1-2. Hi ta bhula hi yini ka ndzima leyi?

 U TI ZWISA kuyini loku u rindzela munhu u mu tsumbako lezvaku ata ni nchumu u wu lavako nguvhu, a guma a hlwela ku chikela? Wa mbhela ntamu? Kuzvilava u ti zwisa lezvi Mavingu 13:12 a wulako, zvaku: ‘A kuhlwela ka leci ci langutelwako ku bayisisa mbilu.’ Kanilezvi, ahati loku u guma u tiva ku i hlwela ku chikela hi zvigelo zvo zwala ke? Ka ciyimo leco makunu u tava ni lihlazva-mbilu u tlhela u ti yimisela ku simama u rindzela.

² Ka ndzima leyi, hi ta wona matshinya yo hlaya ya milayo ya Bhibhiliya ma nga hi vhunako ku hi ‘rindzela hi kurula.’ (Miko. 3:26) Hi kulandzela, hi ta bhula hi zviyimo zvimbiri lezvi zvi lavako ku hi kombisa lihlazva-mbilu hi rindzela Jehovha. Hi kugumesa, hi ta wona makatekwa va to ma kuma lava va ti yimiseleko ku rindzela Jehovha.

3. Mavingu 21:5 i hi gondzisa yini?

³ A gin’we ga matshinya gi hi vhunako ku wona lisima la kuva ni lihlazva-mbilu, gi kumeka ka Mavingu 21:5, a nge: ‘A maalakanyo ya loyi a ti karatako ma pfunisa; kanilezvi vontlhe lava va cihatla ni mavhonya va ta vhumala.’ Hi gondza yini ka vhesi legi? Zvi nene nguvhu a kuva ni lihlazva-mbilu, hi ngavi ni matloti. Lezvo zvi maha ku a zvilo zvi hi fambela khwatsi.

4. I tshinya muni hi gi kumako ka Mavingu 4:18?

⁴ Mavingu 4:18 i wula lezvi: ‘A ndlela ya valulamileko yi kotisa kuwonekela ka mixo, loku ku endzelekako kala a hlikanhi wu mbhelela.’ A magezu lawa ma tolovela ku tirisiwa nguvhu ka lezvi Jehovha a yako a gi tivekisa zvona kungo gakwe ka  vanhu vakwe. I zvi maha hi kutsongwani-kutsongwani. Hambulezvo, a vhesi legi kambe gi hi vhuna ku zwisisa lezvi a muKristu a yako a cicisa zvona wutomi gakwe ava munghana wa Jehovha. A munhu a nga hatlisisiwi ku kula hi tlhelo ga moya. Zvi teka cikhati. Loku hi ti karata hi gondza a Mhaka ya Nungungulu hi hanya hi lezvi hi gondzako ni ku tirisa wusungukati legi hi nyikiwako hi hlengeletano yakwe, hi taya hiva ni wumunhu go fana ni legi ga Kristu. Hi taya hi mu tiva khwatsi Nungungulu kambe. Wona mufananiso a nga wu tirisa Jesu kasi ku komba mhaka leyi.

5. Jesu i tirisile mufananiso muni kasi ku komba lezvaku a munhu i kula kutsongwani-kutsongwani hi tlhelo ga moya?

⁵ Jesu i hlawutele mufananiso wo kari kasi ku tlhamusela lezvi a mahungu ya Mufumo lawa hi chumayelako ma fanisako zvona ni cimbewana ci kulako ka vanhu va timbilu ti nene. I te: “A timbewu ti milile ti kula kanilezvi [loyi a nga byala] a nga zvi tivi ku zvi mahisile kuyini. A misava yi pswala mihandzu ha yoce: A kuranga, i khava, ku landzela mipon’wani, hi kugumesa timbewu ti tiyeleko ka mipon’wani.” (Mar. 4:27, 28) Zvini a nga lava ku wula Jesu? I wo tlhamusela lezvaku a ku fana ni lezvi a sinya yi kulako kutsongwani-kutsongwani, ni loyi a vhumelako mahungu ya Mufumo i kula kutsongwani-kutsongwani hi tlhelo ga moya. Hi cikombiso, laha loyi hi gondzako naye a sangulako ku maha wunghana na Jehovha, hi sangula ku mu wona na a cica, ava ni mahanyela ya ma nene. (Efe. 4:22-24) Kanilezvi, hi fanele ku alakanya lezvaku hi Jehovha a kulisako cimbewana leci hi nga byala. — 1 Kor. 3:7.

