1. ˗Mën ˈwo ka ꞊klaŋkë ˗a ˈka ˈö ˗gban kwa ˗Damɛn ˗bha?

˗YA KË ꞊DHƐ ka ˗mɛn ˗nu ˈwo ka ˗to ˗wo Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˈka, kö ˈyaa za ˈgü ꞊dhɛ ˈö sü ka ˈnëndhɛ ˗bha, ˗wo ˈwɔn ˈö ˗gban Zoova ˗bha ˗a ˗zɔn ka ˗dhɛ. ˗Wa ˗zɔn ka ˗dhɛ ꞊dhɛ yö ˈnën pë ꞊gban ˗da, ˗a ˈˈklʋʋ ˗yö ˗së, ˈö˗ ˈˈpiʋ̈ ˈö ˈˈkpɔnŋtaadhɛ kë ꞊bhɔɔ ˈˈsɛ ˈka.​—ˈWun. 1:1; Këw. 17:24-27.

2. Mɛn ˗nu ˈwo wo ˗zo yö ꞊dhɛ kwa ˗Damɛn ˗yö ˗dhö bhë, mɛn ˈbhaa ˗nu ˗an ˗yö ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

² Mɛn ꞊vadhɛ ˈwaa ˈdhaŋ˗ bho ꞊dhɛ ˗Zlan ˗yö ˗dhö, ɛɛnˈˈ yö ˈnën pë ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˗da. ˗An ˗bha ˈgü, pë ˈˈpɛpɛ ˗bha ˗këdhösü zü ˗yö ˗dɔ ö ˗de ˈka. ˗Wa ˗pö ˗a zü ˗dɔ ꞊köŋ pë ˗bhaasü ˈbha ˗ta, ˈyö dho ˈö ˗gla pë ˈˈwɛɛ ˈgü. Mɛn ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈, ˗a mɛn ˈbha ˗nu ˗wo ꞊klaŋ ꞊gblɛɛn ˗kë. ˗Wa ˗pö ꞊klaŋ ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ ˗nu ˗wa ˗zɔn ˈˈpuu ˈka ꞊dhɛ Biblö ˈyaa gagade pö, ɛɛnˈˈ ˈzü mɛn ˗nu ˈwo wo ˗zo yö ꞊dhɛ pë ˗nu ˗Damɛn ˗yö ˗dhö bhë, ˗tamanmɛn ˗nu ˗mü, ˈwaa pë ˈbha dɔ.

3. ˈMën ˗kë ˈö ˗së kö ˈkwa kwa ˗bha ˗zoyödhe ˗gɛn ˗gban?

³ ˈPë ꞊klaŋ ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ ˈbhaa ˗nu ˗wa pö, ˗ya kwa ˗bha ˗zoyö Zoova ˗bha ˗kë kwa ˗Damɛn ˈka ˗sü ˗dhɛ ˗sü ˈdho ˈˈshia˗ ˗ee? ˗Yö ˗dho ˈsü pë ˈö ˗kë ˈö ˈkwa kwa ˗zo yö ꞊dhɛ Zoova ˈnën pë ꞊gban ˗da, ˗a ˗bha. Mɛn ˈbha ꞊nën ˈö˗ pö ˈkwa ˈdhaŋ˗ bho ˗a ˈˈdhiʋ̈ ˗ee? Ɛɛnˈˈ kwa ˈˈtʋ̈ŋ ˗sü ˈö ˈkwa˗ ˈˈpiʋ̈ pɔn ˈyö kwa ꞊dede ˈkwa˗ ˗dhɛ yö. (1 Ko. 3:12-15). ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ˈkwa ꞊gwëë Zoova ˗dhɔkësü ˈgü, kwa dua ˗mü ˈkwa kwa ˗bha ˗zoyödhe ˗gɛn ˗gban. ˈKwa˗ kë ˈˈdhʋ̈, mɛn ˈbha ˈyii ˗dho ˈˈkpënŋ˗ kë kwa ˗gɔ ‹mɛ ˈˈbhɩɩ˗ ˗nu ˗bha ˈwɔn ˗yö ˈko ˈˈdhiʋ̈ ˗kɔ ˈö˗ zü ˗gban ˈgü ˈyaa ˈdhö bha˗ ˈka.› (Kodh. 2:8; Ebl. 11:6) ˈWɔn ˗gɔ ˈö yö ˗yö ˗dho kwa ˗takun kö (1) ˈpë ˗kë ˈö mɛn ꞊vadhɛ ˈwaa ˈdhaŋ˗ bho ˗Zlan ˈˈdhiʋ̈, (2) ˈpë ˈkwa ˗dho ˗a kë kö kwa ˗bha ˗zoyö kwa ˗Damɛn Zoova ˗dhɛ ˗sü ˗yö kë  ˈˈgbɩɩ˗, waa (3) ˈpë ˈkwa ˗dho ˗a kë kö kwa ˗bha ˗zoyödhe ˗yö ˈto ˈˈgbɩɩ˗, ˈkwa˗ dɔ.

