Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

ESTUDIO 32

Laʼ lac pʼʌtʼesan lac ñopoñel tiʼ tojlel tsaʼ bʌ i mele chuqui tac an

Laʼ lac pʼʌtʼesan lac ñopoñel tiʼ tojlel tsaʼ bʌ i mele chuqui tac an

«Jiñi ñopoñel jiñʌch muʼ bʌ i [...] pʌs chaʼan i sujmʌch jiñi woli bʌ lac ñop anquese maʼañic mi lac taj laj qʼuel» (HE. 11:1, TNM).

CʼAY 11 Jiñi melbil tac bʌ miʼ ñuqʼuesan Dios

MUʼ BɅ CAJ I QʼUEJLEL *

1. ¿Chuqui a wujil tiʼ tojlel jiñi tsaʼ bʌ i mele chuqui tac an?

¿TSAʼ ba coliyet ti jumpʼejl familia baqui i testigojobix Jehová? Mi cheʼʌchi, tajol alʌletto cheʼ bʌ tsaʼ cʌñʌ tiʼ tojlel Jehová. Tsaʼ cʌñʌ chaʼan jiñʌch tsiʼ mele (pʌtʌ) pejtelel chuqui an, chaʼan an tac utsʼatax bʌ i melbal (chaʼlibal) yicʼot chaʼan yom chaʼan jiñi quixtañujob miʼ chumtʌlob ti jumpʼejl paraíso (Gn. 1:1; Hch. 17:24-27).

2. ¿Chuqui miʼ yʌlob chaʼtiqui uxtiquil tiʼ tojlel jiñi muʼ bʌ i ñopob chaʼan añʌch majqui tsiʼ mele chuqui tac an?

2 Pero cabʌlob maʼañic bʌ miʼ ñopob chaʼan añʌch Dios o chaʼan jin tsiʼ mele pejtelel chuqui tac an. Miʼ ñaʼtañob chaʼan cheʼ jach tsaʼ waʼ tili jiñi cuxtʌlel, i ti wiʼil cʼunteʼ cʼunteʼ tsiʼ chaʼle i bʌ ti evolucionar jiñi cuxul tac bʌ jinto tsaʼ ñumen weñʼa. Jiñi muʼ bʌ i yʌlob bajcheʼ iliyi, an tsaʼ bʌ i wen chaʼleyob clase. Tajol miʼ yʌlob chaʼan jiñi ciencia an i pʌsʌ chaʼan mach i sujmic muʼ bʌ i yʌl jiñi Biblia i chaʼan jin jach jiñi maʼañic bʌ chuqui yujilob o jiñi maʼañic bʌ tsiʼ chaʼleyob clase miʼ ñopob chaʼan añʌch majqui tsiʼ mele chuqui tac an.

3. ¿Chucoch yom mi lac pʼʌtʼesan lac ñopoñel ti jujuntiquilonla?

3 ¿Muʼ ba caj lac ñaʼtan chaʼan machʌch jiñic Jehová tsaʼ bʌ i mele pejtelel chuqui tac an, tiʼ caj muʼ bʌ i yʌlob jiñi tsaʼ bʌ i wen chaʼleyob clase? Yaʼ chucul ti chucoch mi lac ñop chaʼan Jehová tsiʼ mele pejtelel chuqui an. ¿Tiʼ caj ba tsaʼ subentiyonla chaʼan mi lac ñop jiñi? ¿O tsaʼ la cʌqʼue i yorajlel chaʼan mi laj qʼuel chuqui tac miʼ pʌsbeñonla chaʼan i sujmʌch jiñi? (1 Co. 3:12-15). Ti lac pejtelel yom mi lac bej pʼʌtʼesan lac ñopoñel, mach yʌlʌyic jaypʼejl jab cajel lac melben i yeʼtel (troñel) Jehová. Mi mucʼʌch lac mel, maʼañic mi caj la cʌcʼ lac bʌ ti lotintel ti jiñi «ñaʼtʌbal chʼoyol bʌ ti pañimil» muʼ bʌ i pʌsob chaʼan mach i sujmic muʼ bʌ i yʌl jiñi Biblia (Col. 2:8; He. 11:6). Chaʼan miʼ mejlel lac pʼʌtʼesan lac ñopoñel, ti ili estudio mi caj laj qʼuel chucoch cabʌl lac piʼʌlob maʼañic miʼ ñopob chaʼan an majqui tsiʼ mele chuqui tac an, ¿bajcheʼ miʼ mejlel lac pʼʌtʼesan lac ñopoñel tiʼ tojlel Jehová, jiñi tsaʼ bʌ i meleyonla?, i ¿chuqui miʼ mejlel lac mel chaʼan chʌn pʼʌtʌl lac ñopoñel?

