Ir al contenido

Ir al índice

KJOAʼMIYA XI CHOTʼAYA 33

Tsjoa kʼoé tokoán jmeni xi tinʼia nga tinixálee Jeobá

Tsjoa kʼoé tokoán jmeni xi tinʼia nga tinixálee Jeobá

“Ngisaa nda nga kui xi tsjoa bʼé tokoán jmeni xi xkoaan ʼyañá tikʼoajinni tsa ngaʼi̱ ngaján kjoásjee xi nimetokoán” (ECL. 6:9).

KJOAJNDA 111 Xi tsjoa fáya tokoán

XI TÍNCHJA̱NI *

1. Jméni xi tjíosʼín kʼa je ndsʼee nga ngisa tse tjíosíxále je Jeobá.

 JETÍFIKJETʼA nichxin kʼoa tsee xá kjinená (Mat. 24:14; Luc. 10:2; 1 Ped. 5:2). Ngatsʼiñá nga mená ngisasa tse si̱xálee je Jeobá. Kʼoa nʼio nkjín mani xi kʼoatjíosʼín. Tjínkʼa xi mele nga precursor sʼin sixá, tjínkʼa xi mele nga ya Betel sixá kʼoa tjínkʼa xi mele ya tsjoánganʼio nga sʼenda ndʼia jña ʼyaxkón Niná. Kʼoa nʼio nkjín ndsʼee xi tjíobʼénele yaole nga siervo ministerial koa̱n kʼoa tsa chjotajchínga sʼin koatio ya jinjtín (1 Tim. 3:1, 8). Nʼiojin tsjoa sʼe kon Jeobá nga tjíonda je choʼndale nga ngisasa tse sixále (Sal. 110:3; Is. 6:8).

2. Jósa̱tío tokoán tsa tsín kuichotjenngiaa josʼin mená si̱xálee je Jeobá.

2 Tsakui nichxin kjuinroajen tokoán tsa tífaʼato nichxin kʼoa tsín tibichotjenngiaa josʼin mená si̱xálee je Jeobá. Tsakui nikʼajennileeje̱ tokoán nga tsín kʼoasʼin nixálee je Jeobá josʼin mená tsakai xi totʼatsʼe nga jejchíngaa kʼoa tsa jmesani xi bʼetʼaná (Prov. 13:12). Kʼoakjima je Melissa, * xi nʼio mele nga ya Betel sixá tsakai kʼoa tsa ya koaije̱ Skuela xi síchjine je xi bakóyason tʼatsʼe Chjotaxále Niná. Itso: “Jekoanjchínga kʼoa alikui tikʼoakoa̱nnina nga kʼoasʼin sixále Jeobá. Kʼoa kui jebi xi sakʼoa síkinroajen tokoan”.

3. Jmé xi tjínnele sʼin je xi mele nga ngisasa tse xá sʼe̱nele jinnaxinandále Niná.

3 Tjínkʼa je xi sʼa xti kʼoa xi tjínle nganʼio, tonga tsakui nichxin títjonkjoanla machjén nga sindayasa yaole jokjoan ánni nga kuitjosonsínile je xá xi sʼe̱nele. Tsakui nichxin tjínle kjoachjine, tsa nʼio nda kjoéjin jmeni xi sʼín kʼoa tsa nʼio nda síxá. Tonga tsakui nichxin machjén nga ngisasa tsejta koa̱n, nga ngisasa nda koa̱nle josʼin sixá kʼoa tsakuije̱ nga ngisa koako kjoaxkóntokon. Tonga tsa tosi tonda sindaya yaole, chanjin ngisasa tse xá sʼe̱nele jinnaxinandále Niná. Kataʼyala jokoan je Nick. Kʼianga 20 nóle, kui tíkoyale tsakai nga siervo ministerial koa̱n, tonga ba kisʼe kon nga tsínni kui koan. Itso: “Tsínjin ndatjín jme xi tisʼian kixinña”. Tonga tosi tonda tsakʼénele yaole nga nda kisixále Jeobá. Kui ngisa kuenta kisʼin josʼin tsjoánganʼio ya jinjtín kʼoa josʼin nga ngisa nda kuitsoyason. Kʼoa ndʼaibi, yaa tíjnajinle je Comité xi tsʼe Sucursal.