4. ˈKwa ˗dhɛ ˗ga Eblö 11:1 ˈgü, ˈmën ˈwo˗ ˗dhɛ ˗zoyödhe ꞊dede?

⁴ Mɛn ˈbha ˗nu ˗wa ˗ga ꞊dhɛ ˗zoyödhe ˈnën ˗tɔ ˈdhaŋ˗ ˗bho pë ˈbha ˈˈdhiʋ̈ ˗sü ˈö ö tii ˗bha. ˈˈKɛɛ Biblö ˗ya ˗pö ˗zoyödhe ꞊dede ˈyaa kë ˈˈdhʋ̈. (Eblö 11:1 ˗wo pö.) ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ˈkwaa ˗kpan Zoova, Yesu, ɛɛnˈˈ ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˗bha, pë ˗nu ˈwo˗ ˗zɔn ꞊dhɛ ˗wo ˗dhö ꞊dedewo, kwa ˗an ˗dɔ. (Ebl. 11:3) ꞊Klaŋ ˈkpii˗ do ˈbha ˈö ˗kë Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˈka ˗ya ˗pö: «Kwa ˗bha ˗zoyödhe ˗gɛn ˗yö ˗dhö. ˈYii kë ꞊dhɛ ꞊klaŋ ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ ˗nu ˗wo bho ˈnën ˈkwa˗ wo kwa ˈˈtʋʋ.»

5. ˈMën ˗kë ˈö mɛn ꞊vadhɛ wo ˗zo yö ꞊dhɛ pë ˗nu ˗bha ˗këdhösü zü ˗dɔ ö ˗de ˈka?

⁵ ˈMën ˗kë ˈö mɛn ꞊vadhɛ ˈwaa ˈdhaŋ˗ bho ꞊dhɛ ˗Zlan ˈnën pë ꞊gban ˗da, ˈˈkɛɛ kö pë ꞊va ˈwo˗ ˗zɔn ꞊dhɛ yö ˗mü, ˗wo ˗dhö? ˗A mɛn ˈbha ˗nu ˈwo ˈdhö, wo ꞊dede ˈwii wo ˗zota pë ˗nu bhë ˗an ˈgü do toŋtoŋdhö. Lobɛɛ ˈö Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˈka ꞊dɛɛ, ˗ya ˗pö: «˗Dhɛ ˈö ˗kë ꞊dhɛ ˈwɔn ˈö ˗gban ˗Zlan ˗bha pë ˗nu ˗da ˗sü ˗bha ˈwaa kun ˗a blɛɛˈˈ ˗ni ˈgü yi ˗dhɛ ꞊klaŋplöö toŋtoŋdhö, a˗ ˗pö n ˗de ˗dhɛ ꞊sua ˗mü. A ˗to ˗a ˈka ˈˈdhʋ̈ ˈö n ˗kwɛ ˗yö yö 22 ˗bha. ˈˈKɛɛ ˈdhɛ Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö do ˗yö pë ˈö Biblö ˗ya pö ˈö ˗gban ˗Zlan ˗bha pë ˗nu ˗da ˗sü ˗bha ˗a ˗zɔn n ˗dhɛ ˈˈpuu ˈka, a˗ ˗yö ꞊dhɛ gagade ˗mü.» *​—Kpɔɔˈˈ ˈkɔnën « ˈNënmɛn ˗nu ˗zo ˗to ˗a ˈˈpiʋ̈ ˗wɔn» ˗bha.

6. ˈMën ˗kë ˈö mɛn ˈbhaa ˗nu wo ˗zo yö ꞊dhɛ pë ˗nu ˗Damɛn ˈyaa ˈdhö?

