1. Ñanyi bintu byo bemufunjishe pe Mulenga wetu?

INGE bemukomeshe ku bansemi Bakamonyi ba kwa Yehoba, mwafwainwa mwafunjile pe Yehoba saka mukijitu banyike. Bemufunjishe kuba’mba ye Mulenga, uji na byubilo byawama, ne kuba’mba ukeba kwalula ino ntanda ke paladisa.—Nte. 1:1; Byu. 17:24-27.

2. Bantu bamo bamona byepi bantu baitabila mu Mulenga?

² Pano bino, bantu bavula kechi baitabila’mba Lesa ko aji nangwa’mba ye Mulenga ne. Pakuba baitabila’mba bumi bwatendekeletu bwine mu tubintu tucheche bino twatendeka kwaluka ne kwikala bilengwa byumi bikatampe. Bantu bamo baitabila bino ke bantu bafunda bingi. Bakonsha kwamba’mba sayansi yamwesha’mba byaamba Baibolo kechi bya kine ne, ne kuba’mba bantu babula kufunda nangwa babula maana bo betabila’mba kuji Mulenga.

3. Mambo ka o kyanemena kukosesha lwitabilo lwetu?

³ Nanchi bintu byamba bantu bamo bafunda bingi byakonsha kwitulengela kuleka kwitabila’mba Yehoba ye Mulenga wetu wa butemwe nyi? Kino kyaimena pa ene mambo o twaitabila’mba Yehoba ye Mulenga. Nanchi kiji bino na mambo a kuba’mba betubuulatu kwitabila kino nyi, inyi mambo a kuba’mba atweba bene twapesapesa bishiino? (1 Ko. 3:12-15) Nangwa kya kuba twi Bakamonyi ba kwa Yehoba babanda mu bukine, twafwainwa kutwajijila kukosesha lwitabilo lwetu. Umvwe ke tube bino, kechi baketutwala mungi “na buntemwa maana ne bujimbijimbi” bufunjisha bantu balengulula Mambo a Lesa ne. (Kolo. 2:8; Hebe. 11:6) Mu uno mutwe, tusakwisamba pa (1) ene mambo bantu bavula o babujila kwitabila mu Mulenga, (2) byo mwakonsha kukosesha lwitabilo lwenu mwi Yehoba, Mulenga wenu, ne (3) byo mwakonsha kutwajijila kukosesha luno lwitabilo.

4. Kwesakana na byaamba Bahebelu 11:1 ne tubyambo twa munshi, Baibolo waamba’mba lwitabilo lulumbulula ka?

⁴ Bantu bamo balanguluka’mba kwikala na lwitabilo kulumbulula kwitabila mu kintu kwa kubula kwikala na bishiino. Bino kwesakana  na byaamba Baibolo abino kechi byo biji lwitabilo lwa kine ne. (Tangai Bahebelu 11:1.) Baibolo walumbulula kuba’mba lwitabilo lwaimena pa biyukilo bimwesha’mba bintu byo twaitabila bya kine. Onkao mambo, nangwa kya kuba kechi twakonsha kumona Yehoba, Yesu, ne Bufumu bwa mwiulu ne, tuji na bishiino bimwesha’mba abino bintu kine ko biji. (Hebe. 11:3) Kamonyi umo kabiji shayuka wa bya sayansi waambile’mba: “Bakamonyi ba kwa Yehoba baji na bishiino bibalengela kwitabila mu Mulenga. Kechi balengulula bishinka bya sayansi ne.”

5. Mambo ka bantu bamo o baitabila’mba kafwako Mulenga walengele bumi?

⁵ Twakonsha kushikisha’mba, ‘Inge kya kuba’mba kuji bishiino bimwesha’mba kuji Mulenga, mambo ka bantu bavula o baitabila’mba Lesa kechi ye walengele bumi ne?’ Kyalengela ke kya kuba’mba bamo kechi bekalapo na kimye kya kulanguluka pa bishiino ne. Kamonyi wa kwa Yehoba umo wa jizhina ja Robert, waambile’mba: “Na mambo a kuba’mba ku sukulu kechi betufunjishangapo pa Mulenga ne, nalangulukanga’mba lufunjisho lwa kuba’mba bintu byalengelwe kechi lwa kine ne. Byo nafikizhe myaka ya kusemwa kukila pa 20 po po nesambile na Bakamonyi ba kwa Yehoba kabiji bandumbulwijile bishiino byanembwa mu Baibolo bimwesha’mba kuji Mulenga.” *—Monai kakitenguluzha ka kuba’mba “Byambo ku Bansemi.”

