1. Yinki ba longá nge samu na Nzambi?

SI NGE kulá na kati ya famiye ya Batemwe ya Yehova, ntangu ya nkaka nge longoká kuzaba Yehova lere nge vandá ntete mwana ya fioti. Ba zonzá na nge ti ni yandi yidiká bima nyonso, yandi ke na bifu ya mbote mpe yandi ke na nsatu ya kukumisa ntoto nyonso paradi.—Kub. 1:1; Bis. 17:24-27.

2. Wa’ faso bantu ya nkaka ke talá ba yina ke ndimá ti Nzambi yidiká bima nyonso?

² Kasi, bantu ya nkaka ke ndimá ve ti Nzambi kele, to yandi yidiká bima nyonso. Na bawu, bima nyonso kwizá na luzingu yawu mosi. Ya bandá ntete na bima ya fioti yina ke talaná ve na meso faso bamikrobe. Fioti-fioti bima yango kulá samu na kukuma bayinti, bibulu, bandeke mpe bantu. Na kati ya ba yina ke zonzá bamambu yayi, ya ke na ba yina salá lekole ya yinda. Samu na bawu, bamambu yina ke zonzá siense ke lakisá ti Biblia ke kaka luvunu. Na yawu, ba ke talá ti kaka ni bizoba to bantu yina ya ke ve mpasi na kuvuna, lenda ndima ti Nzambi yidiká bima nyonso.

3. Samu na yinki ya ke mfunu na kutunga kiminu ya beto, beto mosi?

³ Bamambu yina ke zonzá bantu ya nkaka yina salá lekole ya yinda ke natá kwandi beto na kusala ntembe ti ni Yehova ve yidiká bima nyonso? Beto ke sala ve ntembe si beto zaba samu na yinki beto ke ndimá ti Yehova yidiká bima nyonso. Nge ke ndimá ti Yehova yidiká bima nyonso samu ba zonzilá nge yawu? To samu nge mosi baká ntangu ya kusosa kuzaba yawu? (1 Ko. 3:12-15) Ata beto ke sadilá Yehova depwi ntama to ve, beto nyonso zolá lemba ve na kukulisa kiminu ya beto. Si beto sala yawu, beto ke bika ve ‘mayela ya yinza yayi na mambu ya luvunu mpe ya mpamba-mpamba’ yina ke zonzá ba yina ke mangá mambu ya Biblia, kuvuna  beto. (Kol. 2:8; Ebr. 11:6) Samu na kusadisa beto, artikle yayi ke zonzila 1) samu na yinki bantu ya nkaka ke ndimá ve ti Nzambi yidiká bima nyonso, 2) faso nge lenda kulisa kiminu ya nge na Yehova, muntu yidiká bima nyonso, mpe 3) faso nge lenda sala ti kiminu ya nge vanda kaka ngolo.

4. Faso me zonza Baebre 11:1, kuvanda na kiminu ni kundima bamambu meso ya kukangama?

⁴ Bantu mingi ke kanisá ti kuvanda na kiminu ke ni kundima bamambu nyonso na meso ya kukangama. Kasi, kiminu yina ke zonzilá Biblia ke faso ya nkaka. Biblia ke lakisá beto ti, na kutula kiminu na kima, beto me lunga kuzaba si kima yango ke vrai. (Tanga Baebre 11:1.) Na kifwani, ata beto lenda tala ve Kimfumu ya Nzambi, Yehova mpe Yesu, kasi beto ke na bima yina ke na lakisá pwelele ti ba kele. (Ebr. 11:3) Temwe ya Yehova mosi yina ke muntu ya siense me zonza: “Batemwe ya Yehova ke ndimá ve bamambu meso ya kukangama. Ba ke sadilá mpe mambu ya siense samu na kutunga kiminu ya bawu.”