⁶ Mɛn ˈbhaa ˗nu ˈwaa wo ˗zo yö ˗Zlan ˗dhɛ ˈyö ˗tɔ ꞊dhɛ ˗wa ˗pö ˈpë wo ˈˈɲan ˗ya yö, ˈyö ˈwo  ˈdhaŋ˗ bho ˗a ˈˈdhiʋ̈. Wo do bhë, ˗wo ˈdhaŋ˗ ˗bho ꞊dhɛ ꞊faan ˈbha ˗yö ˈˈsɛ ˈgü, ˈö pë ˗nu ˗gan ˗a ˈka ö ˗bha, ˈˈkɛɛ ˈsa ˗an ˈˈɲan ˈyii ˗kpan ˗a ˗bha do. ˗Zoyödhe ˈdhɛ Biblö ˗ya ˗wɔn ꞊blɛɛ, ˗yö ˗gban ‹pë ˗nu ˈö mɛ ˈbha ˈyii˗ yö do, ˈˈkɛɛ ˈwo ˗dhö tɛan˗ ˈka› ˗an ˗ta. (Ebl. 11:1) ˈKwa˗ pö pë ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˈkwa ˗an dɔ, kwa dua ˗mü kö ˈkwa kwa ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ waa kwa ꞊faan ˈsü ˈkwa ˈwɔn ˗nu ˈˈpiʋ̈ ˈpɔn. ˈˈKɛɛ mɛn ꞊vadhɛ ˈwaa ˈˈwɩ ˗a ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˗sü ˗bha. Mɛn ˈö ˈyii ˈwɔn ˗nu ˈˈpiʋ̈ ˈpɔn, ˗yö ˗dho ˗a pö ö ˗de ˗dhɛ ˗Zlan ˈyaa ˈdhö.

7. ꞊Klaŋ ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ ˗nu ꞊gban ˈnën ˈwo˗ pö ꞊dhɛ ˗Zlan ˈyaa ˗dhö ˗ee? ˗A ˈgü ˈˈpʋ.

⁷ ˈDhɛ ˈwo ˈwɔn ˗nu ˈˈpiʋ̈ pɔn ˗së ˈka, ꞊klaŋ ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ ˈbhaa ˗nu ˗wa ˗yö ꞊dhɛ ˗Zlan ˈnën pë ˈˈpɛpɛ ˗da. * ꞊Dhɛ Lobɛɛ ˈdhö, mɛn ˈbhaa  ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo˗ ˗ga ꞊dhɛ, ˈdhɛ ˗kë ꞊dhɛ ˈwii ˗Zlan ˗bha pë ˗nu ˗da ˗sü ˗wɔn blɛɛˈˈ wo ˗dhɛ ꞊klaŋplöö bhë, kö ꞊sua ˗mü. ˈˈKɛɛ ꞊klaŋ ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ ˗nu ꞊vadhɛ ˗wo ˗dho ꞊taabha ˈwo Zoova dɔ, ˈö˗ ˗dhɔ ˗yö ˗an ˗kë. ꞊Dhɛ ˗an ˈdhö, ˈkö ˗kë ꞊dhɛ kwa ꞊klaŋ ˗kë ɛɛnˈˈ kwa ˈti˗ kë, kwa dua ˗mü ˈkwa kwa ˗bha ˗zoyö ˗Zlan ˗dhɛ ˗sü ˗gɛn ˗gban. Mɛn ˈbha ˈyaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗ya kë kwa ˗duɛɛ ˈgü.

8-9. (1) Dhɛɛˈˈ ˗mɛɛn ˈö ˈkwa ˗dho ˗a ˗yɔ mɛɛnˈˈ? (2) ˈWɔn ˈö ˗gban ˗Zlan ˗dapë ˗nu ˗bha, ˗a draanˈˈ ˗sü ˗dho kwa ˗takun ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

⁸ Ü ˗dho ˗a kë ꞊dhɛ kö ü ˗bha ˗zoyö kwa ˗Damɛn ˗dhɛ ˗sü ˗yö kë ˈˈgbɩɩ˗? ˗Kwaa ˈˈslö ˗yiishiö ˗ga.