6. Mambo ka bamo o bakaina kwitabila mu Mulenga?

⁶ Bamo bamba’mba kechi baitabila mu Mulenga ne, mambo baitabilatu mu bintu byo bakonsha kumona. Bino kishinka ke kya kuba’mba baitabila mu bintu byo babula kumona, nabiji bulume buji pa ntanda bulengela bintu kupona panshi, mambo baji na bishiino bimwesha’mba buno bulume ko buji. Lwitabilo lwatongolwa mu Baibolo lwaimena  pa “kiyukilo kimwesha’mba akya kyo mwaitabila kya kine nangwa kya kuba kechi mwikimona ne.” (Hebe. 11:1) Pakebewa kimye ne kwibikako kufunda bino biyukilo, kabiji bantu bavula kechi bakeba kwibikako kuba bino ne. Muntu ubula kufunda bishiino wakonsha kupwisha mu muchima wanji amba kafwako Lesa.

7. Nanchi bantu bonse bafunda bingi bakana’mba Lesa kechi ye walengele bilengwa byonse nyi? Lumbululai.

⁷ Bashayuka ba sayansi bamo byo bapesele pesele bishiino, bashiinwe kuba’mba Lesa ye walengele bilengwa byonse. * Byonkatu byo kyajinga kwi ba Robert bo twaambapo kala, bamo balangulukangatu amba kafwako Mulenga na mambo a kuba’mba pa sukulu mukatampe kechi bafunjishapo’mba  Lesa ye walengele bilengwa ne. Pano bino, bashayuka ba sayansi bavula bamuyuka Yehoba kabiji bamutemwa. Byonka byauba bano bashayuka ba sayansi, ne atweba twafwainwa kukosesha lwitabilo lwetu mwi Lesa nangwa twafunda nangwa kechi twafunda ne. Kafwako muntu mukwabo wakonsha kwitubilako kino ne.

8-9. (a) Ñanyi bwipuzho bo tusakukumbula? (b) Kufunda pa bilengwa kwakonsha kwimukwasha byepi?

⁸ Mwakonsha kukosesha byepi lwitabilo lwenu mu Mulenga? Twayai twisambe pa mashinda ana.

⁹ Fundainga pa bilengwa. Mwakonsha kukosesha lwitabilo lwenu mu Mulenga kupichila mu kumona ne kulanguluka pa banyama, bichi, ne tubangabanga. (Sala. 19:1; Isa. 40:26) Inge mwafunda byavula pa bino bintu, mukashiinwa kuba’mba Yehoba ye Mulenga. Mu mabuku etu javula mwikala bibaaba byalumbulula bishinka byavula pa bilengwa bimo. Kechi mwafwainwa kubula kutanga bino bibaaba na mambo a kuba’mba byakatazha kumvwisha ne. Ibikaiko kwibifunda. Kabiji kechi mwafwainwa kulubako kutamba mavidyo awama aamba pa bilengwa aji pa keyala wetu wa pa Intaneti o tubena kutamba pa kushonkena kwa kijiiji mu myaka ya kulutwe kuno ne.

10. Ambaipo kintu kimo kimwesha’mba kuji Mulenga. (Loma 1:20)

¹⁰ Kimye kyo mubena kufunda pa bilengwa, tai muchima pa byo bibena kwimufunjishapo pa Mulenga wetu. (Tangai Loma 1:20.) Byonka biji juba, twayuka kuba’mba jitupa kyuya kikebewa pa kuba’mba twikale na bumi, bino jiji na bulume bwakonsha kubika bumi bwetu mu kizumba bupichila mu mintetenga. Onkao mambo, atweba bantu tukebewa kwituzhikijila ku ino mintetenga. Ne kya kine, tuzhikijilwa. Tuzhikijilwa byepi? Ino ntanda yo twikalapo iji na kintu kizhikijila. Kino kintu ke mwela uji mu lwelele ye uji nobe mwemba wazhokoloka ntanda yonse ukanya mintetenga yashinta kufika pano pa ntanda. Inge mintetenga ya juba yashinta yakilamo bulume, uno mwela naye utendeka kujita pa kuba’mba ino mintetenga ibule kupulankana. Nanchi kulanguluka pa kino kechi kwimulengela kuswa kuba’mba kuji Mulenga wa maana kabiji wa butemwe walengele kino kintu nenyi?

11. Kwepi ko mwakonsha kutaana bishinka byaamba pa bilengwa byakonsha kukosesha lwitabilo lwenu? (Monai kakitenguluzha ka kuba’mba “ Bintu Bimo Byakonsha Kwitukwasha Kukosesha Lwitabilo.”)

