1-2. Apa sarung ěndungang i kitẹ su pěngangěndungang ini?

KEREA pěndangu mạeng barang lẹ̌ampal᷊engu bědang tawe nahumpạ su tempong i kau sěbạe perlu? Apa i kau nẹ̌sasěsilẹ̌? Pěndangu ěndịu kere su Amsal 13:12. Sene niul᷊ị, ”Pělaharapẹ̌ tawe nisěhụ nariadi makatědụ naung.” Katewe, kerea pěndangu mạeng i kau masingkạ alasang masuẹ̌ su akal᷊ẹ̌ kawe nụe barang lẹ̌harapengu bědang tawe nahumpạ su tempong i kau sěbạe perlu? Mạeng ene nariadi, i kau tantu masabarẹ̌ kụ mapulu měngampal᷊ẹ̌.

² Su pěngangěndungang ini, i kitẹ sarung měngěndung manga prinsip Alkitapẹ̌ makatul᷊ung si kitẹ ”masabarẹ̌ měngampal᷊ẹ̌”. (Mi. 7:7) I kitẹ lai sarung měngěndung darua situasi kụ makakoạ i kitẹ harusẹ̌ masabarẹ̌ měngampal᷊ẹ̌ si Yehuwa. Samurine, i kitẹ měngěndung manga al᷊amatẹ̌ sarung kaěbakeng i sire apang mapulu měngampal᷊ẹ̌.

3. Amsal 13:11 něněntiro si kitẹ soal u apa?

³ Amsal 13:11 něněntiro kawe nụe i kitẹ harusẹ̌ masabarẹ̌. Sene niul᷊ị, ”Arětạ nikaěbạ masahawụ sarung makurang, arawe arětạ nikomol᷊ẹ̌ pẹ̌kadodọ sarung matambah.” Apa kaěndungang i kitẹ bọu ayatẹ̌ ini? Taumata matahuěna maingatẹ̌ dingangu masabarẹ̌ měkoạ kěbị hal᷊ẹ̌, kụ sarung makaěbạ hasilẹ̌ sěbạe mapaelẹ̌.

4. Amsal 4:18 něněntiro apa si kitẹ?

⁴ Amsal 4:18 naul᷊ị si kitẹ, ”Dal᷊eng taumata matul᷊idẹ̌ kere tualagẹ̌ su tempong mal᷊ukadẹ̌ kụ kakarěngụe kakạtualage maraning ěllorangẹ.” Ayatẹ̌ ini mal᷊ahẹ něnodẹ i Yehuwa mẹ̌tul᷊ung ělang’E makaěna apa kapulu-Ne. Ayatẹ̌ ini lai makatul᷊ung si kitẹ makaěna kerea sěngkatau Kristen měkoạ kemajuan rohani su pěbawiahe. Harusẹ̌ piạ tempo su sěngkatau měkoạ kemajuan rohani su pěbawiahe. Mạeng i kitẹ  měngěndung pakapia dingangu měkoạ sasasa nikaěbạ bọu Hengetangu Mawu lai organisasi-Ne, kakạrěngụe i kitẹ sarung piạ manga sipatẹ̌ kere i Kristus. I kitẹ lai sarung limembong makasingkạ si Yehuwa. Pěmanda kerea i Yesus něpakẹ sasihing soal u hal᷊ẹ̌ ene.

5. Apa sasihing nipakẹ i Yesus gunang měnodẹ harusẹ̌ piạ tempo su sěngkatau měkoạ pẹ̌bawal᷊ui?

⁵ Yesus něpakẹ sasihing gunang mělahẹ kerea habaru Kararatuang lẹ̌habareng i kitẹ ene kere bine kadodọ kakarěngụe tumuwo su naung taumata mapia. I sie nẹ̌bera, ”Bine ene timuwo lai kakarangẹe, kụ i sie [měnanawuhẹ̌] běga kerea hal᷊ẹ̌ ene nariadi. Entana ene kakạrěngụe nakakoạ ene nẹ̌buah, humotong lelange, bọu ene bul᷊ihe, kụ bọu ene buang gandum seng maghurang.” (Mrk. 4:27, 28) Apa mangal᷊ene sasihing i Yesus? I sie nělahẹ mẹ̌sul᷊ung kere sasuang pẹ̌kadodọ tumuwo, sěngkatau něnarimạ habaru Kararatuang lai kadodọ-kadodọ sarung měkoạ kemajuan rohani. Contone, su tempong měngangěndung Alkitapẹ̌ limembong mẹ̌těngkarani si Yehuwa, i kitẹ něnětạ nakasilo lawọ pẹ̌bawal᷊ui mapaelẹ̌ seng nikoạe. (Ef. 4:22-24) Katewe, i kitẹ harusẹ̌ mẹ̌tahěndung Yehuwa napakatuwo bine kadodọ ene.​—1 Kor. 3:7.

