Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

EDWƐKƐ 33

Maa Ɛ Nye Ɛlie Nwolɛ Adenle Mɔɔ Ɛlɛ La Anwo

Maa Ɛ Nye Ɛlie Nwolɛ Adenle Mɔɔ Ɛlɛ La Anwo

“Ɔle kpalɛ kɛ ɛbava mɔɔ ɛ nye dua ye la wɔalie ɛ nye tɛla kɛ ɛbabɔ mɔdenle kɛ ɛdi wɔ atiakunluwɔzo nzi.”​—NOL. 6:9.

EDWƐNE 111 Deɛmɔti Yɛ Nye Die La

MƆƆ YƐBAZUKOA *

1. Duzu a mediema dɔɔnwo kulo kɛ bɛyɛ amaa bɛayɛ dɔɔnwo wɔ Gyihova ɛzonlenlɛ nu a?

 KƐMƆ ewiade ɛhye ɛlɛkɔ ye awieleɛ la ati, yɛlɛ gyima dɔɔnwo yɛyɛ. (Mat. 24:14; Luku 10:2; 1 Pita 5:2) Yɛ muala yɛkulo kɛ yɛyɛ biala mɔɔ yɛbahola la wɔ Gyihova ɛzonlenlɛ nu. Menli dɔɔnwo ɛlɛtɛlɛ bɛ ɛzonlenlɛ gyima ne anu. Bie mɔ kulo kɛ bɛyɛ adekpakyelɛma. Bie mɔ noko kulo kɛ bɛkɔyɛ gyima wɔ Bɛtɛle anzɛɛ bɛkɔboa wɔ suazilɛ gyima ne anu. Yɛɛ mediema mrenyia dɔɔnwo ɛlɛbɔ mɔdenle kɛ bɛbafɛta kɛ asafo nu azonvolɛ anzɛɛ asafo nu mgbanyima. (1 Tim. 3:1, 8) Saa Gyihova nwu kɛzi ye menli kulo kɛ bɛfi bɛ ɛhulolɛ nu bɛsonle ye la a, ɔ nye die kpalɛ!​—Edw. 110:3; Aye. 6:8

2. Saa yɛangola yɛandwu yɛ sunsum nu bodane bie mɔ anwo a, kɛzi wɔannea a ɔbamaa yɛade nganeɛ ɛ?

2 Noko saa mekɛ tendenle pɛ nu na yɛtɛkolale yɛtɛdwule yɛ sunsum nu bodane bie mɔ anwo a, ɔbahola yeamaa yɛ sa nu ado. Yɛɛ saa yɛ ɛvolɛ anzɛɛ yɛ tɛnlabelɛ ne ati yɛnrɛhola yɛnrɛnyia nwolɛ adenle bie mɔ a, ɔbahola yeamaa yɛ sa nu ado. (Mrɛ. 13:12) Ɛhye bie a dole Melissa * a. Ɛnee ɔkulo kɛ ɔkɔyɛ gyima wɔ Bɛtɛle anzɛɛ ɔkɔ Belemgbunlililɛ Edwɛkpakavolɛma Sukulu ne bie, noko ɔhanle kɛ: “Ɛnee me ɛvolɛ ne bo zo. Kɛkala menwu kɛ, meyɛ ye biala a ɔnrɛyɛ boɛ. Ɔdwu mekɛ ne bie a, me sa nu to.”

