Skip to content

Skip to table of contents

KUPU AKO 33

Fiefia ʻi he Monū ʻOkú Ke Maʻú

Fiefia ʻi he Monū ʻOkú Ke Maʻú

“ʻOku lelei ange ke te fiefia ʻi he meʻa ʻoku sio ki ai hoto matá ʻi haʻate tulimui holo ʻi heʻete ngaahi holí.”​—TML. 6:9.

HIVA 111 ʻUhinga ʻEtau Fiefiá

ʻI HE KUPÚ NI *

1. ʻOku anga-fēfē tali ʻa e tokolahi ki he fiemaʻu ʻi he ngāue ʻa Sihová?

 ʻOKU lahi ʻa e ngāue ke tau fai ʻi he ofi ke ngata ʻa e fokotuʻutuʻu ko ení. (Māt. 24:14; Luke 10:2; 1 Pita 5:2) ʻOku tau loto kotoa ke ngāue kia Sihova ʻi he kakato taha te tau malavá. Ko e tokolahi ʻoku nau fakalahi ʻenau ngāue fakafaifekaú. Ko e niʻihi ʻoku nau fakaʻamu ke ngāue ko ha tāimuʻa. Ko e niʻihi ʻoku nau fakaʻamu ke ngāue ʻi he Pētelí pe kau ʻi he ngāue langa fakateokalatí. Pea ko e fanga tokoua tokolahi ʻoku nau kakapa atu ke taau ko ha sevāniti fakafaifekau pe ko ha mātuʻa. (1 Tīm. 3:1, 8) He hōifua ē ko Sihova ʻi he vakai hifo ki he laumālie loto-lelei ʻi he haʻohaʻonga ʻene kakaí!​—Saame 110:3; ʻAi. 6:8.

2. ʻOku anga-fēfē nai ʻetau fakafeangai kapau ʻoku ʻikai ke tau aʻusia ʻa e niʻihi ʻo ʻetau ngaahi taumuʻa fakalaumālié?

2 Kae kehe, ʻe lava ke tau kamata ke ongoʻi loto-siʻi, kapau kuo mahili atu ha taimi lahi pea kuo teʻeki ke tau aʻusia ʻa e niʻihi ʻo ʻetau ngaahi taumuʻa fakalaumālié. Pe ʻoku tau loto-siʻi nai ʻi he ʻikai ke tau maʻu ha ngaahi monū ʻe niʻihi koeʻuhi ko hotau taʻumotuʻá pe ko ha ngaahi tuʻunga kehe. (Pal. 13:12) Ko e tuʻunga ia ʻo Melissa. * Naʻá ne saiʻia ke ngāue ʻi Pēteli pe kau ki he Ako Maʻá e Kau ʻEvangeliō ʻo e Puleʻangá, ka ʻokú ne pehē: “ʻOku fakalaka hoku taʻú ʻi he taʻumotuʻa ʻoku fiemaʻú. Ko e ngaahi monū ko iá kiate au, ko ha misi pē. ʻI he taimi ʻe niʻihi, ʻoku ou ongoʻi loto-siʻi.”

3. Ko e hā ʻa e ngaahi sitepu ʻe fiemaʻu nai ke fou ai ha niʻihi ke taau ki ha monū pau?

3 Ko e niʻihi ʻoku kei siʻi mo moʻui leleí ʻoku fiemaʻu nai ke nau matuʻotuʻa pea fakahāhā ʻa e ngaahi ʻulungaanga pau ki muʻa ke nau taau ki ha ngaahi monū kehe. ʻI he tafaʻaki ʻe taha, ʻoku nau ʻatamaiʻia, loto-pau mo vēkeveke nai; ʻi he tafaʻaki ʻe tahá, ʻoku fiemaʻu nai ke nau ako ke anga-kātaki, fakamātoato pe anga-fakaʻapaʻapa ange. Kapau te ke tokangataha ki he ngaahi ʻulungaanga ʻoku fiemaʻú, ko ha monū ʻo e ngāué ʻe fakaaʻu atu nai kiate koe ʻi ha taimi naʻe ʻikai te ke ʻamanekina. Fakakaukau ki he hokosia ʻa Nick. ʻI he taimi naʻá ne taʻu 20 aí, naʻá ne loto-mamahi lahi koeʻuhi naʻe ʻikai ke fakanofo ia ko ha sevāniti fakafaifekau. ʻOkú ne pehē, “Naʻá ku ongoʻi kuo pau pē ʻoku ʻi ai ha meʻa ʻoku fehālaaki ʻiate au.” Ka naʻe ʻikai ke foʻi ʻa Nick. Naʻá ne ngāueʻaki kakato ʻa e monū naʻe ʻatā mai kiate iá. ʻI he ʻahó ni ʻokú ne ngāue ko ha mēmipa ʻo ha Kōmiti Vaʻa.

