Skip to content

Skip to table of contents

LONGANEDHA DHI RI 32

Aliri nidhó udha ngʉ kpakpa Ngano ná ke djo

Aliri nidhó udha ngʉ kpakpa Ngano ná ke djo

“Udha kʉ . . . bbʉbbʉ kʉ ná ritsi le u nzɨ le ndi njanja ro nari.”​—EBR. 11:1.

DYI 11 Uumbaji Unamusifu Mungu

RI NǍ LE SI CHU NALO *

1. Nidhó ká le ddingʉe ngba lo ko no ná ke djo?

NJATI rie ni dhingʉe Yova dzá Dimu bbá ró, ni chungʉe lo bbo Yova djó sese nga djó ro. Ni dho le ddingʉeri nari kʉ, ke kʉ Ngano ná ke, ke kʉ bblo kʉ ná sifa na ndirigoti ke riji ndi ngʉ dz’ djonga paradiso.​—Mwa. 1:1; Mdo. 17:24-27.

2. Nja nrŭ ká adi ngba lo ddi Ngano ná ke u ná kpa djo?

2 Ro bí kʉ ná nrŭ nzɨ adi Mungu kʉ ni nari u ri inga ke no krʉ kʉ ná ritsi nari u ri. Fønga ringani kpa adi ri u nari kʉ shinga singʉe ndi ro, føri goti ri lengʉeni le kpø ri ngʉ bbobbo shi di ná ritsi ná ngadjo. Følo adi u ná nja ri kʉ bbo nji darasa ná nrŭ. Kpa adi ripo nari kʉ sayasi adi ridho Biblia nǎ kʉ kali ndirigoti Ngano ná ke djo ndima dhó udha li nari kʉ nga dhó akili kʉ ná kpa, nzá zø darasa bbo ná kpa inga lele adi lo u ná kpa.

3. Ká addudho ringani ko li kodhó udha kpakpa?

3 Darasa nji ná nja kpa adi po nalo ká ka ndi liri ko nanga rɨni Yova kʉ ko no ná jidha dhi ke nari djo ddi? Rie ngba ko chu addudho ma ko kʉ udha na Ngano ná ke djo nari ró, ko nanga ro nzá ka ndi rɨni ri. Ko ká kʉ udha na le pongʉeri ko u lo naridho inga ko nengʉe lonanga ko ko ro Ngano ná ke djo naridho? (1 Ko. 3:12-15) Rie bicha ma ko kʉ Yova dzá Dimu inga ø ma ko kʉ bbʉbbʉlo kana ri ró, ringani ko li kodhó udha kpakpa. Njati ko njiri fø ró, nrŭ di ripo Biblia nǎ lo kʉ kali ró, ko nzá ka ko shani ri. (Kol. 2:8; Ebr. 11:6) Nja ko tsotso koni d’e, i lo nǎ le si loti i lo djo (1) bí kʉ ná nrŭ adi ngano na ke u nzɨ dho nalo, (2) ngbaribbai ma ni ka ni li nidhó udha kpakpa ni no ná ke Yova djo ndirigoti (3) ngbaribbai ma ni ka ni li nidhó udha kpakpa nari.

BÍ KɄ NÁ NRŬ ADI NGANO NA KE U NZƗ DHO NALO

4. Waebrania 11:1 ndirigoti maelezo ya chini ridho naribbai, Biblia ká pori udha kʉ addu?

4 Nja kpa adi riddi nari kʉ udha na le kʉ nari na mana kʉ le u ddikpa ritsi rie nga ma ri kʉ bbʉbbʉ nari dho nalo kʉ ri ró. Ro Biblia ripo naribbai, føri nga kʉ bbʉbbʉ udha ri. (Azø Waebrania 11:1 ndirigoti maelezo ya chini.) Biblia rid’ra udha adi ndi dyʉ bbʉbbʉ kʉ nalo djo. Føri dho rie nzá ma ko ka ko nja Yova ma, Yesu ma ndirigoti Pidhinga ma na ró, ko churi føri kʉ bbʉbbʉ kʉ nalo. (Ebr. 11:3) Yova dzá Dimu ngʉngʉe ná ddikpa sayasi dhi ke pori i: “Yova dzá Dimu u nalo dhó musingi kʉ ni. Ro kpa nzɨ adi sayasi dhi lo gʉ krʉ ri.”