4. Jmé xi chótʼayajiaan i̱ kjoaʼmiya jebi.

4 A ba tjín tokoán nga tsín tibichotjenngiaa josʼin mená si̱xálee Jeobá. Tsa kʼoalani, kʼoéyanajmílee Jeobá jotjín tokoán (Sal. 37:5-7). Koaan kʼoakʼuínlee je ndsʼee xi jetjínle kjoafaʼaitsjen nga katabinyakaoná jñani machjén nga si̱ndayaa yaoná kʼoa kjuintjenngiaa je kjoafaʼaitsjen xi tsjoáná. Tsa kʼoasʼiaan, tsakui nichxin kuichotjenngiaa josʼin mená si̱xálee je Jeobá. Tonga jósʼiaan tsa tsín koa̱n kʼoasʼin si̱xálee je Jeobá josʼin mená, joni Melissa. Jósʼiaan nga tosi tonda tsjoa sʼe̱ tokoán josʼin tinixálee Jeobá. Jan koya tjínni xi chótʼayajiaan i̱ kjoaʼmiya jebi. Xi títjon, jméni xi tsjoa koaya tokoán. Xi majaoni, jméni xi sʼiaan nga ngisa tsjoa sʼe̱ tokoán. Kʼoa xi majanni, jméni xi koa̱n kuichotjenngiaa josʼin si̱xálee Jeobá nga tsjoa sa̱tío tokoán.

JMÉNI XI TSJOA KOAYA TOKOÁN

5. Jméni xi kuenta sʼiaan tsa mená nga tsjoa sʼe̱ tokoán (Eclesiastés 6:9).

5 Tsa mená nga tsjoa sʼe̱ tokoán machjén nga kʼoasʼiaan jotso Eclesiastés 6:9 * (tʼexkiai). Je chjota xi tsjoa tjínle xi totʼatsʼe jmeni xi be xko̱n, sʼejngo kon kʼoa tomanile jmeni xi tjínle, jolani josʼin tíjna. Tonga je chjota xi ngaʼi̱ ngaján básjai jmeni xi símekon, tokui kjimamele jmeni xi tsín kuichotjenngi. Jmé xi bakóyaná jebi. Tsa mená nga tsjoa sa̱tío tokoán kui kuenta sʼiaan jmeni xi tjínná kʼoa tsínkui si̱kjaʼaitsjeen jmeni xi tsín kuichotjenngiaa.

6. Jmé choa̱ xi chótʼayajiaan, kʼoa jmé xi koa̱njinná.

6 Ngatsʼiñá nga tsjoa satío tokoán kʼianga sa nkjín sa nkjín koya jmeni xi maná nʼia. Tonga koaan tsjoa sa̱tío tokoán tʼatsʼe jmeni xi tjínná ndʼaibi. Nga jchaa xi tʼatsʼe jebi, chótʼayajinla je choa̱ xi kisikʼéjna je Jesús tʼatsʼe tao̱n xi talento ʼmi * xi faʼaitʼa ya Mateo 25:14-30. Kui jchaa jméni xi sʼiaan nga tsjoa sa̱tío tokoán jokji tjen kʼoakjimaná nga tinixálee Jeobá.

