1. ¿Ti nnijäˈäwëm mä Dios?

¿JAM të mˈyeeky të mbety mä tuˈugë familyë diˈib ak testiigë? Pën duˈun, waˈan desde mutsk myajtukˈixyˈajty pënën Jyobaa. Ojts xynyijawë ko yëˈë diˈib tëgokyë tijaty të dyajkojtäˈäy, ko jantsy oy jyaˈayˈaty ets ko tsyojkypy parë niˈamukë jäˈäy jyukyˈattët yä Naxwiiny mä ja it lugäärë tsujpë (Gén. 1:1; Apos. 17:24-27).

2. ¿Wiˈix mayë jäˈäy wyinmaytyë mä pënaty myëbëjktëp ko jantsy tamë Dios diˈib tijaty ojts dyajkojy?

² Mayë jäˈäy kyaj tmëbëktë ko jantsy tamë Dios o ko yëˈë winë të dyajkojtäˈäy. Wyinmaytyë ko duˈunyë jukyˈäjtënë të yajtukˈijxpäädëˈëky ets ko wanaty wanaty ojts yˈagëxëëgë, jawyiin tsyondaky jantsy yiˈinëm ets wanaty wanaty jyëmbijty mëjaty. Näägë jäˈäy diˈib duˈun winmääytyëp, yëˈë diˈib tijaty të tniˈëxpëkëdë. Mbäädë net jyënäˈändë ko të yaˈëxpëjkpëtsëmy ko kyaj tyëyˈäjtënëty extëmë Biiblyë jyënaˈany. Ets ko yëˈëyë jäˈäy diˈib kyaj ti tmëjat tmënijawëdë myëbëjktëp ko jantsy tamë Dios diˈib tijaty yajkoj.

3. ¿Tiko jyëjpˈamëty ets niduk niduˈuk nyajkëktëjkëmë mëbëjkën?

³ ¿Mbäädëdaa näägë ëxpëkyjyaˈaytyëjk xyaˈˈamajtsk xyajjotmajtskëm pënë Dios yëˈë tijaty të dyajkojtäˈäy? Oy ko jawyiin nˈijxëm tiko tijaty nmëbëjkëm. ¿Yëˈëdaa ko duˈun ojts nyaˈˈanmäˈäyëm? ¿O pääty nmëbëjkëm mët ko të yajxon nbayeˈeyëm wiˈix tijaty tyëyˈäjtënëty? (1 Kor. 3:12-15). Oy jeky kujk nmëduˈunënë Jyobaa, tsojkëp duˈunyëm nyajkëktëjkëmë mëbëjkën. Pën nduˈunëm duˈun, ta kyaj nyajwinˈëˈënëm mëdë “wiinkpë ëxpëjkën diˈibë yëˈë tyuˈunënˈäjttëp ja jäˈäyëty”, diˈib jënandëp ko kyaj tyëyˈäjtënëty tijaty tukniˈˈijxëbë Biiblyë (Kol. 2:8; Eb. 11:6). ¿Ti diˈib xypyudëkëyäˈänëm? Mä tyääbë artikulo nˈixäˈänëm tiko mayë jäˈäy  kyaj tmëbëktë ko jyamëtyë Dios diˈib tijaty yajkojtääy ets wiˈix mbäät niˈigyë nyajkëktëjkëmë mëbëjkën.

4. Extëm jyënaˈanyë Hebreos 11:1, ¿wiˈixë Biiblyë tnimaytyaˈagyë mëbëjkën?

⁴ Näägë jäˈäy jyënäˈändë ko nmëdäjtëmë mëbëjkën, yëˈë yˈandijpy ko nmëbëjkojëm diˈib kyaj nyigëxëˈëky pën tëyˈäjtën o kyaj, perë Biiblyë kyaj duˈun tnimaytyaˈagyë mëbëjkën (käjpxë Hebreos 11:1, TNM). * Biiblyë jyënaˈany ko nmëbëjkëm diˈib kyaj nˈijxëm extëmë Jyobaa, Jesus ets ja Anaˈam Kutujkën diˈib tsäjpotm, ijtëm seguurë ko jantsy tamën yajpäättë mët ko taaˈäjtp diˈib yajnigëxëˈkëdëp (Eb. 11:3). Tuˈugë ëxpëkyjyaˈay diˈib ok Testiigëˈäjt, jyënaˈany: “Jyobaa tyestiigëty kyaj alokë tijaty tmëbëktë, tamën mä tˈëxpëjkpëtsëmdë, nan myëjpëjtaktëp tijatyë ëxpëkyjyaˈay yˈëxpëjkpëtsëëmdëp”.

