1. No gudiswa mini nga ha Musiki washu?

ARALI no aluswa sa Ṱhanzi ya Yehova, ni nga vha no guda nga ha Yehova ni kha ḓi vha muṱuku. No gudiswa uri Yehova ndi Musiki, ndi muthu wavhuḓi na uri u ṱoḓa uri ḽifhasi ḽi vhe pharadiso.—Gen. 1:1; Mish. 17:24-27.

2. Vhaṅwe vhathu vha dzhia hani vhane vha tenda uri hu na Musiki?

² Fhedzi vhathu vhanzhi a vha tendi uri hu na Mudzimu kana uri ndi ene o sikaho zwithu zwoṱhe. Nṱhani hazwo, vha tenda uri vhutshilo ho thoma nga hone huṋe na uri zwithu zwo leluwaho zwi tshilaho zwo bvelela zwa vha zwithu zwi tshilaho zwo serekanaho. Vhaṅwe vhane vha tenda zwenezwi vho funzea vhukuma. Vha amba uri saintsi yo zwi sumbedza uri Bivhili a i ambi ngoho na uri vhane vha tenda uri hu na Musiki ndi vhathu vha songo funzeaho, vha songo ṱalifhaho na vhane zwa leluwa u vha fhura.

3. Ndi ngani zwi zwa ndeme u khwaṱhisa lutendo lwashu?

³ Naa zwine vhaṅwe vhathu vho funzeaho vha zwi amba zwi ḓo ita uri ri timatime uri Yehova ndi Musiki washu a re na lufuno? Zwi ḓo ḓitika ngauri ndi ngani ri tshi tenda uri Yehova ndi Musiki. Naa ri zwi tenda ngauri ro tou vhudzwa uri ri zwi tende kana ri zwi tenda ngauri ro ḓiṋea tshifhinga tsha u ṱolisisa vhuṱanzi? (1 Vhakor. 3:12-15) Roṱhe ri tea u bvela phanḓa ri tshi khwaṱhisa lutendo lwashu, hu sa londwi uri ro fhedza tshifhinga tshingafhani ri Dziṱhanzi. Arali ra ita zwenezwo, a ri nga ḓo fhuriwa nga “pfunzo dza vhaṱali na vhufhura” zwine zwa gudiswa nga vhathu vhane vha amba uri Bivhili a i ambi ngoho. (Vhakol. 2:8; Vhahev. 11:6) U itela u ri thusa, ino thero i ḓo amba nga ha uri (1) ndi ngani vhathu vhanzhi vha sa tendi uri hu na Musiki, (2) ni nga khwaṱhisa hani lutendo lwaṋu  kha Yehova, Musiki waṋu na (3) ni nga dzula hani ni na lutendo lwo khwaṱhaho.

4. U ya nga Vhahevheru 11:1, Bivhili i amba uri lutendo ndi mini?

⁴ Vhaṅwe vhathu vha vhona u nga u vha na lutendo ndi u sokou tenda kha tshithu u si na vhuṱanzi. Fhedzi Bivhili a i ṱalusi lutendo nga yeneyo nḓila. (Vhalani Vhahevheru 11:1.) Bivhili i sumbedza uri lutendo lu vha lwo thewa kha vhuṱanzi. Nga zwenezwo, naho ri sa koni u vhona Yehova, Yesu na Muvhuso, ri vha ri na vhuṱanzi ha uri zwenezwo zwithu ndi zwa ngoho. (Vhahev. 11:3) Muṅwe rasaintsi we a vha Ṱhanzi u ri: “Ṱhanzi dza Yehova a vha sokou tenda zwithu vha si na vhuṱanzi nazwo nahone vha a ṱolisisa vhuṱanzi vhu re kha saintsi.”