JMÉ XI SʼIAAN NGA NGISASA TSJOA SA̱TÍO TOKOÁN

7. Nga tochoa én, tʼeyanajmí jokitso je Jesús nga kui kinchja̱ni tʼatsʼe tao̱n xi talento ʼmi.

7 Kʼianga kisikʼéjna choa̱ je Jesús, kui kinchja̱ni tʼatsʼe jngo chjota xi kjin ki. Nga kjesa fijin kinchjale je choʼndale kʼoa kitsjoale tao̱n xi talento ʼmi nga jngó jngó ánni nga sixákaoni. * Jngo choʼndale xi aon talento kitsjoale, jngo xi jao talento kitsjoale kʼoa xi ijngo jngo talento kitsjoale, nga̱ be jokji kʼoakoa̱nle sixákao nga jngó jngó. Je choʼnda xi aon talento kʼoa xi jao talento tsakʼaile nda kisixákao kʼoa kisikinjeson tao̱n xi kitsjoale naile. Tonga je xi jngo talento tsakʼaile alikui kisixákao, kuinga tsín tikitsjoaxánile je naile.

8. Ánni nga tsjoa kisʼeni kon je choʼnda xi aon talento tsakʼaile.

8 Nʼiojin tsjoa kisʼe kon je choʼnda xi aon talento tsakʼaile. Nʼio tse taon tsakʼaile kʼoa kʼoasʼin tsakakóni naile nga nʼiotʼa choʼnda jebi. Tonga jókisʼin je choʼnda xi jao talento tsakʼaile. A kisikʼajenle kon nga tsín kʼoati kji tsakʼaile joni je choʼnda xi títjon. Jméni xi kisʼin.

Jmé xi bakóyaná je choa̱ xi kisikʼéjna Jesús tʼatsʼe choʼnda xi jao talento tsakʼaile 1) Je naile jao talento kitsjoale. 2) Kisixákao je tao̱n xi kitsjoale naile nga kisikinjesonsa. 3) Jao talento tsakʼaile kʼoa ngi jao talento kisikinjeson (Chótsenlai párrafo 9-11)

9. Jméni xi tsín kʼoakitso Jesús tʼatsʼe choʼnda xi jao talento tsakʼaile (Mateo 25:22, 23).

9 (Tʼexkiai Mateo 25:22, 23). * Likui kʼoakitso je Jesús tsa koanjtile je choʼnda xi jao talento tsakʼaile, kʼoa tsa i̱sʼin kisikjaʼaitsjen: “A tokʼoatjín talento kʼoaina, nga̱ kʼoatisʼin sixá josʼin síxá xi aon talento kabʼaile. Tsa tsín bechjína je naina tosaa tokoatioñe nga jao talento jebi kʼoa tokui xána sʼian”.

10. Jósʼin kisixákao je talento je choʼnda xi jao tsakʼaile.

10 Tojo kisʼin je choʼnda xi títjon, nda kisitjoson je xá xi kisʼenele je choʼnda xi jao talento tsakʼaile kʼoa nda kisixákao je tao̱nle naile. Kʼoa ngi jao talento kisikinjeson. Nda kisʼe kon naile choʼnda jebi kʼoa ngisasa tse xá tsakánele.

11. Jméni xi sʼiaan nga ngisasa tsjoa sa̱tío tokoán.

11 Kʼoatisʼinni tsanda ñá, kʼoati nʼio tsjoa sa̱tío tokoán tsa kʼoénelee yaoná jokji tjen kʼoakoa̱nná nga si̱tjosoán tojme xá xi sʼe̱nená jinnaxinandále Jeobá. Kʼoénelee yaoná nga ngisasa tse kʼuínyasoán kʼoa kʼoainganʼioá ya jinjtín (Hech. 18:5; Heb. 10:24, 25). Tongini nda chótʼayá jmeni xi kjoaʼa ya kjoajtínná ánni nga kʼoainganʼionilee xi ngikʼa nga kʼoee comentarioná. Si̱tjosoán kʼianga jme xi sʼenená nga kuitjá nga satíoná kjoajtín nga jinle xomana. Kʼiatsa jme xá sʼe̱nená ya jinjtín alikui si̱kʼachxiaan nga si̱tjosoán kʼoa ndakjoan si̱tjosoán. Likui kʼoasʼin si̱kjaʼaitsjeen nga tsín nʼio tjínle kjoandosin je xá xi sʼenená kʼoa nga tsín machjén nga nichxinná si̱kʼayalee. Tosa kʼoénelee yaoná nga sa nda sa nda si̱tjosoán je xá xi sʼe̱nená (Prov. 22:29). Kʼianga sa nda sa nda si̱tjosoán je xá xi sʼenená jinnaxinandále Jeobá, ngisaa koa̱nmiyoaa je Niná kʼoa ngisaa tsjoa sa̱tío tokoán (Gál. 6:4). Tsa kʼoasʼiaan, tsjoa sa̱tío tokoán kʼianga kjaʼaí xi kʼoaile je xá xi ñá mená tsakai (Rom. 12:15; Gál. 5:26).