3. Duzu a ɔwɔ kɛ menli bie mɔ yɛ amaa bɛafɛta bɛamaa nwolɛ adenle bie mɔ wɔ Gyihova ɛzonlenlɛ nu a?

3 Bie a ɔwɔ kɛ mgbavolɛ nee mbɛlɛra bie mɔ nyia subane bie mɔ kola na bɛafɛta bɛamaa nwolɛ adenle gyɛne wɔ Gyihova ɛzonlenlɛ nu. Kɛ neazo la, bie mɔ adwenle nu ɛbuke, bɛsi kpɔkɛ ndɛndɛ yɛɛ bɛlɛ ɛhulolɛ kɛ bɛbayɛ gyima; noko bie a ɔhyia kɛ bɛsukoa kɛ bɛbazi abotane dɔɔnwo, bɛbadɔ alagye bɛayɛ bɛ gyima anzɛɛ bɛbabu awie mɔ. Saa ɛnwu ɛleka mɔɔ ɔwɔ kɛ ɛbɔ mɔdenle la na ɛdi nwolɛ gyima a, ɛbanyia nwolɛ adenle wɔ mekɛ mɔɔ ɛ nye ɛnla. Suzu Nick neazo ne anwo. Mɔɔ ɔlile ɛvolɛ 20 na bɛamkpa ye kɛ asafo nu sonvolɛ la, ɔ rɛle bɔle kpalɛ. Ɔhanle kɛ, “Mendele nganeɛ kɛ ɔzɔho kɛ edwɛkɛ bie wɔ me nwo.” Noko Nick ammaa ɔ sa nu ando. Ɔyɛle biala mɔɔ ɔbahola la wɔ asafo ne nee ɛzonlenlɛ gyima ne anu. Ɛnɛ, ɔboka Ɔfese Kɔmatii bie anwo.

4. Duzu a yɛbazuzu nwo wɔ edwɛkɛ ɛhye anu a?

4 Kɛmɔ ɛtɛdwule sunsum nu bodane bie anwo la ati ɛ sa nu ɛdo ɔ? Saa ɔle zɔ a, ɛnee ka kɛzi ɛte nganeɛ la anwo edwɛkɛ kile Gyihova. (Edw. 37:5-7) Eza biza mediema mɔɔ bɛnyi sunsum nu la maa bɛhile wɔ mɔɔ ɛyɛ a ɛbanyia anyuhɔlɛ wɔ wɔ ɛzonlenlɛ gyima ne anu la, na bɔ mɔdenle fa bɛ folɛdulɛ ne di gyima. Saa ɛyɛ zɔ a, ɛbahola wɔanyia zɔhane nwolɛ adenle ne anzɛɛ wɔadwu zɔhane bodane ne anwo. Noko bie a wɔ edwɛkɛ le kɛ Melissa mɔɔ yɛlimoa yɛha ɔ nwo edwɛkɛ la, ɛ sa ɛnrɛha nwolɛ adenle zɔhane wɔ mekɛ ɛhye anu. Ɔti duzu a ɛbayɛ a? Kɛ ɔkɛyɛ na ɛ nye ahɔ zo alie ɛ? Amaa yɛabua zɔhane kpuya ne la, edwɛkɛ ɛhye bahilehile (1) mɔɔ bahola amaa ɛ nye alie, (2) kɛ ɔkɛyɛ na wɔamaa wɔ anyelielɛ ne ayɛ kpole la, yɛɛ (3) bodane mɔɔ ɛfa ɛsie ɛ nye zo a ɔbamaa wɔ anyelielɛ ne ayɛ kpole la anu.

MƆƆ BAHOLA AMAA Ɛ NYE ALIE LA

5. Saa yɛ nye balie a, duzu a ɔwɔ kɛ yɛfa yɛ adwenle yɛsie zo a? (Nolobɔvo 6:9)

5 Nolobɔvo 6:9 ka debie mɔɔ baboa yɛ yeamaa yɛ nye alie la. (Kenga.) Awie mɔɔ fa ‘mɔɔ ɔ nye dua ye la’ die ɔ nye la akunlu dwo mɔɔ ɔlɛ la anwo. Bie a le tɛnlabelɛ mɔɔ ɔwɔ nu kɛkala la. Noko awie mɔɔ bɔ mɔdenle kɛ ‘ɔdi ye atiakunluwɔzo nzi’ la akunlu anu a anrɛɛ yenyia ninyɛne mɔɔ ɔ sa ɛnrɛha ye ɛlɛ la. Ɔti duzu a yɛsukoa yɛfi nu a? Amaa yɛ nye alie la, ɔwɔ kɛ yɛfa yɛ adwenle yɛsie mɔɔ yɛlɛ nee mɔɔ yɛbahola yɛanyia la azo.