⁹ ˈWɔn ˈö ˗gban ˗Zlan ˗dapë ˗nu ˗bha ˗a draanˈˈ. Wü ˗nu, ˈˈdhü ˗nu, ˗gbɔdënën ˗nu, ˗an ˗ga ˗së ˈka ˗sü ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ü ˗bha ˗zoyödhe ˗kë ˈˈgbɩɩ˗. (Ps. 19:1; Is. 40:26) ˈWɔn ˗nu ˈwo ˗gban ˗an ˗bha ˈü ˗an draanˈˈ ˗ni ˈgü, ˗yö ˗dho ga ü ˈgü ꞊dhɛ Zoova ˈnën ˗tɔ ˗an ˗Damɛn. ˗A ˈwɔn ˗gɔ ˈbhaa ˗nu ˗wo kwa ˗bha ˈsëëdhɛ ˗nu ˈgü. ˈKö ˗an ˈgümansü dho kë ˈˈgbɩɩ˗, ˈbha ˗dho ˗lö ˗an ˗zü ˈü ˗ʒiö. Pë ˈˈpɛpɛ kë kö ˈü ˗an ˈgüman ˗së ˈka. Ü ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈpö ˈü dho jw.org ˗ta, kö video ˗sɛŋbɔ ˗nu ˈwo ˗gban ˗Zlan ˗dapë ˗nu ˗bha ˈö ˈkwa ˗an ˗ga ˗bhɔkwëë ˈkpii˗ ˗nu ˈwo ˗ʒiö yö ˗an ˗ta bhë, ˈü ˗an ˗ga ˈzü.

10. ˈWɔnzuan do ˈö˗ ˗zɔn ꞊dhɛ pë ˗nu ˗Damɛn ˗yö ˗dhö, ˗a ˗zɔn. (Wlɔmö 1:20)

¹⁰ ˈWɔn ˈö ˗gban ˗dapë ˗nu ˗bha kwa˗ draanˈˈ ˗ni ˈgü, ˗kwa kwa ˈˈtʋ̈ŋ kë ˗së ˈka pë ˈö˗ ˗zɔn kwa ˗dhɛ ˈö ˗gban ˗an ˗Damɛn ˗bha, ˗a ˈgü. (Wlɔmö 1:20 ˗wo pö.) ˗A ˈwɔnzuan ꞊nɛn: ˈƝënŋ˗ ˗ya ˗kë ˈö ˈˈwo ˗yö dɔ, ˈö ˗dhɛpuudhɛ ˈö kwa ˗bhawɔn ˈdhö˗ ˗bha ˈˈsɛ ˗ta, ˈkwa˗ ꞊slɔɔ. ˈƝënŋ˗ ˈˈzën ˈbha ˗nu ˈwo ˈdhö, ˗wo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo pë yaa ˗kë kwa ˈka. ˈˈKɛɛ pë ˈbha ˗yö kwa ˗takpa ˗sü ˈka ˗an ˗gɔ. Pë ˈbha ˈö ˗kë ꞊dhɛ ˈˈtee ˈdhö ˗yö ꞊klën ˗sü ˈka ˈˈsɛ ˈˈbʋ̈ʋ̈ ˗zü. Yö ˈnën ˈɲënŋ˗ ˈˈzën yaa ˗nu bhë ˗an kun ʒiaan˗. ˈƝënŋ˗ ˈˈzën yaa ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗wo kë ˗ni ˈgü ˈˈgbɩɩ˗, kö ˈˈtee ö bhë ˗yö kë ˗ni ˈgü ˈˈgbɩɩ˗ ˈpö. ˈKa ka ˗zota, kwa ˗Damɛn ˈbha ˈö kwa ˗dhɔ ˗ya ˗kë, ˈö ˈwɔn dɔ, ˈyaa ˈnën ˈyaannu ˈö pë ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗an ˗yökodhiʋ̈ ˗kë ˗ee?

11. ˈWɔn ˗nu ˈwo ˗dho kwa ˗bha ˗zoyödhe ˗gɛn ˗gban kwa ˗dho ˗an ꞊slɔɔ ˈˈmɛn? (Kpɔɔˈˈ ˈkɔnën « Pë ˈbha ˗nu ˈö ˈwo ˗dho ka ˗bha ˗zoyödhe ˗gɛn ˗gban» ˗bha.)

¹¹ ˈWɔn ˗nu ˈwo ˗gban ˗Zlan ˗dapë ˗nu ˗bha ˈö ˈwo ˗dho kwa ˗bha ˗zoyödhe ˗gɛn ˗gban, ˗a ꞊vadhɛ ˗yö Index des publications des Témoins de Jéhovah ˈgü, ɛɛnˈˈ jw.org ˗ta. Ka ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈka˗ züdɔ ˈwɔn ˗gɔ ˗nu, ɛɛnˈˈ video ˗nu ˈwo « Évolution ou conception ? » ˈgü bhë, ˗an ˗ta. ˗Wo ꞊klöö˗, ˈö ˈwo ˈwɔn ˗sɛŋbɔ ˗nu ˈwo ˗gban wü ˗nu ɛɛnˈˈ ˗Zlan ˗dapë ˈˈwɛɛ ˗nu ˗bha ˗an ˗zɔn. ˗Kɔ ˈö ꞊klaŋ ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ ˈbhaa ˗nu ˗wo bɔ ˗a ˈka ˗Zlan ˗dapë ˗nu ˗ta ˈwo pë ˗nu ˗yökë, ˗a ˈwɔnzuan ˗nu ˗wa ˈgü.