¿CHUCOCH CABɅLOB MAʼAÑIC BɅ MIʼ ÑOPOB CHAʼAN AN MAJQUI TSIʼ MELE CHUQUI TAC AN?

4. Cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl Hebreos 11:1, (TNM) ¿baqui chucul jiñi i sujm bʌ ñopoñel?

4 An muʼ bʌ i yʌlob chaʼan cheʼ an lac ñopoñel, jiñʌch cheʼ an chuqui mi lac ñop anquese maʼañic chuqui miʼ pʌs chaʼan i sujmʌch. Pero jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan jiñi, mach jiñic jiñi ñopoñel (pejcan Hebreos 11:1, TNM). * Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan jiñi lac ñopoñel ti mach bʌ tsiquilic cheʼ bajcheʼ Jehová, Jesús yicʼot jiñi Yumʌntel chucul ti chuqui tac muʼ bʌ i pʌs chaʼan i sujmʌch (He. 11:3). Juntiquil bioquímico tsaʼ bʌ sujti ti Testigo miʼ yʌl: «Jiñi lac ñopoñel añʌch baqui chucul i miʼ chʼʌm ti ñuc chuqui tac tajbil i chaʼan jiñi ciencia».

5. ¿Chucoch cabʌlob muʼ bʌ i ñopob chaʼan Dios mach jiñic tsaʼ bʌ i mele pejtelel chuqui cuxul bʌ?

5 Mi añʌch chuqui tac miʼ pʌs chaʼan añʌch majqui tsiʼ mele chuqui tac an, ¿chucoch cabʌlob muʼ bʌ i ñopob chaʼan Dios mach jiñic tsaʼ bʌ i mele pejtelel chuqui cuxul bʌ? Come an maʼañic bʌ miʼ tsajiñob chuqui tac miʼ pʌs miʼ sujmʌch o mach i sujmic. Robert, i testigojix bʌ Jehová, miʼ yʌl: «Yaʼ ti escuela maʼañic miʼ yʌjlel chaʼan an majqui tsiʼ mele chuqui tac an, jin chaʼan tsaʼ c ñaʼta chaʼan mach i sujmic. Jinto cheʼ tsaʼ tsʼʌctiyi 22 c jabilel i tsaʼ c chaʼle tʼan quicʼot jiñi i testigojob Jehová tsaʼ j cʌñʌ chaʼan jiñi Biblia miʼ pʌsbeñonla chucoch miʼ mejlel lac ñop chaʼan Dios tsiʼ mele pejtelel chuqui tac an». * (Qʼuele jiñi recuadro « Junchajp ñuc bʌ i cʼʌjñibal chaʼan jiñi tatʌlob»).

6. ¿Chucoch an muʼ bʌ i yʌlob chaʼan maʼañic juntiquil tsaʼ bʌ i mele chuqui tac an?

6 An lac piʼʌlob maʼañic bʌ miʼ ñopob chaʼan añʌch majqui tsiʼ mele chuqui tac an come miʼ yʌlob chaʼan jin jach miʼ ñopob chuqui tac miʼ qʼuelob. Pero tiʼ sujm, mucʼʌch i ñopob jaʼel ti chuqui maʼañic miʼ tajob i qʼuel. Jumpʼejl ejemplo, miʼ ñopob chaʼan añʌch jiñi icʼ come qʼuelbilob i chaʼan chaʼan i sujmʌch. Jiñi ñopoñel muʼ bʌ i yʌjlel yaʼ ti Biblia chucul ti chuqui tac «i sujmʌch bʌ anquese maʼañic mi lac taj laj qʼuel» (He. 11:1, TNM). I sujmʌch, chaʼan mi lac tsajin iliyi yomʌch mi lac chaʼlen wersa yicʼot mi la cʌqʼuen i yorajlel, i cabʌl lac piʼʌlob mach bʌ yomic i melob jiñi. Jin chaʼan, miʼ cʼotel i ñaʼtañob chaʼan maʼañic Dios.