6. Ndonwo boni a yɛbazuzu nwolɛ kɛkala a, na duzu a yɛbazukoa yɛavi nu a?

6 Asoo amgba ɛ kunlu bahola adwo mɔɔ ɛlɛ ye dɛba la anwo ɔ? Menli dɔɔnwo suzu kɛ kɛmɔ mekɛ ɛlɛkɔ a yɛkulo kɛ yɛyɛ ninyɛne fofolɛ la ati, ɔnrɛyɛ boɛ. Noko ɔbahola yeayɛ boɛ. Tɛ kɛ yɛbava mɔɔ ‘yɛ nye dua ye la’ zɔ ala, emomu yɛ nye bahola alie nwolɛ kpalɛ. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛahola yɛayɛ zɔ ɛ? Amaa yɛahola yɛayɛ zɔ la, maa yɛzuzu Gyisɛse talɛnte nwo ndonwo ne mɔɔ wɔ Mateyu 25:14-30 la anwo. Yɛbazukoa kɛzi yɛ nye bahola alie wɔ tɛnlabelɛ mɔɔ yɛwɔ nu kɛkala la anu na bɔbɔ yɛ anyelielɛ ne ayɛ kpole la.

KƐ ƆKƐYƐ NA WƆAMAA WƆ ANYELIELƐ NE AYƐ KPOLE LA

7. Ka Gyisɛse talɛnte ndonwo ne anwo edwɛkɛ sikalɛ.

7 Wɔ ndonwo ne anu, ɛnee nrenyia bie ɛlɛtu adenle. Kolaa na yeahɔ la, ɔvɛlɛle ye ngɛkɛlɛ ne mɔ na ɔmaanle ko biala talɛnte kɛ ɔva ɔzi kongo. * Ɛnee nrenyia ne ze kɛ asolo ye ngɛkɛlɛ ne mɔ ko biala mɔdenlebɔlɛ, ɔti ɔmaanle mɔɔ limoa la talɛnte nnu, ɔmaanle mɔɔ tɔ zo nwiɔ la talɛnte nwiɔ yɛɛ ɔmaanle mɔɔ tɔ zo nsa la talɛnte ko. Nwiɔ ne mɔɔ limoa la mianle bɛ nwo yɛle gyima nyianle nvasoɛ dɔɔnwo. Noko mɔɔ tɔ zo nsa la anva ye ezukoa ɛdeɛ ne anyɛ ɛhwee, ɔti ɔ menle ne yele ye ali.

8. Duzu ati a akɛlɛ ne mɔɔ limoa wɔ ndonwo ne anu la anye balie a?

8 Bie a akɛlɛ ne mɔɔ limoa la anye liele kɛ ɔ menle ne maanle ye talɛnte nnu la. Ɔle ezukoa kpole kpalɛ na yemɔ maa ɔda ali kɛ ɔ menle ne die ye di kpalɛ! Na akɛlɛ ne mɔɔ tɔ zo nwiɔ la noko ɛ? Anrɛɛ ɔ sa nu bahola ado, ɔluakɛ bɛammaa ye talɛnte dɔɔnwo kɛ akɛlɛ ne mɔɔ limoa la. Noko duzu a ɔyɛle a?

Duzu a yɛbahola yɛazukoa yɛavi akɛlɛ ne mɔɔ tɔ zolɛ nwiɔ mɔɔ wɔ Gyisɛse ndonwo ne anu la ɛkɛ a? (1) Ɔ menle ne maanle ye talɛnte nwiɔ. (2) Ɔyɛle gyima ɛsesebɛ ɔnyianle nvasoɛ dɔɔnwo ɔmaanle ɔ menle ne. (3) Ɔnyianle talɛnte nwiɔ ɔbokale nwo (Nea ɛdendɛkpunli 9-11)