12. Jmé xi kisʼin je Melissa kao Nick nga ngisa tsjoa kisatio kon.

12 Je Melissa, xi sa jekanikʼaxkiaa ya párrafo 2, xi mele nga ya Betel koaisíxá tsakai kʼoa tsa ya koaije̱ Skuela xi síchjine je xi bakóyason tʼatsʼe Chjotaxále Niná. Ninga tsín koa̱n nga ya Betel koaisíxá kʼoa ninga tsín koa̱n koai skuela, itso: “Bʼenele yaona nga nda sitjosoan je xá xi kjinena nga precursora sʼin tisixá kʼoa tsjoanganʼioña tojotjín koya josʼin ma ʼmiyasoán. Kui jebi xi nʼio tsjoa báya tokoan”. Kʼoa jmé xi kisʼin je Nick, xi sa jekanikʼaxkiaa ya párrafo 3, kʼianga tsín kʼia siervo ministerial koan nga tíkoyale tsakai. Itso: “Tosaa tsakʼenele yaona nga ngisa nda kixinyasoan kʼoa nga ngisa nda kitsjoa comentariona ya jinjtín. Kʼoati kisikasén je solicitud ya Betel kʼoa xi koan ñanóni kʼiaa kinokjoana”.

13. Jósʼin kuichomani tsa kʼoénelee yaoná nga nda si̱tjosoán je xá xi kjinená ndʼaibi (Eclesiastés 2:24).

13 A kui xi tsonile nga ngisa tse xá sʼe̱nená nichxin xi sʼa nroa tsa kʼoénelee yaoná nga nda si̱tjosoán je xá xi kjinená ndʼaibi. Tsakui nichxin, tojo koan je Nick. Tonga tsa mai, tojo koan je Melissa, tojo tsjoa sʼe̱ tokoán kʼoa tojo sʼe̱jngo tokoán (tʼexkiai Eclesiastés 2:24). * Xi ijngosani, nʼio tsjoa sʼe̱ tokoán nga̱ ʼyaná nga bechjí je nainá Jesús jokji bʼenelee yaoná.

XI KOASENKAONÁ NGA NGISASA TSJOA SA̱TÍO TOKOÁN

14. Jméni xi kuenta sʼiaan kʼianga tinixálee je Jeobá.

14 Kʼiatsa jetibʼenelee yaoná nga tinixálee je Jeobá, a kui xi tsonile nga tsín koa̱n nga ngisasa tse kʼoasʼiaan. Mai. Koaan kʼoénelee yaoná nga sa nda sa nda kʼuínyasoán je Énle Niná kʼoa nga ngisa nda koakoyaa jmeni xi tso Biblia, kʼoa koaan si̱kjaʼaitsjeen jósʼin kuinyakoaa je ndsʼee. Kuichotjenngiñá josʼin mená si̱xálee je Jeobá tsa nangitokon koaan kʼoa tsakui ngisa kuenta sʼiaan josʼin kuinyakoaa xi ngikʼa ʼndele nga to yaoná kjuinñá (Prov. 11:2; Hech. 20:35).