7. ¿Bajcheʼ la cujil chaʼan añʌch muʼ bʌ i ñopob chaʼan Dios tsiʼ mele pejtelel chuqui an anquese tsiʼ wen chaʼleyob clase?

7 An científicojob tsaʼ bʌ caji i ñopob chaʼan Dios tsiʼ mele pejtelel chuqui an cheʼ bʌ tiʼ tsajiyob chaʼan i sujmʌch jiñi. * Cheʼ bajcheʼ Robert, tsaʼ bʌ tajle ti tʼan ti párrafo 5, tajol an maʼañic bʌ miʼ ñopob chaʼan an juntiquil tsaʼ bʌ i mele chuqui tac an come yaʼ ti universidad tac maʼañic miʼ yʌjlel jiñi. Pero cabʌl científicojob tsiʼ cʌñʌyob Jehová i tsiʼ cʼuxbiyob. Cheʼ bajcheʼ tsiʼ meleyob, ti lac pejtelel yom mi lac pʼʌtʼesan lac ñopoñel ti Dios, mach yʌlʌyic bajcheʼ cʼamel tsaʼ lac chaʼle clase. Maʼañic majqui yambʌ miʼ mejlel i mel ti lac wenta.

¿BAJCHEʼ MI LAC PʼɅTʼESAN LAC ÑOPOÑEL TIʼ TOJLEL JIÑI TSAʼ BɅ I MELE CHUQUI TAC AN?

8, 9. a) ¿Chuqui ti cʼajtiya mi caj lac jacʼ? b) ¿Bajcheʼ mi caj i coltañonla cheʼ mi lac tsajin jiñi melbil tac bʌ?

8 ¿Bajcheʼ miʼ mejlel lac pʼʌtʼesan lac ñopoñel tiʼ tojlel jiñi tsaʼ bʌ i mele chuqui tac an? Laʼ laj qʼuel chʌnchajp.

9 Laʼ lac tsajin jiñi melbil tac bʌ. Cheʼ mi lac wen qʼuel jiñi añimal tac, jiñi teʼ tac yicʼot jiñi ecʼ tac, mi caj lac pʼʌtʼesan lac ñopoñel ti jiñi tsaʼ bʌ i mele (Sal. 19:1; Is. 40:26). Cheʼ bʌ mi lac ñumen tsajin mi caj lac ñumen ñop chaʼan Jehová jiñʌch tsaʼ bʌ i mele chuqui tac an. Yaʼ ti lac jun tac miʼ wen loqʼuel temaj tac muʼ bʌ i tsictesan bajcheʼ melbil jiñi an tac bʌ. Anquese mero wocol mi la cubin chaʼan mi lac chʼʌmben i sujm, laʼ lac chaʼlen wersa chaʼan mi lac pejcan yicʼot mi laj qʼuel chuqui miʼ mejlel laj cʌn, i laʼ laj cʼajtesan chaʼan yaʼ ti jw.org miʼ mejlel lac chaʼ qʼuel jiñi utsʼatax bʌ video tac chaʼan jiñi melbil tac bʌ tsaʼ bʌ loqʼui ti jiñi cojix tac bʌ uxpʼejl bʌ qʼuin laj colem tempa bʌ.