9. Akɛlɛ ne mɔɔ tɔ zo nwiɔ la anwo edwɛkɛ boni a Gyisɛse anga a? (Mateyu 25:22, 23)

9 Kenga Mateyu 25:22, 23. Gyisɛse anga kɛ kɛmɔ bɛmaanle akɛlɛ ne mɔɔ tɔ zo nwiɔ la talɛnte nwiɔ la ati ɔvale ɛya. Yɛɛ Gyisɛse anga kɛ akɛlɛ ne dendɛle ɔ nzo abo na ɔhanle kɛ: ‘Mɔɔ bɛvale bɛmaanle me la ala ɛne? Se medame noko mebɔ mɔdenle kɛ akɛlɛ ne mɔɔ nyianle talɛnte nnu ne la! Saa me menle ne anye ɛnzɔ mɔɔ meyɛ memaa ye la a, ɛnee medame noko mebavu ye talɛnte nwiɔ ne meawula na meayɛ me ti anwo gyima.’

10. Duzu a akɛlɛ ne mɔɔ tɔ zo nwiɔ la vale ye talɛnte ne yɛle a?

10 Akɛlɛ ne mɔɔ tɔ zo nwiɔ la vale gyima mɔɔ bɛvale bɛwulale ɔ sa la anyebolo zo kɛ akɛlɛ ne mɔɔ limoa la, na ɔyɛle gyima ɛsesebɛ ɔzonlenle ɔ menle ne. Ɔti ɔnyianle talɛnte nwiɔ ɔbokale nwo. Akɛlɛ ɛhye nyianle ye gyima ɛsesebɛ ne anwo ahatualɛ. Ɔ menle ne anye liele na ɔmaanle ye gyima dɔɔnwo bɔbɔ.

11. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛamaa yɛ anyelielɛ ayɛ kpole ɛ?

11 Zɔhane ala a yɛmaa yɛ nye bolo gyima mɔɔ bɛva bɛwula yɛ sa wɔ Gyihova ɛzonlenlɛ nu la anwo a, yɛ nye balie kpole a. ‘Fa wɔ mekɛ muala’ ka edwɛkɛ ne na yɛ gyima ɛsesebɛ wɔ asafo ne anu. (Gyi. 18:5; Hib. 10:24, 25) Siezie ɛ nwo kpalɛ maa debiezukoalɛ ne mɔ amaa wɔahola wɔamaa mualɛ mɔɔ maa anwosesebɛ la. Saa bɛmaa wɔ gyimalilɛ biala wɔ dapɛne avinli debiezukoalɛ ne abo a, fa ye anyebolo zo. Saa bɛka kɛ ɛboa ɛmaa bɛyɛ gyima bie wɔ asafo ne anu a, di mekɛ zo na yɛ. Mmabu gyimalilɛ biala mɔɔ bɛbava bɛamaa wɔ kɛ ɛyɛ la kɛ ɔngyia kɛ ɛsɛkye wɔ mekɛ wɔ nwo. Bɔ mɔdenle kɛ ɛbanwu wɔ gyima ne anye zo kpalɛ. (Mrɛ. 22:29) Saa ɛmaa ɛ nye bolo sunsum nu ninyɛne mɔɔ ɛyɛ nee gyimalilɛ ngakyile mɔɔ bɛfa bɛmaa wɔ la anwo kpalɛ a, ɛbanyia anyuhɔlɛ ndɛndɛ na wɔanyia anyelielɛ kpole. (Gal. 6:4) Eza saa awie mɔ nyia nwolɛ adenle mɔɔ ɛnee ɛlɛkpondɛ la a, ɔnrɛmaa ɔnrɛyɛ se kɛ ɛdawɔ noko ɛ nye balie.​—Wlo. 12:15; Gal. 5:26.

