Yang pafundinau anch yidiamu

Yang pafundinau anch yidiamu

MUTU WA MULONG WA KWILEJ WA 32

Kasikesh Ritiy Rey Mudiay Sakatang

Kasikesh Ritiy Rey Mudiay Sakatang

‘Ritiy rid . . . uman wa kashinsh wa yom yakin yakad kumekan ku mes.’​—HEB. 11:1.

MUMINY 11 Yitang Yikat Kumushiman Nzamb

YIDIA MU MUTU WA MULONG WINOU *

1. Yom ik wileja piur pa Sakatang?

ANCH wavadikina mu dijuku dia Atuman a Yehova, pamwing ap wileja piur pa Yehova piwading uchidia mwan mukemp. Wileja anch kuding Sakatang, anch ukwet mikadil yiwamp nakash, ni utongin kusal yom yiwamp nakash mulong wa antu.​—Dis. 1:1; Mid. 17:24-27.

2. Yom ik yitonginingau antu amwing piur pa antu itiyijina mudiay Sakatang?

2 Antu avud akat kulond anch Nzamb kwikiling ni kadiap kwend ndiy watang yom yawonsu. Akat kulond anch mwom wiyezina kwau, kupwa mwom winou wasambisha kukarumuk kwikal milad ya mwom kushalijan, kuwejaku yom yikweta mwom yikwamushena. Antu amwing akata kulond mwamu ad antu ilejina nakash. Akat kulond anch siyans umekeshin anch Bibil udimben ni antu itiyijina anch kud Sakatang ad antu akad kwilej, akad manangu, ni ayisup.

3. Mulong wak chid cha usey kukasikesh ritiy retu?

3 Ov, yitongijok yiney ya antu ilejina nakash yikutwish kuziyish ritiy retu mudiay Yehova anch ndiy udia Sakatang wa rukat? Chakul chimedin nakash pa diyingishin ditubachikina kwitiyij anch Yehova ud Sakatang. Ov, chid mulong atuleja kwitiyij, anch chid mulong twitekina chisu cha kushinshikin ayinetu uman? (1 Kor. 3:12-15) Chikalap nchik uvud wa mivu twasadina kal mud Kaman wa Yehova, etu awonsu tufanyidin kudandamen kukasikesh ritiy retu. Anch twasal mwau, kakutwishap kutudimb nich “manangu ma antu [filozofi] ma kudimban makad usey” mafundishinau kud antu atadikishina Dizu dia Nzamb. (Kol. 2:8; Heb. 11:6) Mulong wa kutukwash, mu mutu wa mulong winou tukuman (1) mulong wak antu avud kitiyinap mudiay Sakatang, (2) mutapu ik ukutwisha kukasikesh ritiy rey mudiay Yehova, Sakatang wey, ni (3) mutapu ik ukutwisha kudandamen kukasikesh ritiy rey.

MULONG WAK ANTU AVUD KITIYINAP MUDIAY SAKATANG?

4. Kukwatijan ni Hebereu 11:1, ritiy rakin rimedining pa yik?

4 Antu amwing atongining anch kwikal ni ritiy chirumburikin kwitiyij mu chom kampand pakad kwikal ni uman. Pakwez kukwatijan ni Bibil, riner ridiap ritiy rakin bwat. (Tang Hebereu 11:1) Ijik anch kwitiyij mu yom yidia yakin, pakwez yakad kumekan ku mes, kwimedin pa uman wa kashinsh. Chilakej kwikalaku kwa Yehova, Yesu, ni Want wa mwiur. (Heb. 11:3) Kaman wa Yehova umwing wileja yom ya shimi ni bioloji walonda anch: “Atuman a Yehova kakwetap ritiy ra wimput a mes. Kajimbarelap uman wa siyans.”

5. Mulong wak antu avud itiyijin anch mwom kautangap?

5 Tukutwish kwiyipul anch: ‘Anch kud uman wa kashinsh umekeshina anch kud Sakatang, mulong wak antu avud kitiyijinap anch Nzamb ndiy watanga yom yawonsu yikweta mwom?’ Chid mulong antu amwing kakatap kushinshikin ayinau uman. Robert udia katat Kaman wa Yehova ulondin anch: “Mulong ading kandikal atufundishangap ku shikol piur pa kutang kwa yom, natongang anch yid kwau ya makasu. Ching pinawanyisha mivu 20 ni kusut pawiy chad nisamba ni Kaman wa Yehova ni kwilej anch Bibil uletin mayingish mawamp ma kwitiyij anch Nzamb ndiy Wantanga yom.” *​—Tal mushet: “ Kwijikish kwa Usey Kud Anvaj.”

