Faigi nösi

Faigi ba gangolifa

ARTIKEL WAMAHAʼÖ 32

Aroʼö Wamatimö khö Zomböi Yaʼita

Aroʼö Wamatimö khö Zomböi Yaʼita

”Famati andrö . . . faʼafaduhu dödö ba ngawalö hadia ia zi lö oroma.”​—HEB. 11:1.

SINUNÖ 11 Lasuno Lowalangi Niwöwöinia

NITUTUNÖ *

1. Hadia zi no lafahaʼö yaʼugö sanandrösa khö Zomböi yaʼita?

NA TEʼEBUAʼÖ ndraʼugö ba nösi nomo Zamaduhuʼö Yehowa, te no öfahaʼö ndraʼugö sanandrösa khö Yehowa iʼotarai me ide-ideʼö. Lafahaʼö ndraʼugö wa yaʼia andrö Somböi yaʼita, oya mbua-buania sahöli-höli dödöda, ba omasi ia ibaliʼö faradaiso gulidanö andre.​—1 Mo. 1:1; Hal. 17:24-27.

2. Hadia niwaʼö niha na so zi faduhu tödö wa so Zomböi yaʼita?

2 Ato niha si lö faduhu tödö wa so Lowalangi, ba lö göi faduhu dödöra wa yaʼia Zomböi fefu hadia ia. Faduhu dödöra wa so manö waʼauri si no öna-öna ba gulidanö andre lö börö, ba börö me alua evolusi, tola tebulö daʼö tobali ngawalö zauri sahöli-höli dödöda. So ösa niha sagalawa sekola si faduhu tödö ba daʼö. Te lawaʼö wa fasala Zura Niʼamoniʼö moloʼö sains, ba ha niha si lö sekola, si lö faʼatua-tua, mazui salio telimo zi faduhu tödö wa so Zomböi yaʼita.

3. Hana wa moguna taʼaroʼö wamatida?

3 Hadia aombö dödöda wa Yehowa andrö Somböi yaʼita safönu faʼomasi börö wehede niha sagalawa sekola andrö? Tola taʼila wanema linia na aboto ba dödöda hadia mbörö wa faduhu dödöda wa Yehowa andrö Somböi yaʼita. Hadia börö me no tarongo daʼö ba niha böʼö mazui börö me no tafahaʼö ita ba dandra-tandra sangoromaʼö wa Yehowa andrö Somböi yaʼita? (1 Ko. 3:12-15) Hewaʼae na no ara tobali ita Samaduhuʼö Yehowa, böi taböhöli wangaʼaroʼö famatida. Na tafalua daʼö, lö telimo ita ba ”wamahaʼö niha gulidanö, hegöi ba waya-faya si lö boto” nifaʼema niha sangumaʼö wa fasala nösi Zura Niʼamoniʼö. (Kol. 2:8; Heb. 11:6) Börö daʼö, tatutunö dania ba artikel daʼa (1) hana wa ato zi lö faduhu tödö wa so Zomböi yaʼita, (2) hewisa wangaʼaroʼöu famatiu khö Yehowa, Somböi yaʼita, ba (3) hewisa enaʼö lö tebulö aro wamatiu.

HANA WA ATO ZI LÖ FADUHU TÖDÖ WA SO ZOMBÖI YAʼITA?

4. Moloʼö Heberaiʼo 11:1, hezo teʼodane-dane wamati sindruhu?

4 So ösa niha sangumaʼö wa famati andrö eluahania faʼafaduhu dödö si lö dane-dane. Hizaʼi, moloʼö Sura Niʼamoniʼö, tenga famati sindruhu daʼö. (Baso Heberaiʼo 11:1.) Famati andrö faʼafaduhu dödöda ba ngawalö hadia ia zi lö oroma, simane Yehowa, Yesu, hegöi Famatörö Lowalangi ba zorugo, ba so dandra-tandra sangoromaʼö wa atulö nifaduhusida tödö andrö. (Heb. 11:3) Imane si samösa ilmuwan si no tobali Samaduhuʼö Yehowa, ”So dane-dane ba ngawalö hadia ia nifaduhusida tödö. Lö taʼosilöʼögö zindruhu soʼamakhaita ba sains.”