15. Jméni xi koasenkaoná nga ngisa tsjoa sa̱tío tokoán.

15 Jósʼin koa̱n si̱xásalee je Jeobá. Koaan kʼoakʼuínlee nga katabasenkaoná nga si̱kjaʼaitsjenjiaan josʼin tiyoaa kʼoa jokji kʼoakoa̱nná si̱xálee (Prov. 16:3; Sant. 1:5). A kuitjoson kʼaná jmeni xi kanikʼaxkiaa ya  párrafo 1, jolani nga precursor auxiliar sʼin si̱xá kʼoa tsa precursor regular sʼin si̱xá. Tsa ya Betel kjuinsi̱xá kʼoa tsa ya kʼoainganʼioá jñani sʼenda ndʼia jña ʼyaxkón Niná. A koaan tsa kjaʼaí én chótʼayá nga ngisasa nkjín chjota kʼuínyalee je Énle Niná kʼoa tsa ya kjuinkʼainganʼioá jñani ngisa machjén xi tsoyason. Tsa mesaná jchaa xi tʼatsʼe jebi, koaan kʼoéxkiaa ya capítulo 10 xi tsʼe libro Organizados para hacer la voluntad de Jehová kʼoa chja̱kaonajmiá je xi chjotajchínga sʼin tjío ya jinjtín. * Kʼianga kʼoénelee yaoná nga kuichotjenngiaa jebi, ngisaa tsjoa sa̱tío tokoán kʼoa skoee xi ngikʼa nga tibʼenelee yaoná nga ngisa nda tinixálee Jeobá.

16. Jméni xi koa̱n sʼiaan tsa tsín kʼoakoa̱nná ndʼai nga kʼoasʼin si̱xálee Jeobá josʼin mená tsakai.

16 Jméni xi koa̱n sʼiaan tsa tsín kʼoakoa̱nná ndʼaibi nga kʼoasʼin si̱xálee Jeobá josʼin mená tsakai. Kui si̱kjaʼaitsjeen jmeni xi koa̱nná kʼoasʼiaan. Jolani jmeni xi si̱kʼaxkiaa ya párrafo xi fisani.

Jméni xi koa̱n sʼiain (Chótsenlai párrafo 17) *

17. Tojo tso 1 Timoteo 4:13, 15, jméni xi koa̱n sʼin jngo ndsʼee nga ngisa nda kuitsoya.

17 (Tʼexkiai 1 Timoteo 4:13, 15). * Tsa jekʼinsʼenngindái, a koaan nga ngisa kʼoénelai yaoli nga ngisa nda kʼuínyai kʼoa nga ngisa nda kuinókjoayai. Tsa kʼoénelai yaoli nga ngisa nda kʼoéxkiai, nga ngisa nda kuinókjoayai kʼoa nga ngisa nda kʼuínyai, nʼio kuinyakao je xi kjuinrʼoé. Chótʼayai kʼoa tʼintjenngi kjoafaʼaitsjen xi tsjoá nga jngó jngó koya xi nchja̱ni je folleto Tosi tonda nda tʼexkiai kʼoa nda takoyai. Chótʼayajin nga jngó jngó kjoaʼmiya xi faʼaitʼa. Chótʼayai nga toji ya ndʼiali kʼoa kui tichjain kjoafaʼaitsjen xi faʼaitʼa kʼianga kuinókjoayai. Tijélai kjoafaʼaitsjen je xi consejero auxiliar * sʼin tíjna kʼoa tsa kjaʼaísa xi chjotajchínga sʼin tjío xi nda “nchja̱ya nga bakóya” (1 Tim. 5:17). Tʼintjenngi je kjoafaʼaitsjen xi tsjoá je folleto kʼoa tisenkoai je ndsʼee xi kjuinrʼoéli nga nʼio sa̱tío kjoamakjainle kʼoa nga sitjoson jmeni xi koa̱njinle. Tsa kʼoasʼiain, tsjoa sʼe̱ tokuin kʼoa kʼoati tsjoa sa̱tío kon je xi kjuinrʼoéli.