4. Ko e hā te tau lāulea ki ai ʻi he kupu ko ení?

4 ʻOkú ke loto-siʻi koeʻuhi kuo teʻeki ai ke ke aʻusia ha taumuʻa fakalaumālie pau? Kapau ko ia, vahevahe hoʻo ngaahi hohaʻá kia Sihova. (Saame 37:5-7) ʻIkai ko ia pē, kole ki he fanga tokoua matuʻotuʻá ki ha ngaahi fokotuʻu ki he founga ʻe lava ke ke fakaleleiʻi ai hoʻo ngāue ki he ʻOtuá, pea fai leva ho lelei tahá ke ngāueʻaki ʻenau faleʻí. Kapau te ke fai pehē, ʻe malava ai ke ke maʻu ʻa e monū ko iá pe aʻusia ʻa e taumuʻa ko iá. Ka ʻi he tuʻunga ʻo Melissa, naʻe lave ki ai ki muʻá, ko e monū ʻokú ke holi ki aí ʻe ʻikai nai malava ke ke aʻusia ʻi he taimí ni. Ko e hā te ke faí? ʻE lava fēfē ke ke tauhi maʻu hoʻo fiefiá? Ke tali ʻa e fehuʻi ko iá, ʻe lāulea ʻa e kupu ko ení ki he (1) feituʻu ke hanga ki ai ki ha fiefia, (2) founga ke fakalahi ai hoʻo fiefiá mo e (3) faʻahinga taumuʻa te ke fokotuʻu ke tokoni ki hoʻo fiefiá.

FEITUʻU KE HANGA KI AI KI HA FIEFIA

5. Ke hoko ʻo fiefiá, ko e hā ʻoku totonu ke tau tokangataha ki aí? (Tangata Malanga 6:9)

5 Hangē ko ia ʻoku hiki ʻi he Tangata Malanga 6:9, ʻe lava ke tau maʻu ʻa e fiefiá kapau te tau kumi ki ai ʻi he feituʻu totonú. (Lau.) Ko ha tokotaha ʻokú ne fiefia “ʻi he meʻa ʻoku sio ki ai [hono] matá” ʻokú ne houngaʻia ʻi he meʻa ʻokú ne maʻú, hangē ko hono tuʻunga lolotongá. ʻI hono kehé, ko e tokotaha ʻokú ne tulimui holo ʻi heʻene ngaahi holí ʻokú ne hanganaki fakaʻamu ki ha meʻa heʻikai pē malava ke ne maʻu. Ko ia ko e hā ʻa e lēsoni kiate kitautolú? Ke maʻu ʻa e fiefiá, ʻoku totonu ke tau tokangataha ki he meʻa ʻoku tau maʻú mo e meʻa ʻoku lava moʻoni ke tau ʻamanaki te tau aʻusiá.

6. Ko e hā ʻa e talanoa fakatātā te tau lāulea ki ai ʻi he taimi ní, pea ko e hā te tau tokangataha ki aí?

6 ʻOku malava moʻoni ke hoko ʻo fiemālie ʻi he meʻa kuó ke ʻosi maʻú? He ko ē, ʻi he faai atu ʻa e taimí, ʻoku fakanatula pē ke tau ako ke fai ha ngaahi meʻa foʻou. ʻIo, ʻoku malava moʻoni ia. ʻE lava ke tau fiefia pea ʻikai ke tali ʻataʻatā pē ʻa e meʻa “ʻoku sio ki ai [hotau] matá.” ʻE lava fēfē ke tau fai ia? Ke maʻu ʻa e talí, tau lāulea angé ki he talanoa fakatātā ʻa Sīsū ki he ngaahi talēnití ʻi he Mātiu 25:14-30. Te tau tokangataha ki he meʻa te tau ako mei ai ki he founga ke maʻu mo fakalahi ai ʻetau fiefia ʻi he ngaahi tāpuaki ʻoku tau lolotonga maʻú.