5. Hana wa lö faduhu dödö niha wa so Zomböi yaʼita?

5 Te manofu-nofu dödöda, ’Na oya sibai dandra-tandra sangoromaʼö wa Lowalangi Zomböi fefu hadia ia, hana wa lö faduhu dödö niha wa so Zomböi yaʼita?’ Te so ösa ba gotaluara zi lö irai mamareso tandra-tandra andrö. Imane Robert, si no tobali Samaduhuʼö Yehowa iadaʼa, ”Börö me lö irai latutunö ba zekola sanandrösa ba womböwöi, uwaʼö tödögu wa lö hadöi Somböi yaʼita. Hizaʼi, me töra 20 fakhe ndröfigu, falukha ndraʼo khö ndra Samaduhuʼö Yehowa. Lafaduhuʼö ba dödögu wa oya sibai dandra ba Zura Niʼamoniʼö sangoromaʼö wa Lowalangi Zomböi fefu hadia ia.” *​—Faigi kotak ” Sinangea Lafalua Ira Satua”.

6. Hana wa so ösa zi lö faduhu tödö wa so Zomböi yaʼita?

6 So ösa zi lö faduhu tödö wa so Zomböi yaʼita börö me lö omasi ira lafaduhusi tödö zi lö iʼila höröra. Hizaʼi sindruhunia, so nifaduhusira tödö si lö iʼila höröra. Duma-dumania, börö me so dandra sangoromaʼö wa sindruhu-ndruhu so nangi, faduhu dödöra sanandrösa ba daʼö. Simanö göi wamati nitutunö ba Zura Niʼamoniʼö, teʼodane-dane ia ba dandra-tandra sangoromaʼö ”ngawalö hadia ia zi lö oroma”. (Heb. 11:1) Moguna khöda ginötö hegöi famorege ba wamareso fefu dandra-tandra andrö, ba ato niha si lö omasi mamalua daʼö. Niha si lö omasi mamareso tandra-tandra andrö, tola manö lawaʼö tödöra wa lö hadöi Lowalangi.

7. Hadia lö hadöi niha sagalawa sekola si faduhu tödö wa Lowalangi Zomböi banua si yawa awö danö? Tutunö.

7 Simane Robert, si no tatutunö moroi yawa, so ösa ilmuwan si faduhu tödö wa lö hadöi Somböi yaʼita börö me lö irai lafahaʼö ira ba universitas sanandrösa ba womböwöi. Hizaʼi, börö me no lafahaʼö ira ba dandra-tandrania, faduhu dödöra wa Lowalangi Zomböi banua si yawa awö danö. * Tola göi laʼokhögö waʼaboto ba dödö sanandrösa khö Yehowa ba laʼomasiʼö ia. Simane nifalua ndra ilmuwan andrö, moguna göi taʼaroʼö wamatida khö Lowalangi, gofu hewisa waʼalawa zekolada. Tebai lasalahini ita niha böʼö ba wamalua daʼö.

LALA BA WANGAʼAROʼÖ FAMATIMÖ KHÖ ZOMBÖI YAʼITA

8-9. (a) Hadia wanofu nitutunöda iadaʼa? (b) Hadia mbuania na öfahaʼö ndraʼugö ba gomböila danga Lowalangi?

8 Hewisa wangaʼaroʼöu famatiu khö Zomböi yaʼita? So öfa lala si tola tafalua. Datatutunö.

9 Fahaʼö ndraʼugö ba gomböila danga Lowalangi. Tola öʼaroʼö wamatiu khö Zomböi yaʼita na öhaogö wonehegö urifö, sinanö, hegöi döfi. (Si. 19:1; Yes. 40:26) Na itugu oya öfahaʼö ndraʼugö sanandrösa ba daʼö, itugu faduhu dödöu wa Yehowa Zomböi yaʼita. Oya artikel ba publikasida sanutunö ngawalö zoʼamakhaita ba gomböila danga Lowalangi. Böi taluʼi wombaso artikel daʼö hewaʼae na lö alio aboto ba dödöu geluahania. Fahaʼö ndraʼugö ndrohu-ndrohu zi tola aboto ba dödöu. Böi olifu ndraʼugö ba wamaigi situs web khöda, jw.org, börö me so ba daʼö video si sökhi sibai sanandrösa ba niwöwöi si no mufaʼanö ba gangowuloa ba zi sambua regional barö zi hauga fakhe andre!

