ alengbi ti nɛngɔ ya, lo li na kwa tɛ lo. Lo ndo li ngaso ti nɛngɔ ya, lo hɛ̃ ili lo gonda, wa ni nga na ndombali nzɔ̃ kpale tɛ azi mɛndɛ̃. E ba se mɛ Yehova lɛkɛ na lɛ sese yɛkɛ yɛkɛ na lo tɛ azi.

⁷ Na ngoi mɛ Ngbangɔ ndo kambisa se mɛ Yehova li na lɛ sese ko, ni pa ya, lo “handó yɔngɔ ni,” lo kpãndó “gu gɛrɛ ni,” wa lo kpã ngandó “tɛnɛ ti uzu ti gu gɛrɛ ni.” (Yb. 38:5, 6) Lo mu ngandó ngoi ti nɛngɔ ya, lo ba aye mɛ lo li. (Eb. 1:10, 12) Mɔ lengbi ti hĩngangɔ se mɛndó aangelo ama na tɛrɛ la na ngoi mɛndó  ala hũ aye zu mɛndó Yehova lɛkɛ ni yɛkɛ yɛkɛ? Ni hɛ̃ndó ala dengɔ bɛ nvɛ̃ni! Ala bandandó “dengɔ kɔngɔ na dengɔ bɛ.” (Yb. 38:7) Wangɔ mɛ e lua na ndoni nɛ? Amundó abulu gba ti nɛngɔ ya, Yehova onzi lingɔ aye, kanda na ngoi mɛndó lo ba aye zu mɛ lo li ko, lo tɛnɛndó ya, ni “nzɔ̃ni nvɛ̃ni.”​—Eb. 1:31.

8. Ye mɛ e na bangɔ na olo nɛ?

⁸ Nga ma se mɛ e lo ti mandangɔ na ni, elengbi ti luangɔ awangɔ gba kaya Ngbangɔ mɛ alengbi ti zangɔ e ya, e du na yɔngɔrɔ bɛ. Na olo, zia e ba akpale sɛ mɛ ayɔ ya, e du na yɔngɔ bɛ na lo ni wa e kũ Yehova.

9. Ye kɔi mɛ ayɔ ya e du na yɔngɔrɔ bɛ wa e kũ Yehova na lo ni nɛ?

⁹ Elengbi ngoi mɛndɛ̃ ti dungɔ na yɔngɔrɔ bɛ wa e kũ ya, Yehova hɛ̃ gbinya na ndo sambela tɛ e. Na ngoi mɛ e li sambela hɛ̃ Yehova ya, lo hɛ̃ e ngunu, e nwɔ na tara bere e zia lingɔ aye mɛ ta amangbi na dangɔ bɛ tɛ lo ma ko, elengbi ngoi mɛndɛ̃ ti hũngɔ ya, ta Yehova ndo hɛ̃ gbinya na ndo sambela ni iɔ ma. Nda mɛ ta Yehova ndo hɛ̃ gbinya na ndo asambela tɛ e mbala kɔi ma nɛ?

10. Nda mɛ ayɔ ya e du na yɔngɔrɔ bɛ wa e kũ ya, Yehova hɛ̃ gbinya na ndo asambela tɛ e nɛ?

¹⁰ Yehova ndo ma sambela tɛ e. (Nz. 65:2) Lo ndo hũ asambela tɛ e mabere kɔi ti ye mɛ ndo fa ya, e na loyengɔ ka tɛ lo. (Aeb. 11:6) Yehova ndo kpã nga lɛ lo na ndo ge ge ge mɛ e ndo li ti nɛngɔ ya, e li aye na mangbi na sambela tɛ e, wa e li nga se bɛ lo. (1 Yn. 3:22) Ni la, ayɔ ya e du na yɔngɔrɔ bɛ, e li aye na mangbi na asambela tɛ e, wa e li nga aye mɛ elengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya, e nwɔ seliye ti siɔni bere nzɛ̃ngɔ tɛ e nvɛ̃ni. Yezo tɛnɛndó ya, ta Nzapa na hɛ̃ngɔ gbinya na do asambela tɛ e zu mbala kɔi ma. Na lo ni la, lo pandó ya: “Ĩ ngbã lá kwɛ yɔngɔ ye, wa na hɛ̃ngɔ ĩ, ĩ ngbã lá kwɛ gingɔ ye, ĩ na luangɔ; ĩ ngbã lá kwɛ na gɔngɔngɔ nyɔ da, wa na zingɔ hɛ̃ ĩ. Ta sanga ma, zo zu ko la ndo yɔ ye, lo ndo lua, zo zu ko la ndo gi ye, lo ndo lua, wa zo zu ko la gɔngɔ nyɔ da ando zi hɛ̃ lo, NWT.” (Mat. 7:7, 8) Se e landa wangɔ niko wa “ta [e] nzɛ̃ na vɔrɔngɔ Nzapa ma” ko, elengbi ti yengɔ na bɛ e kɔi ya, To e mɛ ka ndozu ndo ma, wa lo na hɛ̃ngɔ gbinya na ndo asambela tɛ e.​—Kɔl. 4:2.