12. Duzu a boale Melissa nee Nick maanle bɛ nye liele kpole a?

12 Ɛkakye adiema raalɛ Melissa mɔɔ ɛnee ɔkulo kɛ ɔkɔyɛ gyima wɔ Bɛtɛle anzɛɛ ɔkɔ Belemgbunlililɛ Edwɛkpakavolɛma Sukulu ne bie la ɔ? Yeannyia nwolɛ adenle ɛhye mɔ biala ɛdeɛ, noko ɔhanle kɛ: “Mebɔ mɔdenle meyɛ biala mɔɔ mebahola la wɔ adekpakyelɛ gyima ne anu na medua ndenle ngakyile zo medi daselɛ. Ɛhye ɛmaa me nye ɛlie kpole.” Na mɔɔ bɛamkpa Nick kɛ asafo nu sonvolɛ la, kɛzi ɔholale ɔgyinlanle ɔ rɛle mɔɔ bɔle la anloa ɛ? Ɔhanle kɛ: “Menvale me adwenle menziele mɔɔ mebahola meayɛ, le kɛ daselɛlilɛ ɛhɔlɛ nee mualɛ mɔɔ ɔmaa anwosesebɛ mɔɔ mebamaa ye wɔ debiezukoalɛ bo la azo. Eza menhyehyɛle Bɛtɛle ɛzonlenlɛ nwo ademizalɛ kɛlata, na ye ɛvolɛ bieko, bɛvɛlɛle me.”

13. Saa ɛmaa ɛ nye bolo gyimalilɛ mɔɔ ɛlɛ ye kɛkala la anwo a, duzu a bavi nu ara a? (Nolobɔvo 2:24)

13 Saa ɛmaa ɛ nye bolo gyimalilɛ mɔɔ ɛlɛ ye kɛkala la anwo a, ɛbanyia gyimalilɛ dɔɔnwo kenle bie ɔ? Ɔbahola yeara ye zɔ, kɛ mɔɔ ɔzile wɔ Nick afoa nu la. Noko saa yeamba ye zɔ kɛ mɔɔ ɔdole Melissa la a, ɛbahola wɔanyia anyelielɛ kpole na ɛ kunlu adwo ɛ nwo wɔ mɔɔ ɛkola ɛyɛ la anwo. (Kenga Nolobɔvo 2:24.) Eza ɛ nye balie kpole ɔluakɛ ɛze kɛ ɛlɛyɛ mɔɔ ɔsɔ yɛ Menle, Gyisɛse Kelaese anye la.

BODANE MƆƆ BAMAA YƐ ANYELIELƐ AYƐ KPOLE LA

14. Duzu a ɔwɔ kɛ ɔtɛnla yɛ adwenle nu wɔ yɛ sunsum nu bodane ne mɔ anwo a?

14 Asoo yɛ adwenle mɔɔ yɛfa yɛazie gyimalilɛ mɔɔ yɛlɛ ye kɛkala azo la kile kɛ ɔnle kɛ yɛkpondɛ ndenle yɛdua zo yɛtɛlɛ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne anu ɔ? Kyɛkyɛ! Ɔwɔ kɛ yɛfa bodane mɔɔ baboa yɛ yeamaa yɛanyia anyuhɔlɛ wɔ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne anu na yɛaboa yɛ mediema kpalɛ la yɛsie yɛ nye zo. Saa yɛyɛ yɛ ninyɛne nrɛlɛbɛ nu na yɛfa yɛ adwenle yɛsie awie mɔ mɔɔ yɛboa bɛ la azo na yɛanva yɛ adwenle yɛanzie yɛ nwo zo a, ɔbamaa yɛadwu bodane ɛhye mɔ anwo.​—Mrɛ. 11:2; Gyi. 20:35.