5. Bí kʉ ná nrŭ ká adi shinga nongʉeni no nari u nzɨ addudho?

5 Ko ka ko dhuri ko tso, ‘Njati Ngano ná ke kʉ ni nari dho nalo é ni ró, ká addudho nja nrŭ nzɨ adi Ngano ná ke kʉ ni nari u ri?’ Bí kʉ ná nrŭ nzɨ adi rine ndima ne lonanga bblo fø lo djo ndima ndima ro ri. Robert pori i, Yova dzá Dimu ndi kʉ kpadjo ro: “Darasa nǎ kpa nzɨ ngʉ adi loti nononi ná ritsi djo ri naridho, ma ngʉ adi riddi følo kʉ kali. Ma nzá ungʉe fø lo ro ri kpø madho cho dangʉe 20 djolu na nga djo ndirigoti luti ma rangʉe ri chu Biblia nǎ ro Mungu no shi di ná ritsi krʉ.” *​—Anja kisanduku maddi “ Ddikpa bbo na mana kʉ nalo (ujumbe) gødhi nrŭ dho.”

6. Nja kʉ ná nrŭ ká adi Ngano ná ke kʉ ni nari u nzɨ addudho?

6 Nja kpa nzɨ adi ndima dhó udha li Ngano ná ke djo ri dhonalo kpa adi ripo ndima ka ndima u nja ndima nja ná ritsi dhé. Ro ni mai ri kʉ fø ro, kpa adi nzɨ ndima nja ná ritsi ma u ddi, lorojina dz’ djo adi ritsi drr ná kpakpanga (pésanteur). Biblia tilo djo ná udha dyʉ ndi nzá ko ka ko nja ná ritsi ró maddi. (Ebr. 11:1) Ri ka ndi dzi saa bbo ndirigoti kpakpanga ma bbo ddi ndiro le u Ngano ná ke kʉ ni nari dho nalo d’e, ro bí kʉ ná nrŭ nzɨ adi fø di ná kpakpanga ro nji ri. Njati ddikpa ke di rine ndi chulo nzá Ngano ná ke kʉ ni nari djo ró, ke nzá ka ndi u Mungu kʉ ni nari ro ri.

7. Bbo nji darasa ná nrŭ krʉ ká adi Mungu no krʉ kʉ ná ritsi nari uu? Aturinga.

7 B’lo sayasi dhi kpa ve lochu Ngano ná ke kʉ ni nari dho nalo djo nari goti, kpa kana bí kʉ ná nrŭ ra ri utso d’i nari kʉ ngø Mungu no. * Robert bbai nja kpa ka ndima gʉ Ngano ná ke kʉ ni nari gʉ dhonalo univesite nǎ nzá le ddingʉe følo kpa dho ri. Ni mai ri kʉ fø ro, sayasi na bí kʉ ná nrŭ ve ra Yova chu ndirigoti kpa ve ra ke jiji. Sayasi dhi fø kpa njiri naribbai, ringani ko li kodhó udha kpakpa Mungu djo rie ngbaga ma ko dhi ri ro. Nja ke nzá ka ndi nji fø lo ko ringana ri.

NGBARIBBAI MA NI KA NILI NIDHÓ UDHA KPAKPA NGANO NÁ KE DJO NARI

8-9. (a) Kpadjo ká kosi loti ngba lo djo? (b) Nononi ná ritsi djo ni longa ne nari nǎ ro ká ni ka ni ba faida ngbaribbai?

8 Ni ká ka ni li nidhó udha kpakpa ngbaribbai Ngano ná ke djo? Akonja fø chu ro 4.

9 Ane longa nononi ná ritsi djo. Ni ka ni li nidhó udha kpakpa Ngano ná ke djo zǎ ma, tsó ma, ndirigoti dyødyø ma na ni nja nari chulu. (Zb. 19:1; Isa. 40:26) Njati ni chulo bbo fø ri tsi djo ró, ri ka ndi liri ni uri nari kʉ Yova kʉ Ngano ná ke. Bí ina kodhó vichapo adi loti nononi ná njonjo kʉ ná ritsi djo. Nzɨ nji do kodhó nja vichapo nǎ lo ni jifunza nari dho, njati rie kpakpa ma ri nǎ lo le famu nari kʉ ri ró. Anji kpakpanga ni famu ri d’e. Nzɨ vi kodhó site jw.org djó lo ni nja nari nga ma, ndirigoti asamble nǎ le dhoe nononi ná ritsi djo ná video ma na.