FOUNGA KE FAKALAHI AI HOʻO FIEFIÁ

7. Fakanounouʻi angé ʻa e talanoa fakatātā ʻa Sīsū ki he ngaahi talēnití.

7 ʻI he talanoa fakatātaá, naʻe ʻi ai ha tangata naʻe teu ke ne fai ha fononga. Ki muʻa ke ne ʻalú, naʻá ne ui ʻene kau tamaioʻeikí pea ʻoange kiate kinautolu taki taha ha ngaahi talēniti ke nau ngāueʻi. * ʻI he lāuʻilo ʻa e tangatá ki heʻenau ngaahi malava tāutahá, naʻá ne ʻoange ʻa e talēniti ʻe nima ki he tamaioʻeiki ʻe taha, pea ua ki he taha, pea taha ki he tamaioʻeiki hono tolú. Ko e ongo ʻuluaki tamaioʻeikí naʻá na ngāue mālohi ke fakatupu ʻa e talēniti naʻá na maʻú. Kae kehe, ko e tamaioʻeiki hono tolú, naʻe ʻikai ke ne fai ha meʻa ki he talēniti naʻe ʻoange kiate iá, pea naʻe kapusi ia ʻe hono ʻeikí.

8. Ko e hā naʻe lava ke fiefia ai ʻa e tamaioʻeiki ʻuluaki ʻi he talanoa fakatātaá?

8 Kuo pau pē naʻe ongoʻi ʻe he tamaioʻeiki ʻuluakí ko ha monū ia ke tuku ange ʻe hono ʻeikí ha talēniti ʻe nima. Ko ha fuʻu paʻanga lahi ia, pea naʻe fakahaaʻi ai ʻa e falala lahi ʻa e ʻeikí kiate iá! Kae fēfē ʻa e tamaioʻeiki hono uá? Naʻe mei lava nai ke ne loto-siʻi koeʻuhi naʻe ʻikai ke ne maʻu ʻa e talēniti lahi tatau mo e tamaioʻeiki ʻuluakí. Ka naʻe anga-fēfē ʻene fakafeangaí?

Ko e hā ʻa e lēsoni te tau ako mei he tamaioʻeiki hono ua ʻi he talanoa fakatātā ʻa Sīsū? (1) Naʻá ne maʻu ʻa e talēniti ʻe ua mei hono ʻeikí. (2) Naʻá ne ngāue mālohi ke maʻu ha paʻanga lahi ange maʻa hono ʻeikí. (3) Naʻá ne fakatupu ʻo liunga ua ʻa e talēniti hono ʻeikí (Sio ki he palakalafi 9-11)

9. Ko e hā naʻe ʻikai ke leaʻaki ʻe Sīsū fekauʻaki mo e tamaioʻeiki hono uá? (Mātiu 25:22, 23)

9 Lau ʻa e Mātiu 25:22, 23. Naʻe ʻikai ke pehē ʻe Sīsū ko e tamaioʻeiki hono uá naʻá ne loto-mamahi pea ʻita koeʻuhi naʻá ne maʻu ʻa e talēniti pē ʻe ua. Pea naʻe ʻikai fakahaaʻi ʻe Sīsū naʻe lāunga ʻa e tamaioʻeikí: ʻKo e meʻa pē eni ʻoku ou maʻú? ʻOku ou maʻu pē ʻa e malava tatau mo e tamaioʻeiki naʻá ne maʻu ʻa e talēniti ʻe nimá! Kapau ʻoku ʻikai houngaʻia hoku ʻeikí ʻiate au, mahalo te u tanu ʻa e talēniti ʻe ua ko ení pea tuli pē ki heʻeku ngaahi fiemaʻú.’

10. Ko e hā naʻe fai ʻe he tamaioʻeiki hono uá ki he talēniti naʻá ne maʻú?

10 Hangē ko e tamaioʻeiki ʻuluakí, ko e tamaioʻeiki hono uá naʻá ne fakahoko fakamātoato ʻa e fatongia naʻe ʻoange kiate iá pea ngāue mālohi ke tauhi ki hono ʻeikí. Ko hono olá, naʻá ne fakatupu ʻo liunga ua ʻa e talēniti hono ʻeikí. Ko e ngāue tōtōivi mo pōtoʻi ʻa e tamaioʻeiki ko ení naʻe fakapaleʻi lahi. Naʻe ʻikai ngata pē ʻa e fiefia hono ʻeikí ka naʻá ne fakapapauʻi ʻoku tuha ʻa e tamaioʻeikí mo ha fatongia lahi ange!