15. Bodane mɔɔ baboa wɔ yeamaa wɔanyia anyelielɛ kpole la bie mɔ a le boni?

15 Bodane boni mɔ a ɛbahola wɔava wɔazie ɛ nye zo a? Sɛlɛ Gyihova kɛ ɔboa wɔ ɔmaa ɛnwu bodane mɔɔ ɛbahola wɔadwu nwolɛ la. (Mrɛ. 16:3; Gye. 1:5) Ɛbahola wɔava bodane mɔɔ yɛha nwolɛ edwɛkɛ wɔ  ɛdendɛkpunli ko ne anu la bie wɔazie ɛ nye zo ɔ? Bie a le adekpakyelɛ boavolɛ anzɛɛ dahuu adekpakyelɛ, Bɛtɛle ɛzonlenlɛ anzɛɛ suazilɛ gyima ne. Anzɛɛ ɛbahola wɔazukoa aneɛ gyɛne amaa wɔabɔ edwɛkpa ne nolo anzɛɛ ɛbahɔha edwɛkɛ ne wɔ azɛlɛsinli gyɛne nu. Saa ɛkenga Ahyehyɛdeɛ Mɔɔ Yɛ Gyihova Ɛhulolɛdeɛ buluku ne tile 10 anzɛɛ ɛ nee wɔ asafo ne anu mgbanyima tendɛ a, ɛbanwu bodane ɛhye mɔ anwo edwɛkɛ dɔɔnwo. * Saa ɛbɔ mɔdenle kɛ ɛbadwu bodane ɛhye mɔ anwo a, wɔ anyuhɔlɛ bala ali wienyi na wɔanyia anyelielɛ kpole.

16. Saa ɛnrɛhola ɛnrɛdwu bodane fɔɔnwo bie anwo kɛkala a, duzu a ɛbahola wɔayɛ a?

16 Na saa ɛnrɛhola ɛnrɛdwu bodane mɔɔ yɛlimoa yɛha nwolɛ edwɛkɛ la anu ko anwo kɛkala noko ɛ? Bɔ mɔdenle fa bodane mɔɔ ɛbahola wɔadwu nwolɛ la sie ɛ nye zo. Ɛbahola wɔazuzu ɛhye mɔ noko anwo.

Bodane mɔɔ ɛbahola wɔadwu nwolɛ la bie mɔ a le boni? (Nea ɛdendɛkpunli 17) *

17. Kɛ mɔɔ 1 Timote 4:13, 15 kile la, duzu a adiema nrenyia bie bahola ayɛ amaa yeayɛ kilehilevolɛ kpalɛ a?

17 Kenga 1 Timote 4:13, 15. Saa ɛle adiema nrenyia mɔɔ bɛzɔne wɔ a, bɔ mɔdenle kɛ ɛbanyia anyuhɔlɛ wɔ wɔ ɛdendɛlɛ ɛmaanlɛ nee wɔ ngilehilelɛ nu. Duzu ati ɔ? Ɔluakɛ saa ɛbɔ mɔdenle ɛyɛ kengavolɛ, tendɛvolɛ yɛɛ kilehilevolɛ kpalɛ a, ɛbahola wɔaboa menli mɔɔ tie wɔ la kpalɛ. Bɔ mɔdenle fa yɛ wɔ bodane kɛ ɛbazukoa ɛdendɛlɛ nu subane ko biala mɔɔ bɛhilehile nu wɔ brohyua, Maa Ɛ Nye Ɛbolo Ɛgengalɛ Nee Ngilehilelɛ Nwo anu la na wɔava wɔali gyima. Sukoa ɛdendɛlɛ nu subane ne mɔ ngoko ngoko, siezie ɛ nwo kpalɛ wɔ sua nu na fa nuhua edwɛkɛ ne di gyima wɔ mekɛ mɔɔ ɛlɛmaa ɛdendɛlɛ la. Ka kile folɛtuvolɛ boavolɛ ne anzɛɛ asafo nu mgbanyima gyɛne mɔɔ “bɛbɔ mɔdenle wɔ ɛdendɛlɛ nee ngilehilelɛ nu la” maa bɛmaa wɔ nzuzulɛ mɔɔ baboa wɔ la. * (1 Tim. 5:17) Mmafa wɔ adwenle ɛsie kɛzi ɛbade edwɛkɛ ne abo la ala azo, emomu eza fa wɔ adwenle sie kɛzi ɛbaboa wɔ tievolɛma wɔamaa bɛ diedi nu amia anzɛɛ bɛava mɔɔ bɛlɛsukoa la bɛali gyima la azo. Saa ɛyɛ ye zɔ a, bɛ muala bɛ nye balie kpole.