12. Kwa Biblö draanˈˈ ˗ni ˈgü, ˗mën ˈbha ˈö ˈkwa ˗dho kwa ˈˈtʋ̈ŋ kë ˗a ˈgü?

¹² ˗Bhö Biblö draanˈˈ. ꞊Klaŋ ˈkpii˗ ˈö ˈkwa ˗wɔn ꞊blɛɛ ꞊klöö˗ yö, ˗a züdɔdhɛ ˈgü, ˈyaa kun ˈˈwɩ ˗ni ˈgü ˗a ˗bha ꞊dhɛ pë ˗nu ˗Damɛn ˗yö ˗dhö. ˈˈKɛɛ ꞊taabha, ˗yö ˗ga ˗a ˈgü ꞊dhɛ kwa ˗Damɛn ˗yö ˗dhö. ˗Ya ˗pö: «N ˗bha ˗zoyödhe ˈyaa ˗gban ˗sü ˈka pë ˗nu ˈa ˗an ꞊draan ꞊klaŋ ˈˈdhiʋ̈ ˗an ˗ta dosɛnŋ, ˗yö ˗sü ˈpö Biblö draanˈˈ ˈa˗ wo ˗së ˈka ˗a ˗bha.» ˗A ˈbha ˗ya kë kö ü Biblö ˗dɔ ˈsaadhö. ˈˈKɛɛ ˈkö ˗kë ˈˈdhʋ̈, ü dua ˗mü kö ˈü ˗Zlan ˗Wo bhë ˗a draanˈˈ ˗kplawo. (Jos. 1:8; Ps. 119:97) ˗Kɔ ˈö Biblö ˗yö ˈwɔn ˗nu ˈwo ˗kë ꞊kwɛŋzü ˗an ˗gɛn dɔ a˗ ˈka ˈkpakpadhö bhë, ü ˗zota ˗a ˈgü. Ü ˈˈtʋ̈ŋ kë ˈwɔn ˗nu ˈö ˗an to ˈˈdhiʋ̈ ˈö ˗an pö waa ˗kɔ ˈnu ˈö ˗a ˈgüwɔn ˗nu dɔ ˗a ˈka wo ˈko ꞊troo bhë, ˗an ˈgü. ˈBha˗ kë ˈˈdhʋ̈, ü ˗bha ˗zoyödhe ˗dho kë ˈˈgbɩɩ˗, ˈö ˈü˗ yö ꞊dhɛ kwa  ˗Damɛn ꞊kpɔɔsü ˈö kwa ˗dhɔ ˗ya ˗kë, ˈö˗ ˗Wo ˗kë Biblö ˈka, ˗yö ˗dhö.​—2 Tim. 3:14; 2 Piɛ. 1:21.

13. ˗Kɔ ˈö ˗Zlan ˗Wo ˗yö kwa ˗takun ˗a ˈka, ˗a ˈwɔnzuan do ˗zɔn.

