1. Ki lika mañi zene mulutilwe ka za Mubupi waluna?

HAIBA muhuliselizwe mwa lubasi lwa Lipaki za Jehova, mwendi nemuitutile za Jehova inze musali banana. Nemulutilwe kuli Jehova ki yena Mubupi wa lika kaufela, unani tulemeno totunde, mi ubata kuli lifasi le libe paradaisi.—Gen. 1:1; Lik. 17:24-27.

2. Batu babañwi baanga cwañi batu babalumela kuli kunani Mubupi?

² Nihakulicwalo, batu babañata habalumeli kuli Mulimu uteñi ni kuli ki yena yabupile lika kaufela. Kono balumela kuli lika zepila neliitahezi feela ni kuli nelisimuluhile fa nto yenyinyani, kono hasamulaho zakala kuipilaula hanyinyani-hanyinyani ni kuba lika zekomokisa. Babañwi babalumela taba yeo ki batu babaitutile hahulu. Bakona kubulela kuli ba sayansi banani bupaki bobubonisa kuli litaba zeñozwi mwa Bibele haki za niti ni kuli batu babalumela kuli kunani Mubupi habasika ituta, ki litoto, mi bapumiwa ka bunolo.

3. Ki kabakalañi haluswanela kutiisa tumelo yaluna?

³ Kana mibonelo yebanani yona batu babañwi babaitutile hahulu yaswanela kutahisa kuli lukakanye kuli Jehova ki Mubupi waluna yalilato? Taba yeo sihulu iitingile fa libaka halulumela kuli Jehova ki yena Mubupi. Kana lulumela kuli Jehova ki Mubupi ka libaka la kuli nelutaluselizwe cwalo ki batu babañwi kamba kana nelunyakisisize bupaki bo, luna bañi? (1 Makor. 3:12-15) Kusina taba kuli selubile Lipaki za Jehova ka nako yekuma kai, luswanela kuzwelapili kutiisa tumelo yaluna. Haiba lueza cwalo, haluna kupumiwa ki “butali bwa lifasi ni bupumi” bobaluta batu babasa lumeli zeliluta Linzwi la Mulimu. (Makolo. 2:8; Maheb. 11:6) Kuli luzibe molukona kuezeza cwalo, mwa taba ye, lukanyakisisa (1) libaka batu babañata habasa lumeli  kuli kunani Mubupi, (2) momukona kutiiseza tumelo yamina ku Jehova, yena Mubupi wamina, ni (3) zemukona kueza kuli muzwelepili kuba ni tumelo yetiile.

4. Ka kuya ka Maheberu 11:1, tumelo ya luli itomile fañi?

⁴ Batu babañwi balumela kuli kuba ni tumelo kutalusa kulumela nto yeñwi kusina bupaki. Kono Bibele ibonisa kuli yeo haki tumelo ya luli. (Mubale Maheberu 11:1.) Bibele ibonisa kuli tumelo ki bupaki bobukolwisa bwa lika za niti zesabonwi. Kacwalo, niha lusakoni kubona Jehova, Jesu, kamba Mubuso wa kwa lihalimu, lunani bupaki bwa kuli Jehova ni Jesu bateñi luli mi Mubuso wa Mulimu ki wa luli. (Maheb. 11:3) Caziba yomuñwi wa sayansi yali Paki ya Jehova, utalusa kuli: “Tumelo ya luna haki tumelo ye si na mutomo, ili ye itibaza litaba za sayansi za niti.”

5. Ki kabakalañi batu habalumela kuli lika neliitahezi feela kusina Mubupi?

⁵ Kono lukona kuipuza kuli: ‘Haiba kunani bupaki bobukolwisa bwa kuli kunani Mubupi, ki kabakalañi batu babañata habalumela kuli Mulimu naasika bupa lika kaufela zepila?’ Libaka kikuli batu babañwi habasika eza lipatisiso ka za taba yeo. Bo Robert, babali Lipaki za Jehova ka nako ya cwale, batalusa kuli: “Bakeñisa kuli kwa sikolo nelusa itutangi za pupo, neninahana kuli lika neliitahezi feela. Hane ninani lilimo ze 22, naikambota ni Lipaki za Jehova mi banibonisa bupaki bobukolwisa bwa mwa Bibele bwa kuli lika nelibupilwe.” * —Mubone mbokisi yeli, “ Taba ya Butokwa Yebaswanela Kulemuha Bashemi.”