¹¹ Mwakonsha kutaana bishinka byavula byaamba pa bilengwa byafwainwa kukosesha lwitabilo lwenu inge mwaingijisha buku wa Watch Tower Publications Index ne pa keyala wetu wa jw.org. Kampe mwakonsha kutendekelapo na bibaaba ne mavidyo aji na mutwe wa kuba’mba “Nanchi Kyalengelwe Nyi?” Abino bibaaba ne mavidyo epi byalumbulula bishinka bya kukumya pa banyama ne bilengwa bikwabo. Kabiji byalumbulula ne bashayuka ba sayansi byo bakopelako ku bino bilengwa pa kulenga bintu bimo.

12. Pa kufunda Baibolo, ñanyi bintu byo twafwainwa kutapo muchima?

¹² Fundainga Baibolo. Shayuka wa sayansi ye twaambapo kala, patanshi kechi waswile’mba kuji Mulenga ne. Pano bino, mu kuya kwa kimye, washiinwe kuba’mba kuji Mulenga. Waambile’mba: “Lwitabilo lwami kechi lwaimejiletu pa bya sayansi byo nafunjile ne. Lwaimejile ne pa bintu byo nafunjile mu Baibolo.” Kampe mwayuka byavula pa byaamba Baibolo. Nangwa byonkabyo, pa kuba’mba mukoseshe lwitabilo lwenu mu Mulenga, mwafwainwa kutwajijila kufunda Mambo a Lesa. (Yosh. 1:8; Sala. 119:97) Mwafwainwa kulanguluka pa Baibolo byo alumbulula bulongo bintu byamwekele kala. Kabiji mwafwainwa kuta muchima pa bungauzhi buji mu Baibolo ne byo akwatankana. Kuba bino kukosesha lwitabilo lwenu mu Mulenga wa butemwe ne maana witulengele ne kwitupa Baibolo. *—2 Timo. 3:14; 2 Pe. 1:21.

13. Ñanyi lujimuno lumo lwamwesha maana aji mu Mambo a Lesa?

 ¹³ Kimye kyo mubena kufunda Baibolo, langulukainga pa byo mumwenamo mu kwingijisha lujimuno lujimo. Lujimuno lumo Baibolo lo aambijile jimo kala kene ke lwa kuba’mba kutemwa mali kwatama kabiji mu kwiatemwisha mufuma “misongo yavula.” (1 Timo. 6:9, 10; Maana 28:20; Mat. 6:24) Nanchi luno lujimuno lukingila ne luno nyi? Buku wa kuba’mba The Narcissism Epidemic waambile’mba: “Javula, bantu bakebesha kwikala na bintu byavula kechi bekala na lusekelo ne, kabiji bekala bingi na bijikila. Nangwatu bantu bakeba kwikala na mali avula kechi bekala na lusekelo ne, kabiji bekala na misongo yavula.” Onkao mambo, lujimuno lwa mu Baibolo lwaamba pa kubula kutemwisha mali lwanema bingi. Abya mwakonsha kulangulukapo mafunde akwabo a mu Baibolo etukwasha nyi? Inge ke tulanguluke pa lujimuno lonse luji mu Baibolo, tukamona kuba’mba Mulenga wetu wayuka bintu bituwamina kabiji kimye kyonse tukalondelanga lujimuno lwanji. (Yako. 1:5) Kikafumamo, tukekalanga na lusekelo mu bwikalo bwetu.—Isa. 48:17, 18.

14. Ñanyi bintu byo tukafunda pe Yehoba inge ke tufunde Baibolo?

¹⁴ Fundainga Baibolo pa kuba’mba muyuke bulongo Yehoba. (Yoa. 17:3) Inge ke mufunde Binembelo, mukafunda biji Yehoba ne byubilo byanji. Mukataana kuba’mba abino byo byubilo bimotu na byobya byo mwafunjile kimye kyo mwalangulukilenga pa bilengwa. Kufunda byubilo bya Yehoba kukemukwasha kushiinwa kuba’mba kine ko aji. (Lupu. 34:6, 7; Sala. 145:8, 9) Inge mwamuyuka bulongo Yehoba, lwitabilo lwenu mwi aye lukakoselako, kabiji bulunda bwenu ne aye nabo bukakosa.

15. Mukamwenamo byepi mu kubuulako bantu bintu byo mwaitabilamo?

¹⁵ Buulaingako bakwenu bintu byo mwaitabilamo pe Lesa. Kuba bino kukemukwasha kukosesha lwitabilo lwenu. Pano mwakonsha kuba byepi inge kya kuba muntu ye mwasapwilako uzhinauka inge Lesa ko aji kabiji kechi mwayuka bya kukumbula ne? Kebai mukumbu wa mu Binembelo mu mabuku etu ne kwisamba na yewo muntu. (1 Pe. 3:15) Kabiji mwakonsha kwipuzhako Kamonyi waingijila Lesa pa myaka yavula kwimukwasha kukumbula buno bwipuzho. Nangwa kya kuba awo muntu waswa mikumbu ya mu Binembelo nangwa ne, anweba bene mukamwenamo bingi mu bishinka byo mwakebele. Lwitabilo lwenu lukakoselako. Kabiji kechi bakemutwala mungi ku bantu bamweka nobe baji bingi na maana nangwa bafunda bingi bamba’mba kafwako Mulenga ne.