11. ʻE lava fēfē ke tau fakalahi ʻetau fiefiá?

11 ʻI he tuʻunga meimei tatau, ʻe lava ke tau fakalahi ʻetau fiefiá ʻaki ʻa e nōfoʻi ʻi ha meʻa pē ʻoku ʻomai ke tau fai ʻi he ngāue ʻa Sihová. Hoko ʻo “nōfoʻi lahi” ʻi he ngāue fakamalangá, pea kau kakato ʻi he ngaahi ngāue ʻa e fakatahaʻangá. (Ngā. 18:5; Hep. 10:24, 25) ʻAlu ki he fakatahá ʻokú ke mateuteu ke fai ha tali fakatupu langa hake ʻi he meʻa ʻoku fai ai ʻa e akó. Fai fakamātoato ha konga ʻokú ke maʻu ʻi he fakataha lolotonga e uiké. Kapau ʻoku kole atu ke ke tokoni ʻi ha ngāue pau ʻi he fakatahaʻangá, aʻu taimi tonu ki ai pea alafalalaʻanga. ʻOua te ke vakai ki ha ngāue ʻoku ʻoatu kiate koe ʻoku fakamole taimi. Feinga ke fakaleleiʻi hoʻo pōtoʻí. (Pal. 22:29) Ko e lahi ange hoʻo nōfoʻi ʻi hoʻo ngaahi ngāue fakalaumālié, ko e vave ange ia hoʻo laka ki muʻá pea ʻe lahi ange ai hoʻo fiefiá. (Kal. 6:4) ʻE toe faingofua ange kiate koe ke fiefia fakataha mo e niʻihi kehé ʻi heʻenau maʻu ha monū naʻá ke saiʻia ke maʻu.​—Loma 12:15; Kal. 5:26.

12. Ko e hā ʻa e ngaahi sitepu naʻe fou ai ha ongo Fakamoʻoni ke fakalahi ʻena fiefiá?

12 Manatuʻi ʻa Melissa, ʻa e tuofefine naʻá ne fakahaaʻi ʻene holi ke ngāue ʻi he Pētelí pe kau ki he Ako Maʻá e Kau ʻEvangeliō ʻo e Puleʻangá? Neongo naʻe ʻikai lava ke ne aʻusia ia, ʻokú ne pehē: “ʻOku ou feinga ke kau kakato ʻi heʻeku ngāue tāimuʻá pea kau ʻi he tafaʻaki kotoa pē ʻo e ngāue fakamalangá. Naʻá ku maʻu heni ʻa e fiefia lahi.” Pea naʻe anga-fēfē ʻa e fekuki ʻa Nick mo ʻene loto-mamahi ʻi he ʻikai ke fakanofo ia ko ha sevāniti fakafaifekaú? “Naʻá ku tokangataha ki he ngaahi monū naʻe ʻatā mai kiate aú​—ko e kau ʻi he ngāue fakamalangá pea fai ʻa e ngaahi tali mohu ʻuhinga ʻi he fakatahá. Naʻá ku toe tohi kole ki he ngāue Pētelí pea naʻe tali ʻi he taʻu pē hono hokó.”

13. Ko e hā ʻe hoko kapau ʻokú ke nōfoʻi ʻi ho vāhenga-ngāue lolotongá? (Tangata Malanga 2:24)

13 Kapau ʻokú ke nōfoʻi ʻi ho vāhenga-ngāue lolotongá, te ke maʻu ha ngaahi fatongia lahi ange ʻi he kahaʻú? ʻE lava ke hoko ia, hangē ko Nick. Ka ʻo kapau heʻikai ke pehē, hangē ko Melissa, ʻe kei tupulaki pē hoʻo fiefiá, pea te ke maʻu ha ongoʻi fiemālie lahi mo lavameʻa. (Lau ʻa e Tangata Malanga 2:24.) ʻIkai ko ia pē, ʻoku ʻikai ha veiveiua te ke fiefia lahi ʻi hono ʻiloʻi ko hoʻo ngaahi feingá ʻoku fakahōifua ki hotau ʻEikí, ʻa Sīsū Kalaisi.