10. Alʌ jumpʼejl ejemplo muʼ bʌ i pʌs chaʼan añʌch juntiquil tsaʼ bʌ i mele chuqui tac an (Romanos 1:20).

10 Cheʼ bʌ mi lac tsajin jiñi melbil tac bʌ, laʼ laj qʼuel chuqui miʼ pʌsbeñonla tiʼ tojlel jiñi tsaʼ bʌ i meleyonla (pejcan Romanos 1:20). Jumpʼejl ejemplo, jiñi Qʼuin miʼ yʌqʼueñonla i sʌclel yicʼot i ticwʌlel chaʼan an cuxtʌlel ila ti Pañimil, pero miʼ yʌcʼ mach bʌ weñic i ticwʌlel jaʼel. ¿Chuqui miʼ coltañonla chaʼan maʼañic miʼ ticʼlañonla? Jiñi Lum an i chaʼan jumpʼejl gas i cʼabaʼ ozono, iliyi miʼ mʌctan chaʼan maʼañic miʼ tajonla jiñi mach bʌ weñic i ticwʌlel Qʼuin. Cheʼ bʌ miʼ ñumen pʼʌtʼan i ticwʌlel jiñi Qʼuin miʼ ñumen pʼojlel jiñi ozono. ¿Mach ba muqʼuic i yʌqʼueñonla lac ñaʼtan chaʼan añʌch juntiquil am bʌ i ñaʼtʌbal yicʼot yujil bʌ cʼuxbiya tsaʼ bʌ i mele iliyi?

11. ¿Baqui miʼ mejlel lac taj muʼ bʌ i mejlel i pʼʌtʼesan lac ñopoñel? (Qʼuele jiñi recuadro « Eʼtijib tac muʼ bʌ i pʼʌtʼesan lac ñopoñel»).

11 Cheʼ mi lac sʌclan muʼ bʌ i yʌl jiñi Índice de las publicaciones Watch Tower yicʼot jiñi jw.org, cabʌl chuqui mi caj lac taj chaʼan jiñi melbil tac bʌ muʼ bʌ caj i pʼʌtʼesan lac ñopoñel. Tajol miʼ mejlel lac tech laj qʼuel jiñi video tac am bʌ yaʼ ti sección «melbil bʌ i chaʼan Dios», pʼots jach yicʼot cabʌl chuqui miʼ tsictesan chaʼan jiñi añimal tac yicʼot jiñi teʼ tac. Cheʼ jaʼel, miʼ mejlel lac taj ejemplo tac chaʼan bajcheʼ jiñi científicojob an i ñopoyob i lajin muʼ bʌ i qʼuelob ti jiñi melbil tac bʌ.

12. ¿Chuqui tac yom mi laj qʼuel cheʼ bʌ mi lac tsajin jiñi Biblia?

12 Laʼ lac tsajin jiñi Biblia. Jiñi bioquímico mach bʌ añic miʼ lon ñop chaʼan an majqui tsiʼ mele chuqui tac an, tsaʼ bʌ tajle ti tʼan ti párrafo 4, miʼ yʌl: «Jiñi c ñopoñel mach yaʼic jach chucul ti chuqui tac cʌmbil c chaʼan ti ciencia, chucul jaʼel ti chuqui tsajibil c chaʼan ti Biblia». Tajol joñonla wen laj cʌñʌyix chuqui miʼ yʌl jiñi Biblia. Pero yom mi lac bej tsajin chaʼan mi lac pʼʌtʼesan lac ñopoñel tiʼ tojlel jiñi tsaʼ bʌ i mele chuqui tac an (Jos. 1:8; Sal. 119:97). Laʼ laj qʼuel chaʼan tsʼʌcʌl miʼ yʌl chuqui tsaʼ ujti jiñi i profecía tac yicʼot bajcheʼ miʼ taj i bʌ jujunchajp muʼ bʌ i yʌl. Ili mi caj i ñumen pʼʌtʼesan lac ñopoñel chaʼan añʌch juntiquil wen am bʌ i ñaʼtʌbal yicʼot yujil bʌ cʼuxbiya tsaʼ bʌ i meleyonla, i tsiʼ yʌcʼʌ ti tsʼijbuntel jiñi Biblia (2 Ti. 3:14; 2 P. 1:21). *