11. Ngasia la Aebreo 4:16 ndo za e na ngoi mɛ ta e ndo lua gbinya ti sambela tɛ e iɔ ma nɛ?

¹¹ Abɛse adu ya, na ya ngoi mɛndɛ̃ e ndo hũ ya, ta Yehova ndo hɛ̃ gbinya ti sambela kɔi iɔ ma ko, ta bɛ e li na ni ma ya, lo kokapa ya ni na hɛ̃ngɔ gbinya na ndo asambela tɛ e na “ngoi mɛ e na gwɛ̃ ni.” (Di Aebreo 4:16.) Ni la, ta ayɔ ya, e hɛ̃ Yehova fotɛ ma se du ya, ta ye kɔi ali tɛrɛ lo iɔ nga ma se mɛ e da na bɛ e ma. Na ndakisa, ali ndɛ abulu gba, azi mɛndɛ̃ ndo li sambela hɛ̃ Yehova ya, Lo-lengɔ Gbia tɛ lo aga onzi akpale ti ngoi olo. Yezo tɛnɛ ngandó ya, ale e ndo e li sambela na lo ni. (Mat. 6:10) Kanda na dungɔ siɔni nvɛ̃ni se e zia ya, loyengɔ tɛ e na mbage tɛ Nzapa agbɛ̃ na lo mɛ ya, ta ndangba bi aga na ngoi mɛ azi ndo da na bɛ la ma! (Hab. 2:3; Mat. 24:44) E du azi ti ndara na ndenge mɛ e ndo kũ Yehova, wa e ndo li sambela hɛ̃ lo na loyengɔ zu ya, lo na hɛ̃ngɔ gbinya na ndo ni. Ndangba bi na gangɔ na ngoi mɛ alengbi, na lo mɛ ya, Yehova piandó pɔna “bi [ná] ngoi” mɛ ni na gangɔ na ni. Bi niko na dungɔ ngoi ti nzɔ̃ni nvɛ̃ni na lo tɛ azi zu.​—Mat. 24:36; 2 Pet. 3:15.

12. Na ya kpale mɛ wa la, alengbi ti dungɔ pɛnɔ ya, e du na yɔngɔrɔ bɛ wa?

¹² Ngoi mɛndɛ̃ ayɔ ya e du na yɔngɔrɔ bɛ wa e kũ Yehova ya, lo onzi kpale ti zangangɔ mbilimbili. Na ya gigi mɛ e da, ando hɛ̃ azi gba pɛnɔ na lo mɛ ya, ala du azi ti kɔdɔrɔ mɛndɛ̃, azi ti  ndasewa mɛndɛ̃, azi ti pɔrɔ tɛrɛ mɛndɛ̃, bere azi ti yanga mɛndɛ̃. Ando hɛ̃ azi mɛndɛ̃ pɛnɔ na lo mɛ ya, ala zɛ̃ bere ala na ngã ti li. Ando hɛ̃ awa kwa tɛ Yehova gba pɛnɔ na lo ti loyengɔ tɛ ala mɛ alo kaya Ngbangɔ. Se du ya ando hɛ̃ e pɛnɔ ti ngaso ko, ayɔ ya e da bɛ e na tɛnɛ mɛndó Yezo tɛnɛ. Lo pandó ya: “Zo kola agbe bɛ lo . . . ngbĩi [asi ka ndani gbɔ ko, lo na songɔ].” (Mat. 24:13) Wa ye mɛ mɔ lengbi ti lingɔ se du ya, nyita kɔi ti ya bombi ali siɔ kpale mɛ kotani nɛ? Se du ya abiazi ahĩnga kpale ni, mɔ na ziangɔ ni ka yamba ti la? Wa mɔ na kũngɔ ya, ala ba kpale niko na bangɔ dangɔ bɛ tɛ Yehova? Zia e ba aye mɛ abiazi alengbi ti lingɔ se du ya, zo kɔi ali siɔ kpale ti kotani.