6-7. Hi gondza yini ka lezvi Jehovha a nga yi vangisa zvona misava?

⁶ Ni cihi leci Jehovha a mahako, a nga mahi hi matloti, i teka cikhati leci ci lavekako kasi ku maha nchumu lowo. I maha lezvo kasi ku dhumisa vito gakwe ni ku vhuna van’wani. Hi cikombiso, wona lezvi a nga yi mahisa zvona misava hi kutsongwani-kutsongwani.

⁷ Loku a Bhibhiliya gi wulawula hi kuvangiwa ka misava, gi Jehovha i yimisile a ‘tipimo ta  yona’ ni ‘zviseketelo zva yona’, a veka ‘ribye ga kona ga magumo’. (Joba 38:5, 6) I zile a ti nyika ni cikhati ca ku ehleketa hi mitiro yakwe. (Gen. 1:10, 12) U alakanya ku a tingilozi ti ti zwisile kuyini laha ti ngaya ti pola ku zvini lezvi Jehovha a nga kari a vanga? Handle ko kanakana ti tsakile nguvhu! Hi cigelo leco ka cikhati co kari ti nga “kanyuluka hi kutsaka”. (Joba 38:7) Hi gondza yini? Jehovha i tekile malembe yo tala nguvhu kasi a mbheta ku vanga zvilo. Kanilezvi, a cikhati leci a nga nyima a ku zvi cu zvontlhe lezvi a nga zvi vanga hi matsenya, zvi mu kucile ku aku: ‘Zvi sasekile nguvhu’. — Gen. 1:31.

8. Zvini hi to wulawula hi zvona zvezvi?

⁸ Ka zvikombiso lezvi laha hehla, hi wona lezvaku hi nga kuma matshinya yo tala nguvhu lomu ka Mhaka ya Nungungulu ma kombako lisima la kuva ni lihlazva-mbilu. Zvezvi, hi ta wona zviyimo zvimbiri lezvi zvi lavako ku hi kombisa lihlazva-mbilu futsi hi rindzela Jehovha.

9. Hi cihi cin’we ca zviyimo zvi lavako ku hi rindzela Jehovha?

⁹ Zvi nga tshuka zvi lava ku hi rindzela Jehovha kasi a hlamula mikhongelo ya hina. Loku hi kombela Jehovha lezvaku a hi nyika ntamu wa ku lwisana ni cikarato co kari, kutani kasi a hi vhuna ku tsika ku maha nchumu wo kari wu nga mu tsakisiko, hi nga tshuka hi zvi wonisa ku khwatsi wa hlwela ku hlamula mukhongelo wa hina. Hikuyini Jehovha a kalako a nga hlamuli mikhongelo ya hina yontlhe kwalaha ni kwalaha?