13. Alʌ jumpʼej ejemplo muʼ bʌ i pʌs i ñaʼtʌbal Dios am bʌ yaʼ tiʼ Tʼan.

13 Cheʼ bʌ mi lac pejcan jiñi i Tʼan Dios, laʼ laj qʼuel chaʼan mucʼʌch i mejlel i coltañonla jiñi ticʼojel tac. Jumpʼejl ejemplo, yaʼ ti Biblia wajalix tsaʼ wʌn ajli chaʼan cheʼ mi laj cʼuxbin jiñi taqʼuin miʼ ticʼlañonla yicʼot miʼ yʌqʼueñonla «cabʌl wocol» (1 Ti. 6:9, 10; Pr. 28:20; Mt. 6:24). ¿Bej anto ba i cʼʌjñibal ili ticʼojel? Añʌch, laʼ laj qʼuel muʼ bʌ i yʌl jiñi libro libro La epidemia del narcisismo: «Lʌcʼʌ tiʼ pejtelel ora, jiñi muʼ bʌ i wen mulañob taqʼuin mach tijicñayobic i ñumen chʼijyemob. Jiñi lac piʼʌlob muʼ bʌ i ñumen sʌclañob taqʼuin, miʼ ñumen chaʼleñob pensar i ñumen cʼamob». Tsiquil chaʼan weñʌch jiñi ticʼojel muʼ bʌ i yʌcʼ jiñi Biblia chaʼan mach yomic mi laj cʼuxbin jiñi taqʼuin. ¿Muʼ ba i tilel ti lac jol yambʌ principio tac am bʌ i coltayonla? Cheʼ mi lac ñumen qʼuel ti ñuc jiñi ticʼojel tac am bʌ ti Biblia, mi caj lac ñumen chʼʌm ti ñuc jiñi ñaʼtʌbal muʼ bʌ i yʌqʼueñonla jiñi tsaʼ bʌ i meleyonla (Stg. 1:5). Cheʼ bajcheʼ jiñi, ñumen tijicña mi caj la cajñel (Is. 48:17, 18).

14. ¿Chuqui mi caj laj cʌn tiʼ tojlel Jehová cheʼ bʌ mi lac tsajin jiñi Biblia?

14 Cheʼ bʌ mi lac tsajin jiñi Biblia yom mi lac mel chaʼan mi lac ñumen cʌn Jehová (Jn. 17:3). Cheʼ bʌ mi lac tsajin mi caj laj cʌn majlel jiñi utsʼatax bʌ melbalʌl tac am bʌ i chaʼan Jehová, muʼ bʌ lac taj laj qʼuel jaʼel ti jiñi melbil tac bʌ i chaʼan. Cheʼ mi lac wen cʌn iliyi, mi caj i coltañonla lac ñop chaʼan Jehová cuxulʌch (Éx. 34:6, 7; Sal. 145:8, 9). Cheʼ bʌ mi lac ñumen cʌn majlel, mi caj lac ñumen ñop tiʼ tojlel, mi caj lac ñumen cʼuxbin i mi caj lac sujtel ti ñumen wem bʌ i yamigo.

15. ¿Bajcheʼ mi caj i coltañonla cheʼ bʌ mi lac suben yambʌlob jiñi ñopol bʌ lac chaʼan ti Dios?

15 Laʼ lac suben yambʌ lac piʼʌlob jiñi ñopol bʌ lac chaʼan ti Dios. Ili mi caj i pʼʌtʼesan lac ñopoñel jaʼel. Pero ¿ixcu mi yaʼ ti lac subtʼan an majqui miʼ cʼajtibeñonla mi añʌch jiñi Dios, pero maʼañic miʼ mejlel lac jacʼ? Laʼ lac sʌclan ti lac jun tac jumpʼejl i jacʼbal loqʼuem bʌ ti Biblia, i laʼ lac suben jiñi lac piʼʌl (1 P. 3:15). Miʼ mejlel laj cʼajtiben jaʼel i coltaya juntiquil hermano ñumen añix bʌ i ñaʼtʌbal. Mach yʌlʌyic miʼ jiñi lac piʼʌl miʼ ñop o maʼañic miʼ ñop chuqui miʼ yʌl jiñi Biblia, mucʼʌch caj i coltañonla cheʼ mi lac ñumen sʌclan jiñi temaj, come mi caj i ñumen pʼʌtʼan lac ñopoñel. Cheʼ bajcheʼ jiñi, maʼañic mi caj i lotiñonla jiñi poj wen añoʼ bʌ i ñaʼtʌbal o tsaʼ bʌ i wen chaʼleyob clase, muʼ bʌ i yʌlob chaʼan maʼañic majqui tsiʼ mele chuqui tac an.