6. Ki kabakalañi batu babañwi habasa lumeli kuli kunani Mubupi?

⁶ Batu babañwi habalumeli kuli kunani Mubupi kakuli bakona feela kulumela kuli nto yeñwi iteñi luli haiba baibona. Kono mane kunani lika zeñwi zebalumela kuli liteñi niha basa liboni, inge cwalo moya, kakuli banani bupaki bwa kuli moya uteñi luli. Tumelo yebulezwi mwa Bibele ni yona itomile fa bupaki bwa “lika za niti zesabonwi.” (Maheb. 11:1) Lutokwa kutanda nako yeñata ni kueza molukonela kaufela kunyakisisa bupaki bo, kono batu babañata habaikatazangi kueza cwalo. Mutu yasabatisisi bupaki ka za taba yeo akana alumela kuli hakuna Mulimu.

7. Kana ki batu kaufela babahana kuli Mulimu ki yena yabupile lika mwa pupo kaufela? Mutaluse.

⁷ Hamulaho wa kunyakisisa bupaki, ba sayansi babañwi sebalumela kuli Mulimu ki  yena yabupile lika ze mwa pupo kaufela. * Ka kuswana ni bo Robert bababulezwi kwamulaho, babañwi nebasa lumeli kuli Mubupi uteñi bakeñisa kuli nebasa lutiwangi za pupo kwa yunivesiti. Nihakulicwalo, ba sayansi babañata cwale sebaziba Jehova mi bamulata. Ka kuswana ni ba sayansi bao, kaufelaa luna luswanela kutiisa tumelo yaluna ku Mulimu, kusina taba ni zeluitutile kwa sikolo. Hakuna yakona kuluezeza cwalo.

8-9. (a) Ki puzo mañi yeluka nyakisisa cwale? (b) Kuituta ka za lika zebupilwe kuka mitusa cwañi?

⁸ Mukona kutiisa cwañi tumelo yamina ku Mubupi? Halunyakisiseñi linzila zeene.

⁹ Muitute ka za lika zebupilwe. Haiba mutalimisisa lika zebupilwe zecwale ka lifolofolo, limela, ni linaleli, tumelo yamina ku Mubupi ikatiya. (Samu 19:1; Isa. 40:26) Haiba muzwelapili kuituta litaba zecwalo, tumelo yamina ya kuli Jehova ki yena Mubupi ikatiya. Hañata, mwa lihatiso zaluna kubanga ni litaba zeshutana-shutana zetalusa za lika zebupilwe. Musike mwatula litaba zecwalo haiba mufumana taata kuliutwisisa. Muitute zona ka momukonela kaufela. Mi mubuhe hape mavidio amande abulela za pupo anaabuhisizwe fa mikopano yemituna ya cwanoñu fa, ili afumaneha fa webusaiti yaluna ya jw.org.

10. Mufe mutala obonisa mo pupo iboniseza kuli kunani Mubupi. (Maroma 1:20)

¹⁰ Hamuituta za lika zebupilwe, munyakisise ka tokomelo litaba zelutusa kuituta za Mubupi waluna. (Mubale Maroma 1:20.) Ka mutala, mukalemuha kuli lizazi lilufanga mufutumala ni liseli zetusa kuli kube ni bupilo fa lifasi, kono hape mufuta omuñwi wa liseli lelizwa kwa lizazi wakona kutahisa butata kwa lika zepila. Batu batokwa kuisileleza kwa liseli leo. Mi lusilelelizwe kwa liseli lelicwalo luli. Ka mukwa ufi? Lifasi lipotolohilwe ki moya olisileleza kwa liseli lelicwalo. Liseli lelimaswe lelizwa kwa lizazi halinze liekezeha, moya ocwalo ni ona waekezehanga. Kana bo haki bupaki bobubonisa kuli kunani Mubupi yalilato ni yabutali yalukisize hande lika cwalo?

11. Mukona kufumana kai litaba zekona kumitusa kulumela kuli lika nelibupilwe? (Mubone mbokisi yeli, “ Zekona Kumitusa Kutiisa Tumelo Yamina ka za Pupo.”)

¹¹ Mwa Buka ya Lipatisiso ya Lipaki za Jehova ni fa webusaiti yaluna ya jw.org, mwakona kufumana litaba zeñata zekona kumitusa kulumela kuli lika nelibupilwe. Mwakona kukala ka kubala litaba zenani toho ya taba yeli, “Pupo Yemakaza.” Litaba zeo ki zekuswani mi lilutaluseza litaba zetabisa ka za lifolofolo ni lika zeñwi zebupilwe. Hape lilutaluseza za licaziba ba sayansi babalikile kukopisa kwa lika zebupilwe kuli bapange lika zeñwi.