10. Ad’ra kpakpa ka ndi li nidhó udha Ngano ná ke djo nalo. (Waroma 1:20)

10 Nononi ná ritsi djo ni longa ne ná saa na, aneri ni chu ri ká addu ma dho Ngano ná ke djo nari. (Azø Waroma 1:20.) Lorojina, dyi ka ndi bbʉ kadha ndirigoti lilinga dz’ djó shi di ná ritsi dho. Ro ri bbʉ ná nja lilinga kandie hatari bbo. Nrŭ dhó lojiri ndima ronga b’oni b’o fø lilinga ró. Ro ko ronga adi bo’nib’o fø lilinga ró! Ká ngbaribbai? Dz’ ronga adi b’o ná ddikpa ritsi ro kʉ théi fø che kʉ ná ritsi ró, føri dho che kʉ ná fø lilinga si ná saa na, dz’ ronga adi b’o ná ritsi adi ri tso chocho. Njati fø linganga si bbo ró, dz’ ronga b’o ná fø ritsi dhó kpakpanga ma adi si bbo ddi. Føri nji ná ke kʉ jidha na ndirigoti akili na. Føri ká ni ka ni u nzá?

11. Nononi ná ritsi djo ka ndi li nidhó udha kpakpa nalo ká ni ka ni ba ngbaga? (Anja Sanduku “ Ledhó udha ka ndi li kpakpa ná nja lo.”)

11 Ni ka ni ba nononi ná ritsi djo ka ndi li nidhó udha kpakpa nalo bí Fahirisi (Endekse) nǎ ni njínji ró inga jw.org djó ni njí utafiti ró. Ni ka ni ba fø lo vichapo na ndirigoti njonjo kʉ nalo dho ná video na i djǒ ri po nalo nǎ Kitu Hiki Kilijifanya Chenyewe?Fø ga ni ka ni ba njonjo kʉ ná video zǎ djo ndirigoti nononi ná nja ritsi djo maddi. Ri nǎ kʉ ná njonjo kʉ ná loroji adi ngbaribbai ma sayasi dhi kpa adi nononi ná ritsi dyø nari dho.

12. Biblia ko zø ná saa na ká ringani ko li kodhó nganjadha ngba lo djo?

12 Ane Biblia nǎ longa. B’lo ko tielo djo ná chimi dhi fø ke nzá ungʉeri Ngano ná ke ro ri. Luti ke rangʉe ri u nari kʉ Ngano ná ke kʉ ni. Ke pori: “Ma nga kʉ udha na sayasi nǎ lo ma zø nalo dho dhé ri. Ro ri kʉ Biblia nǎ longa ma ne bblo nari dho.” Njaro ni churie Biblia adi ddi nalo bblo. Ni mai ri kʉ føro, ndiro nidhó udha ngʉ kpakpa Ngano ná ke djo d’e, nidho ringani ni ra anzi kedzá longa ni ne nari na. (Yos. 1:8; Zb. 119:97) Anja Biblia d’ra drdr njingʉeni nalo djo nalo. Anja ngbaribbai ma krʉ Biblia d’rangʉe nalo njingʉeni nari ndirigoti ngbaribbai ma ri ndingʉe ná kpa dhó lotso njungʉe nari. Føri ka ndi liri nidhó udha e kpakpa jidha na kʉ ná Ngano ná ke djo ndirigoti ni u nari kʉ ke ddangʉe chutso Biblia ndidha dho. *​—2 Ti. 3:14; 2 Pe. 1:21.

13. Mungu dzá lo nǎ kʉ nyodyu nari ká ddikpa ngba loroji dho?

13 Biblia ni zø ná saa na, addinga ngbaribbai ma ri nǎ shauri ka ndi kó nrŭ tsotso nari djo. Lorojina, Biblia d’rangʉeri mbø le ji bbo nari kʉ che ndirigoti ri adi “kpakpalo bbʉ bbo.” (1 Ti. 6:9, 10; Mez. 28:20; Mt. 6:24) Fø lo ká kʉ bbʉbbʉ njʉ? Buku Narcissism Epidemic pori: “Bi ina kimwili nǎ ritsi ne ná nrŭ ngae hwè na ri ndirigoti kpa thí adi bʉnibʉ. Ni mai nja nrŭ dhó mbø kʉ bbo ro, kpa nga kʉ hwè na ri ndirigoti kpa nzani afya dzá lo dho.” Biblia ripo nzɨ le ji mbø bbo ná føri kʉ bblo kʉ ná shauri! Ni ká riddi fø shauri ka ndi kó ni tsotso maddi? Njati ko di njínji Biblia nǎ shauri na ró, ko ka ko njínji kodhi jidha dhi Ngano ná ke bbʉ ko dho ná nyodyu na. (Yak. 1:5) Føri ka ndi liri kodhó maisha e hwè na.​—Isa. 48:17, 18.