NGAAHI TAUMUʻA ʻOKU TOKONI KI HEʻETAU FIEFIÁ

14. ʻI he fekauʻaki mo ʻetau ngaahi taumuʻa fakalaumālié, ko e hā ʻoku totonu ke tau manatuʻí?

14 Ko e tokangataha ki hotau vāhenga-ngāue lolotongá ʻoku ʻuhinga iá ʻoku ʻikai totonu ke tau kumi ki ha ngaahi founga ke fakalahi ʻetau ngāue kia Sihová? ʻIkai ʻaupito! ʻOku lava pea ʻoku totonu ke tau fokotuʻu ʻa e ngaahi taumuʻa fakalaumālie ʻe tokoniʻi ai kitautolu ke hanganaki kakapa atu ʻi heʻetau feinga ke ola lelei ʻi he ngāue fakafaifekaú pea ʻaonga ki hotau fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné. ʻOku tau lavameʻa ʻi he taimi ʻoku tau tokangataha fakapotopoto mo anga-fakanānā ai ki he ngāue maʻá e niʻihi kehé kae ʻikai kiate kitautolu tonu.​—Pal. 11:2; Ngā. 20:35.

15. Ko e hā ʻa e ngaahi taumuʻa ʻe niʻihi ʻe lava ke ne tokoniʻi koe ke fakalahi hoʻo fiefiá?

15 Ko e hā nai ʻa e ngaahi taumuʻa te ke fokotuʻu maʻaú? Kole kia Sihova ke ne tokoniʻi koe ke ʻiloʻi ʻa e meʻa ʻoku lava moʻoni ke ke ʻamanaki te ke aʻusiá. (Pal. 16:3; Sēm. 1:5) ʻE lava ke ke tuli ki ha taha ʻo e ngaahi taumuʻa naʻe lave ki ai ʻi he  ʻuluaki palakalafi ʻo e kupu ko ení​—hoko ko ha tāimuʻa tokoni pe ko ha tāimuʻa tuʻumaʻu, ngāue ʻi Pēteli pe kau ʻi he ngāue langa fakateokalatí? Pe mahalo ʻokú ke ʻi ha tuʻunga ke ako ha lea foʻou koeʻuhi ke fakamafola ai ʻa e ongoongo leleí pe malanga ʻi ha feituʻu ngāue muli. ʻE lava ke ke ako ki he meʻa ʻoku kaunga ki aí ʻaki ʻa e vakai ki he vahe 10 ʻo e tohi Fokotuʻutuʻu Maau ke Fai ʻa e Finangalo ʻo Sihová pea talanoa mo e kau mātuʻa ʻi hoʻo fakatahaʻangá. * ʻI hoʻo ngāue ki he ngaahi taumuʻa ko iá, ko hoʻo laka ki muʻá ʻe hoko ʻo hā mahino pea ʻe fakalahi ai hoʻo fiefiá.

16. Ko e hā ʻe lava ke ke fai kapau ʻoku ʻikai malava ke ke aʻusia he taimí ni ha taumuʻa pau?

16 Kae fēfē kapau ʻoku ʻikai malava ke ke aʻusia he taimí ni ha taha ʻo e ngaahi taumuʻa naʻe lave ki ai ki muʻá? Ko e kií ko e vakai ki ha taumuʻa ʻe taha ʻa ia ʻe malava ke ke aʻusiá. Tau vakai angé ki he ngaahi meʻa ko eni ʻe lava ke tau fai.