5. ¿Tiko mayë jäˈäy kyaj tmëbëktë ko Dios yëˈë yajkojtääy tijaty jukyˈäjtp?

⁵ ¿Tiko net mayë jäˈäy kyaj tmëbëktë ko Dios yëˈë të dyajkojtäˈäy tijaty jukyˈäjtp yä Naxwiiny ets pën yajxon nyigëxëˈëky ko tam pën tijaty ojts dyajkojy? Yëˈko kyaj këˈëm ttimpayeˈeytyë wiˈix tijaty tyëyˈäjtënëty. Robert, diˈib tyam Testiigë, jyënaˈany: “Mä eskuelë ninäˈäjëts ojts ngayajtukniˈˈixë ko jyamëty pën diˈib tijaty yajkojtääy, pääty kyajtsë nety nnijawë wiˈixën tijaty yˈixëty. Axtë jaanëm kotsë njëmëjt nyaˈˈabejty 22 kots xymyëtmaytyaktë Jyobaa tyestiigëty, ets xytyukˈijxtëts mä Biiblyë ko tam tiko mbäät nmëbëjkëm ko Dios yëˈë diˈib tëgokyë tijaty të dyajkojtäˈäy”. * (Ixë rekuäädrë “ Yajmëgäjpxtë tääk teety”).

6. ¿Tiko näägë jäˈäy kyaj tmëbëktë ko jyamëtyë Dios diˈib tijaty ojts dyajkojy?

 ⁶ Näägë jäˈäy kyaj tmëbëktë ko jyamëtyë Dios diˈib tijaty ojts dyajkojy, mët ko jyënäˈändë ko yëˈëyë myëbëjktëp diˈib yˈijxtëp. Perë tyääbë kyaj tyëyˈäjtënëty, pes myëbëjktëp diˈib kyaj tˈixtë. Extëm nˈokpëjtakëm, myëbëjktëp ko jaˈäjtpë poj, oy tkaˈixtë. Ja mëbëjkën diˈib yajmaytyakp mä Biiblyë, yaˈijxp ko jantsy tëyˈäjtën, pes ta “diˈib xytyukmëbëjkëm ko jantsy tëyˈäjtën diˈib kyaj nˈijxëm” (Heb. 11:1, TNM). Per parë nnijäˈäwëm diˈibën tëyˈäjtën ets diˈibë kyaj, tsojkëp nasˈijxëm ja xëëw tiempë, jot mëjääw ets mayë jäˈäy kyaj duˈun ttunäˈändë. Päätyë net jyënangojtë ko kyaj jyaˈˈatyë Dios.

7. ¿Niˈamukëdaa ëxpëkyjyaˈayëty jyënäˈändë ko kyaj jyamëtyë Dios diˈib tijaty ojts dyajkojy? Oknimaytyäˈäk.

⁷ Ko ëxpëkyjyaˈay tˈëxpëjkpëtsëmdë tijaty, ta net nääk tmëbëktë ko Dios yëˈë diˈib tijaty yajkoj diˈib jamˈäjtp tsäjpotm ets yä Naxwiiny. * Mbäät  näägë ëxpëkyjyaˈay kyaj tmëbëktë ko tam pën diˈib tijaty yajkojtääy, mët ko kyaj duˈun yajtukniˈˈixëdë mä unibersidad extëmë Robert diˈib të yajmaytyaˈaky mä parrafo 5. Per ta mayë ëxpëkyjyaˈay diˈib të tˈixyˈattë Jyobaa ets tyam myëduundëp. Yëˈëjëty të dyajkëktëkëdë myëbëjkën mä Dios, ëtsäjtëm nan oy ko duˈun nduˈunëm, oy të nˈeskuelëˈäjtëm o kyaj. Këˈëmën mbäät nˈëxpëjkëm, kyaj mbäädë wiinkpë duˈun ttuny.