10. Beʼe duma-duma sangoromaʼö wa so Zomböi yaʼita. (Roma 1:20)

10 Na öfahaʼö ndraʼugö ba ngawalö niwöwöi, alui hadia wamahaʼö si tola öhalö sanandrösa khö Zomböi yaʼita. (Baso Roma 1:20.) Duma-dumania, tola terorogö waʼauri fefu niwöwöi si so ba gulidanö, börö me so luo sameʼe haga hegöi faʼaukhu zino. Sindruhunia, tola teʼala ita börö haga zino andrö. Hizaʼi, tola telumöʼö ita börö me so zi no amaedola mbaluse ba gulidanö andre, yaʼia daʼö lapisan ozon sombaʼagö haga zino si tola mamakiko. Na itugu abölö-bölö haga zino, itugu aweʼe-weʼe lapisan ozon. Iadaʼa, hadia lö faduhu dödöu wa so zamazökhi daʼa fefu, yaʼia daʼö Somböi safönu faʼomasi ba faʼatua-tua?

11. Hezo tola ösöndra zindruhu sanandrösa ba niwöwöi si tola mangaʼaroʼö famatiu? (Faigi kotak ” Fakake ba Wangaʼaroʼö Famatida”.)

11 Na öfareso Wanuturu Lala ba Wamalua Riset khö Ndra Samaduhuʼö Yehowa ba öfalua riset ba jw.org, tola ösöndra zindruhu sanandrösa ba niwöwöi si tola mangaʼaroʼö famatiu. Tola öbörögö wamahaʼö yaʼugö ba artikel hegöi video moroi ba seri ”Apakah Ini Dirancang?” Ba ngawalö artikel hegöi video sadogo-dogo andrö, no mufaʼanö zindruhu sahöli-höli dödöda sanandrösa ba gurifö hegöi sinanö. No göi mufaʼanö ba daʼö hadia manö wamahaʼö nihalö ndra ilmuwan sanandrösa ba niwöwöi irege daʼö zi tobali duma-duma khöra ba wamazökhi ngawalö gama-gama.

12. Na tafahaʼö ita ba Zura Niʼamoniʼö, hadia zinangea taʼangeragö?

12 Fahaʼö ndraʼugö ba Zura Niʼamoniʼö. Ba wamobörö, lö faduhu dödö ilmuwan si no mutötöi ba ngenoli si öfa wa so Zomböi yaʼita. Hizaʼi ba gafuriata, faduhu dödönia ba daʼö. Imane, ”Mamati ndraʼo wa so Zomböi yaʼita tenga ha börö me no ufahaʼö ndraʼo ba sains, hizaʼi börö me no ufahaʼö göi ndraʼo ba Zura Niʼamoniʼö.” Sindruhu sa, te no öʼokhögö waʼaboto ba dödö si tefaudu sanandrösa ba Zura Niʼamoniʼö. Hewaʼae simanö, enaʼö itugu aro wamatiu khö Zomböi yaʼita, böi böhöli wamahaʼö yaʼugö ba Daromali Lowalangi. (Yos. 1:8; Si. 119:97) Duma-dumania, angeragö hewisa wanutunö Zura Niʼamoniʼö waö-waö salua me götö föna. Nehegö göi hewisa waʼalua ngawalö zi no ifaʼeleʼö Sura Niʼamoniʼö, ba hewisa waʼatefaudu nösinia hewaʼae na faböʼö-böʼö zanura yaʼia. Na öfalua daʼö, tola itugu aro wamatiu wa Somböi yaʼita andrö no safönu faʼomasi ba satua-tua, ba yaʼia zamaʼanö Sura Niʼamoniʼö. *​—2 Ti. 3:14; 2 Fe. 1:21.

13. Tutunö sambua mene-mene si sökhi ba Daromali Lowalangi.

13 Na öfahaʼö ndraʼugö ba Daromali Lowalangi, angeragö hadia mbua si tola ötema moroi ba mene-menenia. Duma-dumania, no ara ifangelama ita Sura Niʼamoniʼö wa tola teʼala waʼaurida na taʼomasiʼö gefe ba ’oya nifobörönia khöda faʼafökhö’. (1 Ti. 6:9, 10; Amd. 28:20; Mat. 6:24) Hadia tefaudu daʼö ofeta mane maʼökhö? Imane buku The Narcissism Epidemic, ”Si toʼölönia, na omasi zi samösa niha enaʼö tedou maʼifu waʼebua gefenia, lö khönia faʼohahau dödö ba asese göna ia fökhö. Mendrua manö na igohi waʼakayo, lö irasoi waʼomuso dödö ba itugu fawuka gera-erania.” Börö daʼö, sindruhu-ndruhu wa no mene-mene si sökhi wamangelama nibeʼe Zura Niʼamoniʼö enaʼö lö taʼomasiʼö gefe. Hadia tola öʼangeragö goi-goi tanö böʼö moroi ba Zura Niʼamoniʼö si möi fanolou? Na taʼangeragö hadia mbua si tola tatema moroi ba mene-mene Zura Niʼamoniʼö, itugu aboto ba dödöda wa iʼila zi sökhi khöda Somböi yaʼita safönu faʼomasi, ba hasambalö taʼodaligö mene-mene nibeʼenia. (Yak. 1:5) Buania, itugu owua-wua dödöda ba waʼauri.​—Yes. 48:17, 18.