5. Ndi ngani vhathu vhanzhi vha sa tendi uri zwithu zwi tshilaho zwo tou sikiwa?

⁵ Ri nga ḓivhudzisa uri: ‘Ndi ngani vhathu vhanzhi vha sa tendi uri Mudzimu ndi ene o sikaho zwithu zwoṱhe zwi tshilaho ngeno hu na vhuṱanzi vhunzhi vhu sumbedzaho uri ndi ene o zwi sikaho?’ Vhaṅwe vhathu vha vha vha tshi tou vha vha sa athu u ṱolisisa vhuṱanzi vhu sumbedzaho uri ndi Mudzimu o sikaho zwithu zwoṱhe. Robert ane zwino a vha Ṱhanzi u ri: “Ndo vha ndi sa humbuli uri zwithu zwo tou sikiwa ngauri zwo vha zwi sa gudisiwi tshikoloni. Musi ndi tshi amba na Ṱhanzi dza Yehova ndi kha miṅwaha ya vhu 20, ndi hone he nda guda uri Bivhili i na vhuṱanzi vhu sumbedzaho uri Mudzimu ndi ene o sikaho zwithu zwoṱhe.” *—Sedzani bogisi “ Mulaedza Wa Ndeme U Yaho Kha Vhabebi.”

6. Ndi ngani vhaṅwe vhathu vha sa tendi uri hu na Musiki?

 ⁶ Vhaṅwe vhathu a vha tendi uri Mudzimu ndi ene o sikaho zwithu zwoṱhe ngauri vha amba uri vha tenda kha zwine vha kona u zwi vhona fhedzi. Fhedzi ngoho ndi uri hu na zwithu zwine vha tenda khazwo naho vha sa zwi vhoni, zwi ngaho maanḓa a u kokodzela zwithu fhasi ngauri vha vha vha na vhuṱanzi ha uri zwenezwo zwithu zwi hone. Lutendo lwo ambiwaho Bivhilini lwo thewa kha vhuṱanzi ha uri “zwithu zwi sa vhonali zwi hone.” (Vhahev. 11:1) Zwi ṱoḓa tshifhinga tshinzhi na u ḓidina uri ri ṱolisise uri zwithu zwo tou sikwa, fhedzi vhathu vhanzhi a vha ṱoḓi u ita nga u ralo. Muthu a sa ṱolisisi vhuṱanzi a nga fhedzisela a tshi khou tenda uri a hu na Mudzimu.

7. Naa ndi vhathu vhoṱhe vho funzeaho vha sa tendi uri Mudzimu ndi ene o sikaho zwithu zwoṱhe? Ṱalutshedzani.

⁷ Musi vhaṅwe vhorasaintsi vho no ṱolisisa vhuṱanzi, vho tenda uri Mudzimu ndi ene o sikaho  zwithu zwoṱhe. * U fana na Robert we ra amba nga hae, vhaṅwe vho humbula uri a hu na Musiki nge vha si zwi gudiswe yunivesithi. Naho zwo ralo, hu na vhorasaintsi vhanzhi vhe vha guda nga ha Yehova na u mu funa. U fana na vhenevha vhorasaintsi, roṱhe ri tea u khwaṱhisa lutendo lwashu kha Mudzimu hu sa londwi uri ro funzea kana a ro ngo funzea. A hu na ane a nga ri itela zwone.

8-9. (a) Ri ḓo fhindula mbudziso ifhio? (b) U guda nga ha tsiko zwi ḓo ni vhuyedza hani?

⁸ Ni nga khwaṱhisa hani lutendo lwaṋu kha uri hu na Musiki? Kha ri ambe nga ha nḓila nṋa.

⁹ Gudani nga ha tsiko. Ni nga khwaṱhisa lutendo lwaṋu kha Musiki nga u guda nga ha dziphukha, zwimela na dziṋaledzi. (Ps. 19:1; Yes. 40:26) Musi ni tshi bvela phanḓa na u guda nga ha zwenezwi zwithu ni ḓo vha na vhungoho ha uri Yehova ndi Musiki. Kanzhi khandiso dzashu dzi vha dzi na thero dzine dza ṱalusa zwidodombedzwa nga ha tsiko. Ni songo litsha u vhala dzenedzo thero naho zwi tshi ni konḓela u dzi pfesesa. Gudani nga hune na nga kona ngaho. Ni songo hangwa u vusulusa vidio dzi ambaho nga ha tsiko dze ra dzi ṱalela kha mabuthano ashu a zwenezwino. Dzenedzo vidio dzi wanala kha website yashu ya jw.org.