8, 9. 1) ¿Ti nˈatsoowëmbitäˈänëm? 2) ¿Wiˈix xypyudëjkëm ko nˈëxpëjkëmë Diosë kyojy pyëjtaˈaky?

⁸ ¿Wiˈix mbäät nyajkëktëjkëmë mëbëjkën mä Dios diˈib tijaty ojts dyajkojy? Min nˈokˈijxëm taxk pëky.

⁹Nˈokˈëxpëjkëm ja Diosë kyojy pyëjtaˈaky. Pën nˈijx nduˈunëm yajxonë jëyujk animal, ääy ujts etsë mëtsäˈä, mbäät niˈigyë mëbëjkën dyajkëktëkë mä Dios diˈib tijaty ojts dyajkojy (Sal. 19:1; Is. 40:26). Ko niˈigyë nˈëxpëjkëmë Diosë kyojy pyëjtaˈaky, ta mas seguurë nˈitäˈänëm ko Jyobaa yëˈëjën diˈib tijaty ojts dyajkojy. Mä ëxpëjkpajn xëmë myinyë artikulo diˈib nyimaytyakypy niˈigyë ja Diosë kyojy pyëjtaˈaky. Näˈäty, mbäät tsyiptaˈaky njaygyujkëm, per oy ko nduˈunëmë mëjääw parë ngäjpxëm ets nˈijxëm tijaty mbäät njäjtëm. Oy ko nenduˈun njamyajtsëm ko mä sitio jw.org, tap myiny kanäägë bideo diˈib myaytyakypyë Diosë kyojy pyëjtaˈaky, extëm diˈibaty näämnëm pëtsëëmp mä asamblee tëgëk xëëbë.

10. Okpëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën diˈib xytyukˈijxëm ko jantsy tam tuˈugë Dios diˈib tijaty ojts dyajkojy (Romanʉs 1:20).

¹⁰ Ko nˈëxpëjkëmë Diosë kyojy pyëjtaˈaky, oy ko nenduˈun nˈijxëm ti xytyukniˈˈijxëm mä Jyobaa (käjpxë Romanʉs 1:20). Extëm nˈokpëjtakëm, Xëëw diˈib xykyujäj xykyudëˈkxëm, kyaj jeˈeyë tyuny parë njukyˈäjtëm yä Naxwiiny, nan yajpëtsëëmbyë mëkˈäjtën diˈib mbäät xyˈaxëktuˈunëm. Per ¿wiˈixë net yajkuwäˈänyë naxwinyëdë jäˈäy? Tyäˈädë Nax myëdäjtypyë nyiwits nyijuux diˈib xykyuwäˈänëm parë kyaj tyuknaxëdët ja xëëwˈan diˈib mbäät xyˈaxëktuˈunëm. Ets ko jantsy mëk jyajˈyë xëëwˈan diˈib mbäät xyˈaxëktuˈunëm, ta nenduˈun niˈigyë myëktaˈaky ja naxwinyëdë nyiwits nyijuux parë kyaj tyuknaxëdët. ¿Këdii tyääbë yëˈë xytyukˈijxëm ko jantsy tam tuˈugë Dios diˈibë wijy ets oyjyaˈay diˈib duˈun yajkoj?

11. ¿Mä niˈigyë yajnimaytyaˈaky ja Diosë kyojy pyëjtaˈaky diˈib mbäät dyajkëktëkë mëbëjkën? (Ixë rekuäädrë “ Tijaty mbäät xypyudëjkëm parë kyëktëkëdë mëbëjkën”).