13. Ye mɛ Yehova ye ya, abiazi ali se zo kɔi ali siɔ kpale nɛ?

¹³ Na ngoi mɛ abiazi ndo hĩnga ya, zo kɔi ti ya bombi ali siɔ kpale mɛ kotani ko, ala ndo li sambela ti nɛngɔ ya, ala lua “ndara mɛ alo ka tɛ Nzapa” wa ala ba kpale ni na se mɛ lo ndo ba na ni. (Zk. 3:17) Ye ti uzu mɛ abiazi ndo li, adu zangɔ zo ko la ali siɔ kpale ya, lo “[zia] siɔ lege mɛ lo da, [lo diri] na nzɔ̃ lege” se alengbi. (Zk. 5:19, 20) Ala ndo li zu mɛ ala lengbi ti lingɔ ti nɛ ngɔ ya, ala bata bombi, wa ala wamba nga bɛ azi mɛ kpale ni hɛ̃ la pɛnɔ. (2 Kɔr. 1:3, 4) Na ngoi mɛ abiazi ama ya, zo kɔi li siɔ kpale ko, ayɔ ya, ala gi hĩngangɔ kpale zu na seni, alengbi ti mungɔ ngoi gba. Na gesi ala ndo li sambela hɛ̃ Yehova, ala ndo hɛ̃ na songo zu awangɔ mɛ alo kaya Ngbangɔ wa ala ndo hɛ̃ nga zo etumbu mɛ “alengbi.” (Yir. 30:11) Ta ala ndo diri na kpale gesi ma, ta ala ndo mu ekateli na ndo kpɛ ma. Na ngoi mɛ abiazi ndo landa awangɔ mɛ alo ka tɛ Yehova ko, ni ndo hɛ̃ nzɔ̃ kpale hɛ̃ azi zu ti ya bombi. Biani, abese abiazi ali kpale na ndenge ti nzɔ̃ni ko, ngoi mɛndɛ̃ azi mɛ ali kpale ti siɔni tɛrɛ la alengbi ti mangɔ bo pɛnɔ na lo ti kpale ni. Se adu ngaso na lo tɛ mɔ, ye mɛ mɔ lengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya, pɛnɔ tɛ mɔ azu nɛ?

14. Se lɛlo ti ya Ngbangɔ mɛ alengbi ti zangɔ mɔ se du ya, nyita kɔi ali siɔ kpale tɛrɛ mɔ nɛ?

¹⁴ Ta zo kɔi bere nyita mɔ wa kristo kɔi adɛndó li kpale ti zangangɔ mbilimbili tɛrɛ mɔ ma? Mɔ na luangɔ kaya Ngbangɔ ase lɛlo ti nzɔ̃ni tɛ akɔli ná awali mɛndó ala kũ na yɔngɔrɔ bɛ zu ya, Yehova onzi akpale ti zangangɔ mbilimbili. Na ndakisa, abɛse ayata Yozɛfɛ alindó kpale ti siɔni nvɛ̃ni tɛrɛ lo ko, ta lo ziandó ya, siɔ kpale tɛ ala ato lo ya lo ti siɔ  zo ma. Kanda, lo kpãndó lɛ lo na ndo kwa mɛ lo ndo li hɛ̃ Yehova, wa Yehova hɛ̃ndó lo nzɔ̃ sulu na lo ti gbengɔ bɛ ná yɔngɔrɔ bɛ tɛ lo. (Eb. 39:21) Na gesi, Yozɛfɛ kandó lɛ lo na ndo siɔ kpale tɛ ayata lo, wa lo hũndó ya, Yehova ndo sulu lo. (Eb. 45:5) Mabere Yozɛfɛ, se e dɔ dã na Yehova wa e zia kpale zu na yamba ti lo ya lo onzi kpale ti zangangɔ mbilimbili ko, lo na wambangɔ bɛ e.​—Nz. 7:17; 73:28.

15. Ye mɛndó aza nyita wali kɔi ya, lo gbe bɛ lo na ya kpale ti zangangɔ mbilimbili mɛndó ali tɛrɛ lo nɛ?

¹⁵ Biani, ta apɛnɔ zu mɛ e na tengbingɔ na ni na dungɔ kpengbani nga ma se tɛ Yozɛfɛ ma, kanda akpale ti zangangɔ mbilimbili mɛ ali tɛrɛ e abɛse ni du yakere ngasia, ni lengbi ti hɛ̃ngɔ e pɛnɔ. E na luangɔ anzɔ̃ kpale gba se e kpã awangɔ ti Ngbangɔ na kwa na ngoi mɛ e ná azi e luangbi tɛnɛ abɛse ta la du Atɛmwɛ tɛ Yehova ma. (Fil. 2:3, 4) E ba kpale mɛndó nyita wali kɔi atengbi na ni. Lo mandó pɛnɔ nvɛ̃ni na ngoi mɛndó lo hĩnga ya, fɔ̃ lo ti kwa ndo tɛnɛ nvɛ̃nɛ na ili lo. Na nɛngɔ ya, lo li ye na ndo kpɛ ko, lo mundó ngoi ti nɛngɔ ya, lo binga li lo na ndo se lɛlo tɛ Yezo. Na ngoi mɛndó agulu lo, ta lo dirindó na ni ma. (1 Pet. 2:21, 23) Ni la, lo mundó ekateli ti nɛngɔ ya, ta lo gbangba na tɛnɛ ni ma. Na gesi lo mandó ya, fɔ̃ lo niko ti kwa ati na sɔngɔ bɛ gba na lo ti kpengba ngã mɛndó lo ti na ni. Ni la lo hũ ya, ta fɔ̃ ni di dɛ da bɛ lo na tɛnɛ kondó lo tɛnɛ ma. Ni la, nyita wali mandó dengɔ bɛ gba na lo mɛ ya, lo gbendó bɛ lo na ya kpale ti zangangɔ mbilimbili wa lo luandó siriri ti bɛ.