10. Ṋeani tsumbo i sumbedzaho uri hu na Musiki. (Vharoma 1:20)

¹⁰ Musi ni tshi khou guda nga ha tsiko, ṱhogomelani zwine ya ni gudisa zwone nga ha Musiki. (Vhalani Vharoma 1:20.) Sa tsumbo, ḓuvha ḽi ita uri ri kone u vha na mufhiso na tshedza zwine zwa ṱoḓea uri ri kone u tshila kha ḽifhasi. Fhedzi hu na maṅwe masana a ḓuvha a re na khombo kha riṋe. Ro tsireledzwa kha eneo masana. Ro tsireledzwa hani? Hu na tshithu tshine tsha pfi ozone tsho tingeledzaho ḽifhasi tshine tsha ri tsireledza kha enea masana a re na khombo. Musi enea masana a re na khombo a tshi vha na maanḓa o engedzeaho na yeneyo ozone i vha na maanḓa o engedzeaho. Naa zwenezwi a zwi sumbedzi uri zwithu zwoṱhe zwo tou sikwa nga muthu a re na lufuno na a re na vhuṱali?

11. Ni nga wana ngafhi mafhungo ane a nga khwaṱhisa lutendo lwaṋu kha Musiki? (Sedzani bogisi “ Zwine Zwa Nga Khwaṱhisa Lutendo Lwaṋu Kha Musiki.”)

¹¹ Arali na sedza kha Watch Tower Publications Index na u ita ṱhoḓisiso kha jw.org, ni nga wana mafhungo manzhi a ambaho nga ha tsiko ane a nga khwaṱhisa lutendo lwaṋu. Ni nga thoma nga u vhala dzithero na u ṱalela vidio dzi re na tshiṱoho “Was It Designed?” Dzenedzi thero na vidio ndi pfufhi nahone dzi na mafhungo a mangadzaho nga ha zwipuka na zwimela. Zwi dovha zwa sumbedza nḓila ye vhorasaintsi vha lingedza ngayo u edzisa zwine vha zwi vhona kha tsiko.

12. Ni tea u ṱhogomela mini musi ni tshi khou guda Bivhili?

¹² Gudani Bivhili. Rasaintsi we ra amba nga hae kha phara ya vhuṋa o thoma a sa tendi uri hu na Musiki. Fhedzi nga u ya ha tshifhinga o tenda uri hu na Musiki. U ri: “Lutendo lwanga a lwo ngo thewa fhedzi kha zwe nda zwi guda kha saintsi. Lwo vha lwo thewa na kha zwe nda zwi guda Bivhilini.” Khamusi ni vho ḓivha Bivhili zwavhuḓi. Fhedzi uri ni khwaṱhise lutendo lwaṋu kha Musiki, ni tea u bvela phanḓa ni tshi guda Bivhili. (Yosh. 1:8; Ps. 119:97) Humbulani nga ha nḓila ine Bivhili ya  amba ngayo ngoho musi i tshi amba nga ha zwithu zwo iteaho tshifhingani tsho fhiraho. Dovhani ni humbule nga ha vhuporofita hoṱhe he Bivhili ya dzula yo vhu amba he ha itea na nga ha vhaṅwali vhayo vhe vha ṅwala zwithu zwi sa hanedzani naho vho fhambana. Arali na ita zwenezwo, ni ḓo khwaṱhisa lutendo lwaṋu lwa uri ro tou sikwa nga Mudzimu o ṱalifhaho na a re na lufuno na uri Bivhili yo hevhedzwa ngae. *—2 Tim. 3:14; 2 Pet. 1:21.

13. Ṋeani tsumbo ya nyeletshedzo ya vhuṱali i wanalaho Bivhilini.