5. Samu na yinki bantu ya nkaka ke mangá ti Nzambi yidiká bima nyonso?

⁵ Beto lenda yufula: ‘Si bamambu mingi ke lakisá ti Nzambi muntu yidiká bima nyonso, kasi samu na yinki bantu ya nkaka ke mangak’ yawu?’ Bantu ya nkaka ke ndimá ve Nzambi kaka samu ba zonzá na bawu ti yandi ke ve. Kasi ve samu ba baká bawu mosi ntangu ya kutala bamambu yango. Robert yina bubu yayi ke Temwe ya Yehova, me zonza: “Samu na lekole, ba vandá zonzá na beto ti ni Nzambi ve yidiká bima nyonso, mu bandá kundima mambu yango. Mu ndimá bamambu yina tii ntangu mu kumá na bamvula 22. Na ntangu yina, mu kwizá longoka Biblia mpe mu kwizá zaba bamambu mingi yina ke lakisá pwelele ti ni Nzambi yidiká  bima nyonso.” *—Tala enkadre “ Bapapa na bamama, mambu yayi ke samu na beno.”

6. Samu na yinki bantu ya nkaka ke mangá kundima ti Nzambi kele?

⁶ Bantu ya nkaka ke zonzá ti ba ke ndimá kaka bamambu yina ba ke talá. Na yawu, ba ke mangá kundima ti Nzambi kele samu ba ke talá ve yandi. Kasi, ata ba ke zonzá faso yayi, ya ke na bima yina ba ke ndimá ata ba ke talá ve yawu. Na kifwani, ba ke ndimá ti mupepe kele samu ya ke na bima yina ke na lakisá ti ya kele, ata ba lenda tala ve yawu. Kiminu yina Biblia ke natá beto na kuvanda na yawu, ke lombá na kusosa kuzaba bima mbote-mbote ata ya ke na talaná ve. (Ebr. 11:1) Kusosa kuzaba bamambu mbote-mbote ke baká ntangu, mpe bantu mingi ke sosá ve kusala bangolo yayi. Na yawu, muntu yina me baka ve ntangu ya kusosa faso bamambu kele lenda kwiza ndima na mbangu ti Nzambi ke ve.

7. Bantu nyonso ya siense ke mangá kwandi ti Nzambi yidiká bima nyonso? Zonzila yawu.

 ⁷ Bantu ya nkaka ya siense kwizá ndima ti ni Nzambi yidiká bima nyonso samu ba baká ntangu ya kusosa bima yina ke na lakisak’ yawu. * Faso Robert yina beto zonzilá, bantu ya nkaka ya siense mpe ke mangá ti Nzambi kele kaka samu ba longokak’ yawu na université. Ata faso yina, mingi na kati ya bawu me kwiza zaba Yehova mpe kuzola yandi. Beto nyonso me lunga kukulisa kiminu ya beto na Nzambi, ata beto salá lekole ya yinda to ve. Ata muntu lenda sala yawu samu na beto.

8-9. a) Wapi kesion beto mase zonzila? b) Wa’ faso kulongoka bima yina Yehova yidiká ke sadisa nge?

⁸ Wa’ faso nge lendá kulisa kiminu ya nge na Nzambi? Beto tala bafaso yiya (4) yina nge lenda sala yawu.

⁹ Sosa kuzaba faso ke bima yina Nzambi yidiká. Nge lenda kulisa kiminu ya nge na Nzambi si nge ke baka ntangu ya kutala faso ke bibulu, bayinti mpe ba-etwale. (Nku. 19:1; Iza. 40:26) Si nge baka ntangu ya kulongoka faso ke babima yayi, kiminu ya nge na Yehova ke kula. Mingi ya mikanda ya beto ke zonzilá bima yina Yehova yidiká. Kuvanda ve na boma ya kutanga yawu, ata nge ke na talá ti ya ke mwa mpasi. Bamambu ya fioti yina nge lenda simba, lenda sadisa nge. Dyaka, kota na site ya beto jw.org, samu na kuzwa bavideo ya kitoko yina basiká na balukutakanu ya bilumbu tatu ya bamvula yayi me luta. Bavideo yango ke zonzilá mingi faso ke bima yina Yehova yidiká.