¹³ Kwa ˗Zlan ˗Wo draanˈˈ ˗ni ˈgü, ˗kɔ ˈö˗ ˗bha ˗dhioo ˗nu kwa ˗takun ˗a ˈka, ˗kwa kwa ˗zota ˗a ˈgü. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ Biblö ˗ya ˗to ˈˈdhiʋ̈ ˈö˗ pö ꞊dhɛ ˈwëëga ˗dhɔ ˈyaa ˗së, ˗yö mɛn ˗da «saanˈˈ ˗ziisü ˈgü.» (1 Tim. 6:9, 10; Prov. 28:20; Mat. 6:24) Gagade ˈyaa ˗mü ˗ee? ˈSëëdhɛ ˗be do ˈö mɛnbhɩɩdhe ˗nu kë ˗kɔ ˈö kwa ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ yö˗ ˈgü ˗a ˗wɔn ꞊blɛɛ ˗ya ˗pö: «꞊Ya kë ꞊shiöŋ mɛn ꞊vadhɛ ˈwo˗ ˗ga ꞊dhɛ ˈwëëga ˗wɔn ˗yö ˈˈgbɩɩ˗ ˈö ˗ʒiö ˗a ˈka pë ꞊gban ˗ta bhë, zuʋ̈gblüdhi ˈyaa kë ˗an ˗gɔ, ˗an ˗gɔ ˈgü ˈnën dɔ gbɔudhö. Mɛn ˗nu ˈwo ˈwëëga ꞊va mɛɛnˈˈ ˗sü ˗wɔn ˗ya wo ˗zo ˈˈpiʋ̈, zuʋ̈niidadhe ˈyaa kë ˗an ˗gɔ, ˈˈyua ˈnën˗ ˗ya ˗an ˗bha dosɛnŋ.» ˗A pö ˈö Biblö ˗ya wo ˈkwa ˈˈkan ˈwëëga ˗dhɔ ˗bha bhë, ˗dhioo ˗së ˗mü. Biblö ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ ˈbha ˈö ˗ya ü ˗takun, ü ˗zo ꞊kun ˗a ˈˈpiʋ̈ ˗ee? ˈKwa kwa ˗zota ˗a ˗bha ˗dhioo ˗nu ˈgü, kwa˗ ˗yö ꞊dhɛ kwa ˗Damɛn ˈö kwa ˗dhɔ ˗ya ˗kë bhë, ˈpë ˗së kwa ˗bha ˈka ˗ya ˗dɔ, ˈö ˈkwa ˗dhioo ꞊mɛɛn ˗a ˈˈpiʋ̈ ˗kplawo. ˈKwa˗ kë ˈˈdhʋ̈, zuʋ̈gblüdhi ˗dho kë kwa ˗gɔ.​—Zak. 1:5; Is. 48:17, 18.

14. ˗Mën ˈö Biblö draansü dho ˗a ˗zɔn ü ˗dhɛ ˈö ˗gban Zoova ˗bha?

¹⁴ Ü Biblö draanˈˈ ˗ni ˈgü, ˈpë ˈü dho ˗a ˗ya ü ˗zo ˈˈpiʋ̈ ˈyö ˗tɔ ˈü Zoova dɔ ˗së ˈka. (Zan 17:3) ˈBha˗ kë ˈˈdhʋ̈, ü ˗dho mɛn ˈö Zoova ˈdhö˗ ˈka waa˗ ˗bha ˈˈklʋʋsë ˗nu dɔ. ˈˈKlʋʋsë ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈, waa˗ ˗dhɛ ˗nu ˈö ˈkwa ˗an yö ˗a ˗dapë ˗nu ˗bha, ˗wo do. Ü ˗dho ˗a ˗dhɛ yö ˗an ˗bha ˈˈpuu ˈka ꞊dhɛ Zoova ˗yö ˗dhö ꞊dedewo. (Ex. 34:6, 7; Ps. 145:8, 9) Ü ˗bha Zoova dɔ ˗sü ˗da ˗ni ˈgü ˈˈdhiʋ̈, kö ü ˗bha ˗zoyö ˗a ˗dhɛ ˗sü ˗da ˗ni ˈgü ˈˈdhiʋ̈ ˈpö. ˗A ˗dhɔ ˈö ü ˈgü ˗yö ˗dho ˗dadhiʋ̈, ˈö kaa˗ ˗nu ka ˗bha ˈˈtɔŋdëdhɛ ˗kë ˈˈgbɩɩ˗.

15. ˗Zlanwopö mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗dhɛ ˗sü ˗dho ü ˗takun ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