6-7. Apa kaěndungang i kitẹ bọu cara i Yehuwa něndiadi dunia?

⁶ Su kěbị apa nikoạ’E, Yehuwa masabarẹ̌ něpakẹ tempo pakapia gunang mapakasue hal᷊ẹ̌’E. I Sie někoạ ene gunang mapakawantugẹ̌ areng’E dingangu mẹ̌tul᷊ung taumata wal᷊inẹ. Contone, pěmanda kerea i Yehuwa kadodọ-kadodọ něnadia dunia ini gunang taumata.

⁷ Su tempong nělahẹ kerea i Yehuwa něndiadi dunia, Alkitapẹ̌ naul᷊ị i Sie něngatorẹ̌ ”manga ukurange”, němasẹ̌ ’manga dihine’, dingangu nẹ̌taho ”batu utama”. (Ayb. 38:5, 6) I Sie lai něnadia tempo gunang mẹ̌tiněna hasilu hal᷊ẹ̌’E. (Kej. 1:10, 12) Pẹ̌tiněna kerea pěndangu manga malaekatẹ̌ su tempong nakasilo manga hal᷊ẹ̌ buhu nikoạ i Yehuwa. I sire tantu sěbạe mal᷊uasẹ̌! Hakị u ene, i sire něnětạ ”nẹ̌giong daralo”.  (Ayb. 38:7) Apa kaěndungang i kitẹ? Perlu hiwune su taunge i Yehuwa něndiadi dunia, bituing, dingangu makhluk hidup, katewe su tempong i Sie nakasilo kěbị diadikang seng nikoạ’E pakapia, i Sie naul᷊ị ene ”sěbạe mapaelẹ̌”.​—Kej. 1:31.

8. Apa sarung ěndungang i kitẹ?

⁸ Kere manga contoh seng niěndungang i kitẹ, piạ lawọ prinsipẹ̌ bọu Alkitapẹ̌ něněntiro si kitẹ penting gunang masabarẹ̌. I kitẹ sarung měngěndung darua situasi kụ makakoạ i kitẹ harusẹ̌ mapulu měngampal᷊ẹ̌ si Yehuwa.

9. Su situasi kerea i kitẹ perlu měngampal᷊ẹ̌ si Yehuwa?

⁹ I kitẹ ěndịu perlu měngampal᷊ẹ̌ i Yehuwa sumimbahẹ̌ daroang i kitẹ. Su tempong i kitẹ mẹ̌doa mẹ̌dorong katatoghasẹ̌ gunang tumatěngo sasal᷊ukạ arau mẹ̌dorong tul᷊ung si Yehuwa gunang měmatạ karal᷊omeng watangeng, i kitẹ ěndịu mẹ̌pěndang Yehuwa marěngụ sumimbahẹ̌ daroang i kitẹ. Kawe nụe i Yehuwa tawe langsung simimbahẹ̌ daroang i kitẹ?