16. Na bangɔ 1 Petro 3:12, ye mɛ alengbi ti wambangɔ bɛ e se du ya, e ndo gbe bɛ e na ya kpale ti zangangɔ mbilimbili nɛ?

¹⁶ Se du ya, mɔ ndo gbe bɛ mɔ na ya kpale ti zangangɔ mbilimbili ko, hĩnga ya, Yehova ndo du dã na azi mɛ “bɛ la fa kã.” (Nz. 34:18) Lo ndo ye mɔ na lo ti yɔngɔrɔ bɛ tɛ mɔ nga na ndenge mɛ mɔ ndo zia sɔngɔ bɛ tɛ mɔ ka tɛ lo. (Nz. 55:22) Lo du wa fangɔ ngbanga tɛ azi ti lɛ sese zu. Ta ye kɔi mɛ lo zanga hĩngangɔ ni da ma. (Di 1 Petro 3:12.) Ni la, se du ya, mɔ na kpengba kpale mɛ ta mɔ lengbi ti onzingɔ ni ma ko, ta bɛ mɔ li na ni ma ya, adu nzɔ̃ni ya, mɔ du na yɔngɔrɔ bɛ wa mɔ kũ Yehova.

17. Na bangɔ Yisaya 30:18, ye mɛ Yehova kokapa ti lingɔ nɛ?

¹⁷ Angbã yakere To e ti ndozu hɛ̃ e anzɔ̃ sulu gba na lége ti Lo-lengɔ Gbia tɛ lo. Yisaya 30:18 atɛnɛ ya: “Yehova ndo kũ na yɔngɔrɔ bɛ zu lingɔ nzɔ̃ kpale tɛrɛ ĩ, lo na longɔ ndozu so fangɔ nzɔ̃ bɛ hɛ̃ ĩ. Na lo mɛ ya, Yehova du Nzapa ti mbilimbili. Dengɔ bɛ na azi zu ko la ndo ngbã lá kwɛ ti kũngɔ lo.” Azi zu ko la ndo ngbã lá kwɛ kũngɔ Yehova na yɔngɔ bɛ zu ko, ala na luangɔ anzɔ̃ sulu gba bandangɔ ndɛ nga kaya gigi ti fãnani.

18. Anzɔ̃ sulu mɛ e na luangɔ na bi mɛ na gangɔ nɛ?

¹⁸ Na ngoi mɛ gbanda azi tɛ Nzapa ali kaya gigi ti fãnani ko, ta ala na diringɔ tengbingɔ na akpale ti pɛnɔ ná akpengba kpale mɛ ala ndo tengbi na ni ndɛ ma. Nzapa na onzingɔ zangangɔ mbilimbili, ta pɛnɔ nga na dungɔ da ma. (Sum. 21:4) Ta e na dungɔ na sɔngɔ bɛ na lo ti aye mɛ e na gwɛ̃ ni ma, na lo mɛ ya, ni na dungɔ gba. (Nz. 72:16; Yis. 54:13) Na dungɔ nzɔ̃ sulu nvɛ̃ni!

19. Ye mɛ Yehova ndo lɛkɛ e na olo na lo ni nɛ?

¹⁹ Yehova ndo lɛkɛ e na olo ti nɛngɔ ya, e du na dungɔ lɛ ngɛ̃́ kaya Lo-lengɔ Gbia tɛ lo. Lo ndo za e ya, e zia asiɔ liye tɛ e wa e ti na aseliye ti nzɔ̃ni. Ni la, ta mɔ nzɛ̃ ma, ta mɔ zia nga ma. Anzɔ̃ kpale la gbɛlɛ e ga! Zia ya hĩngangɔ akpale ti nzɔ̃ni ti ngaso ato e ya, e ngbã lá kwɛ kũngɔ Yehova na yɔngɔrɔ bɛ zu ya lo li aye mɛ lo kokapa ni hɛ̃ e!