6. Mulong wak antu amwing kakatap kwitiyij mudiay Sakatang?

6 Antu amwing kitiyijinap anch kud Sakatang, akat kulond anch itiyijin ching mu yom yikutwishau kuman. Pakwez oku akat kwitiyij yom yimwing yakad kumekan ku mes, chilakej rinkind. Ritiy risambidinau mu Bibil rimedin kand pa uman ukwau wa ‘yom yakin yakad kumekan ku mes.’ (Heb. 11:1) Chitin chisu ni usu mulong wa kushinshikin uman, ni antu avud aburedin kutakaman kwa kusal mwamu. Muntu wakad kwitekin chisu cha kushinshikin uman ukutwish kushiken kutong anch Nzamb kwikiling.

7. Ov, antu awonsu ilejina akat kutadik anch Nzamb kandiyap watanga yom yawonsu? Rumburil.

7 Kupwa kwa kushinshikin uman, in siyans amwing ashikena kwikal nich kashinsh anch Nzamb ndiy watanga mangand. * Mud Robert twisambinang kwiur oku, antu amwing akutwish kulond anch kwikil Sakatang mulong ku iniversite kandikal afundishangapaku piur pa kutang kwa yom. Pakwez, in siyans avud ashikedin kal kumwijik Yehova ni kumukat. Mud mwasalau in siyans inay, niyetu tufanyidin kukasikesh ritiy retu mudiay Nzamb, chikalap nchik shikol twileja ap ndond twapamina. Kwikil muntu mukwau ukutwisha kusal mwau pa ndond yetu.

MUTAPU UKUTWISHA KUKASIKESH RITIY REY MUDIAY SAKATANG

8-9. (a) Chipul ik tukushinshikina katat? (b) Kwilej yitang kukutwish kukukwash mutapu ik?

8 Mutapu ik ukutwisha kukasikesh ritiy rey mudiay Sakatang? El tushinshikinany mitapu yinying.

9 Ileja yitang. Ukutwish kukasikesh ritiy rey mudiay Sakatang kusutin kushinshikin annam, mitond ni atutumbu. (Kus. 19:2; Isay 40:26) Anch wilej nakash piur pa yom yiney, ukwikal ni kashinsh nakash anch Yehova ndiy Sakatang. Mikand yetu yikwet mitu ya milong yivud yilejena yom kushalijan piur pa yitang. Kangal kumatok mitu ya milong yiney anch waman anch yikukasikedin kuyitesh nawamp. Sal usu wa kwilej yom ukutwisha kutesh. Kangal wavuramen kwandam pa kapend ketu ka jw.org, mulong wa kutal mavideo mapandakena kuwap misambidina yitang malejenau ku yitentam yetu ya rejon yasutina ey.

10. Let chilakej piur pa mutapu yitang yimekeshina kwikalaku kwa Sakatang. (Rom 1:20)

10 Chisu wilejina yitang, shinshikin nakash pa yom ukutwisha kwilej piur pa Sakatang wetu. (Tang Rom 1:20.) Chilakej, ukutwish kuman anch muten ukat kulet chirungul ni chitokish yidia ya usey mulong wa mwom yidia pa divu. Pakwez nsis jimwing ja muten jikutwish kulet ubaj. Etu antu tukwet kuswir kwa kutuchidij kwi nsis jinej, ni atuchidijin! Mutapu ik? Kud rinkind unyingumukina divu ukata kukepish usu wa nsis jinej ja ubaj ni kutuchidij. Anch nsis jinej ja usu japandikan, rinkind winou niyend ukat kuvul. Ov, umenap anch kufanyidin kwikal muntu wasala yom yiney ni ufanyidin kwikal Sakatang wa rukat ni ukweta manangu?

11. Kwisu ukutwisha kutan yom yikutwisha kukasikesh ritiy rey mudiay Sakatang? (Tal mushet: “ Mikand Yikweta Nsangu Jikutwisha Kukasikesh Ritiy Rey.”)

11 Ukutwish kutan yom yivud yikutwisha kukasikesh ritiy rey piur pa yitang kusutin kushinshikin mu Ukwash wa Kukimbijol Nich wa Atuman a Yehova ni kukimbijol pa kapend ka jw.org. Ukutwish kusambish ni mitu ya milong ni mavideo madiap pafundinau anch Ov, Ayitanga Anch Yiyezina?” Alejenamu mu wiswimp yom yishimokishena piur pa annam ni yitang yikwau. Mud kand yilakej ya in siyans apakisha kwimburij yitang mulong wa kusal yom yau.