YOM CHɅN PʼɅTɅL LAC ÑOPOÑEL

16. ¿Chuqui miʼ mejlel ti ujtel mi maʼañic mi lac bej pʼʌtʼesan yicʼot laj cʌntan jiñi lac ñopoñel?

16 Mach yʌlʌyic jaypʼejlix jab woli (choncol) lac melben i yeʼtel Jehová, yom mi lac chʌn pʼʌtʼesan yicʼot mi laj cʌntan lac ñopoñel. ¿Chucoch? Come mi maʼañic mi lac mel mi caj i cʼunʼan. Laʼ laj cʼajtesan chaʼan jiñi lac ñopoñel chucul ti chuqui i sujm bʌ anquese maʼañic mi lac taj laj qʼuel. I jiñi mach bʌ tsiquilic ora miʼ ñajʌyel lac chaʼan. Jin chaʼan, Pablo tsiʼ yʌlʌ chaʼan mi maʼañic lac ñopoñel jumpʼejlʌch «mulil muʼ bʌ i yʌcʼonla ti cʌytʌl» (He. 12:1). Yubil cheʼ jiñi, ¿chuqui miʼ mejlel lac mel chaʼan chʌn pʼʌtʌl lac ñopoñel? (2 Ts. 1:3).

17. ¿Chuqui mi caj i coltañonla chaʼan pʼʌtʌl lac ñopoñel?

17 Ñaxam bʌ, laʼ laj cʼajtiben chʼujul bʌ i yespíritu Jehová tiʼ pejtelel ora. ¿Chucoch? Come jiñi lac ñopoñel jiñʌch junchajp muʼ bʌ lac taj yicʼot i coltaya jiñi chʼujul bʌ espíritu (Gá. 5:22, 23). Mi maʼañic lac chaʼan i coltaya jiñi chʼujul bʌ espíritu maʼañic mi caj lac mejlel lac pʼʌtʼesan yicʼot laj cʌntan lac ñopoñel. Laʼ lac chʌn cʼajtiben chʼujul bʌ i yespíritu Jehová i mi caj i yʌqʼueñonla (Lc. 11:13). Miʼ mejlel lac suben: «Coltañon lojon chaʼan xucʼul mic ñopet lojon» (Lc. 17:5).

18. Cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl Salmo 1:2, 3, ¿chuqui ñuc bʌ majtañʌl an lac chaʼan?

18 Cheʼ jaʼel, laʼ lac tsajin i Tʼan Dios ti jujumpʼejl qʼuin (pejcan Salmo 1:2, 3). Cheʼ bʌ tsaʼ tsʼijbunti ili salmo mach cabʌlobic israelitajob añob i chaʼan i copiajlel i Mandar Dios. Pero jiñi reyob yicʼot sacerdotejob mucʼʌch i mejlel i tajob copia tac. I jajayajl miʼ tsʼʌctiyel 7 jab, jiñi wiñicob, xʼixicob, alobob yicʼot jiñi ñajt bʌ chʼoyolob yaʼ ti Israel, yom miʼ tempañob i bʌ chaʼan miʼ ñʌchʼtañob i pejcʌntel i Mandar Dios (Dt. 31:10-12). Cheʼ tiʼ qʼuiñilel Jesús, mach cabʌlobic añoʼ bʌ i chaʼan jiñi Tsʼijbujel, i lʌcʼʌ tiʼ pejtelel an ti sinagoga tac. Pero ili ora, lʌcʼʌ ti lac pejtelel an lac chaʼan jiñi Biblia tsʼʌcʌl bʌ o cheʼ mach tsʼʌcʌlic, ¿bajcheʼ miʼ mejlel lac pʌs chaʼan mi laj qʼuel ti ñuc iliyi?

19. ¿Chuqui yom mi lac mel chaʼan chʌn pʼʌtʌl jiñi lac ñopoñel?

19 Miʼ mejlel lac pʌs chaʼan mi laj qʼuel ti ñuc jiñi i Tʼan Dios bajcheʼ lac majtan cheʼ bʌ mi lac pejcan ti jujumpʼejl qʼuin. Mach jiñic jach yom mi lac chaʼlen estudio jinto jala la com,cheʼ bʌ an i yorajlel lac chaʼan mi la cubin. Mi an lac chaʼan jumpʼejl horario i mi lac tsajcan majlel, pʼʌtʌl mi caj i yajñel lac ñopoñel.