12. Ki lika mañi zeluswanela kunyakisisa haluituta Bibele?

¹² Muitute Bibele. Caziba wa sayansi yabulezwi kwamulaho, sapili naasalumeli kuli kunani Mubupi. Kono hamulaho wa nako, naalumezi kuli kunani Mubupi. Utalusa kuli: “Tumelo ya ka ne i si ka itinga feela fa lika ze ne ni itutile mwa sayansi. Kono hape ne i itingile ku ze ne ni ituta ka tokomelo mwa Bibele.” Mwendi muitutile litaba zeñata za mwa Bibele. Kono kuli mube ni tumelo yetiile ku Mubupi wamina, muswanela kuzwelapili kuituta Linzwi la Mulimu. (Josh. 1:8; Samu 119:97) Ka mutala, mulemuhe mo Bibele italuseza ka butungi litaba za kwaikale. Munyakisise bupolofita bobufumaneha mwateñi ni mo litaba zene bañozi  batu bane baitusisizwe kuñola Bibele liswalisanela. Haiba mueza cwalo, mukaba ni tumelo yetiile ya kuli nelubupilwe ki Mulimu yalilato ni yabutali, ili yanaasusumelize batu kuñola Bibele. *—2 Tim. 3:14; 2 Pit. 1:21.

13. Ki taba mañi yebonisa kuli kumamela kelezo yefumaneha mwa Linzwi la Mulimu kwakona kulutusa?

¹³ Hamuituta Linzwi la Mulimu, munyakisise mo kelezo yefumaneha mwateñi ikona kumituseza. Ka mutala, lilimo-limo kwamulaho, Bibele neifile temuso ya kuli lilato la masheleñi likona kukenya batu mwa butata ni kutahisa “lika zeñata zeutwisa butuku.” (1 Tim. 6:9, 10; Liprov. 28:20; Mat. 6:24) Kana kelezo yeo yakona kulutusa ni kacenu? Buka yeñwi yebulela za mikwa yebanani yona batu kacenu, italusa kuli: “Ka avareji batu ba ba lata hahulu sifumu ha ba na hahulu tabo mi ba lembwalanga hahulu. Mane nihaiba batu ba ba batanga feela ku ba ni masheleñi a mañata ba kulanga matuku a mwa munahano; hape ba ba nga hahulu ni makulanu.” Kacwalo, kelezo ya mwa Bibele ka za kusalata masheleñi ki yende luli. Kana kunani likuka zeñwi za mwa Bibele zemitusize? Haiba luzwelapili kunahanisisa kelezo ya mwa Bibele, lukalemuha kuli Mubupi waluna walulata mi lukaitinga fa litaba zefumaneha mwateñi bakeñisa kuli zakona kulutusa ka nako kaufela. (Jak. 1:5) Mi kueza cwalo kuka lutusa kuba ni tabo mwa bupilo.—Isa. 48:17, 18.

14. Ki lika mañi zemuka ituta ka za Jehova haiba muituta Bibele?

¹⁴ Muitute Bibele ka mulelo wa kuli muzibe hande Jehova. (Joa. 17:3) Hamunze muituta Mañolo, mukaituta ka za tulemeno Jehova, mi tulemeno totuswana to hape tuiponahalela hande mwa lika zebupilwe. Kuiponela tulemeno twahae to kulutusa kukolwa kuli Jehova uteñi luli. (Exo. 34:6, 7; Samu 145:8, 9) Hamunze muzwelapili kuziba hande Jehova, tumelo yamina ku yena ikatiya, mukazwelapili kumulata hahulu, mi silikani samina ni yena sikatiya.

15. Kutaluseza babañwi litaba zemuitutile kukona kumitusa cwañi?

¹⁵ Mutaluseze babañwi litaba zemuitutile ka za Mulimu. Hamunze mueza cwalo, tumelo yamina ikatiya. Kono mukona kueza cwañi haiba mutu yomukutaza ku yena abulela kuli Mulimu haayo mi hamuzibi hande mwaku mualabela? Mulike kufumana liñolo lelialaba puzo yabuzize ka kueza lipatisiso mwa lihatiso zaluna, mi mumutaluseze litaba zemuka fumana mwateñi. (1 Pit. 3:15) Hape mwakona kukupa tuso ku Paki yomuñwi yanani yeloseli. Ibe kuli mutu yo ukalumela litaba zemuka mutaluseza zezwa mwa Bibele kamba kutokwa, mukatuseha hahulu kabakala patisiso yene muezize. Tumelo yamina ikatiiswa. Ka mukwa ocwalo, hamuna kukeluswa ki litaba za buhata zebaluta batu bababonahala kuli ki bababutali mi baitutile, ili babalumela kuli hakuna Mubupi.