Bodane mɔɔ ɛbahola wɔadwu nwolɛ la bie mɔ a le boni? (Nea ɛdendɛkpunli 18) *

18. Duzu a baboa yɛ yeamaa yɛadwu bodane mɔɔ yɛva yɛzie yɛ nye zo wɔ yɛ daselɛlilɛ gyima ne anu la anwo a?

18 Bɛmaa yɛ muala gyima kɛ yɛha edwɛkɛ ne na yɛyɛ menli ɛdoavolɛma. (Mat. 28:19, 20; Wlo. 10:14) Ɛkulo kɛ ɛnwu kɛzi bɛyɛ gyima ɛhye mɔɔ anwo hyia kpalɛ la anye zo kpalɛ ɔ? Saa ɛlɛsukoa Ngilehilelɛ brohyua ne a, fa bodane fɔɔnwo bie mɔɔ baboa wɔ yeamaa wɔava mɔɔ ɛlɛsukoa la wɔali gyima la sie ɛ nye zo. Ɛbahola wɔanyia nzuzulɛ bieko mɔɔ baboa wɔ la wɔ Yɛ Kilisiene Ɛbɛlabɔlɛ Nee Yɛ Ɛzonlenlɛ​—Nyianu Buluku ne yɛɛ adwelielilɛ nwo neazo vidio ne mɔ mɔɔ bɛye bɛ wɔ dapɛne avinli debiezukoalɛ ne mɔ abo la anu. Fa nzuzulɛ ngakyile ne mɔ di gyima na nea mɔɔ baboa wɔ kpalɛ la. Saa ɛfa nzuzulɛ ɛhye mɔ ɛdi gyima a, ɛbayɛ nolobɔlɛnli mɔɔ ɛbɔ mɔdenle na ɛhye bamaa ɛ nye ali kpalɛ.​—2 Tim. 4:5.

Bodane mɔɔ ɛbahola wɔadwu nwolɛ la bie mɔ a le boni? 19) *

19. Duzu a baboa wɔ yeamaa wɔanyia subane ngɛnlɛma a?

19 Saa ɛlɛfa bodane wɔazie ɛ nye zo a, mmamaa ɛ rɛle fi kɛ bodane ko mɔɔ hyia la a le kɛ ɛbanyia subane ngɛnlɛma mɔɔ Nyamenle anye die nwo la. (Gal. 5:22, 23; Kɔl. 3:12; 2 Pita 1:5-8) Kɛ ɔkɛyɛ na wɔadwu zɔhane bodane ne anwo ɛ? Kɛ neazo la, fa ye kɛ ɛkulo kɛ ɛnyia diedi kpole. Ɛbahola wɔagenga edwɛkɛ mɔɔ wɔ yɛ mbuluku ne mɔ anu mɔɔ bamaa wɔanwu kɛzi wɔ diedi bayɛ kpole la. Saa ɛnea vidio mɔɔ wɔ JW Broadcasting® azo mɔɔ fale kɛzi mediema bie mɔ lale diedi kpole ali wɔ mekɛ mɔɔ bɛlɛgyinla sɔnea ngakyile nloa la anwo a, ɔbaboa wɔ kpalɛ. Akee suzu kɛzi ɛbahola wɔala bɛ diedi ne bie ali wɔ wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu la anwo.

20. Duzu a yɛyɛ a ɔbamaa yɛ nye alie kpole na yɛ rɛle ambɔ somasoma a?

20 Nɔhalɛ nu, yɛ muala yɛ kunlu anu a anrɛɛ yɛkola yɛyɛ dɔɔnwo yɛmaa Gyihova yɛtɛla mɔɔ yɛkola yɛyɛ ye kɛkala la. Wɔ Nyamenle ewiade fofolɛ ne anu, yɛbahola yɛazonle ye bɔkɔɔ kɛ mɔɔ yɛkpondɛ la. Noko saa yɛyɛ biala mɔɔ yɛbahola la kɛkala a, yɛ nye balie kpole na ɔnrɛmaa yɛ rɛle ɛnrɛbɔ somaa. Mɔɔ hyia kpalɛ la a le kɛ, ɔbamaa yɛawula Gyihova, yɛ “anyelielɛ Nyamenle” ne anyunlunyia na yɛaye ye ayɛlɛ. (1 Tim. 1:11) Ɔti bɛmaa yɛ nye ɛlie nwolɛ adenle ngakyile mɔɔ yɛlɛ la anwo!