Ko e hā nai ha taumuʻa ʻe taha ʻe lava ke ke aʻusia? (Sio ki he palakalafi 17) *

17. Fakatatau ki he 1 Tīmote 4:13, 15, ʻe anga-fēfē nai ʻa e ngāue ha tokoua ke hoko ko ha faiako lelei ange?

17 Lau ʻa e 1 Tīmote 4:13, 15. Kapau ko ha tokoua ʻosi papitaiso koe, te ke ngāue nai ke fakaleleiʻi hoʻo malava ke lea mo faiakó. Ko e hā hono ʻuhingá? Koeʻuhi ko hoʻo “nōfoʻi” ʻi he lautohí, leá mo e faiakó ʻe hoko ia ko ha tāpuaki ki hoʻo kau fanongó. Feinga ke fokotuʻu ʻa e taumuʻa ke lau mo ngāueʻaki ʻa e tuʻunga lea taki taha ʻi he polosiua Ke Ke Kīvoi ʻi he Lautohí mo e Faiakó. Ako taha taha ʻa e ngaahi tuʻunga leá, toutou ʻahiʻahiʻi ia ʻi ʻapi, pea feinga mālohi ke fakahaaʻi ia ʻi hoʻo kongá. Kumi ki ha ngaahi fokotuʻu mei he tokotaha faiakonaki tokoní pe ko ha mātuʻa kehe ʻoku “ngāue mālohi ʻi he leá mo e faiakó.” * (1 Tīm. 5:17) Tokangataha ʻo ʻikai ʻi hono mahinoʻi pē ʻa e ngaahi tuʻunga leá kae toe tokoniʻi foki hoʻo kau fanongó ke fakaivimālohiʻi ʻenau tuí pe ueʻi kinautolu ke nau fou ʻi ha ʻalunga pau. ʻI hono fai iá, te ke fakalahi ai hoʻo fiefiá mo ʻenau fiefiá.

Ko e hā nai ha taumuʻa ʻe taha ʻe lava ke ke aʻusia? (Sio ki he palakalafi 18) *

18. Ko e hā ʻe lava ke ne tokoniʻi kitautolu ke aʻusia ʻa e ngaahi taumuʻa ʻi heʻetau ngāue fakamalangá?

18 Ko kitautolu kotoa ʻoku tau maʻu ʻa e vāhenga-ngāue ke malanga mo ngaohi ākonga. (Māt. 28:19, 20; Loma 10:14) Te ke saiʻia ke fakamāsilaʻi hoʻo pōtoʻi ʻi he ngāue mātuʻaki mahuʻinga ko ení? Fokotuʻu ʻa e ngaahi taumuʻa pau ʻi hoʻo ako mo ngāueʻaki ʻa e meʻa ʻokú ke ako ʻi he polosiua Faiakó. ʻE lava ke ke maʻu ha toe ngaahi fokotuʻu ʻaonga mei he Ko ʻEtau Moʻui Faka-Kalisitiané mo e Ngāue Fakafaifekaú​—Polokalama Ngāue ki he Fakatahá mo e ngaahi vitiō sīpinga fetalanoaʻaki ki he fakataha lolotonga e uiké. Ngāueʻaki ʻa e ngaahi fakakaukau kehekehe ke ʻiloʻi ʻa e founga ʻoku ola lelei tahá. ʻI he muimui ʻi he ngaahi fokotuʻu ko ení, te ke hokosia moʻoni ʻa e fiefia taʻealafakatataua ʻo e hoko ko ha faifekau Kalisitiane pōtoʻi.​—2 Tīm. 4:5.

Ko e hā nai ha taumuʻa ʻe taha ʻe lava ke ke aʻusia? (Sio ki he palakalafi 19) *

19. ʻE lava fēfē nai ke ke fakatupulekina ʻa e ngaahi ʻulungaanga faka-Kalisitiané?

19 ʻOku totonu ke ʻoua ʻaupito naʻa ngalo ko e taha ʻi he ngaahi taumuʻa mahuʻinga taha ʻe lava ke ke fokotuʻú, ko hono fakatupulekina ʻa e ngaahi ʻulungaanga faka-Kalisitiané. (Kal. 5:22, 23; Kol. 3:12; 2 Pita 1:5-8) ʻE lava fēfē ke ke fai ia? Ko e fakatātaá, tau pehē pē ʻokú ke loto ke fakatupulekina ha tui mālohi ange. Te ke lau nai ʻa e ngaahi kupu ʻi heʻetau ʻū tohí ʻoku maʻu ai ʻa e ngaahi fokotuʻu ʻaonga ke fakaivimālohiʻi hoʻo tuí. Te ke maʻu ʻaonga moʻoni mei he sio ʻi he ngaahi konga ʻo e JW Broadcasting® ʻoku fakatātaaʻi ai ʻa e founga hono fakahāhā ʻe he fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné ʻa e tui alafaʻifaʻitakiʻanga ʻi he fekuki mo e ngaahi ʻahiʻahi kehekehe. Pea fakakaukau leva ki he ngaahi founga ʻe lava ke ke faʻifaʻitaki ai ki heʻenau tuí ʻi hoʻo moʻuí tonu.