¹³ Musi ni tshi guda Bivhili ni ṱhogomele nḓila ine nyeletshedzo yayo ya thusa ngayo. Sa tsumbo, ndi kale Bivhili yo tsivhudza vhathu uri u funa tshelede zwi na khombo na uri zwi ita uri vha ḓivhangele “maṱungu.” (1 Tim. 6:9, 10; Mir. 28:20; Mat. 6:24) Naa zwenezwo zwi kha ḓi shuma na ṋamusi? Iṅwe bugu ine ya pfi The Narcissism Epidemic yo ri: “Kanzhi vhathu vhane vha funa thundu na tshelede a vha na dakalo nahone vho tsikeledzea. Na vhathu vhane vha ṱoḓa tshelede yo engedzeaho vha vha vha songo takala nahone vha vha na thaidzo nnzhi dza mutakalo.” Nga zwenezwo, nyeletshedzo ya Bivhili ya uri ri songo funa tshelede i a shuma. Naa hu vhuṅwe vhulivhisi vhu re Bivhilini he ha vhuya ha ni thusa? Arali ra humbula nga ha zwoṱhe zwine Bivhili ya ri eletshedza zwone, ri ḓo zwi vhona uri Musiki washu a re na lufuno u ḓivha zwine zwa nga ri vhuyedza na uri ri nga ṱoḓa nyeletshedzo khae. (Yak. 1:5) Zwenezwo zwi ḓo ita uri ri ḓiphiṋe nga vhutshilo.—Yes. 48:17, 18.

14. U guda Bivhili zwi ḓo ni dzumbululela mini nga ha Yehova?

¹⁴ Musi ni tshi guda Bivhili ni vhe ni na tshipikwa tsha u ḓivha Yehova khwine. (Yoh. 17:3) Ni ḓo guda nga ha zwine Yehova a vha zwone, zwe na zwi guda musi ni tshi guda nga ha tsiko. U guda nga ha zwine Yehova a vha zwone zwi ita uri ri tende uri u hone zwa vhukuma. (Ek. 34:6, 7; Ps. 145:8, 9) Musi ni tshi ḓivha Yehova khwine, lutendo lwaṋu lu ḓo khwaṱha na mu funa nga ho engedzeaho nahone na vha na vhushaka ha tsini-tsini nae.

15. U vhudza vhaṅwe zwine na zwi tenda zwi ḓo ni vhuyedza hani?

¹⁵ Vhudzani vhaṅwe nga ha zwine na zwi tenda. Musi ni tshi ita nga u ralo, zwi ḓo khwaṱhisa lutendo lwaṋu. Fhedzi ni nga ita mini arali muthu we na huwelela khae a tshi khou timatima uri Mudzimu u hone nahone ni sa ḓivhi uri ni nga mu fhindula hani? Lingedzani u wana phindulo i bvaho Bivhilini kha khandiso dzashu ine ya nga mu thusa nahone ni ambe nae nga hayo. (1 Pet. 3:15) Ni nga dovha na humbela thuso kha Ṱhanzi i re na tshenzhelo. Ni ḓo vhuyelwa nge na ita ṱhoḓisiso hu sa londwi uri onoyo muthu u a zwi tenda kana ha zwi tendi. Lutendo lwaṋu lu ḓo khwaṱha. Zwenezwo zwi ḓo ita uri ni si tende musi vhathu vho funzeaho vhane vha vhonala vho ṱalifha vha tshi ni vhudza uri a hu na Musiki.

16. Hu nga itea mini arali ra sa ita uri lutendo lwashu lu dzule lwo khwaṱha?

¹⁶ Ri tea u bvela phanḓa ri tshi khwaṱhisa lutendo lwashu kha Yehova na u ita uri lu dzule lwo khwaṱha hu sa londwi uri ro no vha na tshifhinga tshingafhani ri khou mu shumela. Ndi ngani? Ndi ngauri arali ra sa vha na vhulondi, lutendo lwashu lu nga fhungudzea. Ni songo hangwa uri lutendo lu thewa kha vhuṱanzi ha uri zwithu zwi sa vhonali zwi hone. Zwi nga ri lelutshela u hangwa zwithu zwine ra si kone u zwi vhona. Nga zwenezwo, Paulo o amba uri u sa vha na lutendo ndi “tshivhi tshine  tsha ri piringedza nga hu leluwaho.” (Vhahev. 12:1) Ri nga ita mini uri lutendo lwashu lu dzule lwo khwaṱha?—2 Vhathes. 1:3.