10. Hikuyini zvi lavako ku hiva ni lihlazva-mbilu hi rindzela ku Jehovha a hlamula mikhongelo ya hina?

¹⁰ Jehovha i yi ingisela khwatsi a mikhongelo ya hina. (Lis. 65:2) I wona mikhongelo ya hina yo huma mbilwini kota cikombiso ca ku ha kholwa ka yena. (Mah. 11:6) Wa tsaka kambe hi ku wona ku hi ti yimisele ku maha kurandza kakwe. (1 Joh. 3:22) Hikwalaho, loku hi kombela Jehovha lezvaku a hi vhuna ku nga ha mahi nchumu wo kari a wu nyenyako, zvi nga lava ku hiva ni lihlazva-mbilu hi tlhela hi maha zvontlhe zvi nga ntan’wini wa hina kasi hi cica. Jesu i kombile lezvaku a mikhongelo ya hina yi nga tshuka yi nga hlamuliwi kwalaha ni kwalaha. I hi kucile lezvi: “Simamani ku kombela, mu ta nyikiwa; simamani ku lava, mu ta zvi kuma; simamani ku gongondza, mu ta vhululelwa. Hakuva ni wihi loyi a kombelako wa nyikiwa, ni wihi loyi a lavako wa zvi kuma, ni wihi loyi a gongondzako i ta vhululelwa.” (Mat. 7:7, 8) A lisine hi ku loku hi ingisa wusungukati legi, hi “nga tsiki ku khongela”, a Papayi wa hina wa le tilweni i ta yizwa mikhongelo ya hina a tlhela a hlamula. — Kol. 4:2.

11. Mahebheru 4:16 a nga hi vhunisa kuyini loku a mukhongelo wo kari zvi wonekisa ku khwatsi wo hlwela ku hlamuliwa?

¹¹ Hambu loku zvi wonekisa ku khwatsi a mukhongelo wa hina wa hlwela ku hlamuliwa, Jehovha i tsumbisa ku hi hlamula “hi cikhati ci faneleko.” (Lera Mahebheru 4:16.) Hi cigelo leco, a hi faneli ku mu nyika nandzu Jehovha loku a mukhongelo wo kari a nga hlamuli hi cikhati leci hi ci lavako. Hi cikombiso, ku hundza malembe ni malembe a votala na va khongela kasi va wona Mufumo wa Nungungulu na wu lovisa tiko legi go biha. Jesu futsi i te hi fanele ku khongela hi mhaka leyi. (Mat. 6:10) Kanilezvi, gi wa tava wupumbu ga hombe loku a kukholwa ka wokari ku wo hunguleka hi lezvi a magumo ma nga kala ku chikela hi cikhati leci hina vanhu hi nga ci rindzela! (Hab. 2:3; Mat. 24:44) A ca ci nene ku simama hi rindzela Jehovha hi tlhela hi khongela ka yena hi kukholwa. A tiko legi gi ta lova hi cikhati ca kona futsi, hakuva Jehovha i sina a vekile “cikhati”  kona — ku nga siku ni hora ya ku a gi lovisa. A nga ta phazama kambe. Lego gi tava siku ga gi nene futsi, legi ku to vhuneka vontlhe.— Mat. 24:36; 2 Ped. 3:15.

12. Ciyimo muni ci nga ringako nguvhu a lihlazva-mbilu la hina?

¹² Zvi nga tshuka zvi lava ku hi rindzela Jehovha loku hi kari hi mahelwa zvilo zvo kari zvo biha. A vanhu tikweni legi a va va khomi khwatsi lava va hambeneko navo hi hlonge, mudhawuko, tiko, ni ciro ca wubeleki. A van’wani a va khomiwi khwatsi hi lezvi va nga limala kutani va nga ni mababyinyana ya hloko. A kutala ka malandza ya Jehovha ma timisela zvilo zvo biha ma mahelwako hakuva ma kholwa lezvi a Bhibhiliya gi zvi wulako. Loku hi mahelwa zvo biha, hi alakanya lezvi Jesu a nga wula, zvaku: “Loyi a timiselako kala magumo hi yena a to ponisiwa.” (Mat. 24:13) Kanilezvi, ahati loku u tiva wokari lomu bandleni a mahako ciwonho ca hombe ke? Loku a madhota ma zvi tivile, u ta zvi kota ku zvi tsika mandleni yabye, u rindzela hi lihlazva-mbilu lezvaku ma lulamisa hi lulamisela ga Jehovha ke? A hi woneni lezvi zvi nga lavekako ku a madhota ma maha loku a wokari a maha ciwonho ca hombe.