¹⁵ ˗Bhö ü ˗bha ˗zoyödhe ˗wɔn blɛɛˈˈ mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗dhɛ. ˈBha˗ kë ˈˈdhʋ̈, ü ˗de ˗bha ˗dho ˗dadhiʋ̈. ˈˈKɛɛ ꞊ya kë ꞊dhɛ mɛn ˈbha ˈü ˗zlanwopö ˗a ˗dhɛ ˗ya dhɛɛˈˈ ˈö ˈbhaa˗ ˗yɔ dɔ ˗a ˈkpɔ ü ˗gɔ, ü ˗dho ˗a kë ꞊dhɛ? ˗Bhö ˗a ˗yɔ ˈö Biblö ˗ya bɔ ˗a mɛɛnˈˈ kwa ˗bha ˈsëëdhɛ ˗nu ˈgü, kö ˈü˗ ˗zɔn ˗a ˗dhɛ. (1 Piɛ. 3:15) Ü ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈpö ˈü ˗takundhe ˗dhɛ kwa ꞊dhegblü do ˈö ˗ya ˗kian ˗a ˗gɔ. ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ˗a ˗mɛn ˗wɩ pë ˈö Biblö ˗ya pö ˗a ˗bha ɛɛnˈˈ ˈyii ˈˈwɩ ˗a ˗bha, pë ˗nu ˈü ˗an ꞊draan bhë, ˗wo ˗dho ü ˗takun. ˗Wo ˗dho ü ˗bha ˗zoyödhe kë ˈˈgbɩɩ˗, ˈö mɛn ˗nu ˈwo wo ˗de ˗dhɛ ˗ni ˈgü ˈwɔndɔmɛn ˗nu, ˗an ˗bha ꞊suawɔn ˗nu ˈwo˗ pö ꞊dhɛ pë ˗nu ˗Damɛn ˈyaa ˈdhö bhë, ü ˈti ˗dho ˈdhaŋ˗ bho ˗a ˈˈdhiʋ̈.

16. Kwa ˈti kwa ˗bha ˗zoyödhe ˗gɛn ˗gban, ˗mën ˈö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗yö kë kwa ˈka?

¹⁶ ˈKö ˗kë ꞊dhɛ kwa Zoova ˗dhɔkëmɛn ˈka ˗a yi ˗ya ꞊gwëë, kwa dua ˗mü ˈkwa kwa ˗bha ˗zoyödhe ˗gɛn ˗gban. ˈMën ˗kë? ˈYö ˗tɔ kwa ˈti˗ kë ˗së, ˗yö ˗dho ˈdho ˈˈshia˗. Kwa ˗zo ˈya ˗dho bhɔ ꞊dhɛ ˗zoyödhe ˗yö ˗gban ˗sü ˈka pë ˗nu ˈö mɛn ˈbha ˈyii˗ yö do ˗an ˗ta. ˈPë ˈkwaa˗ yö, kwa ˗zo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗yö bhɔ ˗a ˈka ˈˈvaandhö. Pɔdhö ˗yö kwa ˗bha ˗zoyödhe ˗bha ˗dho ˈˈshia˗ ˗sü ˗dhɛ «ˈwɔn yaa ˈö kwa ˗da ˈgü ˗dhɛ ˈdhö ˗së.» (Ebl. 12:1) Kwa ˗dho ˗a kë ꞊dhɛ kö ˈkwa ˗dho ˗pö ꞊döŋ ˈö bhë ˗a ˈgü?​—2 Tes. 1:3.

17. ˗Mën ˈö ˗dho kwa ˗takun kö kwa ˗bha ˗zoyödhe ˈto ˈˈgbɩɩ˗?

¹⁷ ˗Blɛɛsü ˈka, ˗kwa ˗zuu ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈ ˗dhɛ Zoova ˗gɔ ˗kplawo. ˈMën ˗kë? ˈYö ˗tɔ ꞊dhɛ ˗zoyödhe ˗yö ˗zuu ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈ këyö do ˈka. (Ga. 5:22, 23) Yö dosɛnŋ ˈnën ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗yö kwa ˗takun  kö kwa ˗bha ˗zoyödhe ˗yö ˈto ˈˈgbɩɩ˗. ˈKwa ˗zuu ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈ ˗dhɛ Zoova ˗gɔ, ˗yö ˗dho ˗a nu kwa ˗dhɛ. (Dhu. 11:13) ˈKwa bhɛɛˈˈ, kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗ʒiaanwo ˈkwa˗ pö: ‹˗Bhö yi ˗bha ˗zoyödhe ˗dadhiʋ̈›​—Dhu. 17:5.

18. ˈKwa Psaume 1:2, 3 ˗wo pö, gbɔɔdhe ˗së ˗mɛɛn ˈö kwa ˗gɔ ꞊dɛɛ?