10. Pesa ekzample ya kima mosi yina ke na lakisá ti Nzambi kele. (Baroma 1:20)

¹⁰ Ntangu nge ke sosá kuzaba faso ke bima yina Yehova yidiká, tala yinki bima yango ke na longá nge na bifu ya mbote ya Nzambi. (Tanga Baroma 1:20.) Na kifwani, beto zaba ti Ntangu ke filisá tiya samu luzingu vanda awa na ntoto. Kasi, ya ke filisá mpe tiya mosi na nkumbu ya ultraviolet, yina ke yimbi samu na beto. Kasi, yinki ke salá ti tiya yina kufwa ve beto? Ya ke na mupepe mosi ba ke bokilá ozone. Ni yawu ke salá ti, tiya yina kuma ve tii kote beto kele. Ntangu tiya yango ke kumá mingi ya kulutila, mupepe yayi ozone mpe ke kumá mingi ya kulutila samu na kukanga dyaka yawu. Kima yayi beto me zonzila ke na lakisá kwandi ve ti ya ke na Nzambi ya luzolo mpe ya mayela?

11. Wa’ faso nge lenda kuzwa bima yina ke sadisa nge na kukulisa kiminu ya nge na Nzambi? (Tala enkadre “ Mwa bima yina lenda sadisa beto na kukulisa kiminu na Nzambi.”)

¹¹ Samu na kukulisa kiminu ya beto na Nzambi, beto lenda tala Index des publications des Témoins de Jéhovah, to kusosa bima yina ke na site jw.org. Nge lenda banda na ba-artikle mpe bavideo ya baseri yina ba me bokila “ Évolution ou conception? ” Bavideo na ba-artikle yango ke nkufi, mpe ya ke lakisá faso ya kitoko yina bibulu mpe bayinti salamá. Ya ke lakisá mpe faso bantu ya siense ke na sosá kuyidika ba-apareye mpe bima ya nkaka samu ya landa faso ya kusala ya bibulu mpe bayinti.

12. Ntangu nge ke longoká Biblia, na wapi bamambu nge zolá baka ntangu ya kukanisa?

¹² Longoka Biblia. Muntu ya siense yina beto zonzilá na paragrafe 4 vandá ndima ve ti Nzambi yidiká bima nyonso. Kasi, kiminu ya yandi na Nzambi kwizá fioti-fioti. Yandi me zonza: “Kulongoka bima yina Yehova yidiká salá ti mu kuma na kiminu na Nzambi. Kasi, kiminu ya munu kulá dyaka ntangu mu longoká mbote-mbote Biblia.” Ata nge zaba deja bamambu mingi ya Biblia, kulemba ve na kulongoka yawu  samu na kukulisa dyaka kiminu ya nge na Nzambi. (Yos. 1:8; Nku. 119:97) Na kifwani, nge ke tala ti bamambu yina salamá na ntama, Biblia ke zonzilak’ yawu kaka faso ya lutilá. Nge ke zaba mpe baprofesi nyonso ya Biblia yina lunganá. Dyaka, ata ba yina soniká Biblia vandá ve kisika mosi, kasi ba zonzá bamambu yina ke kwendá nzila mosi. Kusala yawu ke kumisa ngolo kiminu ya nge na Yehova, Nzambi ya beto ya luzolo mpe ya mayela, yina yidiká beto mpe pesá beto Biblia. *—2 Tim. 3:14; 2 Pi. 1:21.