13. Zvini lezvi Jehovha a lavako ku a madhota ma maha loku a wokari a mahile ciwonho ca hombe?

¹³ Loku a madhota ma tiva ku lomu bandleni ku ni wokari a mahako ciwonho ca hombe, ma khongela ma hlota “wutlhari” ga Jehovha kasi ma tiva wonela gakwe hi ciwonho leco. (Jak. 3:17) A kungo gabye ku vhuna loyi a mahako ciwonho lezvaku a huma “ndleleni yakwe ya kuwonha”, loku zvi koteka. (Jak. 5:19, 20) A cin’wani, ma lava ku maha zvontlhe ma zvi kotako kasi ku vhikela bandla ni ku chavelela lava va wonhelweko. (2 Kor. 1:3, 4) Kasi a madhota ma lulamisa ciwonho co kari ca hombe, ma fanele ku hlola ma tiva lisine lontlhe la lezvi zvi nga maheka. Lezvo zvi nga teka cikhati. Ma gumesa ma khongela, ma mu nyika wusungukati ga Mitsalo loyi a wonhileko ma tlhela ma mu “laya hi nongameto”. (Jer. 30:11) A madhota a ma tsiki ku lulamisa mhaka maku ‘hi ta sina’; ne a ma hatliseli ku lamula kambe. Loku a mhaka yi xuxiwa khwatsi, a bandla gontlhe gi ta vhuneka. Hambu loku a mhaka yi xuxiwa khwatsi, loyi a nga wonhelwa a nga tshuka a simama ku xaniseka. Loku ku hi lezvaku u ka ciyimo leco zvezvi, zvini u nga mahako kasi u hungula kubayisa u ku zwako?

14. Cikombiso ca mani ci nga ku vhunako loku u mahelwe zvilo zvo biha nguvhu hi makabye?

 ¹⁴ Wa tshuka u mahelwa zvilo zvo biha nguvhu hi wokari, hambu hi makabye futsi? U nga kuma zvikombiso zva zvi nene nguvhu lomu ka Mhaka ya Nungungulu zvi hi gondzisako ndlela ya ku rindzela Jehovha kasi a lulamisa zvilo. Hi cikombiso, hambu lezvi Josefa a nga mahelwa zvo biha hi vamakabye vakwe, a nga tsikangi lezvi va nga mu mahela zvi mu cica ava munhu wa mona. Kanilezvi, i no veka kupima ntirweni wa Jehovha, loyi a nga guma a mu chachazela hi lezvi a ngava ni lihlazva-mbilu a tlhela a timisela. (Gen. 39:21) Hi kufamba ka cikhati, Josefa i zvi kotile ku va tsetselela lava va nga mu wonhele, a tlhela a wona lezvi Jehovha a nga mu katekisisa zvona. (Gen. 45:5) A kufana na Josefa, hinawu ha chaveleleka hi ku tiyisa wunghana ga hina na Jehovha, hi tsikela yena ku a lulamisa ni cihi hi wonhelweko.— Lis. 7:17; 73:28.