¹¹ Mä foyetë Naybyudëkë parë tijaty tpayoˈoytyëdë Jyobaa tyestiigëty, mbäät niˈigyë nbatëm mä yajnimaytyaˈagyë Diosë kyojy pyëjtaˈaky, diˈib mbäät niˈigyë mëbëjkën dyajkëktëkë. Nenduˈun mä jw.org tap myiny kanäägë artikulo etsë bideo, mä jyënaˈany “¿Lo diseñó alguien?”, diˈib nyimaytyakypy wiˈixë Dios të dyajkojˈyë jëyujk animal etsë ääy ujts. Nan mbäät jap nˈijxëm wiˈixë ëxpëkyjyaˈayëty tniˈˈijxtuˈuttë ja Diosë kyojy pyëjtaˈaky parë tijaty dyajkojtë.

12. ¿Tijaty mbäät nˈijxëm ko nˈëxpëjkëmë Biiblyë?

¹²Nˈokˈëxpëjkëmë Biiblyë. Ja ëxpëkyjyaˈay diˈib të yˈokˈyajmaytyakpë mä parrafo 4, diˈibë nety kyaj tmëbëky ko tam pën tijaty ojts dyajkojy, per ok ta tmëbëjky. Jyënaˈany: “Päätyëts nmëbëky mët kots këkpäät të nˈëxpëkyë Biiblyë, kyaj yëˈëjëty mët kots tijaty të niˈëxpëkë”. Waˈan nnijäˈäwëm yajxon tijaty tukniˈˈijxëbë Biiblyë, per tsojkëp nˈakˈëxpëjkëm parë nyajkëktëjkˈadëtsëmë mëbëjkën mä Dios diˈib tijaty yajkoj (Jos. 1:8; Sal. 119:97). Nˈokˈijxëm wiˈix tijaty tyuun jyäjttë extëm meerë Biiblyë ojts tnaskäjpxë ets wiˈix pënaty jyaaytyë kyaj nyaywyinguwopëdë yˈääw yˈayuk. Tyäˈädë yëˈë diˈib niˈigyë yajkëktëkëyaambyë mëbëjkën ko tam tuˈugë Dios diˈib tijaty yajkoj, diˈib jantsy kuwijy ets xytsyojkëm, ets ko yëˈë diˈib yajjääyë Biiblyë (2 Tim. 3:14; 2 Peed. 1:21).

13. Oknigäjpx wiˈix xypyudëjkëm ja ëwij käjpxwijën diˈib yajpatp mä Biiblyë.

 ¹³ Ko nˈëxpëjkëmë Diosë yˈAyuk, ta nbëkäˈänëmë kuentë ko xypyudëjkëmë yˈëwij kyäjpxwijën diˈib myëmiimpy. Extëm nˈokpëjtakëm, ojtsë Biiblyë tnigajpxy ko axëktuump ko nëgooyë nˈatsojkëmë meeny sentääbë ets jeˈeyë xymyoˈoyëmë “jäj jëmuˈumën” (1 Tim. 6:9, 10, TNM; Prov. 28:20; Mat. 6:24). ¿Duˈunyëm tyambäät xypyudëjkëm? Duˈunyëm. Pes tuˈugë liibrë jyënaˈany: “Pënaty niˈigyë pyaˈoˈktëëwdëp ja meeny sentääbë kyaj yajpäättë agujk jotkujk ets niˈigyë tyuktëkëdë ja moˈon tujkën. Ets pënaty jeˈeyë myëmääy myëdäjnëdëp tmëdatäˈändë mayë meeny sentääbë, nayajˈyubajt nayajpäˈämbajtëdëp” (La epidemia del narcisismo). Tyäˈädë yëˈë yajxon xytyukˈijxëm ko duˈunyëm tyam xypyudëjkëm ja ëwij käjpxwijën diˈib yajkypyë Biiblyë parë kyaj nbaˈoˈktëˈëwëmë meeny sentääbë. ¿Njamyajtsëmë wiinkpë tekstë diˈib të xypyudëjkëm? Ko niˈigyë nyajtsobatëm ja Biiblyë yˈëwij kyäjpxwijën, ta nˈixäˈänëm ko Dios diˈib ojts xyajkojëm, nyijäˈäwëp ti mas oy parë ëtsäjtëm ets ta niˈigyë ndukjotkujkˈäjtëm ko xymyoˈoyëm ja ëwij käjpxwijën (Sant. 1:5). ¿Wiˈix wyimbëtsëmäˈäny? Mas agujk jotkujk nnayjyawëyäˈänëm (Is. 48:17, 18).