10. Kawe nụe i kitẹ perlu masabarẹ̌ měngampal᷊ẹ̌ i Yehuwa sumimbahẹ̌ daroang i kitẹ?

¹⁰ Yehuwa dụdaringihẹ̌ pakapia daroang i kitẹ. (Mz. 65:2) Yehuwa němanda daroang i kitẹ bọu dal᷊ungu naung ene něnodẹ i kitẹ mangimang si Sie. (Ibr. 11:6) Yehuwa lai mapulu měmanda kerea tawakal᷊ing i kitẹ měbiahẹ̌ tuhụ daroang i kitẹ dingangu měkoạ kapulu-Ne. (1 Yoh. 3:22) Hakị u ene, i kitẹ perlu masabarẹ̌ dingangu měbiahẹ̌ tuhụ daroang i kitẹ su tempong mẹ̌tawakal᷊i měnděmẹ kebiasaan dal᷊akị arau karal᷊ome. Yesus něnodẹ piram baụ bọu daroang i kitẹ ěndịu tawe langsung simbaheng. I sie naul᷊ị, ”Turusẹ̌e pẹ̌dorong, kụ i kamene sarung gělịkang; turusẹ̌e pědeạ, kụ i kamene sarung makaěbạ; turusẹ̌e pěnětụ, kụ ene sarung bukaěng gunang i kamene; ual᷊ingu taumata apang mẹ̌dorong sarung měnarimạ, apang taumata nědeạ sarung makaěbạ, kụ taumata apang měnětụ, ene sarung bukaěng.” (Mat. 7:7, 8) Su tempong tumol᷊e sasasa ini dingangu ’turusẹ̌ mẹ̌doa’, i kitẹ botonge mangimang i Amang i kitẹ su sorga sarung sumimbahẹ̌ daroang i kitẹ.​—Kol. 4:2.

11. Su tempong daroang i kitẹ ěndịu tawe langsung nisimbaheng, kerea Ibrani 4:16 makatul᷊ung si kitẹ?

¹¹ Maning sasimbahu daroang i kitẹ pandaěng marěngụ nisimbaheng, Yehuwa nẹ̌diandi sumimbahẹ̌ daroang i kitẹ ”su tempo nẹ̌tatahino”. (Basa Ibrani 4:16.) Hakị u ene i kitẹ tawe mapẹ̌sal᷊ang i Yehuwa, mạeng sěmbaụ hal᷊ẹ̌ tawe nariadi su tempo kere lẹ̌harapeng i kitẹ. Contone, lawọ taumata taunge nẹ̌doa tadeạu Kararatuangu Mawu mapakailang sistem dal᷊akị ini. Kụ i Yesus lai něngoro si kite pẹ̌doa soal u ene. (Mat. 6:10) Katewe sěbạe wodo mạeng i kitẹ nikailangengu pangangimang ual᷊ingu pěngěngsuengu hal᷊ẹ̌ ene bědang tawe diměnta kere lẹ̌harapeng i kitẹ. (Hab. 2:3; Mat. 24:44) Sěbạe matahuěna turusẹ̌ měngampal᷊ẹ̌ si Yehuwa dingangu turusẹ̌ mẹ̌doa kụ mangimang i Sie sarung sumimbahẹ̌ daroang i kitẹ. Pěngěngsuenge ene sarung duměnta nẹ̌tatahino su tempone ual᷊ingu i Yehuwa seng němile ”ěllo dingangu orase”. Kụ ene sarung makoạ ěllo kapaelange si kitẹ kěbị.​—Mat. 24:36; 2 Ptr. 3:15.

12. Kange tempone i kitẹ ěndịu tawe gampang gunang masabarẹ̌?

¹² I kitẹ ěndịu perlu masabarẹ̌ dingangu mẹ̌tatahang tumatěngo hal᷊ẹ̌ tawẹ adile. Taumata su dunia ini nakahombang hal᷊ẹ̌ tawẹ adile ual᷊ingu jenis kelamin, ras, suku, arau asal᷊u negara nẹ̌tatěntang. Sěnggạ lai nakahombang hal᷊ẹ̌ tawẹ adile ual᷊ingu piạ sakị mental arau badange piạ kurange.  Lawọ ělang i Yehuwa nakahombang hal᷊ẹ̌ tawẹ adile ual᷊ingu apa pẹ̌pangimangeng i sire su Alkitapẹ̌. Su tempong nakahombang hal᷊ẹ̌ tawẹ adile, i kitẹ harusẹ̌ mẹ̌tahěndung apa niwerang i Yesus. I sie naul᷊ị, ”Taumata mẹ̌tatahang sarang pěngěngsuenge sarung ipakasal᷊amatẹ̌.” (Mat. 24:13) Katewe, apa koatengu mạeng piạ sěngkatau někoạ pẹ̌sasal᷊a gěguwạ su sidang? Su apang manga penatua nakasingkạ soal u ene, apa i kau masabarẹ̌ dingangu mangimang i sire sarung měngurusẹ̌ masalah ene měpakẹ cara i Yehuwa? Apa koatengu manga penatua su tempong piạ sěngkatau někoạ pẹ̌sasal᷊a gěguwạ?