20. Ko e hā ʻe lava ke tau fai ke tokoni ki heʻetau fiefiá pea fakasiʻisiʻi ʻa e loto-mamahí?

20 ʻOku ʻikai ha veiveiua ʻoku tau fakaʻamu kotoa ke fai ʻa e meʻa lahi ange ʻi he meʻa ʻoku tau fai ʻi he lolotonga ní maʻa Sihova. ʻI he māmani foʻou ʻa e ʻOtuá, ʻe malava ke tau tauhi kakato kiate ia. Lolotonga iá, ʻi he ngāueleleiʻaki pē ha faʻahinga faingamālie ʻoku ʻatā mai kiate kitautolu, ʻe lava ke tokoni ia ki heʻetau fiefiá pea fakasiʻisiʻi ai ha ongoʻi loto-mamahi pē. Pea ko e mahuʻinga angé, te tau ʻoatu ai ʻa e fakalāngilangí mo e fakahīkihikí kia Sihova, ʻa hotau “ʻOtua fiefiá.” (1 Tīm. 1:11) Ko ia ʻofa ke tau fiefia ʻi he ngaahi monū ʻoku tau maʻú!

HIVA 82 “ʻAi Hoʻomou Māmá ke Ulo Atu”

^ pal. 5 ʻOku tau ʻofa lahi kia Sihova, pea ʻoku tau loto ke fai ʻa e kotoa ʻoku tau malavá ʻi heʻene ngāué. ʻI he fakakaukau ki aí, ʻoku ueʻi ai kitautolu ke fakalahi ʻetau ngāue fakafaifekaú pe kakapa atu ke taau ki ha toe ngaahi monū ʻi he fakatahaʻangá. Fēfē kapau ʻoku tau fai hotau lelei tahá, kae ʻikai lava ke tau aʻusia ʻa e ngaahi taumuʻa ʻe niʻihi? ʻE lava fēfē ke tau nofoʻaki lavameʻa pea tauhi maʻu ʻetau fiefiá? ʻOku tau maʻu ʻa e talí ʻi he talanoa fakatātā ʻa Sīsū ki he ngaahi talēnití.

^ pal. 2 Kuo liliu ʻa e ngaahi hingoa ʻe niʻihi.

^ pal. 7 LEA MO HONO ʻUHINGA: Ko ha talēniti ʻoku tatau ia mo ha vāhenga taʻu ʻe 20 ʻa ha tokotaha ngāue.

^ pal. 15 Ko e fanga tokoua ʻosi papitaisó ʻoku fakalototoʻaʻi ke nau ngāue ke taau ko ha kau sevāniti fakafaifekau mo e kau mātuʻa. Ki ha fakamatala fekauʻaki mo e ngaahi tuʻunga tāú, sio ki he vahe 5 mo e 6 ʻo e tohi Fokotuʻutuʻu Maau ke Fai ʻa e Finangalo ʻo Sihová.

^ pal. 17 LEA MO HONO ʻUHINGA: Ko e tokotaha faiakonaki tokoní ko ha mātuʻa kuo vaheʻi ke ne fai ha akonaki fakafoʻituitui ʻoku fiemaʻu ki he kau mātuʻá mo e kau sevāniti fakafaifekaú fekauʻaki mo ha malanga naʻa nau fakahoko ʻi he fakatahaʻangá.

^ pal. 64 FAKAMATALA ʻO E FAKATĀTĀ: Ke aʻusia ʻe ha tokoua ʻene taumuʻa ke hoko ko ha faiako lelei angé, ʻokú ne fekumi ʻi heʻetau ʻū tohí.

^ pal. 66 FAKAMATALA ʻO E FAKATĀTĀ: Hili hono fokotuʻu ʻe ha tuofefine ʻa e taumuʻa ke faifakamoʻoni ʻikai anga-mahení, ʻokú ne tuʻuaki ha kaati fetuʻutaki ki ha tokotaha tali-tēpile.

^ pal. 68 FAKAMATALA ʻO E FAKATĀTĀ: ʻI hono ueʻi ha tuofefine ʻe he holi ke fakahāhā ʻa e ngaahi ʻulungaanga faka-Kalisitiané, ʻokú ne ʻaʻahi ki ha kaungālotu mo ha meʻaʻofa taʻeʻamanekina.