14. Ko nˈëxpëjkëmë Biiblyë, ¿wiˈix xypyudëkëyäˈänëm parë niˈigyë nˈixyˈäjtëmë Dios?

¹⁴Nˈokˈëxpëjkëm parë niˈigyë nˈixyˈatäˈänëmë Jyobaa (Fwank 17:3). Ko niˈigyë nˈëxpëjkëmë Biiblyë, ta niˈigyë nnijawëyäˈänëmë Jyobaa jyaˈayˈäjtën, diˈib nenduˈun nigëxëˈkp mä kyojy pyëjtaˈaky. Ko niˈigyë nˈixyˈäjtëm, xypyudëkëyäˈänëm parë nˈijtëm seguurë ko Jyobaa jantsy tamën yajpääty (Éx. 34:6, 7; Sal. 145:8, 9). Ko nˈixyˈäjtˈadëtsëmë Jyobaa, ta niˈigyë mëbëjkën nyajkëktëkëyäˈänëm, niˈigyë ntsokäˈänëm ets niˈigyë mëët naymyaaybyëkäˈänëm.

15. ¿Wiˈix xypyudëkëyäˈänëm ko jäˈäy ndukˈixyˈäjtëmë Dios?

¹⁵Nˈoktukmëtmaytyakëmë wiink jäˈäy ko nmëbëjkëmë Dios. Tyäˈädë yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë niˈigyë mëbëjkën kyëktëkët. Per pën jam tuˈugë jäˈäy nmëtmaytyakëm diˈib kyaj tmëbëkyë Dios ets jam ti xyajtëˈëwëm diˈib kyaj nnijäˈäwëm wiˈix yaˈˈatsoowëmbitäˈäny, ¿ti mbäät nduˈunëm? Nˈokˈëxtäˈäyëm mä ëxpëjkpajn wiˈix mbäät nˈatsoowëmbijtëm ja jäˈäy mëdë Biiblyë ets nˈoktukˈijxëm (1 Peed. 3:15b). Nan mbäät nˈanmäˈäyëm tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm parë xypyudëjkëm wiˈix nˈatsoowëmbijtëm diˈib ja jäˈäy të xyajtëˈëwëm. Oy tkupëktët extëm jyënaˈanyë Biiblyë o kyaj, oy ko nbayeˈeyëm tijatyë jäˈäy të xyajtëˈëwëm parë niˈigyë mëbëjkën kyëktëkët. ¿Wiˈix wyimbëtsëmäˈäny? Kyaj nëjkx nmëbëjkëm wiˈix wyinmaytyë ja ëxpëkyjyaˈayëty diˈib kyaj tmëbëktë ko tamë Dios.

16. ¿Ti mbäät tyuny jyatyëty pën kyaj nyajkëktëjkëm ja mëbëjkën ets pën kyaj nguentëˈäjtëm?

¹⁶ Oy jeky kujk nDiosmëduˈunënë, tsojkëp niˈigyë nyajkëktëjkëmë mëbëjkën ets nguentëˈäjtëm. ¿Tiko? Yëˈko pën kyaj duˈun nduˈunëm, mbäät xyeemy ja mëbëjkën. Nˈokjamyajtsëm, nmëbëjkëm mët ko nigëxëˈkp ko jantsy tëyˈäjtën oy ngaˈijxëm. Ets diˈib kyaj yaˈixy, pojën njäˈäytyëgoˈoyëm. Päätyë Pablo ojts ttijy pënaty kyaj tmëdattë mëbëjkën ko duˈun extëm ja poky “diˈibë xyajwinmäˈänyjyoˈpëm” (Eb. 12:1). Per ¿ti mbäät nduˈunëm parë nyajkëktëjkëm ja mëbëjkën? (2 Tes. 1:3).

17. ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë nyajkëktëjkëm niˈigyë mëbëjkën?