EDWƐNE 82 “Bɛmaa Bɛ Kɛnlaneɛ Ɛda”

^ ɛden. 5 Yɛkulo Gyihova kpalɛ na yɛkulo kɛ yɛyɛ biala mɔɔ yɛbahola la wɔ ye ɛzonlenlɛ nu. Ɛhye ati a yɛbɔ mɔdenle kɛ yɛbayɛ dɔɔnwo wɔ ɛzonlenlɛ gyima ne anu anzɛɛ yɛbanyia nwolɛ adenle gyɛne wɔ asafo ne anu la. Na saa yɛbɔ mɔdenle biala na yɛangola yɛandwu yɛ bodane bie mɔ anwo ɛ? Duzu a baboa yɛ yeamaa yɛahɔ zo yɛayɛ dɔɔnwo na yɛ nye alie a? Yɛbanwu nwolɛ mualɛ ne wɔ talɛnte nwo ndonwo ne mɔɔ Gyisɛse yɛle la anu.

^ ɛden. 2 Bɛhakyi aluma bie mɔ.

^ ɛden. 7 EDWƐKƐ MƆƆ BƐHILEHILE NU: Ɛnee saa gyimayɛvolɛ bie banyia talɛnte ko a, ɔwɔ kɛ ɔyɛ gyima kɛyɛ ɛvolɛ 20.

^ ɛden. 15 Bɛmaa mediema mrenyia mɔɔ bɛzɔne bɛ la anwosesebɛ kɛ bɛbɔ mɔdenle kɛ bɛbafɛta kɛ asafo nu azonvolɛ nee asafo nu mgbanyima. Ahyehyɛdeɛ Mɔɔ Yɛ Gyihova Ɛhulolɛdeɛ buluku ne tile 5 nee 6 kilehile mɔɔ awie yɛ a, ɔbafɛta yeamaa nwolɛ adenle ɛhye mɔ la anu.

^ ɛden. 17 EDWƐKƐ MƆƆ BƐHILEHILE NU: Folɛtuvolɛ boavolɛ ne le asafo nu kpanyinli mɔɔ ye gyima a le kɛ saa ɔhyia a, ɔbadu mgbanyima nee azonvolɛ folɛ wɔ fealeranu wɔ ɛdendɛlɛ mɔɔ bɛkɛmaa ye wɔ asafo ne anu la anwo.

^ ɛden. 64 NVONINLI NWO EDWƐKƐ: Adiema nrenyia bie ɛlɛyɛ neɛnleanu wɔ yɛ mbuluku ne mɔ anu amaa yeadwu bodane mɔɔ yeva yezie ɔ nye zo kɛ ɔkulo kɛ ɔyɛ kilehilevolɛ kpalɛ la anwo.

^ ɛden. 66 NVONINLI NWO EDWƐKƐ: Kɛmɔ adiema raalɛ bie ɛva ɛyɛ ye bodane kɛ ɔbali daselɛ wɔ mekɛ mɔɔ ɔnle daselɛlilɛ nu la ati, ɔlɛfa ngitanwolilɛ kaade ne ko yeamaa raalɛ bie wɔ aleɛlilɛleka.

^ ɛden. 68 NVONINLI NWO EDWƐKƐ: Adiema raalɛ bie mɔɔ yeva yeyɛ ye bodane kɛ ɔbayɛ nyele la ɛlɛkyɛ ɔ diema diedinli bie debie wɔ mekɛ mɔɔ ɔ nye ɛnla la.