Jméni xi koa̱n sʼiain (Chótsenlai párrafo 18) *

18. Jmé xi koasenkaoná nga ngisa nda koa̱nná kʼuínyasoán.

18 Ngatsʼiñá xi chjotale Cristo maa nga kui xá kjinená nga ʼmiyasoán kʼoa nga chjotatjenngile Cristo nikoaa je chjota (Mat. 28:19, 20; Rom. 10:14). Tsa mená nga ngisa nda kuitjosonná xá jebi, koaan chótʼayá je folleto Nda takoyai kʼoa si̱kjaʼaitsjenjiaan jósʼin si̱chjén jmeni xi tso folleto jebi kʼianga kʼuínyasoán. Kʼoati nʼio nda kjoafaʼaitsjen tsjoáná je Xo̱n xi tjítʼa jme xi chotʼayá ya kjoajtín: Tʼatsʼe chjotale Cristo kao Xále Niná kʼoa kao video xi faʼa ya jinjtín nga jinle xomana xi kui nchja̱ni josʼin kʼuínyasoán. Koaan nkjín koya kjoafaʼaitsjen xi bʼainá kjuintjenngiaa josʼin kʼuínyasoán. Tsa kʼoasʼiaan, ngisaa nda koa̱nná koakoyaa kʼoa nʼio tsjoa sa̱tío tokoán (2 Tim. 4:5).

Jméni xi koa̱n sʼiain (Chótsenlai párrafo 19) *

19. Jméni xi koasenkaoná nga kʼoakoa̱nkjoaan josʼin mele Niná.

19 Jngo koya xi nʼio chjíle nga sʼiaan kuinga tosi tonda si̱ndayaa yaoná nga kʼoakoa̱nkjoaan josʼin mele Niná (Gál. 5:22, 23; Col. 3:12; 2 Ped. 1:5-8). Jmé xi koasenkaoná. Tobʼelañá, jmé xi koa̱n sʼiaan tsa mená nga nʼio sʼe̱jna kjoamakjainná. Koaan kui kʼoéxkiaa je xo̱n xi bʼasje naxinandále Niná xi kui tínchja̱ni tʼatsʼe kjoamakjainná. Kʼoati koa̱n kui chótsenlee je video xi faʼa ya JW Broadcasting® xi kui tsoya tʼatsʼe je ndsʼee xi tsakakó nga nʼio tjío kjoamakjainle kʼianga tse kjoa jaʼatojin. Xijekoa̱n, si̱kjaʼaitsjenjiaan jósʼin chjénngilee.

20. Jmé xi sʼiaan nga tsjoa sa̱tío tokoán kʼoa nga tsín nʼio si̱kjáojiaan.

20 Kuijin xi mená tsakai ndʼaibi nga ngisasa tse si̱xálee je Jeobá tonga sakʼoaa likui kʼoamaná. Tonga kʼianga jekjoaʼaí sonʼnde chjotse, ñaki tojé Jeobá si̱xálee, kʼoa nga kjesa faʼaijin nichxin jebi, tsa kʼoénelee yaoná jokji tjen kʼoakoa̱nná nga si̱xálee Jeobá, tsjoa sʼe̱ tokoán kʼoa likui nʼio si̱kjáojiaan. Tonga xi ngisa chjíle kuinga je Jeobá jchaxkoán kʼoa je chʼa̱sjengʼaa, “je Niná xi tsjoa tjínle” (1 Tim. 1:11). Kuinga tsjoa kʼoéñá tokoán jmeni xi tinʼia nga tinixálee Jeobá.

KJOAJNDA 82 Si̱’isenlee je chjota

^ párr. 5 Ngatsʼiaa xi chjotale Cristo maa nʼio tsjoachaa je Jeobá kʼoa kui xi mená nga nʼio ndasʼin si̱xálee. Kui xi mená nga ngisasa tse kʼuínyasoán kʼoa nga ngisa nda kʼoainganʼioá ya jinjtín. Tonga jósʼiaan tsa tsín tibichotjenngiaa jmeni xi mená ninga nʼio tibʼenelee yaoná. Kʼoa jméni xi sʼiaan nga tosi tonda si̱xálee je Jeobá kʼoa nga tsjoa kjoáyaa tokoán. Yaa kuitsoyaná jebi nga chótʼayajiaan je choa̱ xi kisikʼéjna Jesús tʼatsʼe tao̱n xi talento ʼmi.