12. Chisu twilejina Bibil, yom ik yimwing tufanyidina kushinshikin?

12 Ileja Bibil. Mwin kwilej yom ya bioloji ni shimi twisambinang kwiur oku walika kwinsambishin anch kwikil Sakatang. Pakwez mu kusut kwa chisu, washikena kwikal ni ritiy. Ulondin anch: “Ritiy ram radingap rimedina ching kwau pa yom nileja mu siyans. Rading rimedin kand pa yom nileja mu Bibil.” Pamwing ap ukwet ronganyin rakin ra yom yifundishinay Bibil. Ap anch chid mwamu, mulong wa kukasikesh ritiy mudiay Sakatang, chitin kudandamen kwilej Dizu dia Nzamb. (Jos. 1:8; Kus. 119:97) Chilakej, shinshikin mutapu urumburilay Bibil nawamp yom yasadika kwasutin kal mivu yivud. Shinshikin kand uprofet udiamu wawanyidina kal, ni mutapu utanijadina yom yafundau antu kushalijan. Kusal mwamu kukutwish kukasikesh ritiy rey anch atutanga kud Sakatang ukweta rukat ni manangu ni ndiy wafundikisha Bibil. *​—2 Tim. 3:14; 2 Pita 1:21.

13. Chilakej ik chimwing chimekeshina manangu tutanina mu Dizu dia Nzamb?

13 Chisu wilejina Bibil, shinshikin mutapu ukutwisha yiyul yend kukukwash. Chilakej, Bibil watakela kubabeshan anch rukat ra nfalang rid ra ubaj ni rikat kulet “yakamish yivud.” (1 Tim. 6:9, 10; Jnsw. 28:20; Mat. 6:24) Ov, kubabesh kwinoku kuchikwet usey ni nlel? Buku umwing wisambidina piur pa mutapu udia mashakamin ma antu mu chirung chetu ulondin anch: “Antu akatina nakash yom ya ku mujimbu akwet musangar ukemp pakwez yakamish yivud nakash. Chikwau kand, antu akatina kwikal ni nfalang jivud kakwetap musangar ni arishin ni mayej mavud.” Chawiy, chiyul cha Bibil chilondina anch tufanyidinap kukat nfalang chid kamu cha ukwash nakash! Ov, wij yiyul yikwau ya Bibil wamena kal anch yid ya ukwash? Anch twatongijokin pa yiyul yiwamp yawonsu yidia mu Bibil, tukuman anch Sakatang wetu wa rukat wij yom yidia ya ukwash kud etu ni chisu chawonsu tukuchingejin yiyul yend. (Jak. 1:5) Mud chibudikin, tukwikal ni musangar mu mwom.​—Isay 48:17, 18.

14. Yom ik ukujingunina piur pa Yehova anch wilej Bibil?

14 Ileja Bibil nich chitongijok cha kumwijik nawamp Yehova. (Yoh. 17:3) Piwilejina Mifund, ukujingunin mikadil kushalijan ya Yehova​—ni ukuman anch yawiy kand mikadil wajingunina chisu wading wilejina yitang. Kwilej piur pa mikadil ya Yehova kukat kutwinkish kashinsh anch Yehova udiaku chakin kamu. (Kub. 34:6, 7; Kus. 145:8, 9) Anch wamwijik Yehova nawamp nakash, ritiy rey mudiay ndiy rikukul, rukat rey mulong wendendiy rikukurik, ni urund wey ni ndiy ukwikal ukash.

15. Mutapu ik ukutanyinamu mu kulejan ritiy rey kud antu akwau?

15 Yileja antu akwau piur pa ritiy rey mudiay Nzamb. Anch wasal mwamu, ritiy rey rikukasikan niyau. Pakwez, chikwikal nchik anch muntu ulejina wakwipul chipul piur pa kwikalaku kwa Nzamb pakwez ey ukwetap kashinsh ka yom ufanyidina kumwakul? Sal usu wa kukimbijol mu mikand yetu verse wakwila ku chipul chinech, kupwa mulejana kud muntu wisambina nend. (1 Pita 3:15) Ukutwish kand kwit ukwash kud mwin kulejan mukwau ukweta ukaliweny. Ap anch muntu tulejina witiy ap walik kwend chakul chidiokila mu Bibil, ey ukutanyinamu mu kukimbijol kwey. Ritiy rey rikukasikan. Mud chibudikin, kakutwishap kukudimb nich yom yilondinau antu amekena mud akwet manangu ap ilejina nakash alondina anch kwikil Sakatang.

DANDAMEN KUKASIKESH RITIY REY!

16. Chom ik chikutushikena anch twalik kudandamen kulam ritiy retu rikash?

16 Chikalap nchik kulep kwa chisu twasutishina kal mu kumusadin Yehova, tufanyidin kudandamen kulam ritiy rikash mudiay ndiy. Mulong wak? Mulong anch tubabelap, ritiy retu rikutwish kuziy. Vurik anch ritiy rirumburikin kand yom yakin yakad kumekan ku mes. Yom twakad kuman tukutwish kand kuyivuramen swa. Chawiy chom chatazukay Paul kuburen ritiy anch ‘chitil chikata kutupwakesh mu mutapu uswapela.’ (Heb. 12:1) Chad mutapu ik tukutwisha kwipuk kuwil mu mupit winou?​—2 Tes. 1:3.