14. Hadia zi tola öʼila sanandrösa khö Yehowa na öfahaʼö ndraʼugö ba Zura Niʼamoniʼö?

14 Okhögö gohitö dödö si tefaudu ba wamahaʼö yaʼugö, yaʼia daʼö ba wanöndra faʼaboto ba dödö sanandrösa khö Yehowa. (Yoh. 17:3) Na öfahaʼö ndraʼugö ba Zura Niʼamoniʼö, tola aboto ba dödöu mbua-bua hegöi amuata Yehowa, simane na öfahaʼö ndraʼugö ba gomböila dangania. Na tafahaʼö ita ba gamuatania andrö, faduhu dödöda wa sindruhu-ndruhu so Yehowa. (2 Mo. 34:6, 7; Si. 145:8, 9) Na itugu monönö waʼaboto ba dödöu sanandrösa khö Yehowa, itugu aro wamatiu, itugu öʼomasiʼö ia, ba itugu aro wahuwusau khönia.

15. Hadia mbuania na ötutunö ba niha böʼö wamatiu khö Lowalangi?

15 Tutunö ba niha böʼö wamatiu khö Lowalangi. Na öfalua daʼö, itugu aro wamatiu. Hizaʼi, hewisa na lö faduhu dödö niha nifalukhaisiu wa so Lowalangi ba lö öʼila hadia zinangea öwaʼö? Tandraigö alui wanema li si teʼodane-dane ba Zura Niʼamoniʼö si no mufaʼanö ba publikasida. (1 Fe. 3:15) Tola göi öʼandrö wanolo moroi khö dalifusöda saro ba wamati. Hewaʼae na lö fatema ba dödö niha nifalukhaisimö andrö hadia nitutunö Zura Niʼamoniʼö, hasambalö ötema mbua moroi ba riset si no öfalua börö me itugu aro wamatimö. Buania, lö faduhu dödömö ba niha sagalawa sekola hegöi satua-tua moloʼö famaigi niha gulidanö, sangumaʼö wa lö hadöi Somböi yaʼita.

YALÖTEBULÖ ARO WAMATIU!

16. Hadia zalua na lö taʼaroʼö ba tarorogö wamatida?

16 Hewaʼae na no ara tobali ita samosumange Yehowa, böi tebulö taʼaroʼö ba tarorogö wamatida khönia. Hadia mbörö? Börö me tola manö awuwu wamatida na lö mangelama ita. Böi olifu ita wa teʼodane-dane wamati andrö ba dandra-tandra sangoromaʼö ngawalö hadia ia zi lö oroma. Tola manö alio taʼolifugö hadia zi lö iʼila höröda. Börö daʼö, iwaʼö Faulo wa alio ’iböbö ita horö’ na ambö wamatida. (Heb. 12:1) Na simanö, hewisa enaʼö lö tebulö aro wamatida?​—2 Te. 1:3.

17. Hadia zanolo yaʼita ba wondrorogö famatida?

17 Si oföna, aseseʼö andrö geheha niʼamoniʼö khö Yehowa. Hadia mbörö? Börö me tefarahu wamati andrö ba mbua-bua geheha. (Gal. 5:22, 23) Lö taʼila taʼaroʼö ba tarorogö wamatida khö Zomböi yaʼita na lö itolo ita eheha niʼamoniʼö. Hasambalö ibeʼe khöda gehehania Yehowa na lö tebulö taʼandrö khönia. (Luk. 11:13) Baero daʼö, tola tamane ba wangandröda, ”Douʼö wamatima.”​—Luk. 17:5.