16. Ki lika mañi zekona kuezahala haiba lusazwelipili kutiisa tumelo yaluna?

¹⁶ Kusina taba kuli selusebelelize Jehova ka nako yekuma kai, luswanela kuzwelapili kutiisa tumelo yaluna ku yena. Kabakalañi? Kabakala kuli haiba lusatokomeli, tumelo yaluna yakona kufokola. Muhupule kuli tumelo itomile fa bupaki bwa lika za niti zesabonwi. Kubunolo hahulu kulibala lika zelusa boni. Ki lona libaka Paulusi hanaabulezi kuli kutokwa tumelo ki “sibi sesi luswasa ka bunolo.” (Maheb. 12:1) Kacwalo, ki lika mañi zeluswanela kueza kuli lutiise tumelo yaluna?—2 Mates. 1:3.

17. Luswanela kuezañi kuli luzwelepili kuba ni tumelo yetiile?

 ¹⁷ Pili, mukupange Jehova kuli amife moya wahae okenile. Libaka ki lifi? Kakuli tumelo ki kalulo ya muselo wa moya. (Magal. 5:22, 23) Halukoni kuba ni tumelo ku Mubupi waluna ni kutiisa tumelo yeo haiba lusatusiwi ki moya wahae okenile. Haiba luzwelapili kukupa Jehova kuli alufe moya wahae, uka lufa ona. (Luka 11:13) Mane lwakona kulapela kuli: “Luekeleze kwa tumelo.”—Luka 17:5.

18. Ka kuya ka Samu 1:2, 3, ki tohonolo mañi yelunani yona?

¹⁸ Kutuha fo, mubange ni tomahanyo ya kuituta Linzwi la Mulimu kamita. (Mubale Samu 1:2, 3.) Samu yeo hane iñolwa, ki Maisilaele basikai feela bane banani Mulao wa Mulimu okwanile. Kono mulena ni baprisita nebanani Mulao wa Mulimu, mi ka silimo ni silimo sabu 7, nekulukiswanga kuli “baana, basali, banana” ni bazwahule bane bapila mwahalaa Maisilaele bautwe Mulao wa Mulimu hane unze ubaliwa. (Deut. 31:10-12) Jesu hanaali fa lifasi, ki batu basikai feela bane banani miputo ya Mañolo, mi miputo yemiñwi neifumaneha mwa sinagoge. Kono kacenu, buñata bwa batu banani Linzwi la Mulimu, ibe kuli ki Bibele mutumbi kamba kalulo yalona. Yeo ki mpo yende luli! Lukona kubonisa cwañi kuli lwaitebuha mpo yeo?

19. Lukona kutiisa cwañi tumelo yaluna?

¹⁹ Lukona kubonisa kuli lwaitebuha tohonolo ya kuba ni Linzwi la Mulimu ka kulibalanga kamita. Luswanela kuba ni tomahanyo ya kuituta Bibele kamita, isiñi kuituta yona folubela feela ni nako. Haiba luzwelapili kuituta Linzwi la Mulimu kamita, tumelo yaluna ikatiya.

20. Luswanela kuikatulela kuezañi?

²⁰ Ka kushutana ni batu “bababutali ni babaitutile” ba lifasi le, lunani tumelo yetiile kabakala bupaki bolunani bona bobutomile fa Linzwi la Mulimu. (Mat. 11:25, 26) Bakeñisa kuli luitutile buka yekenile yeo, lwaziba libaka miinelo haizwelapili kutotobela mwa lifasi, mi lwaziba zakaeza Jehova ka za teñi. Kacwalo, haike lueze molukonela kaufela kutiisa tumelo yaluna ni kutusa batu babañata kuba ni tumelo ku Mubupi waluna. (1 Tim. 2:3, 4) Mi haike luzweleñipili kulibelela nako yeo batu kaufela babaka pila fa lifasi bakabulela manzwi afumaneha kwa Sinulo 4:11, aali: “Waswanela, wena Jehova Mulimu waluna, kufiwa kanya . . . kakuli neubupile lika kaufela.”