13. Su tempong piạ u někoạ pẹ̌sasal᷊a gěguwạ, Yehuwa mapulu manga penatua měkoạ apa?

¹³ Su tempong manga penatua nakasingkạ piạ u někoạ pẹ̌sasal᷊a gěguwạ su sidang, i sire sarung mẹ̌doa mẹ̌dorong ”pelesa bọu rasị” tadeạu i sire měmanda situasi kere cara i Yehuwa. (Yak. 3:17) Timonang i sire ene kai mẹ̌tul᷊ung taumata někoạ dosa ene ”mẹ̌bal᷊ị bọu pẹ̌sasal᷊ane” mạeng botonge. (Yak. 5:19, 20) I sire lai mapulu měkoạ maning apa gunang měndiagạ sidang dingangu měhiborẹ̌ si sire apang natědụ naung. (2 Kor. 1:3, 4) Su tempong měngurusẹ̌ pẹ̌sasal᷊a gěguwạ, manga penatua kahumotongange harusẹ̌ mědeạ kěbị faktane, kụ aramanung ene diọ marěngụ. Bọu ene i sire mẹ̌doa, měgělị sasasa bọu Alkitapẹ̌, kụ měgělị koreksi ”tuhụewe pẹ̌sasal᷊a” nikoạe. (Yer. 30:11) Maning tawe měngampal᷊ẹ̌ marěngụ, manga penatua tawe masahawụ měkoạ putusang. Su tempong masalah ene niurusẹ̌ pakapia, kěbị su sidang sarung makaěbạ gunane. Katewe, maning masalane niurusẹ̌ pakapia, taumata nakoạ korban ěndịu bědang natědụ naung. Mạeng i kau taumata ene, apa makakurang susah naungu?

14. Contoh Alkitapẹ̌ sude makahiborẹ̌ si kau su tempong piạ anạu sěmbaụ sěbạe nakatědụ naungu?

¹⁴ Apa i kau bọu sěbạe natědụ naung ual᷊ingu kakanoạu sěngkatau, aramanung bọu anạu sěmbaụ? I kau botonge makaěbạ contoh mapaelẹ̌ su Hengetangu Mawu kụ měněntiro si kitẹ kerea měngampal᷊ẹ̌ si Yehuwa měngurusẹ̌ masalane. Contone, maning i Yusuf nakahombang hal᷊ẹ̌ tawẹ adile bọu manga tuhange, i sie tawe němala pẹ̌sasal᷊a nikoạ i sire makakoạ i sie turusẹ̌ lusiang. Katewe, Yusuf tatapẹ̌ fokus melayani si Yehuwa kụ i Sie něngal᷊amatẹ̌ ual᷊ingu i Yusuf nẹ̌tatahang dingangu  masabarẹ̌. (Kej. 39:21) Samurine, i Yusuf něngampung si sire seng nẹ̌tingkaị kụ i sie nakasilo kerea i Yehuwa něngal᷊amatẹ̌ si sie. (Kej. 45:5) Kere i Yusuf, i kitẹ mahiborẹ̌ mạeng limembong mẹ̌těngkarani si Yehuwa kụ měngampal᷊ẹ̌ i Sie měngurusẹ̌ masalah ene su tempo nẹ̌tatahino.​—Mz. 7:17; 73:28.

15. Apa nakatul᷊ung sěngkatau saudari timatěngo hal᷊ẹ̌ tawẹ adile?

¹⁵ Tantu, tawe kěbị hal᷊ẹ̌ tawẹ adile nikahombangeng i kitẹ mẹ̌sul᷊ung kere nikahombangeng i Yusuf, katewe kakakoạ dal᷊akị bọu taumata wal᷊inẹ ěndịu bědang makatědụ naung i kitẹ. Su tempong i kitẹ piạ masalah dingangu sěngkatau, nasuẹ̌ lai i sire apang bal᷊inẹ Sahiding Yehuwa, i kitẹ sarung makaěbạ gunane mạeng měpakẹ prinsip Alkitapẹ̌. (Flp. 2:3, 4) Pěmanda sěmbaụ pengalaman. Sěngkatau saudari sěbạe natědụ naung su tempong piạ hapị sěngkapěhal᷊ẹ̌ nẹ̌sampuhẹ̌ barang konti soal i sie su taumata wal᷊inẹ. Sul᷊ungu langsung měkoạ putusang, saudari ene nẹ̌tiněna kal᷊imona contoh bọu i Yesus. Su tempong i Yesus nihinakaneng, i sie tawe němal᷊isẹ̌ něhinakang. (1 Ptr. 2:21, 23) Ual᷊ingu nẹ̌tiněna ene, i sie němutusẹ̌ němala apa seng nariadi. Samurine, i sie nakasingkạ hapịe sěngkapěhal᷊ẹ̌ nasakị mawěhạ kụ sěbạe stres. Saudari ene nẹ̌pikirẹ̌ hapịe ene tawe sangaja nẹ̌sampuhẹ̌ soal i sie. Hakị u ene, saudari ene mal᷊uasẹ̌ ual᷊ingu masabarẹ̌ timatěngo hal᷊ẹ̌ tawẹ adile kụ i sie nakapěndang dame su naung.