17. Yom ik yikutwisha kutukwash kulam ritiy retu rikash?

17 Chakusambish, mwita Yehova spiritu wend utumbila ni sal mwamu chisu chawonsu. Mulong wak? Mulong ritiy chid chikunku cha dibuj dia spiritu. (Gal. 5:22, 23) Tukutwishap kukasikesh ritiy retu mudiay Sakatang pakad ukwash wa spiritu utumbila. Anch twadandamen kumwit Yehova spiritu wend, ndiy ukutwinkishay. (Luka 11:13) Pakampwil, tukutwish kulembil anch: “Tuwejinaku ritiy.”​—Luka 17:5.

18. Kukwatijan ni Kuseng 1:2, 3, dilau ik tukutwisha kusanger?

18 Cha kaad, ileja pakad kujing Dizu dia Nzamb, Bibil. (Tang Kuseng 1:2, 3.) Pafundau kuseng winou, in Isarel ading ni buku wa Chijil cha Nzamb. Chawiy, mwant ni in kupesh ading afanyidin kwikal ni makopi minam, ni kupwa kwa mivu sambwad yawonsu, arijekang chakwel “amakundj, ni amband, ni an,” ni angez akumangan mulong wa kutesh kutang kwa Chijil cha Nzamb. (Kuv. 31:10-12) Pa chirung cha Yesu, mivungur ya Mifund ading ayikwet kwau ching kud antu akemp ni mu sinagog. Chinyim ni chinech, nlel antu avud akwet mutapu wa kwikal ni Dizu dia Nzamb. Did dilau dijim nakash. Mutapu ik tukutwisha kumekesh anch tusangaredin dilau dined?

19. Yom ik tufanyidina kusal anch tusotin anch ritiy retu ridandamen kwikal rikash?

19 Tukutwish kumekesh kujikitish mulong wa dilau dia kwikal nich Dizu dia Nzamb kusutin kuditang pakad kujing. Tufanyidin kutek program wa kutang Bibil dichuku diawonsu, kadiap kwau ching kusu patumena anch tukwet chisu. Anch twikal ni chaku cha kwilej Bibil pakad kujing, tukutwish kudandamen kulam ritiy retu rikash.

20. Mupak ik tufanyidina kukwat?

20 Chinyim ni “in manangu ni antu ilejina” a mangand minam, tukwet ritiy rikash rimedina pa Dizu dia Nzamb. (Mat. 11:25, 26) Anch twilej buku winou utumbila, mud chibudikin, tukwijik mulong wak mangand madandamedin kuyip nakash ni yom yikusalay Yehova mulong wa kumawapish. Chawil, el amboku tukwatany mupak wa kukasikesh ritiy retu ni tuyikwashany antu avud chakwel ikal ni ritiy mudiay Sakatang wetu. (1 Tim. 2:3, 4) Ni el tudandamenany kuchingel chisu tukumushimana Yehova ni kulond mazu madia mu Kujingunik 4:11 malondina anch: “A! [Yehova], Nzamb wetu! Ey yey uwanyidina kutambul uyaj . . . mulong yey watanga yom yawonsu.”

MUMINY 2 Yehova Diawiy Dijin Diey

^ par. 5 Mifund yilejen anch Yehova Nzamb ndiy Sakatang. Pakwez antu avud kitiyijinap kwau. Akat kulond anch mwom wiyezina kwau awinau. Anch twasal usu wa kukasikesh ritiy retu mudiay Nzamb ni mu Bibil, yom yikatau kulond yikutwishap kutubachik kwidjidjek. Mutu wa mulong winou ukurumburil mutapu tukutwisha kusal mwamu.

^ par. 5 Ku mashikol mavud, alej kakatap kulond yom yimekeshina anch Nzamb ndiy watanga yom yawonsu. Alej amwing akat kulond anch kusal mwamu kud mud kuyishindin ansand kwitiyij mudiay Nzamb.

^ par. 7 Yom yalondau kud antu ilejina nakash itiyijina anch yom ayitanga ukutwish kuyitan mu Ukwash wa Kukimbijol Nich wa Atuman. Tal pafundinau anch “Siyans ni Tekinoloji.”

^ par. 12 Chilakej, tal mutu wa mulong “La science et la Bible sont-elles compatibles?” mu Réveillez-vous! wa Ngond wa 2, 2011; ni ukwau ulondina anch “Yawonsu Yalonday Yehova Yawanyina” mu Chinong cha Kalam cha 1 Ngond wa 1, 2008.