¹⁷ Tim jawyiin, nˈokˈamdoˈowëm xëmë Jyobaa yˈespiritë santë. ¿Tiko? Yëˈko mëbëjkën, yëˈë diˈibë Dios yajkypy mët yëˈëgyëjxmë yˈespiritë santë (Gál. 5:22, 23, TNM). Pën kyaj xytyukpudëjkëm, kyaj mbäät nyajkëktëjkëm ja mëbëjkën ets nguentëˈäjtëm. Pääty, nˈokˈamdoˈowëm xëmë Jyobaa yˈespiritë santë, pes yëˈë xymyoˈoyäˈänëm (Luk. 11:13). Mbäät nˈanmäˈäyëm: “Tukmëbëjkëts waanë niˈigyë” (Luk. 17:5).

18. Extëm jyënaˈanyë Salmo 1:2, 3, ¿ti të nyajtukumäˈäyëm?

 ¹⁸ Ja tuk pëky, nˈokˈëxpëjkëm xëmë Diosë yˈAyuk (käjpxë Salmo 1:2, 3). * Ja tiempë mä yajjääyë salmo, niwaanë nety ja israelitëty tmëdattë ja Diosë Ley. Per ja reyëty ets ja saserdotëty myëdäjttëbë nety ja kopyë. Ets win jëxtujk jëmëjt duˈun ojts yajtukˈanaˈamdë ja israelitëty: “Nëjkx yeˈeymujktäˈädë jäˈäyëty waˈan tmëjjäˈäy tmutskjäˈäyëty, dyaˈay toˈoxyëty, jëbyäät jëbyoˈkxyëty”. Tsojkëp ijty tyuˈukmuktët niˈamukë parë tmëdoowˈittët ja Diosë Lyey (Deut. 31:10-12, MNM). Ja tiempë mä Jesus jyukyˈajty, niwaanë netyë jäˈäy tmëdattë ja nekyxyaatsy mä myinyë Diosë Jyaaybyajtën ets japë nety dyaˈittë mäjaty ja sinagoogë. Per tyam niˈamukë nmëdäjtëm tuˈugë Biiblyë, ta diˈib myëdäjttëp kaˈpxy o kujkwaˈkxy. ¿Wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëm ko nguˈëˈëw ngukäjpxëm ko nmëdäjtëm tuˈugë Biiblyë?

19. ¿Ti tsojkëp nduˈunëm parë niˈigyë mëbëjkën nyajkëktëjkëm?

¹⁹ Mbäät nyajnigëxëˈkëm ko nmëjjäˈäwëmë Diosë yˈAyuk, ko xëmë ngäjpxëm. Pääty, tsojkëp ndukniwijtsëm näˈäjaty ngäjpxäˈänëm ets kyaj jaayë ngonëˈkëm ko nmëdäjtëmë tiempë. Ko nduˈunëm duˈun, ta niˈigyë nëjkx nyajkëktëjkëm ja mëbëjkën.

20. ¿Ti net tyam ndunäˈänëm?

²⁰ Ëtsäjtëm të nyajkëktëjkëmë mëbëjkën mët yëˈëgyëjxm ja Diosë yˈAyuk, kyaj nduˈunˈäjtëm extëm “ja jäˈäyëty diˈibë yajtijtëp ëxpekyëty es wijyjyaˈayëty” (Mat. 11:25, 26). Mët ko nˈëxpëjkëmë Biiblyë, ta nnijäˈäwëm tiko tyamë jukyˈäjtën niˈigyë yˈoˈktëy ets ti Jyobaa tyunaampy. Pääty, nˈokˈyajkëktëjkëm niˈigyë ja mëbëjkën ets nˈokpudëjkëmë jäˈäy nuˈun nmadakëm parë tmëbëktëdë Dios diˈib tijaty të dyajkojy (1 Tim. 2:3, 4). Njantsy awijx njantsy jyëjpˈijxëm ets jyäˈtët ja tiempë mä niˈamukë pënaty jukyˈäjttëp yä Naxwiiny, tmëjkumaytyëdë Jyobaa ets jyënäˈändët: “Nintsënˈäjtëm Dios [Jyobaa], mijtsë dëˈën mbatëp es xyˈaxäjët ja mëjˈäjtën [...] mët ko mijtsë dëˈën të xyajkojtäˈäy tëgekyë diˈibë ijtp” (Diˈibʉ Jat. 4:11).