^ párr. 2 Alikui tsa ñaki kʼoaʼmi kʼa chjota xi bʼaxki̱ i̱bi.

^ párr. 5 Eclesiastés 6:9: “Ngisaa nda nga kui xi tsjoa bʼé tokoán jmeni xi xkoaan ʼyañá tikʼoajinni tsa ngaʼi̱ ngaján kjoásjee xi nimetokoán. Kʼoati toxitsjoani jebi, to ntjao̱ mangíntjenngiaa”.

^ párr. 6 Ningalani aon jmi, jao jmi kʼoa jngo jmi síkʼaxki̱ je Biblia énná, je én griego xi koa̱nchjén nga kichji Biblia aon talento, jao talento kʼoa jngo talento tso.

^ párr. 7 JÓSʼIN TSOYANILE: Kanla nó kisixáni je chjota nga jngo talento kinjele.

^ párr. 9 Mateo 25:22, 23: “Kʼoati jicho je xi kitsʼaile jao jmi, kitso: Señor, jao jmi kitsʼainái. Koeni ngi jao jmi kinjesonna. 23 Je naile kitsole: Tománi, ndai choʼnda, kʼoa xʼinkjoai. Kjaínga nda kinikitjosuin kjoa xi tochoa tjín. Ndʼai kʼoejnatʼale xi ngisa tse tjín. Titjásʼenjin kjoatsjoale naili”.

^ párr. 13 Eclesiastés 2:24: “Tsínsa jmeni xi ngisa nda tikʼoajinni nga koakje̱n je chjota, nga skʼuí kʼoa nga katabe kjoanda xi tjenkao jokji nʼio síxá. Kʼoati tiʼbe nga jebi yaa nroani tʼatsʼe je xi ñaki Niná”.

^ párr. 15 Je ndsʼee xi jekisʼenngindá kʼoaʼmile nga katabʼénele yaole nga koa̱n siervo ministerial koa̱n kʼoa tsa chjotajchínga sʼin koatio ya jinjtín. Yaa capítulo 5 kao 6 xi tsʼe libro Organizados para hacer la voluntad de Jehová faʼaitʼa jmeni xi koa̱n sʼin.

^ párr. 17 1 Timoteo 4:13, 15: “Kʼia ʼnda nga kjuichoa, kʼoasʼin tʼexkiai, tʼenai, takoyai. 15 Chótʼayakoai je kjoabi, tokui xá tʼiain, jméni nga skoe̱síni ngatsʼi josʼin nga ʼmitítjuin”.

^ párr. 17 Je xi consejero auxiliar ʼmi jngoo xi chjotajchínga sʼin tíjna xi tsjoále kjoafaʼaitsjen kʼiatsa machjénle je xi ngikʼa chjotajchínga kʼoa xi siervo ministerial sʼin tjío xi tsjoá kjoanokjoaya, tsa jme xi bʼakaole ya jinjtín kʼoa tsa kʼiaje̱ nga bʼéxkia.

^ párr. 69 XI TÍNCHJA̱NI SÉN XI FAʼAITʼA: Jngo ndsʼee xi mele nga ngisa nda kuitsoya kui tíkotʼaya je xo̱n xi bʼasje naxinandále Niná.

^ párr. 71 XI TÍNCHJA̱NI SÉN XI FAʼAITʼA: Jngo tichjaa xi kʼoasʼin tsakʼéndajin nga kuitsoyale Énle Niná je chjota tojñani nga sa̱téjin, jngoo tarjeta de contacto títsjoále je chjoón xi bichókaole café.

^ párr. 73 XI TÍNCHJA̱NI SÉN XI FAʼAITʼA: Jngo tichjaa xi mele nga ngisasa tjótʼa jmeni xi tjínle tjín xi fikaole jngo tichjaa.