15. Cini ci nga vhuna makabye wokari a ku a kuma kurula a timisela cikarato hi lihlazva-mbilu?

¹⁵ Lisine ku a hi zvontlhe zvilo zva hava hi mahelwako zvi bihileko ku fana ni lezvi Josefa a nga mahelwa. Hambulezvo, ni cihi nchumu ca hava hi mahelwako ca pandza mbilu. Loku hi hi ni cikarato ni wokari, hambu kova munhu a nga khozeliko Jehovha, hi ta vhuneka loku hi tirisa matshinya ya milayo ya Bhibhiliya. (Filp. 2:3, 4) Wona tshango ga makabye wo kari. A makabye wo kari wa cisati i bayisekile nguvhu a cikhati a nga pola ku a wokari a nga tira naye i wa mu hleva, a mu lumbeta a tlhela a wulawula kubiha hi yena ni vatiri van’wani. A makabye wa hina a nga hatliselangi ku lulamisa a cikarato leco. I no ti nyika cikhati a ehleketa hi cikombiso ca Jesu. A cikhati leci Jesu a nga rukatelwa, a nga photangi. (1 Ped. 2:21, 23) Lezvo zvi mu vhunile ku a nga ci vhuxi ka lezvi zvi nga kari zvi humelela. Hi ndzhako ka cikhati, i no tiva lezvaku a mutiri loye i wa lwisana ni mababyi ya hombe niku i wa biwa hi stress. Makunu, i no wona lezvaku a mutiri loye kuzvilava ni lezvi a nga kari a wulawula i wa nga zvi tivi. A makabye wa hina i no guma a xalala nguvhu hi lezvi a nga kombisa lihlazva-mbilu a timisela cikarato leco. Lezvo zvi mu nyikile kurula.

16. Cini ci nga ku chavelelako loku u xaniseka hi kota ya zvilo zvo biha u nga mahelwa? (1 Pedro 3:12)

¹⁶ Loku u kari u xaniseka hi kota ya zvilo zvo  biha u nga mahelwa, kutani hi cikarato cin’wani, alakanya lezvaku Jehovha i kusuhani ni “lava va tshovekileko timbilu.” (Lis. 34:18) Wa ku randza hi lezvi u kombisako lihlazva-mbilu u timisela u tlhela u rula ndzhwalo wa wena ka yena. (Lis. 55:22) Phela Jehovha hi yena a to lamula vanhu vontlhe laha misaveni. Wa zvi wona zvontlhe zvi mahekako. (Lera 1 Pedro 3:12.) Loku u lwisana ni zvikarato u nga zvi kotiko ku zvi lulamisa, u ti yimisele ku rindzela Jehovha ke?

17. Ka Isaya 30:18, zvini lezvi Jehovha a tsumbisako ku hi mahela?

¹⁷ Zvezvanyana a Papayi wa hina wa le tilweni i ta hi katekisa nguvhu hi ku tirisa Mufumo wakwe. Isaya 30:18 i hi byela lezvi: ‘Jehovha i rindzela kala a mu tsetselela; i ta kuliswa kasi a fela ku mu zwela wusiwana. Hakuva Jehovha i Nungungulu a lulamileko, va katekile vontlhe va mu rindzelako.’ Lava va rindzelako Jehovha va ta kuma makatekwa yo tala zvezvi ni misaveni yiswa yi tako.

18. Makatekwa muni hi to ma kuma cikhatini ci tako?

¹⁸ A cikhati leci a malandza ya Nungungulu ma to nghena misaveni yiswa, ma nga ta ha xaniseka hi zvikarato lezvi ma kumanako nazvo zvezvi. A zva kubiha zvi ta ngha zvi nga ha hi kona, ne kubayisa ku nga tava kona. (Kuv. 21:4) Zvi nga ta ha lava ku hi rindzela kala hiku ‘amen’ kasi hi kuma lezvi hi zvi lavako hakuva zvontlhe zvi taya hi kuba timbyana. (Lis. 72:16; Isa. 54:13) Lawo ma tava makatekwa ya hombe!

19. Zvezvi Jehovha o hi longisela kasi hi ta maha yini?

¹⁹ Laha Jehovha a hi vhunako ku hlula ni gihi gome ni ku hi vhuna kuva ni matshamela lawa a ma lavako, o hi longisela kasi hi hanya mufun’weni wakwe. U nga mbheli ntamu ne u nga rereki. A ga ku nandziha ga hata! Kota lezvi hi rindzelako wutomi go nandziha, a hi simameni ku kombisa lihlazva-mbilu hi tlhela hi ti yimisela ku rindzela Jehovha kala a maha lezvi a hi tsumbisako!