14. Biblia nǎ longa ni ne nari ká ka ndi ddi ngba longa ni dho Yova djo?

14 Adi Biblia nǎ longa ne ndiro ni chu Yova bblo d’e. (Yoh. 17:3) Yova djo ni longa ne nari ka ndi kó ni tsotso ni chu kedhó sifa, ndirigoti nja sifa utso ni ka ni d’i nononi ná ritsi djo ni lo jifunza ná saa na. Ni di lochu Yova dhó sifa djo ró, føri ka ndi liri ni uri Mungu kʉ ni kʉ ná ke. (Kut. 34:6, 7; Zb. 145:8, 9) Njati ni chu Yova bblo ró, nidhó udha ka ndi dhidhi ke djo, ni ka ni ji ke bbo ndirigoti ni kana kau ka ndi ngʉ kpakpa ke ma na.

15. Nja nrŭ dho ni ni u nalo d’ra nari nǎ ro ká ni ka ni ba faida ngbaribbai?

15 Adi ni u Mungu djo nalo ro d’ra nja nrŭ dho. Fø ni rinji nari ka ndi liri nidhó udha ngʉ kpakpa. Nde ri ká ka ndie ngba njati lo ni d’ra dho ná ke nanga di rɨnirɨ Mungu kʉ ni nari djo ndirigoti ni chu ke dho ni ngʉ ná logoti nzá ró? Amburi ni ba fø logoti ka ndi ngʉ na andiko kodhó vichapo nǎ ro ndirigoti ni d’ra ri ke dho. (1 Pe. 3:15) Ni ka ni ne chuchulo ná Yova dzá Dimu kó ni tsotso. Nrŭ u Biblia ngʉ ná logoti u ma, inga nzá ma ró, ni ka niba faida ni nji ná utafiti nǎ ro. Nidhó udha ka ndi ngʉ kpakpa. Føri ka ndi liri nzɨ ni shani nyodyu dhiri ndima nzi ná kpa ma, bbo nji darasa ná kpa ma na dhóro dhonalo fø kpa kana bí kʉ ná kpa nzɨ adi Ngano ná ke kʉ ni nari ro u ri.

AB’O NIDHÓ UDHA RONGA!

16. Addui ká ka ndi ba ko njati ko di kodhó udha li kpakpa nzá ndirigoti ko b’o ri ronga nzá ró?

16 Rie bicha ma ko njinjí Yova dho ri ró, kodho ringani ko ra anzi kpakpa ko kodhó udha li nari na ndirigoti ri ronga ko b’o nari na. Ká addudho? Dhonalo njati ko njiri fø nzá ró kodhó udha ka ndi djødjø. Achuri nari kʉ, udha kʉ bbʉbbʉ kʉ nalo le u nari nzɨ le ndi njanja ro. Nzɨ ko nja ná ritsi nga ko ka ko vi tse. Føri dho Paulo pori ngadhi udha ro le kʉ nari kʉ “dhʉdhʉ le ronga tso cho ná chenga.” (Ebr. 12:1) Ko ká ka ko pʉ ko fø mutego nǎ ro ngbaribbai?​—2 Te. 1:3.

17. Addui ká ka ndi kó ko tsotso ndiro kodhó udha ngʉ kpakpa d’e?

17 Ya kwanza, anzi Yova dhó roho takatifu ndirigoti adi rinzi bí ina. Ká addudho? Dhonalo udha kʉ roho takatifu dzá tunda kana ddiri ro. (Gal. 5:22, 23) Ko nzá ka ko li kodhó udha ro kpakpa rie nga Mungu dhó roho takatifu chulu dhé ri ró. Njati ko di Mungu dhó roho takatifu nzi ró, ke ka ndi bbʉ ri bbʉ ko dho. (Lu. 11:13) Ko ka ko nziri i: “Abbʉ udha bbo ko dho.”​—Lu. 17:5.