17. Ndi mini tshine tsha nga ri thusa uri ri dzule ri na lutendo lwo khwaṱhaho?

¹⁷ Thomani nga u humbela muya mukhethwa kha Yehova nahone ni dzule ni tshi mu humbela. Ndi ngani? Ndi ngauri lutendo ndi tshiṅwe tsha zwi aṋwiwaho nga muya mukhethwa. (Vhagal. 5:22, 23) Ri nga si khwaṱhise lutendo kha Musiki washu na u dzula ri nalwo ri songo thuswa nga muya wawe mukhethwa. Arali ra dzula ri tshi humbela Yehova uri a ri ṋee muya wawe, u ḓo ri ṋea wone. (Luka 11:13) Ri nga rabela ra ri: “Ri engedze lutendo.”—Luka 17:5.

18. U ya nga Phisalema 1:2, 3, ndi tshifhiwa tshifhio tshavhuḓi tshine ra nga tshi wana zwino?

¹⁸ Zwiṅwe hafhu, ni dzule ni tshi guda Ipfi ḽa Mudzimu. (Vhalani Phisalema 1:2, 3.) Musi yeneyo phisalema i tshi ṅwalwa, a si Vhaisiraele vhanzhi vhe vha vha vhe na kopi ya Mulayo wa Mudzimu. Naho zwo ralo, dzikhosi na vhotshifhe vho vha vhe na dzikopi nahone nga murahu ha miṅwaha ya sumbe miṅwe na miṅwe, ho vha hu tshi itwa nzudzanyo ya uri “vhanna, vhafumakadzi, vhana” na vhatsinda vha re muḓini wa Isiraele vha vhalelwe Mulayo wa Mudzimu. (Dot. 31:10-12) Tshifhingani tsha Yesu, vhathu vhanzhi vho vha vha si na kopi dza Mulayo. Kopi nnzhi dzo vha dzi tshi vhewa dzisinagogoni. Fhedzi ṋamusi vhathu vhanzhi vha a kona u wana Bivhili yo fhelelaho kana tshipiḓa tshayo. Ndi tshifhiwa tshavhuḓi vhukuma. Ri nga sumbedza hani uri ri dzhiela nṱha u vha na Bivhili?

19. Ri tea u ita mini uri lutendo lwashu lu dzule lwo khwaṱha?

¹⁹ Ri nga sumbedza uri ri dzhiela nṱha u vha na Bivhili nga u dzula ri tshi i vhala. Ri tea u ḓivhetshela tshifhinga tsha u vhala na u guda Bivhili, ri sa sokou zwi ita fhedzi musi ri tshi khou vhona uri ri na tshifhinga. U dzula ri tshi guda zwi ḓo ita uri lutendo lwashu lu dzule lwo khwaṱha.

20. Ri tea u ḓiimisela u ita mini?

²⁰ Riṋe a ri fani na vhathu vhane ḽino shango ḽa vha dzhia vhe “vhaṱali na vha ṱhalukanyo” ngauri lutendo lwashu lwo thewa kha vhuṱanzi vhu re Bivhilini. (Mat. 11:25, 26) Bivhili i a ri ṱalutshedza uri ndi ngani zwithu ḽifhasini zwi tshi khou tshinyala zwi tshi ya, na zwine Yehova a ḓo zwi ita. Nga zwenezwo, kha ri ḓiimisele u khwaṱhisa lutendo lwashu na u thusa vhathu vhanzhi nga hune zwa nga konadzea ngaho uri vha vhe na lutendo kha Musiki washu. (1 Tim. 2:3, 4) Nahone kha ri dzule ro lavhelela tshifhinga tshine vhathu vhoṱhe ḽifhasini vha ḓo renda Yehova vha amba maipfi a re kha Nzumbululo 4:11 ane a ri: “Iwe Yehova Mudzimu wa maanḓa, wo fanelwa nga vhugala . . . ngauri wo sika zwithu zwoṱhe.”