18. Moloʼö Sinuno 1:2, 3, hadia mbuala sebua böli si no tatema moroi khö Yehowa?

18 Si dua, moguna owölö-ölö ndraʼugö ba wamahaʼö yaʼugö ba Daromali Lowalangi. (Baso Zinunö 1:2, 3.) Me musura zinunö andrö, lö atoto ndraono Gizaraʼeli sangokhögö Oroisa Lowalangi si no mufuli musura, tefarahu ba daʼö razo hegöi ira ere. No mufazökhi gamakhoita wa lö tola löʼö owulo ’ndra matua, ira alawe, iraono’, hegöi niha si fatewu ba wamondrondrongo fombaso Oroisa Lowalangi sakali ero fitu fakhe. (5 Mo. 31:10-12) Me götö Yesu, lö atoto zangokhögö gölu-gölu Mbuku Niʼamoniʼö, ba oya zi no muʼiröʼö ba zinagoga. Hizaʼi, ba götöda andre, tola labaso Daromali Lowalangi ira niha sato. No buala sebua böli daʼö. Na simanö, hewisa wangoromaʼöda fangandrö saohagölö me no tebeʼe khöda Zura Niʼamoniʼö?

19. Hadia zinangea tafalua enaʼö lö tebulö aro wamatida?

19 Tola taforomaʼö wangandrö saohagölö ba mbuala sebua böli si no tatema na owölö-ölö ita wombaso Taromali Lowalangi. Moguna tatatugöi ginötö ba wombaso hegöi ba wamahaʼö yaʼita ba Zura Niʼamoniʼö. Tenga balazi so ginötöda awena tafalua daʼö. Na lö tebulö tafahaʼö ita ba ginötö si no tatatugöi, tola teʼaroʼö wamatida.

20. Hadia gangetula sinangea tahalö?

20 Tenga simane ”niha sagatua-tua ba salawa sekola” ba gulidanö andre, no taʼokhögö wamati saro si teʼodane-dane ba Daromali Lowalangi. (Mat. 11:25, 26) Börö me no tafahaʼö ita ba Zura Niʼamoniʼö, aboto ba dödöda hadia mbörö wa itugu lö sökhi zalua ba gulidanö andre ba hadia nifalua Yehowa ba wangasiwai daʼö fefu. Börö daʼö, datahalö gangetula ba wangaʼaroʼö famatida ba tatolo niha sato enaʼö mamati ira khö Zomböi yaʼita. (1 Ti. 2:3, 4) Datadöna-döna waʼalua niwaʼö ba Wamaʼeleʼö 4:11 wa hasambalö lasuno Yehowa ira niha gulidanö maʼafefu ba lamane khönia, ”No sinangea ötema . . . lakhömi, . . . yaʼugö Yehowa Lowalangima, börö me yaʼugö zamazökhi fefu hadia ia.”

SINUNÖ 2 Yehowa Döimö

^ par. 5 Itutunö Sura Niʼamoniʼö wa Lowalangi Yehowa Zomböi fefu hadia ia. Hizaʼi, ato niha si lö faduhu tödö ba daʼö. Faduhu dödöra wa tenga börö Zomböi wa so fefu hadia ia. Hewaʼae simanö, lö mangiwa waʼafaduhu dödöda na taforege ba wangaʼaroʼö famatida khö Lowalangi hegöi ba Zura Niʼamoniʼö. Ba artikel daʼa, tatutunö hewisa wamaluada daʼö.

^ par. 5 Ba zi hawaʼoya sekola, na latutunö ira guru hadia manö mbörö wa so ita ba gulidanö andre, lö irai latötöi zanandrösa ba womböwöi, börö me lö omasi ira na hulö lafaso ndraono sekola ba wamaduhusi tödö Lowalangi.

^ par. 7 Ba Indeks Publikasi Menara Pengawal, tola taʼila mbua gera-era ndra niha sagalawa sekola hegöi ira ilmuwan si töra 60 niha faʼato, si faduhu tödö wa Lowalangi Zomböi yaʼita. Ba subjek ”Sains”, faigi duho side-ide ”ilmuwan yang percaya akan penciptaan”. So ösa mbua gera-erara si tola tasöndra ba Panduan Riset untuk Saksi-Saksi Yehuwa. Ba subjek ”Sains dan Teknologi”, faigi duho side-ide ”’Wawancara’ (Artikel berseri di Sadarlah!)”.

^ par. 12 Duma-dumania, faigi artikel ”Apakah Alkitab Selaras dengan Sains?” ba Sedarlah! Baŵa si Dua 2011 hegöi artikel ”Apa yang Yehuwa Nubuatkan Menjadi Kenyataan” ba Menara Pengawal 1 Mbaŵa si Sara 2008.