18. Zaburi 1:2, 3 ripo naribbai, ko nanga ká ka ndi jini ngba kado dho?

18 Føri djolu pli, adi Mungu dzá lo nanga ne krʉ ddoro. (Azø Zaburi 1:2, 3.) Fø zaburi le ndingʉe ná saa na, bí kʉ ná Waizraeli dhó nga ngʉe Mungu dzá yadha le ndi nari ro ri. Ro fø yadha ngʉ adi bani pikpa ma, kuhani ma na dho na. Ndirigoti kpa ngʉ adi mupango nji ndiro krʉ cho saba ró “kpetsikpa ma, isɨ nrŭ ma, nzø ma,” ndirigoti nja bbagʉ nrŭ ma na rr Mungu dzá yadha le zø nari d’e. (Kum. 31:10-12) Yesu dhó saa na, Yadha dhi kitabu ngʉ adi bani nga bí kʉ ná nrŭ dho na ndirigoti sinagogi nǎ dhé. Ro njʉ bí kʉ ná nrŭ dhó kʉ Mungu dzá lo ni. Føri kʉ bbo na mana kʉ ná kado. Ko ká ka ko dho fø kado dho ko nanga jini nari ngbaribbai?

19. Kodho ká ringani ko nji addu ndiro kodhó udha ngʉ kpakpa d’e?

19 Ko ka ko dhori ko nja fø kado mana na njati ko di saa ba ko zø ri krʉ ddoro ró. Kodho ringani ko nji programu ndiro ko zø Biblia ndirigoti ko ne ri nanga d’e, ro ri nzá ngani ko di ri zø chʉ dhé ri. Njati ko di Mungu dzá lonanga ne krʉ ddoro ró, kodhó udha ka ndi ngʉ kpakpa.

20. Kodho ká ringani ko vʉri ko njí addu?

20 Njonjo “nyodyu na ndirigoti akili na” kʉ ná kpa ró ro, ko adi kodhó udha li Mungu dzá lo djo. (Mt. 11:25, 26) Biblia ko zø ndirigoti ko ri nǎ longa ne nari liri ko famu addudho ma dz’ djó lo ra che ndirigoti ngbaribbai ma Mungu si ri tso dya nari. Føri dho akoliri kodhó udha e kpakpa ndirigoti ako ko bí kʉ ná nrŭ tsotso ndima e udha na Ngano ná ke djo. (1 Ti. 2:3, 4) Føri dho akob’o dz’ djó di shi ná nrŭ krʉ si Ufunuo 4:11 nǎ i lo po ná saa: “Ni kaka, kodhi Mungu Yova, ni ba madha . . . dhonalo ni no krʉ kʉ ná ritsi.”

Dyi 2 Jina Yako Ni Yehova

^ par. 5 Biblia rid’ra pʉlʉpʉlʉ nari kʉ Yova Mungu no krʉ kʉ ná ritsi. Ro bí kʉ ná nrŭ nzɨ adi fø lo ro u ri. Shinga noni no nari nzɨ kpa adi u ri. Kpa adi po ná fø lo ká ka ndi liri ko nanga rɨnirɨ Yova no ná shi di ná ritsi krʉ djo? Nzá, njati ko nji kpakpanga ró. I lo si ngbaribbai ma ko ka ko li kodhó udha kpakpa Ngano ná ke djo nari dho.

^ par. 5 Bí kʉ ná darasa nǎ walimu nzɨ adi loddi Mungu no ritsi nari djo ri. Kpa adi riddi nari kʉ njati ndima tilo fø lo djo ró, ri ka ndi njani nari kʉ ndima nzø cho kpakpanga na ndima u Mungu naribbai.

^ par. 7 Bbo nji darasa ná kpa kana ro 60 djolu da ná kpa ma, sayasi dhi kpa ma na u nononi ná ritsi u. Kpa d’ra nalo ni ka ni ba Fahirisi (Endekse) nǎ. Sayansi,” le ndi ná nga na i djo ripo nalo na “Wanasayansi Wanaoamini Uumbaji.” Nja kpa d’ra nalo ni ka ni ba Musaada wa Kutafuta Habari kwa Ajili ya Mashaidi wa Yehova nǎ. “Sayansi na Teknolojia,” le ndi ná ngana ndirigoti anja “Sehemu ya Kuuliza maulizo.”

^ par. 12 Lorojina, anja i djǒ ripo nalo “Je, Sayansi Inapatana na Biblia?” Bi 2, 2011 nǎ Amkeni! (SW) nǎ ndirigoti “Yale Anayotabiri Yehova Yanatimia” Bi 1 ddo 1, 2008 nǎ, Dzamu dhi Munara (SW) nǎ.