¹⁸ Pë ˈbha ˈö ˈkwa ˗dho ˗a kë ˈzü ˈyö ˗tɔ, Biblö ˗draan kwa ˗de ˈˈpiʋ̈ ˗sü ˈö zoodhö zoodhö. (Psaume 1:2, 3 ˗wo pö.) ˈˈTʋ̈ŋ ˈwo Psaume ˈsëëdhɛ ˗bɛnzë ˗a ˈka, ˗Zlan ˗bha ˈtɔŋ˗ ˈsëëdhɛ ˗be ˗todhʋ̈sü ˈyaa kun Izraɛdhömɛn ˗nu ꞊gban ˗gɔ. ˈˈKɛɛ ˗a ˗be ˈbha ˗kun ˗gblüdë waa ˈˈsaabhomɛn ˗nu ˗gɔ. ˈYö ˗kwɛ ˈˈsɔɔplɛ ˗ya yökodhiʋ̈ do, ˈwo «gɔɔn˗ ˗nu, dhebɔ ˗nu, ˈnën ˗nu» waa ˗dhɛŋ ˗nu ˈwo ˗an ˗bha ˈˈsɛ ˈgü ˗an ˗dhɛ, kö ˗wo wo ˈˈtʋ ˈto ˗Zlan ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗nu ˗bha. (Deut. 31:10-12) Yesu ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü, mɛn do do ˈnën ˗Zlan ˗Wo ˈsëëdhɛ ˗yö ˗kë ˗an ˗gɔ, ˈö˗ ˈbhaa ˗nu kun ˗an ˗bha ˗yakwëëkëgükɔ ˗nu ˈgü. ˈˈKɛɛ ꞊dɛɛ, ˗Zlan ˗Wo ˈsëëdhɛ ˗yö mɛn ꞊vadhɛ ˗gɔ. ꞊Bhlëëwɔn ˈkpii˗ ꞊dede ˗mü. Kwa ˗dho ˗a ˗zɔn ꞊dhɛ ˗yö ˗dhi kwa ˗dhɛ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

19. ˗Mën ˈö ˈkwa ˗dho ˗a kë kö kwa ˗bha ˗zoyödhe ˗yö ˈto ˈˈgbɩɩ˗?

¹⁹ Kwa dua ˗mü kö ˈkwa˗ ˗zɔn ꞊dhɛ ˗Zlan ˗Wo ˗bha ˗kë kwa ˗gɔ ˗sü ˗yö kwa ˗dhɛ ˗së ˗a ˗wopösü ˈka ˗kplawo. ˈKwa ˗dho Biblö ˗draan kwa ˗de ˈˈpiʋ̈ ˗sü ˗wɔn ˈsü ˗bhaa ˈka, kö ˈkwa˗ pö ꞊dhɛ ˈkwa ˈˈtʋ̈ŋ ꞊slɔɔ ˈyö ˈkwa˗ ˗kë. ˈKwa ˗Zlan ˗Wo draanˈˈ zoodhö zoodhö, ˈyö kwa ˗bha ˗zoyödhe ˗yö to ˈˈgbɩɩ˗.

20. ˗Mën ˈö ˈkwa ˗dho kwa ˈgü dɔ ˈˈgbɩɩ˗ ˗a kë ˗sü ˗bha?

²⁰ ˈKwaa ꞊dhɛ «˗glengmɛ ˗nu waa˗ ˈwɔndɔmɛ ˗nu» ˈwo ˈˈkpɔnŋ ꞊taa yö ˗an ˈdhö. Kwa ˗bha ˗zoyödhe ˗yö ˗gban ˗Zlan ˗Wo ˗ta. (Mat. 11:25, 26) Biblö draanˈˈ ˗sü ˗ya ˗kë ˈö ˈpë ˗kë ˈö ˈˈsɛ ˗yö ꞊shiʋ̈ waa pë ˈö Zoova dho ˗a kë ˗a ˈgü, ˈkwa˗ ˗dɔ. ˗Dhɛ ˈö ˈˈdhʋ̈, ˗kwa pë ˈˈpɛpɛ kë kö kwa ˗bha ˗zoyödhe ˗gɛn ˗yö ˗gban, kö ˈkwa mɛn ꞊vadhɛ ˗takun ˗wo ˈdhaŋ˗ bho kwa ˗Damɛn ˈˈdhiʋ̈. (1 Tim. 2:3, 4) ˗Kwa kwa ˈˈɲan ˈto ˗kplawo ˈˈtʋ̈ŋ ˈö ˈˈsɛtamɛn ꞊gban ˈˈpɛpɛ dho ˈˈwɩ Zoova ˈˈpiʋ̈ ˗a ˈka kö ˗wa pö ‹ˈAa! Zoova, yi ˗bha ˗Zlan, ˗a ˗dhɛ ˗mü ꞊dedewo, ˗a ˗dhɛ ˗mü kö bhi ꞊në i ˈtɔ ˗yö bhɔ, ˗a ˗gɛn ˗mü ꞊dhɛ bhi ꞊në ˈi pë suu ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˗da.›​—​˗Dhɛ. 4:11.