16. Apa makahiborẹ̌ si kau mạeng tumatěngo hal᷊ẹ̌ tawẹ adile? (1 Petrus 3:12)

¹⁶ Mạeng i kau nakahombang hal᷊ẹ̌ tawẹ adile arau hal᷊ẹ̌ wal᷊inẹ nakakoạ i kau natědụ naung, pẹ̌tahěndung i Yehuwa marani dingangu taumata ”nasusah naunge”. (Mz. 34:18) I Sie makěndagẹ̌ si kau ual᷊ingu kasasabaru dingangu i kau něnarakang bawawaěngu si Sie. (Mz. 55:22) I Sie Hakim patikụ dunia. I Sie nakasilo kěbị hal᷊ẹ̌ nariadi. (Basa 1 Petrus 3:12.) Su tempong nakahombang kasasigěsạ kụ tawe makamampo mapakailang ene, apa i kau mapulu měngampal᷊ẹ̌ si Yehuwa?

17. Su Yesaya 30:18, Yehuwa nẹ̌diandi sarung měkoạ apa?

¹⁷ Seng mal᷊ighạ i Amang i kitẹ su sorga sarung měgělị lawọ al᷊amatẹ̌ si kitẹ lumiu  Kararatuang’E. Yesaya 30:18 naul᷊ị, ”Yehuwa masabarẹ̌ měngampal᷊ẹ̌ gunang měnodẹ kapia naung si kamene, kụ i Sie sarung bertindak gunang měnodẹ tatal᷊ěntụ si kamene. Ual᷊ingu i Yehuwa kai Mawung kal᷊aadilẹ̌. Kěbị apang turusẹ̌ mělẹ̌harapẹ̌ si Sie sarung mal᷊uasẹ̌.” I sire apang tatapẹ̌ měngẹ̌ngampal᷊ẹ̌ si Yehuwa sarung měnarimạ lawọ al᷊amatẹ̌ orasẹ̌ ini dingangu su dunia wuhu.

18. Manga al᷊amatẹ̌ apa sarung kaěbakeng i kitẹ?

¹⁸ Su tempong manga ělangu Mawu sumuẹ̌ su dunia wuhu, i sire seng tawe makahombang masalah kere kẹ̌kahombangeng i sire orasẹ̌ ini. Hal᷊ẹ̌ tawẹ adile dingangu kasasakị seng tawe dịe. (Why. 21:4) I kitẹ tawe perlu guměnggang soal u kebutuhan i kitẹ ual᷊ingu piạ lawọ al᷊amatẹ̌ gunang kěbị taumata. (Mz. 72:16; Yes. 54:13) Tantu ene sěbạe makal᷊uasẹ̌!

19. Orasẹ̌ ini, i Yehuwa něnadia si kitẹ gunang apa?

¹⁹ Orasẹ̌ ini, i Yehuwa něnadia si kitẹ gunang měbiahẹ̌ su al᷊ungu pěmamarentang’E carane mẹ̌tul᷊ung si kitẹ tumatěngo kebiasaan dal᷊akị dingangu piạ manga sipatẹ̌ makal᷊uasẹ̌ si Sie. Abe makadodọ naung dingangu abe pěngědo. Sarung marěnta tempone pěbawiahẹ̌ kapaelange. Kạpěngampal᷊e pěbawiahẹ̌ luar biasa ene, mahịe i kitẹ měngampalẹ̌ dingangu masabarẹ̌ si Yehuwa měkoạ kěbị apa seng niwera-Ne.