13. Pesa ekzample mosi yina ke na lakisá ti bamambu yina Biblia ke zonzá ke mbote samu na beto?

¹³ Ntangu beto ke longoká Biblia, beto zolá kanisa mpe na faso bakonseye ya yawu ke sadisá beto. Na kifwani, Biblia depwi ntama ke kebisá beto ti luzolo ya mbongo ke kima mosi ya yimbi, mpe ya lenda natina beto “bampasi mingi.” (1 Tim. 6:9, 10, nwt-MK; Bin. 28:20; Mat. 6:24) Mambu yayi, beto ke na talá mpe yawu tii bubu yayi. Buku mosi yina ke zonzilá bifu ya bantu na ntangu ya beto yayi me zonza: “Bantu mingi yina ke tulá mbongo na plase ya ntete na luzingu ya bawu ke vandá ve na kilengi. Kasi, ba ke na basusi mingi. Ata ba yina ke sosá kuzwa mwa mbongo mingi samu na kubongisa luzingu ya bawu ke vandá ve na kilengi. Mpe, sante ya bawu ke vandá ve mbote.” Na yawu, ya ke na talaná ti konseye yina Biblia ke pesá ya kuzola ve mbongo, ke mbote samu na beto. Nge zaba kwandi bamambu ya nkaka yina Biblia ke zonzá yina me sadisa nge na luzingu ya nge? Si nge kanisa na bakonseye nyonso yina ke na kati ya Biblia, nge ke tala ti Yehova, Nzambi ya beto ya luzolo, zaba yina ke mbote samu na beto. Mpe ntangu nyonso, beto zolá tula ntima ya beto na bamambu yina yandi ke zonzá. (Zaki. 1:5) Si beto sala yawu, luzingu ya beto ke bonga.—Iza. 48:17, 18.

14. Kulongoka Biblia ke sadisa nge na kuzaba yinki?

¹⁴ Longoka Biblia samu na kuzaba dyaka ya kulutila Yehova. (Yoa. 17:3) Na Biblia, nge ke zaba faso Yehova kele mpe bifu ya yandi. Bifu ya yandi yina nge ke longoka, ni yawu mpe ke talaná na bima yina yandi yidiká. Nyonso yayi ke nata nge na kundima ti, Nzambi kele. (Bas. 34:6, 7; Nku. 145:8, 9) Yina nge na lutilá kuzaba Yehova, kiminu ya nge mpe luzolo ya nge na yandi ke kula, mpe kikamarade ya nge na yandi ke kuma ngolo.

15. Samu na yinki kubabula bamambu yina nge ke longoká ke sadisa nge mosi?

¹⁵ Kabula bamambu yina nge me zaba na Nzambi na bantu ya nkaka. Kusala yawu ke kumisa mpe ngolo kiminu ya nge mosi. Kasi, yinki nge ke sala si nge zaba ve yinki ya kuzonza na muntu yina ke na mangá kundima ti Nzambi kele? Sala barecherche na mikanda ya beto samu na kuzwa dikanisi ya Biblia mpe lakisa yandi yina nge me kuzwa. (1 Pi. 3:15) Nge lenda lomba mpe na mpangi mosi yina zaba mingi na kimpeve na kusadisa nge. Barecherche yina nge me sala ke sadisa nge mosi ata muntu yina ke solola na nge ndima to manga mambu ya Biblia. Na yawu, kiminu ya nge ke kula, mpe nge ke vanda na ngolo ya kulanda ve bamambu yina ke zonzá bantu yina ke talaná mayela na yinza yayi, mpe ke ndimá ve ti Nzambi kele.

16. Yinki lenda salama si beto lemba na kukulisa kiminu ya beto?

¹⁶ Ya vanda ba yina ke sadilá Yehova depwi ntama to ba yina me banda kusadila yandi, beto nyonso zolá lemba ve na kukulisa kiminu ya beto mpe kusala ti ya vanda kaka ngolo. Samu na yinki? Samu ti si beto sala ve keba, kiminu ya beto lenda kota madidi. Kuzimbana ve ti beto ke na kiminu na bima yina ke talaná ve. Mpe, bima yina beto ke talá ve, ya ke ve mpasi na kuzimbana yawu. Ntangu apotre Paul zonzilá “masumu  yina me simba beto”, yandi vandá lakisa ti ya ke ve mpasi kiminu kubwa. (Ebr. 12:1) Na yawu, yinki beto lenda sala samu kiminu ya beto vanda kaka ngolo?—2 Tes. 1:3.