20. ¿Chuqui yom mi lac mel?

20 Mach lajaloñicla bajcheʼ «jini añoʼ bʌ cabʌl i ñaʼtʌbal yicʼot jini pʼipʼoʼ bʌ i pusicʼal» ila ti Pañimil, come joñonla an pʼʌtʌl bʌ lac ñopoñel chucul bʌ tiʼ Tʼan Dios (Mt. 11:25, 26). La cujil chucoch woli (yʌquel) i ñumen asiyel ili pañimil (mulawil) i chuqui mi caj i mel Jehová come mi lac tsajin jiñi i Tʼan Dios. Jin chaʼan, laʼ lac pʼʌtʼesan lac ñopoñel i laʼ laj coltan bajcheʼ cʼamel lac piʼʌlob chaʼan miʼ ñopob jiñi tsaʼ bʌ i mele chuqui tac an (1 Ti. 2:3, 4). I laʼ lac chʌn pijtan yicʼot lac tijicñʌyel jiñi qʼuin cheʼ bʌ pejtelel jiñi chumuloʼ bʌ ti Pañimil, miʼ yʌqʼueñob i ñuclel Jehová i miʼ yʌlob jiñi tʼan tac am bʌ ti Apocalipsis 4:11: «Utsʼat c Yum lojon. Yom miʼ sujbel a ñuclel, [...] come jatet tsaʼ mele pejtelel chuqui tac an».

CʼAY 2 Jiñi i cʼabaʼ Jehová

^ parr. 5 Jiñi Biblia miʼ jamʌ subeñonla chaʼan Jehová tsiʼ mele pejtelel chuqui an. Pero an lac piʼʌlob mach bʌ añic miʼ ñopob jiñi i miʼ yʌlob chaʼan maʼañic majqui tsiʼ meleyonla. Pero mi mucʼʌch lac pʼʌtʼesan lac ñopoñel ti Dios yicʼot ti jiñi Biblia, maʼañic mi caj i tilel tile bixel bʌ lac pusicʼal. Ti ili estudio mi caj laj qʼuel bajcheʼ miʼ mejlel lac mel.

^ parr. 4 Hebreos 11:1, (TNM): Jiñi ñopoñel jiñʌch muʼ bʌ i yʌqʼueñonla lac ñop chaʼan mucʼʌch caj i tsʼʌctiyel jiñi woli bʌ lac pijtan, jiñʌch muʼ bʌ i pʌs chaʼan i sujmʌch jiñi woli bʌ lac ñop anquese maʼañic mi lac taj laj qʼuel.

^ parr. 5 Ti cabʌl escuela tac mi muqʼuicto i yʌjlel chaʼan tajol Dios tsiʼ mele chuqui tac an. An muʼ bʌ i yʌlob chaʼan cheʼ bajcheʼ iliyi, maʼañic miʼ yotsañob i bʌ tiʼ ñopbal jiñi alumnojob.

^ parr. 7 Yaʼ ti Índice de las publicaciones Watch Tower, miʼ caj a taj chuqui tsiʼ yʌlʌyob ñumen ti 60 científicojob yicʼot yambʌ lac piʼʌlob tsaʼ bʌ i wen chaʼleyob clase i miʼ ñopob chaʼan añʌch majqui tsiʼ mele chuqui tac an. Cucu ti «Ciencia», cheʼ jiñi «científicos que creen en la existencia de Dios». Miʼ mejlel a taj jaʼel ti jiñi Guía de estudio para los testigos de Jehová. Chaʼan maʼ taj cucu ti «Ciencia y tecnología», cheʼ jiñi «‹Entrevista› (sección cha’an ¡Despertad!)».

^ parr. 12 Qʼuele jiñi temaj «¿Son compatibles la ciencia y la Biblia?», am bʌ ti ¡Despertad! chaʼan febrero 2011, yicʼot jiñi temaj «Lo que Jehová predice se cumple sin falta», am bʌ ti La Atalaya 1 i chaʼan enero 2008.