16. Ki ka kyakonsha kumweka inge twaleka kukosesha lwitabilo lwetu?

¹⁶ Nangwa kya kuba twaingijila Yehoba pa myaka yavula nangwa ne, twafwainwa kutwajijila kukosesha lwitabilo lwetu mwi aye. Mambo ka? Mambo inge twabula kujimuka, lwitabilo lwetu lwakonsha kukooka. Vulukainga kuba’mba lwitabilo lwaimena pa bishiino bya bintu bya kine bibula kumweka. Kyapeela bingi kulubamo bintu byo tubula kumona. O ene mambo Paulo o aambijile’mba kubula lwitabilo ke “bundengamambo bupelawizha kwitukobankanya.” (Hebe. 12:1) Twakonsha kuba byepi pa kuba’mba lwitabilo lwetu lutwajijile kukosa?—2 Tesa. 1:3.

17. Ñanyi bukwasho bukebewa pa kuba’mba tutwajijile kwikala na lwitabilo lwakosa?

¹⁷ Kitanshi, sashijilainga Yehoba kwimupa mupashi wanji wazhila, kabiji ubainga bino bimye byavula. Mambo ka? Mambo lwitabilo ke kipangwa kya mupashi. (Nga. 5:22, 23) Kechi twakonsha kutwajijila kukosesha lwitabilo lwetu mu Mulenga wetu kwa kubula bukwasho bwa mupashi wanji wazhila ne. Inge twatwajijila kulomba Yehoba kuba’mba etupe mupashi wanji, uketupa. (Luka 11:13) Onkao mambo, twakonsha kulomba kuba’mba: “Vuzhai lwitabilo lwetu.”—Luka 17:5.

18. Kwesakana na byaamba Salamo 1:2, 3, ñanyi bupe bwanema bo twakonsha kwikala nabo?

¹⁸ Kikwabo, fundainga Mambo a Lesa kimye kyonse. (Tangai Salamo 1:2, 3.) Kimye kyanembelwe uno salamo, bena Isalela bachechetu bo bajinga na mivungilo ya Mizhilo ya Lesa yonse. Pano bino,  mfumu ne bañanga batambulanga ino mivungilo, kabiji ku mpelo ya mwaka wa butanu na bubiji, bakonkanyanga pamo “banabalume, banabakazhi, baana” ne bantu babujile bena Isalela na kuteleka byo batanganga Mizhilo ya Lesa. (Mpitu. 31:10-12) Yesu byo ajinga pano pa ntanda, mivungilo pajinga Binembelo yatanwangatu na bantu bacheche ne mu mashinagoga. Bino lelo jino, bantu bavula baji na lubaji lumo lwa Baibolo nangwa Baibolo yense mutuntulu. Mambo a Lesa ke bupe bwanema bingi. Twakonsha kumwesha byepi amba twanemeka buno bupe?

19. Twafwainwa kuba byepi pa kuba’mba tutwajijile kukosesha lwitabilo lwetu?

¹⁹ Twakonsha kumwesha’mba twanemeka bupe bwa Mambo a Lesa inge ke twiatange kimye kyonse. Twafwainwa kutanchika kimye kya kutanga ne kufunda Mambo a Lesa pa bunke bwetu, kechi kutangatu ponka po twakebela ne. Inge ke tutange Mambo a Lesa kimye kyonse, tukakosesha lwitabilo lwetu.

20. Twafwainwa kutwajijila na kuba byepi?

²⁰ Kupusanako na bantu bo bamona’mba “ba maana ne ba milangwe” mu ino ntanda, atweba tuji na lwitabilo lwakosa lwaimena pa Mambo a Lesa. (Mat. 11:25, 26) Na mambo a kufunda uno buku wazhila, twayuka ene mambo bintu pano pa ntanda o bibena kutaminakotu ne Yehoba byo akoba. Onkao mambo, twayai tutwajijile kukosesha lwitabilo lwetu ne kukwasha bantu bavula kwikala na lwitabilo mu Mulenga wetu. (1 Timo. 2:3, 4) Kabiji twayai tutwajijile kutengela kimye bantu bonse bakekalanga pano pa ntanda kyo bakambanga byambo biji pa Lumwekesho 4:11 bya kuba’mba: “Anweba Yehoba Lesa wetu, mwafwainwa kutambula lukumo . . . mambo yenu mwalengele bintu byonse.”