17. Yinki ke sadisa beto na kuvanda na kiminu ya ngolo?

¹⁷ Ya ntete, sambila Yehova bambala mingi yandi pesa nge mpeve ya yandi. Samu na yinki? Samu ti, kiminu ke kitini ya mbuma yina ke butá mpeve ya santu. (Gal. 5:22, 23) Si mpeve ya santu sadisa ve beto, beto lenda vanda ve na kiminu ya ngolo na Nzambi. Si beto lemba ve na kulomba na Yehova mpeve ya yandi, yandi ke pesa kaka beto yawu. (Luke 11:13) Na lusambu, beto lenda zonza na yandi: “Kulisa kiminu ya beto!”—Luke 17:5.

18. Faso me zonza Nkunga 1:2, 3, wapi kima ya kitoko Yehova pesá beto?

¹⁸ Ya zole, vanda na kifu ya kutangá mpe ya kulongoká Biblia. (Tanga Nkunga 1:2, 3.) Ntangu ba soniká nkunga yayi, mikanda yina vandá na misiku ya Nzambi vandá kaka ndambu. Ba-izraelite nyonso ve vandá na yawu. Kasi, bamfumu na bapretre vandá lenda kuzwa yawu. Mpe, na manima ya bamvula 7, lukutakanu mosi ya nene vandá salamá yina vandá vukisá “babakala, bakento, bana,” mpe banzenza, samu ba tangila bawu mambu ya Nzambi. (Kul. 31:10-12) Na ntangu ya Yesu, kaka bantu ndambu vandá na mikanda yango. Mpe mikanda ya nkaka, ba vandá bumbá yawu na bayinzo ya lusambu ya bajwife. Bubu yayi, bantu mingi lenda kuzwa Biblia. Ya ke mambu mosi ya mbote. Wa’ faso beto lenda vutula matondo na Yehova samu yandi pesá beto Biblia?

19. Yinki beto lenda sala samu kiminu ya beto vanda kaka ngolo?

¹⁹ Samu na kuvutula matondo na Yehova na yina yandi pesá beto Biblia, beto me lunga kutanga yawu ntangu nyonso. Beto zolá tanga ve Biblia kaka lere mwa ntangu ke talaná. Kasi, beto zolá vanda na programe ya kutangak’ yawu mpe ya kulongokak’ yawu. Si beto ke landá mbote-mbote programe ya beto ya kutanga Biblia, kiminu ya beto ke vanda kaka ngolo.

20. Yinki nge ke sala?

²⁰ “Bantu ya ndwenga mpe mayela” na yinza yayi ke ndimá ve mambu ya Biblia. Kasi beto ke tulá kiminu na Biblia. (Mat. 11:25, 26) Biblia ke lakisá samu na yinki bamambu ke na bebá kaka na ntoto, mpe faso Yehova ke yidika bamambu yango. Na yawu, beto sala nyonso na kukulisa kiminu ya beto, mpe na kusadisa bantu ya nkaka na kutula kiminu ya bawu mpe na Nzambi. (1 Tim. 2:3, 4) Dyaka, beto kontinye na kuvingila ntangu yina bantu mpe bima nyonso awa na ntoto ke pesa nkembo na Yehova mpe ke zonza bamambu yina ke na Luzabusu 4:11: “[Yehova] Nzambi ya beto, nge me lunga kuzwa [nkembo]. Ya tsyeleka, ni nge [yidiká] bima nyonso.”